0:00:01.357,0:00:02.928
Bardzo długo

0:00:02.952,0:00:06.086
ciążyły nade mną dwie zagadki.

0:00:06.689,0:00:08.950
Nie potrafiłem ich zrozumieć

0:00:08.974,0:00:11.877
i, jeśli mam być szczery, [br]bałem się im przyglądać.

0:00:12.349,0:00:15.896
Pierwsza zagadka: mam 40 lat

0:00:15.920,0:00:18.991
i przez ten czas co roku

0:00:19.015,0:00:22.371
wzrasta liczba depresji i fobii

0:00:22.395,0:00:25.085
w USA, w Wielkiej Brytanii

0:00:25.109,0:00:26.863
i w całym świecie Zachodu.

0:00:27.173,0:00:30.101
Chciałem zrozumieć - dlaczego?

0:00:31.108,0:00:32.975
Dlaczego nas to spotyka?

0:00:33.394,0:00:36.036
Dlaczego co roku

0:00:36.060,0:00:39.314
coraz więcej z nas ma problem z tym,[br]żeby przetrwać kolejny dzień?

0:00:39.743,0:00:43.300
Chciałem się tego dowiedzieć[br]przez inną zagadkę, która mnie dotyczyła.

0:00:43.324,0:00:44.713
Kiedy byłem nastolatkiem,

0:00:44.737,0:00:46.158
poszedłem do swojego lekarza

0:00:46.182,0:00:50.667
i opisałem mu poczucie,[br]że ból się ze mnie wylewa.

0:00:51.237,0:00:52.633
Nie mogłem nad tym zapanować,

0:00:52.657,0:00:54.942
nie wiedziałem, co się dzieje.

0:00:54.966,0:00:57.021
Wstydziłem się tego.

0:00:57.045,0:00:58.641
Lekarz odpowiedział mi,

0:00:58.665,0:01:00.678
teraz wiem, że w dobrej wierze,

0:01:00.702,0:01:02.394
choć nazbyt upraszczając,

0:01:02.418,0:01:03.586
ale i nie zupełnie źle.

0:01:03.610,0:01:06.402
Powiedział: "Wiemy,[br]dlaczego to się dzieje z ludźmi.

0:01:06.426,0:01:10.658
Niektórzy z natury mają zaburzony[br]chemiczny balans w mózgu.

0:01:10.682,0:01:12.103
Musisz być jednym z nich.

0:01:12.127,0:01:14.111
Po prostu potrzebne ci leki.

0:01:14.135,0:01:16.499
To przywróci chemiczny balans do normy".

0:01:16.523,0:01:18.933
Zacząłem brać leki Paxil albo Seroxat.

0:01:18.957,0:01:21.713
To ta sama substancja [br]pod różnymi nazwami.

0:01:21.717,0:01:24.490
Poczułem się znacznie lepiej.

0:01:24.514,0:01:25.925
Niewiele później

0:01:25.949,0:01:27.950
to uczucie bólu zaczęło wracać.

0:01:27.974,0:01:29.802
Zwiększano mi dawki,

0:01:29.826,0:01:33.037
aż przez 13 lat dostawałem[br]największą dawkę

0:01:33.061,0:01:35.077
dozwoloną prawnie.

0:01:35.402,0:01:38.871
Przez większość tych 13 lat, [br]szczególnie pod koniec

0:01:38.895,0:01:40.395
ciągle odczuwałem wielki ból.

0:01:40.419,0:01:43.395
Zacząłem pytać samego siebie:[br]"Co tu się dzieje?".

0:01:43.419,0:01:44.961
Bo robiłem wszystko, co należy

0:01:44.985,0:01:48.125
według tej opowieści,[br]która zdominowała kulturę.

0:01:48.149,0:01:50.268
"Dlaczego ciągle się tak czuję?"

0:01:50.292,0:01:53.164
Żeby rozwiązać te dwie zagadki

0:01:53.188,0:01:54.596
i napisać o tym książkę,

0:01:54.620,0:01:57.125
ruszyłem w podróż dookoła świata.

0:01:57.149,0:01:58.568
Pokonałem 65 000 kilometrów.

0:01:58.592,0:02:01.085
Chciałem porozmawiać [br]z ekspertami z całego świata

0:02:01.109,0:02:03.276
o tym, co powoduje depresję i stany lękowe

0:02:03.300,0:02:05.172
a zwłaszcza - co je leczy,

0:02:05.196,0:02:07.820
i z tymi, którzy pokonali depresje i lęki

0:02:07.844,0:02:09.956
na wiele różnych sposobów.

0:02:09.980,0:02:11.466
Wiele się nauczyłem

0:02:11.490,0:02:14.045
od wspaniałych ludzi, [br]których udało mi się poznać.

0:02:14.069,0:02:17.045
Ale myślę, że podstawą tego,[br]czego się nauczyłem, jest to:

0:02:17.069,0:02:20.104
jak na razie, mamy naukowe dowody

0:02:20.128,0:02:23.835
dziewięciu różnych przyczyn[br]depresji i fobii.

0:02:23.859,0:02:26.668
Dwie z nich mają podłoże biologiczne.

0:02:26.692,0:02:29.375
Geny mogą zwiększyć podatność,

0:02:29.399,0:02:31.333
ale nie stanowią wyroku.

0:02:31.357,0:02:34.968
Prawdą jest też, że zmiany w mózgu [br]powodowane przez depresję,

0:02:34.992,0:02:36.690
mogą utrudniać jej pokonanie.

0:02:36.714,0:02:38.896
Ale większość czynników,[br]które według badań

0:02:38.920,0:02:40.761
powodują depresję i lęki,

0:02:40.785,0:02:42.550
nie leżą w naszej biologii.

0:02:43.520,0:02:45.734
To czynniki związane z tym, jak żyjemy.

0:02:46.116,0:02:47.607
Ich zrozumienie ukazuje

0:02:47.631,0:02:50.727
zupełnie inne rozwiązania,

0:02:50.751,0:02:52.299
które należy proponować

0:02:52.323,0:02:55.260
obok chemicznych antydepresantów.

0:02:55.284,0:02:57.077
Na przykład:

0:02:57.101,0:03:00.549
kiedy jesteś samotny,[br]łatwiej wpadniesz w depresję.

0:03:00.573,0:03:03.684
Jeśli w pracy nie masz[br]żadnej kontroli nad tym, co robisz,

0:03:03.708,0:03:05.604
wykonujesz tylko polecenia,

0:03:05.628,0:03:07.517
łatwiej wpadniesz w depresję.

0:03:07.541,0:03:10.025
Jeśli masz mało kontaktu z naturą,

0:03:10.049,0:03:11.918
łatwiej wpadniesz w depresję.

0:03:11.942,0:03:15.053
Jeden czynnik łączy[br]wiele przyczyn depresji,

0:03:15.077,0:03:16.252
jak się dowiedziałem.

0:03:16.276,0:03:18.339
Nie łączy wszystkich, ale wiele.

0:03:18.363,0:03:20.029
Wszyscy tutaj wiemy,

0:03:20.053,0:03:22.712
że mamy naturalne fizyczne potrzeby.

0:03:22.736,0:03:23.910
To oczywiste.

0:03:23.934,0:03:26.513
Potrzebujemy jedzenia, wody,

0:03:26.537,0:03:28.767
schronienia, czystego powietrza.

0:03:28.791,0:03:30.585
Jeśli się was tego pozbawi,

0:03:30.609,0:03:32.902
będziecie mieli duże problemy.

0:03:32.926,0:03:34.728
A jednocześnie

0:03:34.752,0:03:38.123
każdy człowiek ma naturalne[br]psychiczne potrzeby.

0:03:38.147,0:03:40.186
Potrzebne nam poczucie przynależności,

0:03:40.210,0:03:43.274
poczucie, że życie ma znaczenie i cel,

0:03:43.298,0:03:45.829
że ludzie cię dostrzegają i cenią,

0:03:45.853,0:03:48.410
że masz przed sobą jakąś przyszłość.

0:03:48.434,0:03:51.326
Nasza kultura ma wiele dobrych cech.

0:03:51.326,0:03:53.440
Wiele rzeczy jest lepszych[br]niż w przeszłości.

0:03:53.440,0:03:55.011
Cieszę się, że żyje teraz.

0:03:55.035,0:03:56.999
Ale coraz gorzej nam idzie

0:03:57.023,0:04:01.124
zaspokajanie tych głębszych,[br]wewnętrznych, psychicznych potrzeb.

0:04:01.895,0:04:03.998
Nie tylko o to chodzi,

0:04:04.022,0:04:08.069
ale sądzę, że to główna przyczyna [br]rosnącego kryzysu.

0:04:08.919,0:04:12.149
Trudno mi to przyswoić.

0:04:12.173,0:04:14.879
Trudno było mi odejść[br]od traktowania depresji

0:04:14.903,0:04:18.443
jako usterki mózgu

0:04:18.443,0:04:20.500
do ujrzenia w niej wielu przyczyn,

0:04:20.524,0:04:22.585
łącznie ze sposobem życia.

0:04:22.609,0:04:24.974
Zaczęło mi się to układać w całość

0:04:24.998,0:04:28.141
dopiero podczas wywiadu[br]z psychiatrą z Południowej Afryki,

0:04:28.165,0:04:29.966
doktorem Derekiem Summerfieldem.

0:04:29.990,0:04:31.141
To wspaniały człowiek.

0:04:31.165,0:04:34.879
Doktor Summerfield[br]był w Kambodży w 2001 roku,

0:04:34.903,0:04:38.196
kiedy zaczynano stosować [br]chemiczne antydepresanty

0:04:38.220,0:04:39.952
w tym kraju.

0:04:39.976,0:04:43.273
Lokalni lekarze nigdy[br]nie słyszeli o tych lekach,

0:04:43.297,0:04:44.888
więc pytali, co to takiego.

0:04:44.912,0:04:46.126
Wyjaśnił,

0:04:46.150,0:04:47.682
a oni powiedzieli:

0:04:47.706,0:04:50.403
"Nie potrzebujemy ich,[br]już mamy antydepresanty".

0:04:50.427,0:04:52.164
A on na to: "Jak to?".

0:04:52.188,0:04:55.427
Myślał, że zaczną opowiadać[br]o jakichś ziołowych lekarstwach,

0:04:55.451,0:04:59.843
jak dziurawiec czy miłorząb.

0:04:59.910,0:05:02.299
A oni opowiedzieli mu historię.

0:05:02.800,0:05:06.379
Jeden rolnik z okolicy[br]pracował na polu ryżowym.

0:05:06.403,0:05:08.173
Pewnego dnia stanął na minie,

0:05:08.197,0:05:10.387
która została tam[br]z czasów wojny z USA.

0:05:10.411,0:05:11.823
Wybuch oderwał mu nogę,

0:05:11.847,0:05:13.283
więc dali mu protezę.

0:05:13.307,0:05:16.078
Po jakimś czasie wrócił do pracy w polu.

0:05:16.102,0:05:18.634
Ale okazuje się, że stanie[br]w wodzie jest bolesne,

0:05:18.658,0:05:20.332
gdy ma się protezę.

0:05:20.356,0:05:22.276
Domyślam się też, że to traumatyczne

0:05:22.300,0:05:24.879
wrócić do pracy w polu,[br]gdzie zdarzył się ten wybuch.

0:05:24.903,0:05:27.306
Mężczyzna zaczął płakać całymi dniami.

0:05:27.330,0:05:28.759
Nie chciał wstawać z łóżka.

0:05:28.783,0:05:31.666
Miał wszystkie objawy klasycznej depresji.

0:05:32.013,0:05:33.378
Tamtejszy lekarz powiedział:

0:05:33.402,0:05:35.688
"Wtedy daliśmy mu antydepresant".

0:05:35.712,0:05:38.347
Doktor Summerfield zapytał: "Co to było?".

0:05:38.371,0:05:41.180
Wyjaśnili, że poszli z nim posiedzieć.

0:05:41.982,0:05:43.382
Wysłuchali go.

0:05:44.464,0:05:47.011
Zdali sobie sprawę, że jego ból ma sens.

0:05:47.035,0:05:49.956
Trudno było mu to dostrzec[br]w obliczu depresji,

0:05:49.980,0:05:53.640
ale właściwie miał zupełnie[br]zrozumiały powód, by tak się czuć.

0:05:53.966,0:05:57.164
Jeden z lekarzy po rozmowie[br]z sąsiadami wymyślił:

0:05:57.188,0:05:59.125
"Jeśli kupimy mu krowę,

0:05:59.149,0:06:01.149
będzie mógł zostać mleczarzem.

0:06:01.173,0:06:03.452
Nie będzie musiał tkwić[br]w dołującej sytuacji.

0:06:03.452,0:06:05.473
Nie będzie musiał pracować w tym polu".

0:06:05.473,0:06:08.022
Więc kupili mu krowę.

0:06:08.046,0:06:10.226
Po paru tygodniach przestał płakać.

0:06:10.250,0:06:12.162
Po miesiącu jego depresja zniknęła.

0:06:12.186,0:06:13.765
Powiedzieli do Summerfielda:

0:06:13.789,0:06:16.559
"Doktorze, ta krowa, to był antydepresant,

0:06:16.583,0:06:18.050
to miałeś na myśli, prawda?".

0:06:18.074,0:06:19.225
(Śmiech)

0:06:19.249,0:06:22.302
(Brawa)

0:06:22.326,0:06:24.963
Jeśli uczono cię myśleć o depresji,[br]tak jak mnie kiedyś,

0:06:24.963,0:06:26.619
i jak większość ludzi na tej sali,

0:06:26.619,0:06:28.257
to brzmi jak kiepski żart, prawda?

0:06:28.257,0:06:30.175
"Poszedłem do lekarki po antydepresanty,

0:06:30.175,0:06:31.771
a ona dała mi krowę".

0:06:31.795,0:06:34.822
Ale ci lekarze z Kambodży[br]wiedzieli intuicyjnie,

0:06:34.846,0:06:37.823
na podstawie pojedynczej,[br]nienaukowej anegdoty,

0:06:37.847,0:06:41.132
to, co najważniejsza[br]medyczna instytucja na świecie,

0:06:41.156,0:06:43.243
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO),

0:06:43.267,0:06:45.457
próbuje powiedzieć nam od lat,

0:06:45.481,0:06:47.973
powołując się na dowody naukowe.

0:06:48.576,0:06:50.505
Jeśli masz depresję,

0:06:50.529,0:06:52.196
jeśli wpadasz w stany lękowe,

0:06:53.008,0:06:56.268
to nie jesteś słaby ani szalony.

0:06:56.292,0:06:59.877
Nie jesteś jak maszyna, [br]w której coś się zepsuło.

0:07:00.140,0:07:03.914
To twoje potrzeby nie zostały spełnione.

0:07:03.919,0:07:07.459
Trzeba pamiętać też,[br]czego tamtejsi lekarze

0:07:07.483,0:07:09.800
ani Światowa Organizacja Zdrowia[br]nie mówią.

0:07:09.824,0:07:11.356
Nie mówią do tego rolnika:

0:07:11.380,0:07:14.181
"Chłopie, weź się w garść.

0:07:14.205,0:07:17.472
Sam masz dowiedzieć się jak[br]i sam naprawić problem".

0:07:17.851,0:07:19.843
Wręcz przeciwnie, mówią:

0:07:19.867,0:07:23.391
"Jesteśmy tu jako grupa, żeby ci pomóc,

0:07:23.415,0:07:27.827
i razem możemy rozwiązać ten problem".

0:07:28.543,0:07:32.559
Tego potrzebuje każda osoba w depresji

0:07:32.583,0:07:35.828
i na to każda z nich zasługuje.

0:07:35.852,0:07:38.839
Właśnie dlatego wybitni lekarze z ONZ

0:07:38.863,0:07:41.181
w swoim oficjalnym wystąpieniu[br]na Dzień Zdrowia

0:07:41.205,0:07:42.696
kilka lat temu w 2017 roku,

0:07:42.720,0:07:45.637
mówili, że należy się mniej skupiać[br]na równowadze chemicznej,

0:07:45.637,0:07:48.618
a bardziej na zrównoważonym stylu życia.

0:07:48.920,0:07:50.893
Leki mogą przynieść ulgę niektórym,

0:07:50.917,0:07:53.047
mnie przyniosły ulgę na jakiś czas.

0:07:53.071,0:07:57.498
Jednak właśnie dlatego, że ten problem[br]sięga głębiej niż biologia,

0:07:57.522,0:08:00.577
rozwiązanie też musi sięgać głębiej.

0:08:00.601,0:08:03.188
Kiedy się tego dowiedziałem,

0:08:03.212,0:08:04.895
pamiętam, że myślałem:

0:08:04.919,0:08:07.045
"Mam te wszystkie naukowe dowody.

0:08:07.069,0:08:08.641
Czytałem o wielu badaniach.

0:08:08.665,0:08:11.965
Przeprowadziłem wywiady z wieloma[br]ekspertami, którzy to wyjaśniali".

0:08:11.965,0:08:14.531
Ale jednocześnie myślałem:[br]"Jak niby mamy to zrobić?".

0:08:14.531,0:08:16.318
Powody depresji

0:08:16.342,0:08:18.833
są zwykle bardziej złożone[br]niż to, co działo się

0:08:18.857,0:08:20.154
z tym rolnikiem z Kambodży.

0:08:20.178,0:08:22.812
Jak wykorzystać tę wiedzę?

0:08:22.836,0:08:25.719
Podczas długiej podróży po świecie

0:08:25.719,0:08:27.680
w poszukiwaniu materiału do książki

0:08:27.704,0:08:30.299
spotykałem ludzi,[br]którzy to właśnie robili

0:08:30.323,0:08:32.775
od Sydney przez San Francisco

0:08:32.799,0:08:33.971
do São Paulo.

0:08:33.995,0:08:36.061
Spotykałem ludzi, którzy rozumieli

0:08:36.085,0:08:38.432
głębsze przyczyny depresji[br]i stanów lękowych

0:08:38.456,0:08:40.871
i rozwiązywali je jako grupa.

0:08:40.895,0:08:43.576
Oczywiście nie mogę opowiedzieć [br]wam o tych wszystkich,

0:08:43.600,0:08:45.076
których poznałem i opisałem,

0:08:45.100,0:08:48.553
albo o wszystkich dziewięciu [br]przyczynach depresji,

0:08:48.577,0:08:51.059
bo nie pozwolili mi tu mówić[br]przez 10 godzin.

0:08:51.083,0:08:52.835
Możecie zgłosić do nich zażalenia.

0:08:52.859,0:08:54.789
Ale chcę skupić się na dwóch przyczynach

0:08:54.813,0:08:58.226
i dwóch związanych z nimi rozwiązaniach.

0:08:58.578,0:08:59.728
Oto pierwsze.

0:09:00.285,0:09:03.293
Jesteśmy najbardziej samotnym [br]społeczeństwem w historii.

0:09:03.317,0:09:06.150
Ostatnio naukowcy spytali Amerykanów:

0:09:06.174,0:09:09.324
"Czy czujesz, że już z nikim [br]nie jesteś blisko?".

0:09:09.348,0:09:12.999
39% ludzi powiedziało, że tak.

0:09:13.023,0:09:14.387
"Z nikim nie jestem blisko".

0:09:14.411,0:09:16.908
W międzynarodowych pomiarach samotności

0:09:16.932,0:09:19.490
Brytyjczycy i reszta Europy[br]są zaraz za USA,

0:09:19.514,0:09:21.299
gdyby ktoś próbował zadzierać nosa.

0:09:21.323,0:09:22.331
(Śmiech)

0:09:22.355,0:09:24.244
Wiele czasu spędziłem nad tym

0:09:24.268,0:09:26.664
razem ze światowym ekspertem[br]w badaniu samotności.

0:09:26.688,0:09:28.942
Ten niezwykły człowiek,[br]profesor John Cacioppo,

0:09:28.966,0:09:30.117
który był w Chicago,

0:09:30.141,0:09:32.964
zastanawiał się razem ze mną[br]nad jednym pytaniem.

0:09:32.988,0:09:35.293
Profesor Cacioppo pytał:

0:09:35.317,0:09:36.967
"Dlaczego istniejemy?",

0:09:36.991,0:09:38.944
"Dlaczego tu jesteśmy, dlaczego żyjemy?".

0:09:38.968,0:09:41.174
Jeden ważny powód

0:09:41.198,0:09:44.015
- nasi przodkowie[br]żyjący na afrykańskiej sawannie

0:09:44.039,0:09:45.759
byli naprawdę dobrzy w jednym.

0:09:46.287,0:09:49.577
Nie byli więksi od zwierząt,[br]które potrafi pokonać.

0:09:49.601,0:09:52.914
Nie byli szybsi od zwierząt,[br]które potrafili pokonać.

0:09:52.938,0:09:55.652
Ale byli lepsi w organizowaniu się w grupy

0:09:55.676,0:09:57.276
i we współpracy.

0:09:57.300,0:09:59.561
Najpotężniejsza moc naszego gatunku:

0:09:59.585,0:10:00.990
trzymanie się razem.

0:10:01.014,0:10:03.490
Tak jak pszczoły żyją w roju,

0:10:03.514,0:10:05.746
tak ludzie powinni żyć w społecznościach.

0:10:05.770,0:10:09.580
My jesteśmy pierwszymi ludźmi,

0:10:10.492,0:10:11.959
którzy opuścili swoje grupy.

0:10:12.484,0:10:14.551
To sprawia, że czujemy się okropnie.

0:10:15.048,0:10:17.192
Ale nie musi tak być.

0:10:17.216,0:10:19.850
Jeden z bohaterów mojej książki,[br]a nawet mojego życia,

0:10:19.874,0:10:21.969
doktor Sam Everington

0:10:21.993,0:10:24.731
ma swoją praktykę [br]w ubogiej dzielnicy Londynu,

0:10:24.755,0:10:26.334
gdzie mieszkałem przez wiele lat.

0:10:26.358,0:10:28.045
Sam czuł się bardzo źle z tym,

0:10:28.069,0:10:29.625
że przychodzą do niego tłumy

0:10:29.649,0:10:32.093
pacjentów z poważnymi [br]objawami depresji i lęków.

0:10:32.117,0:10:34.839
Tak jak ja, nie jest on[br]przeciwnikiem leków.

0:10:34.863,0:10:37.085
Sądzi, że niektórym przynoszą ulgę.

0:10:37.109,0:10:38.482
Ale dostrzegał dwie rzeczy.

0:10:38.506,0:10:42.061
Po pierwsze, jego pacjenci [br]często wpadali w depresję

0:10:42.085,0:10:45.823
z całkowicie zrozumiałych powodów,[br]jak samotność.

0:10:45.847,0:10:49.291
Po drugie, mimo że leki [br]przynosiły niektórym ulgę,

0:10:49.315,0:10:51.583
w wielu przypadkach[br]nie rozwiązywały problemu.

0:10:51.607,0:10:53.140
Problemu leżącego u podłoża.

0:10:53.871,0:10:56.522
Pewnego dnia Sam[br]zaproponował inne podejście.

0:10:56.546,0:10:58.998
Do jego centrum medycznego[br]przyszła kobieta,

0:10:59.022,0:11:00.489
Lisa Cunningham,

0:11:00.513,0:11:02.387
którą poznałem później.

0:11:02.411,0:11:06.495
Lisa zamknęła się w domu[br]z zatrważającymi objawami depresji

0:11:06.519,0:11:07.669
na siedem lat.

0:11:08.898,0:11:11.823
Kiedy przyszła do centrum Sama[br]usłyszała: "Nie martw się,

0:11:11.847,0:11:13.677
będziemy podawać ci leki

0:11:13.701,0:11:16.498
ale zalecimy ci coś jeszcze.

0:11:16.522,0:11:19.965
Zalecimy ci, żebyś przychodziła[br]do centrum dwa razy w tygodniu

0:11:19.989,0:11:22.767
spotkać się z grupą ludzi[br]mierzących się z depresją.

0:11:22.791,0:11:25.601
Nie po to, by rozmawiać jak wam źle,

0:11:25.625,0:11:29.172
ale po to, żebyście wymyślili,[br]co wartościowego razem możecie stworzyć.

0:11:29.196,0:11:32.299
Żebyście nie byli już samotni i nie czuli,[br]że życie nie ma sensu".

0:11:32.323,0:11:35.098
Kiedy grupa spotkała się pierwszy raz

0:11:35.122,0:11:37.378
Lisa zwymiotowała ze strachu.

0:11:37.402,0:11:39.323
Tak bardzo ją to przytłoczyło.

0:11:39.347,0:11:41.981
Ale ludzie zaczęli[br]masować jej plecy, rozmawiali.

0:11:42.005,0:11:43.444
Zastanawiali się, co robić.

0:11:43.444,0:11:45.892
To byli ludzie z biednej[br]dzielnicy Londynu, jak ja.

0:11:45.892,0:11:47.804
Nie wiedzieli nic o ogrodnictwie.

0:11:47.804,0:11:49.623
Pomyśleli: "Nauczmy się ogrodnictwa".

0:11:49.623,0:11:51.723
Było takie miejsce za ośrodkiem.

0:11:51.723,0:11:52.604
Zarośla.

0:11:52.618,0:11:54.954
"Może zaczniemy uprawiać tam ogród?"

0:11:54.954,0:11:57.039
Zaczęli wypożyczać książki z biblioteki,

0:11:57.053,0:11:59.318
zaczęli oglądać YouTube.

0:11:59.342,0:12:01.501
Zaczęli brudzić sobie ręce ziemią.

0:12:01.844,0:12:04.887
Zaczęli uczyć się rytmu pór roku.

0:12:04.911,0:12:06.241
Jest wiele dowodów,

0:12:06.265,0:12:07.894
że obcowanie z naturą

0:12:07.918,0:12:09.894
jest potężnym antydepresantem.

0:12:09.918,0:12:12.927
Ale zaczęli robić coś[br]jeszcze ważniejszego.

0:12:13.347,0:12:15.377
Zaczęli tworzyć wspólnotę.

0:12:15.401,0:12:17.212
Zaczęli tworzyć grupę.

0:12:17.236,0:12:19.260
Zaczęli dbać o siebie nawzajem.

0:12:19.284,0:12:20.958
Jeśli jeden z nich się nie pojawił,

0:12:20.982,0:12:23.502
reszta zaczynała go szukać,[br]pytać: "Czy wszystko OK?".

0:12:23.526,0:12:26.137
Pomagali mu radzić sobie z tym,[br]co sprawiało mu kłopot.

0:12:26.161,0:12:27.964
Tak jak ujęła to Lisa:

0:12:27.988,0:12:30.585
"Kiedy ogród zaczął kwitnąć,

0:12:30.609,0:12:31.876
my zaczęliśmy kwitnąć".

0:12:32.474,0:12:34.506
To podejście, zalecanie socjalizacji,

0:12:34.530,0:12:36.045
rozprzestrzenia się w Europie.

0:12:36.069,0:12:38.590
Pomału przybywa dowodów,

0:12:38.590,0:12:41.274
że może to skutkować [br]znacznym spadkiem poziomu

0:12:41.298,0:12:43.276
depresji i lęków.

0:12:43.300,0:12:47.021
Gdy pewnego dnia stałem [br]w ogrodzie zbudowanym przez Lisę

0:12:47.045,0:12:49.526
i jej, niegdyś pogrążonych[br]w depresji, przyjaciół,

0:12:49.550,0:12:51.134
- to bardzo piękny ogród -

0:12:51.158,0:12:52.349
miałem taką myśl,

0:12:52.373,0:12:56.244
zaczerpniętą w dużej mierze [br]od profesora Hugh Mackaya z Australii.

0:12:56.268,0:13:00.649
Myślałem sobie, zwykle, gdy ktoś[br]czuję się zdołowany w naszej kulturze,

0:13:00.673,0:13:03.557
mówimy, pewnie każdy z nas[br]to kiedyś powiedział, ja też,

0:13:03.561,0:13:06.985
"Po prostu bądź sobą".

0:13:07.742,0:13:10.692
Uświadomiłem sobie,[br]że właściwie należy powiedzieć:

0:13:10.716,0:13:11.866
"Nie bądź sobą.

0:13:12.306,0:13:13.639
Nie bądź samym sobą.

0:13:14.218,0:13:16.427
Bądź nami. Bądźmy.

0:13:16.765,0:13:18.090
Bądź częścią grupy".

0:13:18.114,0:13:21.820
(Brawa)

0:13:21.844,0:13:24.423
Rozwiązanie tego problemu

0:13:24.447,0:13:27.598
nie leży w coraz większym poleganiu[br]na własnych umiejętnościach

0:13:27.622,0:13:29.061
jako odrębnej jednostki,

0:13:29.085,0:13:31.125
to właśnie jedna z przyczyn kryzysu.

0:13:31.149,0:13:33.902
Rozwiązanie polega na łączeniu się[br]z większą całością.

0:13:33.926,0:13:36.347
To nawiązuje do innej przyczyny depresji

0:13:36.371,0:13:39.268
i stanów lękowych,[br]o której chciałem opowiedzieć.

0:13:39.292,0:13:40.982
Wszyscy wiedzą,

0:13:41.006,0:13:44.752
że śmieciowe jedzenie stało się częścią[br]naszej diety i przez to chorujemy.

0:13:44.776,0:13:46.982
Nie mówię tego z wyższością.

0:13:47.006,0:13:49.405
Dosłownie przyszedłem tutaj z McDonalda.

0:13:49.429,0:13:52.942
Na widok tego zdrowego śniadania[br]na TED musiałem tam iść.

0:13:52.966,0:13:58.109
Tak jak fast foody zawładnęły dietą[br]i sprawiły, że chorujemy fizycznie,

0:13:58.133,0:14:02.243
tak coś w rodzaju śmieciowych wartości[br]zawładnęło naszymi umysłami

0:14:02.267,0:14:03.745
i choruje nasza psychika.

0:14:04.157,0:14:07.261
Przez tysiące lat filozofowie mówili:

0:14:07.285,0:14:11.873
Jeśli uznasz, że w życiu [br]liczą się tylko pieniądze i prestiż,

0:14:11.897,0:14:13.420
to będziesz się czuł okropnie.

0:14:13.444,0:14:15.511
To nie jest dokładny[br]cytat z Schopenhauera,

0:14:15.535,0:14:17.307
ale z grubsza o to mu chodziło.

0:14:17.331,0:14:20.357
Dziwne, że nikt tego nie badał,

0:14:20.381,0:14:24.030
dopóki nie pojawiła się niezwykła osoba,[br]profesor Tim Kasser,

0:14:24.054,0:14:26.347
który pracuje w Knox College w Illinois.

0:14:26.371,0:14:28.934
Zajmuje się tym od jakichś 30 lat.

0:14:28.958,0:14:31.974
Jego badania sugerują kilka[br]naprawdę ważnych rzeczy.

0:14:31.998,0:14:35.189
Po pierwsze, im bardziej wierzysz,

0:14:35.213,0:14:39.578
że możesz pozbyć się smutku,[br]kupując coś wystawnego,

0:14:39.602,0:14:41.793
i tym samym polepszyć sobie życie,

0:14:41.817,0:14:44.729
tym większe prawdopodobieństwo,[br]że wpadniesz w depresję.

0:14:44.753,0:14:46.046
Po drugie,

0:14:46.070,0:14:50.658
jako społeczeństwo coraz bardziej[br]kierujemy się tymi przekonaniami.

0:14:50.682,0:14:52.095
Całe życie

0:14:52.119,0:14:56.312
pod naporem reklam, Instagrama[br]i innych tego rodzaju rzeczy.

0:14:56.871,0:14:58.244
Kiedy o tym myślałem,

0:14:58.268,0:15:04.029
uświadomiłem sobie, że nasze dusze[br]karmi się czymś w rodzaju KFC.

0:15:04.053,0:15:07.926
Szkoli się nas, żebyśmy szukali[br]szczęścia nie tam, gdzie trzeba.

0:15:07.950,0:15:10.720
I tak jak fast foody nie zaspakajają[br]potrzeb żywieniowych,

0:15:10.744,0:15:13.042
i właściwie sprawiają, że źle się czujesz,

0:15:13.066,0:15:16.208
śmieciowe wartości nie spełniają[br]potrzeb psychicznych

0:15:16.232,0:15:18.874
i oddalają cię od dobrego życia.

0:15:18.898,0:15:21.521
Ale kiedy pierwszy raz[br]słuchałem profesora Kassera

0:15:21.545,0:15:23.022
i uczyłem się tego wszystkiego,

0:15:23.046,0:15:25.633
miałem dziwną mieszankę uczuć.

0:15:25.657,0:15:28.347
Z jednej strony wydało mi się to[br]dużym wyzwaniem.

0:15:28.371,0:15:31.633
Uświadomiłem sobie,[br]jak często we własnym życiu

0:15:31.657,0:15:36.922
próbuję leczyć zły nastrój [br]rzeczami na pokaz.

0:15:37.441,0:15:40.131
Zrozumiałem, czemu to się nie sprawdzało.

0:15:40.930,0:15:43.812
Myślałem też: czy to nie oczywiste?

0:15:43.836,0:15:45.581
Niemal banalne, prawda?

0:15:45.605,0:15:46.930
Jeśli powiedziałbym:

0:15:46.954,0:15:49.041
nikt z was na łożu śmierci[br]nie będzie myśleć

0:15:49.041,0:15:52.191
o wszystkich kupionych butach[br]ani o udostępnieniach swoich postów,

0:15:52.191,0:15:55.078
tylko o momentach pełnych miłości,[br]znaczenia, o więziach.

0:15:55.078,0:15:56.908
To brzmi niemal jak frazes.

0:15:57.019,0:15:59.538
Ale spytałem profesora:

0:15:59.538,0:16:03.051
"Dlaczego czuję tę dziwne rozdwojenie?".

0:16:03.051,0:16:06.928
Odpowiedział: "W pewnym stopniu[br]wszyscy to wiemy.

0:16:06.928,0:16:09.109
Ale w naszej kulturze,[br]nie żyjemy według tego.

0:16:09.109,0:16:10.991
Każdy to zna, to już frazesy,

0:16:10.991,0:16:12.351
ale nie żyjemy według nich".

0:16:12.351,0:16:13.623
Wciąż pytałem: Dlaczego?

0:16:13.623,0:16:17.266
Dlaczego ignorujemy coś tak istotnego?

0:16:17.266,0:16:20.034
Po chwili profesor Kasser powiedział:

0:16:20.034,0:16:23.514
"Ponieważ żyjemy w mechanizmie,

0:16:23.540,0:16:26.491
który zaprojektowano tak,[br]żebyśmy ignorowali to, co ważne".

0:16:27.432,0:16:28.546
Musiałem to przemyśleć.

0:16:28.546,0:16:30.472
"Bo żyjemy w mechanizmie,

0:16:30.472,0:16:33.684
który zaprojektowano tak,[br]żebyśmy ignorowali to, co ważne".

0:16:34.644,0:16:37.184
Profesor zastanawiał się, [br]czy da się go zniszczyć.

0:16:37.774,0:16:39.817
Przeprowadził wiele badań na ten temat.

0:16:39.817,0:16:41.274
Podam wam jeden przykład.

0:16:41.274,0:16:44.984
Nalegam, aby każdy z was[br]wypróbował to z przyjaciółmi i rodziną.

0:16:45.304,0:16:48.057
Nathan Dungan stworzył grupę [br]nastolatków i dorosłych,[br]

0:16:48.193,0:16:52.633
która zbierała się przez pewien czas[br]na serię sesji, żeby się spotkać.

0:16:52.633,0:16:54.444
Jednym z celów grupy było

0:16:54.444,0:16:57.547
namówić ludzi, żeby pomyśleli[br]o chwili w swoim życiu,

0:16:57.547,0:16:59.934
kiedy czuli, że odnaleźli sens i cel.

0:17:00.864,0:17:03.004
Dla różnych ludzi,[br]znaczyło to coś innego.

0:17:03.044,0:17:06.544
Dla niektórych była to muzyka,[br]pisanie, pomaganie innym.

0:17:06.544,0:17:08.914
Jestem pewny, że każdy [br]może coś takiego wymyślić.

0:17:09.064,0:17:12.224
Celem grupy było zmusić[br]ludzi do postawienia pytania:

0:17:12.355,0:17:15.121
"Jak poświęcić więcej życia

0:17:15.127,0:17:17.767
na stwarzanie takich momentów,

0:17:17.767,0:17:20.715
a mniej na kupowanie[br]niepotrzebnego badziewia,

0:17:20.715,0:17:22.825
wstawiania go na media społecznościowe,

0:17:22.825,0:17:25.105
żeby inni pisali: "Jezu, ale zazdroszczę".

0:17:25.265,0:17:26.946
Doszli do wniosku,

0:17:26.946,0:17:27.929
że te spotkania

0:17:27.929,0:17:30.989
były niczym klub AA[br]dla uzależnionych od konsumpcjonizmu.

0:17:31.773,0:17:34.833
Opowiadanie w grupie o takich wartościach,

0:17:34.870,0:17:37.200
motywowanie do działań[br]i wzajemna kontrola,

0:17:37.200,0:17:40.855
doprowadziły do zauważalnej[br]zmiany ich priorytetów.

0:17:40.855,0:17:44.556
Odwiodło ich od zalewu[br]wiadomości wpędzających w depresję.

0:17:44.556,0:17:47.211
szkolących, by szukać szczęścia[br]nie tam, gdzie trzeba,

0:17:47.211,0:17:50.361
w stronę bardziej istotnych[br]i krzepiących wartości,

0:17:50.361,0:17:53.546
które wyciągają nas z depresji.

0:17:53.546,0:17:57.249
Ale mimo tych wszystkich rozwiązań,[br]które widziałem, i o których pisałem,

0:17:57.249,0:17:59.709
i wielu, o których tutaj nie mówiłem,

0:17:59.722,0:18:01.656
wciąż myślałem:

0:18:01.656,0:18:04.630
Czemu tak długo zajęło mi [br]odnalezienie tych prawd?

0:18:04.630,0:18:06.480
Bo kiedy wyjaśniałem je innym,

0:18:06.480,0:18:09.330
tylko niektóre z nich[br]są nieco bardziej skomplikowane,

0:18:09.330,0:18:11.438
to nie jest fizyka kwantowa.

0:18:11.438,0:18:13.786
Do pewnego stopnia[br]wiemy już to wszystko.

0:18:13.786,0:18:17.095
Czemu tak trudno nam to zrozumieć?

0:18:17.095,0:18:18.630
Myślę, że jest wiele powodów.

0:18:19.764,0:18:23.494
Ale myślę, że jednym z nich jest to,[br]że musimy zmienić nasze pojmowanie

0:18:23.494,0:18:26.984
tego, czym naprawdę są depresja i fobie.

0:18:28.108,0:18:29.978
Są prawdziwe biologiczne przyczynki

0:18:29.978,0:18:31.518
depresji i stanów lękowych.

0:18:32.325,0:18:34.965
Ale jeśli zrzucimy to wszystko [br]wyłącznie na biologię,

0:18:36.135,0:18:37.481
tak jak ja kiedyś,

0:18:37.481,0:18:40.771
i tak, jak sądzę, nasza kultura[br]przez niemal całe moje życie,

0:18:41.261,0:18:44.590
to choć niechcący,

0:18:45.280,0:18:47.871
ale przekazujemy ludziom:

0:18:48.412,0:18:50.236
"Twój ból niczego nie oznacza.

0:18:50.638,0:18:51.838
To tylko dysfunkcja.

0:18:51.838,0:18:54.338
To jak zakłócenie[br]w programie komputerowym.

0:18:54.338,0:18:57.911
To tylko problem z kablami [br]w twojej głowie".

0:18:58.231,0:19:01.102
Ale ja mogłem zmienić[br]swoje życie dopiero wtedy,

0:19:01.102,0:19:05.088
kiedy uświadomiłem sobie,[br]że depresja nie jest błędem systemu.

0:19:06.848,0:19:08.827
Jest sygnałem.

0:19:08.827,0:19:10.640
Twoja depresja jest sygnałem.

0:19:10.640,0:19:12.441
Mówi ci o czymś.

0:19:13.191,0:19:16.398
(Brawa)

0:19:18.118,0:19:20.263
Czujemy się tak z jakichś powodów

0:19:20.263,0:19:22.806
i może być trudno je dostrzec[br]w otchłaniach depresji.

0:19:22.806,0:19:25.005
Bardzo dobrze to znam[br]z własnego doświadczenia.

0:19:25.405,0:19:28.693
Ale z właściwą pomocą[br]można zrozumieć te problemy

0:19:28.693,0:19:31.246
i rozwiązać je razem.

0:19:31.246,0:19:32.614
Ale żeby to zrobić,

0:19:32.614,0:19:34.682
pierwszy krok

0:19:34.682,0:19:36.662
to przestać obrażać te sygnały,

0:19:36.714,0:19:41.274
nazywając je oznakami słabości,[br]szaleństwa albo czystej biologii,

0:19:41.274,0:19:43.560
co dotyczy tylko niewielkiej grupy ludzi.

0:19:43.570,0:19:46.299
Trzeba zacząć słuchać tych sygnałów,

0:19:46.299,0:19:51.045
bo mówią nam o czymś,[br]co musimy usłyszeć.

0:19:51.045,0:19:54.745
Tylko gdy prawdziwie[br]wsłuchamy się w te sygnały,

0:19:54.745,0:19:59.247
kiedy je docenimy i uszanujemy,

0:19:59.247,0:20:01.946
zaczniemy dostrzegać

0:20:01.946,0:20:05.927
wyzwalające, kojące,[br]głębsze rozwiązania.

0:20:07.427,0:20:11.769
Krowy, które czekają na nas wszędzie.

0:20:11.769,0:20:13.136
Dziękuję.

0:20:13.136,0:20:17.176
(Brawa)

0:20:17.176,0:20:18.628
Dziękuję.