WEBVTT

00:00:01.357 --> 00:00:02.928
Bardzo długo

00:00:02.952 --> 00:00:06.086
ciążyły nade mną dwie zagadki.

00:00:06.689 --> 00:00:08.950
Nie potrafiłem ich zrozumieć

00:00:08.974 --> 00:00:11.877
i, jeśli mam być szczery, 
bałem się im przyglądać.

00:00:12.349 --> 00:00:15.896
Pierwsza zagadka: mam 40 lat

00:00:15.920 --> 00:00:18.991
i przez ten czas co roku

00:00:19.015 --> 00:00:22.371
wzrasta liczba depresji i fobii

00:00:22.395 --> 00:00:25.085
w USA, w Wielkiej Brytanii

00:00:25.109 --> 00:00:26.863
i w całym świecie Zachodu.

00:00:27.173 --> 00:00:30.101
Chciałem zrozumieć - dlaczego?

00:00:31.108 --> 00:00:32.975
Dlaczego nas to spotyka?

00:00:33.394 --> 00:00:36.036
Dlaczego co roku

00:00:36.060 --> 00:00:39.314
coraz więcej z nas ma problem z tym,
żeby przetrwać kolejny dzień?

00:00:39.743 --> 00:00:43.300
Chciałem się tego dowiedzieć
przez inną zagadkę, która mnie dotyczyła.

NOTE Paragraph

00:00:43.324 --> 00:00:44.713
Kiedy byłem nastolatkiem,

00:00:44.737 --> 00:00:46.158
poszedłem do swojego lekarza

00:00:46.182 --> 00:00:50.667
i opisałem mu poczucie,
że ból się ze mnie wylewa.

00:00:51.237 --> 00:00:52.633
Nie mogłem nad tym zapanować,

00:00:52.657 --> 00:00:54.942
nie wiedziałem, co się dzieje.

00:00:54.966 --> 00:00:57.021
Wstydziłem się tego.

00:00:57.045 --> 00:00:58.641
Lekarz odpowiedział mi,

00:00:58.665 --> 00:01:00.678
teraz wiem, że w dobrej wierze,

00:01:00.702 --> 00:01:02.394
choć nazbyt upraszczając,

00:01:02.418 --> 00:01:03.586
ale i nie zupełnie źle.

00:01:03.610 --> 00:01:06.402
Powiedział: "Wiemy,
dlaczego to się dzieje z ludźmi.

00:01:06.426 --> 00:01:10.658
Niektórzy z natury mają zaburzony
chemiczny balans w mózgu.

00:01:10.682 --> 00:01:12.103
Musisz być jednym z nich.

00:01:12.127 --> 00:01:14.111
Po prostu potrzebne ci leki.

00:01:14.135 --> 00:01:16.499
To przywróci chemiczny balans do normy".

NOTE Paragraph

00:01:16.523 --> 00:01:18.933
Zacząłem brać leki Paxil albo Seroxat.

00:01:18.957 --> 00:01:21.713
To ta sama substancja 
pod różnymi nazwami.

00:01:21.717 --> 00:01:24.490
Poczułem się znacznie lepiej.

00:01:24.514 --> 00:01:25.925
Niewiele później

00:01:25.949 --> 00:01:27.950
to uczucie bólu zaczęło wracać.

00:01:27.974 --> 00:01:29.802
Zwiększano mi dawki,

00:01:29.826 --> 00:01:33.037
aż przez 13 lat dostawałem
największą dawkę

00:01:33.061 --> 00:01:35.077
dozwoloną prawnie.

00:01:35.402 --> 00:01:38.871
Przez większość tych 13 lat, 
szczególnie pod koniec

00:01:38.895 --> 00:01:40.395
ciągle odczuwałem wielki ból.

00:01:40.419 --> 00:01:43.395
Zacząłem pytać samego siebie:
"Co tu się dzieje?".

00:01:43.419 --> 00:01:44.961
Bo robiłem wszystko, co należy

00:01:44.985 --> 00:01:48.125
według tej opowieści,
która zdominowała kulturę.

00:01:48.149 --> 00:01:50.268
"Dlaczego ciągle się tak czuję?"

NOTE Paragraph

00:01:50.292 --> 00:01:53.164
Żeby rozwiązać te dwie zagadki

00:01:53.188 --> 00:01:54.596
i napisać o tym książkę,

00:01:54.620 --> 00:01:57.125
ruszyłem w podróż dookoła świata.

00:01:57.149 --> 00:01:58.568
Pokonałem 65 000 kilometrów.

00:01:58.592 --> 00:02:01.085
Chciałem porozmawiać 
z ekspertami z całego świata

00:02:01.109 --> 00:02:03.276
o tym, co powoduje depresję i stany lękowe

00:02:03.300 --> 00:02:05.172
a zwłaszcza - co je leczy,

00:02:05.196 --> 00:02:07.820
i z tymi, którzy pokonali depresje i lęki

00:02:07.844 --> 00:02:09.956
na wiele różnych sposobów.

00:02:09.980 --> 00:02:11.466
Wiele się nauczyłem

00:02:11.490 --> 00:02:14.045
od wspaniałych ludzi, 
których udało mi się poznać.

NOTE Paragraph

00:02:14.069 --> 00:02:17.045
Ale myślę, że podstawą tego,
czego się nauczyłem, jest to:

00:02:17.069 --> 00:02:20.104
jak na razie, mamy naukowe dowody

00:02:20.128 --> 00:02:23.835
dziewięciu różnych przyczyn
depresji i fobii.

00:02:23.859 --> 00:02:26.668
Dwie z nich mają podłoże biologiczne.

00:02:26.692 --> 00:02:29.375
Geny mogą zwiększyć podatność,

00:02:29.399 --> 00:02:31.333
ale nie stanowią wyroku.

00:02:31.357 --> 00:02:34.968
Prawdą jest też, że zmiany w mózgu 
powodowane przez depresję,

00:02:34.992 --> 00:02:36.690
mogą utrudniać jej pokonanie.

00:02:36.714 --> 00:02:38.896
Ale większość czynników,
które według badań

00:02:38.920 --> 00:02:40.761
powodują depresję i lęki,

00:02:40.785 --> 00:02:42.550
nie leżą w naszej biologii.

00:02:43.520 --> 00:02:45.734
To czynniki związane z tym, jak żyjemy.

00:02:46.116 --> 00:02:47.607
Ich zrozumienie ukazuje

00:02:47.631 --> 00:02:50.727
zupełnie inne rozwiązania,

00:02:50.751 --> 00:02:52.299
które należy proponować

00:02:52.323 --> 00:02:55.260
obok chemicznych antydepresantów.

NOTE Paragraph

00:02:55.284 --> 00:02:57.077
Na przykład:

00:02:57.101 --> 00:03:00.549
kiedy jesteś samotny,
łatwiej wpadniesz w depresję.

00:03:00.573 --> 00:03:03.684
Jeśli w pracy nie masz
żadnej kontroli nad tym, co robisz,

00:03:03.708 --> 00:03:05.604
wykonujesz tylko polecenia,

00:03:05.628 --> 00:03:07.517
łatwiej wpadniesz w depresję.

00:03:07.541 --> 00:03:10.025
Jeśli masz mało kontaktu z naturą,

00:03:10.049 --> 00:03:11.918
łatwiej wpadniesz w depresję.

NOTE Paragraph

00:03:11.942 --> 00:03:15.053
Jeden czynnik łączy
wiele przyczyn depresji,

00:03:15.077 --> 00:03:16.252
jak się dowiedziałem.

00:03:16.276 --> 00:03:18.339
Nie łączy wszystkich, ale wiele.

00:03:18.363 --> 00:03:20.029
Wszyscy tutaj wiemy,

00:03:20.053 --> 00:03:22.712
że mamy naturalne fizyczne potrzeby.

00:03:22.736 --> 00:03:23.910
To oczywiste.

00:03:23.934 --> 00:03:26.513
Potrzebujemy jedzenia, wody,

00:03:26.537 --> 00:03:28.767
schronienia, czystego powietrza.

00:03:28.791 --> 00:03:30.585
Jeśli się was tego pozbawi,

00:03:30.609 --> 00:03:32.902
będziecie mieli duże problemy.

00:03:32.926 --> 00:03:34.728
A jednocześnie

00:03:34.752 --> 00:03:38.123
każdy człowiek ma naturalne
psychiczne potrzeby.

00:03:38.147 --> 00:03:40.186
Potrzebne nam poczucie przynależności,

00:03:40.210 --> 00:03:43.274
poczucie, że życie ma znaczenie i cel,

00:03:43.298 --> 00:03:45.829
że ludzie cię dostrzegają i cenią,

00:03:45.853 --> 00:03:48.410
że masz przed sobą jakąś przyszłość.

00:03:48.434 --> 00:03:51.326
Nasza kultura ma wiele dobrych cech.

00:03:51.326 --> 00:03:53.440
Wiele rzeczy jest lepszych
niż w przeszłości.

00:03:53.440 --> 00:03:55.011
Cieszę się, że żyje teraz.

00:03:55.035 --> 00:03:56.999
Ale coraz gorzej nam idzie

00:03:57.023 --> 00:04:01.124
zaspokajanie tych głębszych,
wewnętrznych, psychicznych potrzeb.

00:04:01.895 --> 00:04:03.998
Nie tylko o to chodzi,

00:04:04.022 --> 00:04:08.069
ale sądzę, że to główna przyczyna 
rosnącego kryzysu.

00:04:08.919 --> 00:04:12.149
Trudno mi to przyswoić.

00:04:12.173 --> 00:04:14.879
Trudno było mi odejść
od traktowania depresji

00:04:14.903 --> 00:04:18.443
jako usterki mózgu

00:04:18.443 --> 00:04:20.500
do ujrzenia w niej wielu przyczyn,

00:04:20.524 --> 00:04:22.585
łącznie ze sposobem życia.

NOTE Paragraph

00:04:22.609 --> 00:04:24.974
Zaczęło mi się to układać w całość

00:04:24.998 --> 00:04:28.141
dopiero podczas wywiadu
z psychiatrą z Południowej Afryki,

00:04:28.165 --> 00:04:29.966
doktorem Derekiem Summerfieldem.

00:04:29.990 --> 00:04:31.141
To wspaniały człowiek.

00:04:31.165 --> 00:04:34.879
Doktor Summerfield
był w Kambodży w 2001 roku,

00:04:34.903 --> 00:04:38.196
kiedy zaczynano stosować 
chemiczne antydepresanty

00:04:38.220 --> 00:04:39.952
w tym kraju.

00:04:39.976 --> 00:04:43.273
Lokalni lekarze nigdy
nie słyszeli o tych lekach,

00:04:43.297 --> 00:04:44.888
więc pytali, co to takiego.

00:04:44.912 --> 00:04:46.126
Wyjaśnił,

00:04:46.150 --> 00:04:47.682
a oni powiedzieli:

00:04:47.706 --> 00:04:50.403
"Nie potrzebujemy ich,
już mamy antydepresanty".

00:04:50.427 --> 00:04:52.164
A on na to: "Jak to?".

00:04:52.188 --> 00:04:55.427
Myślał, że zaczną opowiadać
o jakichś ziołowych lekarstwach,

00:04:55.451 --> 00:04:59.843
jak dziurawiec czy miłorząb.

00:04:59.910 --> 00:05:02.299
A oni opowiedzieli mu historię.

NOTE Paragraph

00:05:02.800 --> 00:05:06.379
Jeden rolnik z okolicy
pracował na polu ryżowym.

00:05:06.403 --> 00:05:08.173
Pewnego dnia stanął na minie,

00:05:08.197 --> 00:05:10.387
która została tam
z czasów wojny z USA.

00:05:10.411 --> 00:05:11.823
Wybuch oderwał mu nogę,

00:05:11.847 --> 00:05:13.283
więc dali mu protezę.

00:05:13.307 --> 00:05:16.078
Po jakimś czasie wrócił do pracy w polu.

00:05:16.102 --> 00:05:18.634
Ale okazuje się, że stanie
w wodzie jest bolesne,

00:05:18.658 --> 00:05:20.332
gdy ma się protezę.

00:05:20.356 --> 00:05:22.276
Domyślam się też, że to traumatyczne

00:05:22.300 --> 00:05:24.879
wrócić do pracy w polu,
gdzie zdarzył się ten wybuch.

00:05:24.903 --> 00:05:27.306
Mężczyzna zaczął płakać całymi dniami.

00:05:27.330 --> 00:05:28.759
Nie chciał wstawać z łóżka.

00:05:28.783 --> 00:05:31.666
Miał wszystkie objawy klasycznej depresji.

00:05:32.013 --> 00:05:33.378
Tamtejszy lekarz powiedział:

00:05:33.402 --> 00:05:35.688
"Wtedy daliśmy mu antydepresant".

00:05:35.712 --> 00:05:38.347
Doktor Summerfield zapytał: "Co to było?".

00:05:38.371 --> 00:05:41.180
Wyjaśnili, że poszli z nim posiedzieć.

00:05:41.982 --> 00:05:43.382
Wysłuchali go.

00:05:44.464 --> 00:05:47.011
Zdali sobie sprawę, że jego ból ma sens.

00:05:47.035 --> 00:05:49.956
Trudno było mu to dostrzec
w obliczu depresji,

00:05:49.980 --> 00:05:53.640
ale właściwie miał zupełnie
zrozumiały powód, by tak się czuć.

00:05:53.966 --> 00:05:57.164
Jeden z lekarzy po rozmowie
z sąsiadami wymyślił:

00:05:57.188 --> 00:05:59.125
"Jeśli kupimy mu krowę,

00:05:59.149 --> 00:06:01.149
będzie mógł zostać mleczarzem.

00:06:01.173 --> 00:06:03.452
Nie będzie musiał tkwić
w dołującej sytuacji.

00:06:03.452 --> 00:06:05.473
Nie będzie musiał pracować w tym polu".

00:06:05.473 --> 00:06:08.022
Więc kupili mu krowę.

00:06:08.046 --> 00:06:10.226
Po paru tygodniach przestał płakać.

00:06:10.250 --> 00:06:12.162
Po miesiącu jego depresja zniknęła.

00:06:12.186 --> 00:06:13.765
Powiedzieli do Summerfielda:

00:06:13.789 --> 00:06:16.559
"Doktorze, ta krowa, to był antydepresant,

00:06:16.583 --> 00:06:18.050
to miałeś na myśli, prawda?".

NOTE Paragraph

00:06:18.074 --> 00:06:19.225
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:06:19.249 --> 00:06:22.302
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:06:22.326 --> 00:06:24.963
Jeśli uczono cię myśleć o depresji,
tak jak mnie kiedyś,

00:06:24.963 --> 00:06:26.619
i jak większość ludzi na tej sali,

00:06:26.619 --> 00:06:28.257
to brzmi jak kiepski żart, prawda?

00:06:28.257 --> 00:06:30.175
"Poszedłem do lekarki po antydepresanty,

00:06:30.175 --> 00:06:31.771
a ona dała mi krowę".

00:06:31.795 --> 00:06:34.822
Ale ci lekarze z Kambodży
wiedzieli intuicyjnie,

00:06:34.846 --> 00:06:37.823
na podstawie pojedynczej,
nienaukowej anegdoty,

00:06:37.847 --> 00:06:41.132
to, co najważniejsza
medyczna instytucja na świecie,

00:06:41.156 --> 00:06:43.243
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO),

00:06:43.267 --> 00:06:45.457
próbuje powiedzieć nam od lat,

00:06:45.481 --> 00:06:47.973
powołując się na dowody naukowe.

NOTE Paragraph

00:06:48.576 --> 00:06:50.505
Jeśli masz depresję,

00:06:50.529 --> 00:06:52.196
jeśli wpadasz w stany lękowe,

00:06:53.008 --> 00:06:56.268
to nie jesteś słaby ani szalony.

00:06:56.292 --> 00:06:59.877
Nie jesteś jak maszyna, 
w której coś się zepsuło.

00:07:00.140 --> 00:07:03.914
To twoje potrzeby nie zostały spełnione.

00:07:03.919 --> 00:07:07.459
Trzeba pamiętać też,
czego tamtejsi lekarze

00:07:07.483 --> 00:07:09.800
ani Światowa Organizacja Zdrowia
nie mówią.

00:07:09.824 --> 00:07:11.356
Nie mówią do tego rolnika:

00:07:11.380 --> 00:07:14.181
"Chłopie, weź się w garść.

00:07:14.205 --> 00:07:17.472
Sam masz dowiedzieć się jak
i sam naprawić problem".

00:07:17.851 --> 00:07:19.843
Wręcz przeciwnie, mówią:

00:07:19.867 --> 00:07:23.391
"Jesteśmy tu jako grupa, żeby ci pomóc,

00:07:23.415 --> 00:07:27.827
i razem możemy rozwiązać ten problem".

00:07:28.543 --> 00:07:32.559
Tego potrzebuje każda osoba w depresji

00:07:32.583 --> 00:07:35.828
i na to każda z nich zasługuje.

NOTE Paragraph

00:07:35.852 --> 00:07:38.839
Właśnie dlatego wybitni lekarze z ONZ

00:07:38.863 --> 00:07:41.181
w swoim oficjalnym wystąpieniu
na Dzień Zdrowia

00:07:41.205 --> 00:07:42.696
kilka lat temu w 2017 roku,

00:07:42.720 --> 00:07:45.637
mówili, że należy się mniej skupiać
na równowadze chemicznej,

00:07:45.637 --> 00:07:48.618
a bardziej na zrównoważonym stylu życia.

00:07:48.920 --> 00:07:50.893
Leki mogą przynieść ulgę niektórym,

00:07:50.917 --> 00:07:53.047
mnie przyniosły ulgę na jakiś czas.

00:07:53.071 --> 00:07:57.498
Jednak właśnie dlatego, że ten problem
sięga głębiej niż biologia,

00:07:57.522 --> 00:08:00.577
rozwiązanie też musi sięgać głębiej.

NOTE Paragraph

00:08:00.601 --> 00:08:03.188
Kiedy się tego dowiedziałem,

00:08:03.212 --> 00:08:04.895
pamiętam, że myślałem:

00:08:04.919 --> 00:08:07.045
"Mam te wszystkie naukowe dowody.

00:08:07.069 --> 00:08:08.641
Czytałem o wielu badaniach.

00:08:08.665 --> 00:08:11.965
Przeprowadziłem wywiady z wieloma
ekspertami, którzy to wyjaśniali".

00:08:11.965 --> 00:08:14.531
Ale jednocześnie myślałem:
"Jak niby mamy to zrobić?".

00:08:14.531 --> 00:08:16.318
Powody depresji

00:08:16.342 --> 00:08:18.833
są zwykle bardziej złożone
niż to, co działo się

00:08:18.857 --> 00:08:20.154
z tym rolnikiem z Kambodży.

00:08:20.178 --> 00:08:22.812
Jak wykorzystać tę wiedzę?

NOTE Paragraph

00:08:22.836 --> 00:08:25.719
Podczas długiej podróży po świecie

00:08:25.719 --> 00:08:27.680
w poszukiwaniu materiału do książki

00:08:27.704 --> 00:08:30.299
spotykałem ludzi,
którzy to właśnie robili

00:08:30.323 --> 00:08:32.775
od Sydney przez San Francisco

00:08:32.799 --> 00:08:33.971
do São Paulo.

00:08:33.995 --> 00:08:36.061
Spotykałem ludzi, którzy rozumieli

00:08:36.085 --> 00:08:38.432
głębsze przyczyny depresji
i stanów lękowych

00:08:38.456 --> 00:08:40.871
i rozwiązywali je jako grupa.

00:08:40.895 --> 00:08:43.576
Oczywiście nie mogę opowiedzieć 
wam o tych wszystkich,

00:08:43.600 --> 00:08:45.076
których poznałem i opisałem,

00:08:45.100 --> 00:08:48.553
albo o wszystkich dziewięciu 
przyczynach depresji,

00:08:48.577 --> 00:08:51.059
bo nie pozwolili mi tu mówić
przez 10 godzin.

00:08:51.083 --> 00:08:52.835
Możecie zgłosić do nich zażalenia.

NOTE Paragraph

00:08:52.859 --> 00:08:54.789
Ale chcę skupić się na dwóch przyczynach

00:08:54.813 --> 00:08:58.226
i dwóch związanych z nimi rozwiązaniach.

00:08:58.578 --> 00:08:59.728
Oto pierwsze.

00:09:00.285 --> 00:09:03.293
Jesteśmy najbardziej samotnym 
społeczeństwem w historii.

00:09:03.317 --> 00:09:06.150
Ostatnio naukowcy spytali Amerykanów:

00:09:06.174 --> 00:09:09.324
"Czy czujesz, że już z nikim 
nie jesteś blisko?".

00:09:09.348 --> 00:09:12.999
39% ludzi powiedziało, że tak.

00:09:13.023 --> 00:09:14.387
"Z nikim nie jestem blisko".

00:09:14.411 --> 00:09:16.908
W międzynarodowych pomiarach samotności

00:09:16.932 --> 00:09:19.490
Brytyjczycy i reszta Europy
są zaraz za USA,

00:09:19.514 --> 00:09:21.299
gdyby ktoś próbował zadzierać nosa.

NOTE Paragraph

00:09:21.323 --> 00:09:22.331
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:22.355 --> 00:09:24.244
Wiele czasu spędziłem nad tym

00:09:24.268 --> 00:09:26.664
razem ze światowym ekspertem
w badaniu samotności.

00:09:26.688 --> 00:09:28.942
Ten niezwykły człowiek,
profesor John Cacioppo,

00:09:28.966 --> 00:09:30.117
który był w Chicago,

00:09:30.141 --> 00:09:32.964
zastanawiał się razem ze mną
nad jednym pytaniem.

00:09:32.988 --> 00:09:35.293
Profesor Cacioppo pytał:

00:09:35.317 --> 00:09:36.967
"Dlaczego istniejemy?",

00:09:36.991 --> 00:09:38.944
"Dlaczego tu jesteśmy, dlaczego żyjemy?".

00:09:38.968 --> 00:09:41.174
Jeden ważny powód

00:09:41.198 --> 00:09:44.015
- nasi przodkowie
żyjący na afrykańskiej sawannie

00:09:44.039 --> 00:09:45.759
byli naprawdę dobrzy w jednym.

00:09:46.287 --> 00:09:49.577
Nie byli więksi od zwierząt,
które potrafi pokonać.

00:09:49.601 --> 00:09:52.914
Nie byli szybsi od zwierząt,
które potrafili pokonać.

00:09:52.938 --> 00:09:55.652
Ale byli lepsi w organizowaniu się w grupy

00:09:55.676 --> 00:09:57.276
i we współpracy.

00:09:57.300 --> 00:09:59.561
Najpotężniejsza moc naszego gatunku:

00:09:59.585 --> 00:10:00.990
trzymanie się razem.

00:10:01.014 --> 00:10:03.490
Tak jak pszczoły żyją w roju,

00:10:03.514 --> 00:10:05.746
tak ludzie powinni żyć w społecznościach.

00:10:05.770 --> 00:10:09.580
My jesteśmy pierwszymi ludźmi,

00:10:10.492 --> 00:10:11.959
którzy opuścili swoje grupy.

00:10:12.484 --> 00:10:14.551
To sprawia, że czujemy się okropnie.

00:10:15.048 --> 00:10:17.192
Ale nie musi tak być.

NOTE Paragraph

00:10:17.216 --> 00:10:19.850
Jeden z bohaterów mojej książki,
a nawet mojego życia,

00:10:19.874 --> 00:10:21.969
doktor Sam Everington

00:10:21.993 --> 00:10:24.731
ma swoją praktykę 
w ubogiej dzielnicy Londynu,

00:10:24.755 --> 00:10:26.334
gdzie mieszkałem przez wiele lat.

00:10:26.358 --> 00:10:28.045
Sam czuł się bardzo źle z tym,

00:10:28.069 --> 00:10:29.625
że przychodzą do niego tłumy

00:10:29.649 --> 00:10:32.093
pacjentów z poważnymi 
objawami depresji i lęków.

00:10:32.117 --> 00:10:34.839
Tak jak ja, nie jest on
przeciwnikiem leków.

00:10:34.863 --> 00:10:37.085
Sądzi, że niektórym przynoszą ulgę.

00:10:37.109 --> 00:10:38.482
Ale dostrzegał dwie rzeczy.

00:10:38.506 --> 00:10:42.061
Po pierwsze, jego pacjenci 
często wpadali w depresję

00:10:42.085 --> 00:10:45.823
z całkowicie zrozumiałych powodów,
jak samotność.

00:10:45.847 --> 00:10:49.291
Po drugie, mimo że leki 
przynosiły niektórym ulgę,

00:10:49.315 --> 00:10:51.583
w wielu przypadkach
nie rozwiązywały problemu.

00:10:51.607 --> 00:10:53.140
Problemu leżącego u podłoża.

00:10:53.871 --> 00:10:56.522
Pewnego dnia Sam
zaproponował inne podejście.

00:10:56.546 --> 00:10:58.998
Do jego centrum medycznego
przyszła kobieta,

00:10:59.022 --> 00:11:00.489
Lisa Cunningham,

00:11:00.513 --> 00:11:02.387
którą poznałem później.

00:11:02.411 --> 00:11:06.495
Lisa zamknęła się w domu
z zatrważającymi objawami depresji

00:11:06.519 --> 00:11:07.669
na siedem lat.

00:11:08.898 --> 00:11:11.823
Kiedy przyszła do centrum Sama
usłyszała: "Nie martw się,

00:11:11.847 --> 00:11:13.677
będziemy podawać ci leki

00:11:13.701 --> 00:11:16.498
ale zalecimy ci coś jeszcze.

00:11:16.522 --> 00:11:19.965
Zalecimy ci, żebyś przychodziła
do centrum dwa razy w tygodniu

00:11:19.989 --> 00:11:22.767
spotkać się z grupą ludzi
mierzących się z depresją.

00:11:22.791 --> 00:11:25.601
Nie po to, by rozmawiać jak wam źle,

00:11:25.625 --> 00:11:29.172
ale po to, żebyście wymyślili,
co wartościowego razem możecie stworzyć.

00:11:29.196 --> 00:11:32.299
Żebyście nie byli już samotni i nie czuli,
że życie nie ma sensu".

NOTE Paragraph

00:11:32.323 --> 00:11:35.098
Kiedy grupa spotkała się pierwszy raz

00:11:35.122 --> 00:11:37.378
Lisa zwymiotowała ze strachu.

00:11:37.402 --> 00:11:39.323
Tak bardzo ją to przytłoczyło.

00:11:39.347 --> 00:11:41.981
Ale ludzie zaczęli
masować jej plecy, rozmawiali.

00:11:42.005 --> 00:11:43.444
Zastanawiali się, co robić.

00:11:43.444 --> 00:11:45.892
To byli ludzie z biednej
dzielnicy Londynu, jak ja.

00:11:45.892 --> 00:11:47.804
Nie wiedzieli nic o ogrodnictwie.

00:11:47.804 --> 00:11:49.623
Pomyśleli: "Nauczmy się ogrodnictwa".

00:11:49.623 --> 00:11:51.723
Było takie miejsce za ośrodkiem.

00:11:51.723 --> 00:11:52.604
Zarośla.

00:11:52.618 --> 00:11:54.954
"Może zaczniemy uprawiać tam ogród?"

00:11:54.954 --> 00:11:57.039
Zaczęli wypożyczać książki z biblioteki,

00:11:57.053 --> 00:11:59.318
zaczęli oglądać YouTube.

00:11:59.342 --> 00:12:01.501
Zaczęli brudzić sobie ręce ziemią.

00:12:01.844 --> 00:12:04.887
Zaczęli uczyć się rytmu pór roku.

00:12:04.911 --> 00:12:06.241
Jest wiele dowodów,

00:12:06.265 --> 00:12:07.894
że obcowanie z naturą

00:12:07.918 --> 00:12:09.894
jest potężnym antydepresantem.

00:12:09.918 --> 00:12:12.927
Ale zaczęli robić coś
jeszcze ważniejszego.

00:12:13.347 --> 00:12:15.377
Zaczęli tworzyć wspólnotę.

00:12:15.401 --> 00:12:17.212
Zaczęli tworzyć grupę.

00:12:17.236 --> 00:12:19.260
Zaczęli dbać o siebie nawzajem.

00:12:19.284 --> 00:12:20.958
Jeśli jeden z nich się nie pojawił,

00:12:20.982 --> 00:12:23.502
reszta zaczynała go szukać,
pytać: "Czy wszystko OK?".

00:12:23.526 --> 00:12:26.137
Pomagali mu radzić sobie z tym,
co sprawiało mu kłopot.

00:12:26.161 --> 00:12:27.964
Tak jak ujęła to Lisa:

00:12:27.988 --> 00:12:30.585
"Kiedy ogród zaczął kwitnąć,

00:12:30.609 --> 00:12:31.876
my zaczęliśmy kwitnąć".

NOTE Paragraph

00:12:32.474 --> 00:12:34.506
To podejście, zalecanie socjalizacji,

00:12:34.530 --> 00:12:36.045
rozprzestrzenia się w Europie.

00:12:36.069 --> 00:12:38.590
Pomału przybywa dowodów,

00:12:38.590 --> 00:12:41.274
że może to skutkować 
znacznym spadkiem poziomu

00:12:41.298 --> 00:12:43.276
depresji i lęków.

NOTE Paragraph

00:12:43.300 --> 00:12:47.021
Gdy pewnego dnia stałem 
w ogrodzie zbudowanym przez Lisę

00:12:47.045 --> 00:12:49.526
i jej, niegdyś pogrążonych
w depresji, przyjaciół,

00:12:49.550 --> 00:12:51.134
- to bardzo piękny ogród -

00:12:51.158 --> 00:12:52.349
miałem taką myśl,

00:12:52.373 --> 00:12:56.244
zaczerpniętą w dużej mierze 
od profesora Hugh Mackaya z Australii.

00:12:56.268 --> 00:13:00.649
Myślałem sobie, zwykle, gdy ktoś
czuję się zdołowany w naszej kulturze,

00:13:00.673 --> 00:13:03.557
mówimy, pewnie każdy z nas
to kiedyś powiedział, ja też,

00:13:03.561 --> 00:13:06.985
"Po prostu bądź sobą".

00:13:07.742 --> 00:13:10.692
Uświadomiłem sobie,
że właściwie należy powiedzieć:

00:13:10.716 --> 00:13:11.866
"Nie bądź sobą.

00:13:12.306 --> 00:13:13.639
Nie bądź samym sobą.

00:13:14.218 --> 00:13:16.427
Bądź nami. Bądźmy.

00:13:16.765 --> 00:13:18.090
Bądź częścią grupy".

NOTE Paragraph

00:13:18.114 --> 00:13:21.820
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:13:21.844 --> 00:13:24.423
Rozwiązanie tego problemu

00:13:24.447 --> 00:13:27.598
nie leży w coraz większym poleganiu
na własnych umiejętnościach

00:13:27.622 --> 00:13:29.061
jako odrębnej jednostki,

00:13:29.085 --> 00:13:31.125
to właśnie jedna z przyczyn kryzysu.

00:13:31.149 --> 00:13:33.902
Rozwiązanie polega na łączeniu się
z większą całością.

NOTE Paragraph

00:13:33.926 --> 00:13:36.347
To nawiązuje do innej przyczyny depresji

00:13:36.371 --> 00:13:39.268
i stanów lękowych,
o której chciałem opowiedzieć.

00:13:39.292 --> 00:13:40.982
Wszyscy wiedzą,

00:13:41.006 --> 00:13:44.752
że śmieciowe jedzenie stało się częścią
naszej diety i przez to chorujemy.

00:13:44.776 --> 00:13:46.982
Nie mówię tego z wyższością.

00:13:47.006 --> 00:13:49.405
Dosłownie przyszedłem tutaj z McDonalda.

00:13:49.429 --> 00:13:52.942
Na widok tego zdrowego śniadania
na TED musiałem tam iść.

00:13:52.966 --> 00:13:58.109
Tak jak fast foody zawładnęły dietą
i sprawiły, że chorujemy fizycznie,

00:13:58.133 --> 00:14:02.243
tak coś w rodzaju śmieciowych wartości
zawładnęło naszymi umysłami

00:14:02.267 --> 00:14:03.745
i choruje nasza psychika.

00:14:04.157 --> 00:14:07.261
Przez tysiące lat filozofowie mówili:

00:14:07.285 --> 00:14:11.873
Jeśli uznasz, że w życiu 
liczą się tylko pieniądze i prestiż,

00:14:11.897 --> 00:14:13.420
to będziesz się czuł okropnie.

00:14:13.444 --> 00:14:15.511
To nie jest dokładny
cytat z Schopenhauera,

00:14:15.535 --> 00:14:17.307
ale z grubsza o to mu chodziło.

NOTE Paragraph

00:14:17.331 --> 00:14:20.357
Dziwne, że nikt tego nie badał,

00:14:20.381 --> 00:14:24.030
dopóki nie pojawiła się niezwykła osoba,
profesor Tim Kasser,

00:14:24.054 --> 00:14:26.347
który pracuje w Knox College w Illinois.

00:14:26.371 --> 00:14:28.934
Zajmuje się tym od jakichś 30 lat.

00:14:28.958 --> 00:14:31.974
Jego badania sugerują kilka
naprawdę ważnych rzeczy.

00:14:31.998 --> 00:14:35.189
Po pierwsze, im bardziej wierzysz,

00:14:35.213 --> 00:14:39.578
że możesz pozbyć się smutku,
kupując coś wystawnego,

00:14:39.602 --> 00:14:41.793
i tym samym polepszyć sobie życie,

00:14:41.817 --> 00:14:44.729
tym większe prawdopodobieństwo,
że wpadniesz w depresję.

00:14:44.753 --> 00:14:46.046
Po drugie,

00:14:46.070 --> 00:14:50.658
jako społeczeństwo coraz bardziej
kierujemy się tymi przekonaniami.

00:14:50.682 --> 00:14:52.095
Całe życie

00:14:52.119 --> 00:14:56.312
pod naporem reklam, Instagrama
i innych tego rodzaju rzeczy.

NOTE Paragraph

00:14:56.871 --> 00:14:58.244
Kiedy o tym myślałem,

00:14:58.268 --> 00:15:04.029
uświadomiłem sobie, że nasze dusze
karmi się czymś w rodzaju KFC.

00:15:04.053 --> 00:15:07.926
Szkoli się nas, żebyśmy szukali
szczęścia nie tam, gdzie trzeba.

00:15:07.950 --> 00:15:10.720
I tak jak fast foody nie zaspakajają
potrzeb żywieniowych,

00:15:10.744 --> 00:15:13.042
i właściwie sprawiają, że źle się czujesz,

00:15:13.066 --> 00:15:16.208
śmieciowe wartości nie spełniają
potrzeb psychicznych

00:15:16.232 --> 00:15:18.874
i oddalają cię od dobrego życia.

00:15:18.898 --> 00:15:21.521
Ale kiedy pierwszy raz
słuchałem profesora Kassera

00:15:21.545 --> 00:15:23.022
i uczyłem się tego wszystkiego,

00:15:23.046 --> 00:15:25.633
miałem dziwną mieszankę uczuć.

00:15:25.657 --> 00:15:28.347
Z jednej strony wydało mi się to
dużym wyzwaniem.

00:15:28.371 --> 00:15:31.633
Uświadomiłem sobie,
jak często we własnym życiu

00:15:31.657 --> 00:15:36.922
próbuję leczyć zły nastrój 
rzeczami na pokaz.

00:15:37.441 --> 00:15:40.131
Zrozumiałem, czemu to się nie sprawdzało.

00:15:40.930 --> 00:15:43.812
Myślałem też: czy to nie oczywiste?

00:15:43.836 --> 00:15:45.581
Niemal banalne, prawda?

00:15:45.605 --> 00:15:46.930
Jeśli powiedziałbym:

00:15:46.954 --> 00:15:49.041
nikt z was na łożu śmierci
nie będzie myśleć

00:15:49.041 --> 00:15:52.191
o wszystkich kupionych butach
ani o udostępnieniach swoich postów,

00:15:52.191 --> 00:15:55.078
tylko o momentach pełnych miłości,
znaczenia, o więziach.

00:15:55.078 --> 00:15:56.908
To brzmi niemal jak frazes.

00:15:57.019 --> 00:15:59.538
Ale spytałem profesora:

00:15:59.538 --> 00:16:03.051
"Dlaczego czuję tę dziwne rozdwojenie?".

00:16:03.051 --> 00:16:06.928
Odpowiedział: "W pewnym stopniu
wszyscy to wiemy.

00:16:06.928 --> 00:16:09.109
Ale w naszej kulturze,
nie żyjemy według tego.

00:16:09.109 --> 00:16:10.991
Każdy to zna, to już frazesy,

00:16:10.991 --> 00:16:12.351
ale nie żyjemy według nich".

00:16:12.351 --> 00:16:13.623
Wciąż pytałem: Dlaczego?

00:16:13.623 --> 00:16:17.266
Dlaczego ignorujemy coś tak istotnego?

00:16:17.266 --> 00:16:20.034
Po chwili profesor Kasser powiedział:

00:16:20.034 --> 00:16:23.514
"Ponieważ żyjemy w mechanizmie,

00:16:23.540 --> 00:16:26.491
który zaprojektowano tak,
żebyśmy ignorowali to, co ważne".

00:16:27.432 --> 00:16:28.546
Musiałem to przemyśleć.

00:16:28.546 --> 00:16:30.472
"Bo żyjemy w mechanizmie,

00:16:30.472 --> 00:16:33.684
który zaprojektowano tak,
żebyśmy ignorowali to, co ważne".

00:16:34.644 --> 00:16:37.184
Profesor zastanawiał się, 
czy da się go zniszczyć.

NOTE Paragraph

00:16:37.774 --> 00:16:39.817
Przeprowadził wiele badań na ten temat.

00:16:39.817 --> 00:16:41.274
Podam wam jeden przykład.

00:16:41.274 --> 00:16:44.984
Nalegam, aby każdy z was
wypróbował to z przyjaciółmi i rodziną.

00:16:45.304 --> 00:16:48.057
Nathan Dungan stworzył grupę 
nastolatków i dorosłych,


00:16:48.193 --> 00:16:52.633
która zbierała się przez pewien czas
na serię sesji, żeby się spotkać.

00:16:52.633 --> 00:16:54.444
Jednym z celów grupy było

00:16:54.444 --> 00:16:57.547
namówić ludzi, żeby pomyśleli
o chwili w swoim życiu,

00:16:57.547 --> 00:16:59.934
kiedy czuli, że odnaleźli sens i cel.

00:17:00.864 --> 00:17:03.004
Dla różnych ludzi,
znaczyło to coś innego.

00:17:03.044 --> 00:17:06.544
Dla niektórych była to muzyka,
pisanie, pomaganie innym.

00:17:06.544 --> 00:17:08.914
Jestem pewny, że każdy 
może coś takiego wymyślić.

00:17:09.064 --> 00:17:12.224
Celem grupy było zmusić
ludzi do postawienia pytania:

00:17:12.355 --> 00:17:15.121
"Jak poświęcić więcej życia

00:17:15.127 --> 00:17:17.767
na stwarzanie takich momentów,

00:17:17.767 --> 00:17:20.715
a mniej na kupowanie
niepotrzebnego badziewia,

00:17:20.715 --> 00:17:22.825
wstawiania go na media społecznościowe,

00:17:22.825 --> 00:17:25.105
żeby inni pisali: "Jezu, ale zazdroszczę".

00:17:25.265 --> 00:17:26.946
Doszli do wniosku,

NOTE Paragraph

00:17:26.946 --> 00:17:27.929
że te spotkania

00:17:27.929 --> 00:17:30.989
były niczym klub AA
dla uzależnionych od konsumpcjonizmu.

00:17:31.773 --> 00:17:34.833
Opowiadanie w grupie o takich wartościach,

00:17:34.870 --> 00:17:37.200
motywowanie do działań
i wzajemna kontrola,

00:17:37.200 --> 00:17:40.855
doprowadziły do zauważalnej
zmiany ich priorytetów.

00:17:40.855 --> 00:17:44.556
Odwiodło ich od zalewu
wiadomości wpędzających w depresję.

00:17:44.556 --> 00:17:47.211
szkolących, by szukać szczęścia
nie tam, gdzie trzeba,

00:17:47.211 --> 00:17:50.361
w stronę bardziej istotnych
i krzepiących wartości,

00:17:50.361 --> 00:17:53.546
które wyciągają nas z depresji.

00:17:53.546 --> 00:17:57.249
Ale mimo tych wszystkich rozwiązań,
które widziałem, i o których pisałem,

NOTE Paragraph

00:17:57.249 --> 00:17:59.709
i wielu, o których tutaj nie mówiłem,

00:17:59.722 --> 00:18:01.656
wciąż myślałem:

00:18:01.656 --> 00:18:04.630
Czemu tak długo zajęło mi 
odnalezienie tych prawd?

00:18:04.630 --> 00:18:06.480
Bo kiedy wyjaśniałem je innym,

00:18:06.480 --> 00:18:09.330
tylko niektóre z nich
są nieco bardziej skomplikowane,

00:18:09.330 --> 00:18:11.438
to nie jest fizyka kwantowa.

00:18:11.438 --> 00:18:13.786
Do pewnego stopnia
wiemy już to wszystko.

00:18:13.786 --> 00:18:17.095
Czemu tak trudno nam to zrozumieć?

00:18:17.095 --> 00:18:18.630
Myślę, że jest wiele powodów.

00:18:19.764 --> 00:18:23.494
Ale myślę, że jednym z nich jest to,
że musimy zmienić nasze pojmowanie

00:18:23.494 --> 00:18:26.984
tego, czym naprawdę są depresja i fobie.

00:18:28.108 --> 00:18:29.978
Są prawdziwe biologiczne przyczynki

00:18:29.978 --> 00:18:31.518
depresji i stanów lękowych.

00:18:32.325 --> 00:18:34.965
Ale jeśli zrzucimy to wszystko 
wyłącznie na biologię,

00:18:36.135 --> 00:18:37.481
tak jak ja kiedyś,

00:18:37.481 --> 00:18:40.771
i tak, jak sądzę, nasza kultura
przez niemal całe moje życie,

00:18:41.261 --> 00:18:44.590
to choć niechcący,

00:18:45.280 --> 00:18:47.871
ale przekazujemy ludziom:

00:18:48.412 --> 00:18:50.236
"Twój ból niczego nie oznacza.

00:18:50.638 --> 00:18:51.838
To tylko dysfunkcja.

00:18:51.838 --> 00:18:54.338
To jak zakłócenie
w programie komputerowym.

00:18:54.338 --> 00:18:57.911
To tylko problem z kablami 
w twojej głowie".

00:18:58.231 --> 00:19:01.102
Ale ja mogłem zmienić
swoje życie dopiero wtedy,

00:19:01.102 --> 00:19:05.088
kiedy uświadomiłem sobie,
że depresja nie jest błędem systemu.

00:19:06.848 --> 00:19:08.827
Jest sygnałem.

00:19:08.827 --> 00:19:10.640
Twoja depresja jest sygnałem.

00:19:10.640 --> 00:19:12.441
Mówi ci o czymś.

00:19:13.191 --> 00:19:16.398
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:19:18.118 --> 00:19:20.263
Czujemy się tak z jakichś powodów

NOTE Paragraph

00:19:20.263 --> 00:19:22.806
i może być trudno je dostrzec
w otchłaniach depresji.

00:19:22.806 --> 00:19:25.005
Bardzo dobrze to znam
z własnego doświadczenia.

00:19:25.405 --> 00:19:28.693
Ale z właściwą pomocą
można zrozumieć te problemy

00:19:28.693 --> 00:19:31.246
i rozwiązać je razem.

00:19:31.246 --> 00:19:32.614
Ale żeby to zrobić,

00:19:32.614 --> 00:19:34.682
pierwszy krok

00:19:34.682 --> 00:19:36.662
to przestać obrażać te sygnały,

00:19:36.714 --> 00:19:41.274
nazywając je oznakami słabości,
szaleństwa albo czystej biologii,

00:19:41.274 --> 00:19:43.560
co dotyczy tylko niewielkiej grupy ludzi.

00:19:43.570 --> 00:19:46.299
Trzeba zacząć słuchać tych sygnałów,

00:19:46.299 --> 00:19:51.045
bo mówią nam o czymś,
co musimy usłyszeć.

00:19:51.045 --> 00:19:54.745
Tylko gdy prawdziwie
wsłuchamy się w te sygnały,

00:19:54.745 --> 00:19:59.247
kiedy je docenimy i uszanujemy,

00:19:59.247 --> 00:20:01.946
zaczniemy dostrzegać

00:20:01.946 --> 00:20:05.927
wyzwalające, kojące,
głębsze rozwiązania.

00:20:07.427 --> 00:20:11.769
Krowy, które czekają na nas wszędzie.

00:20:11.769 --> 00:20:13.136
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:20:13.136 --> 00:20:17.176
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:20:17.176 --> 00:20:18.628
Dziękuję.