1
00:00:01,357 --> 00:00:02,928
Bardzo długo

2
00:00:02,952 --> 00:00:06,086
ciążyły nade mną dwie zagadki.

3
00:00:06,689 --> 00:00:08,950
Nie potrafiłem ich zrozumieć

4
00:00:08,974 --> 00:00:11,877
i, jeśli mam być szczery, 
bałem się im przyglądać.

5
00:00:12,349 --> 00:00:15,896
Pierwsza zagadka: mam 40 lat

6
00:00:15,920 --> 00:00:18,991
i przez ten czas co roku

7
00:00:19,015 --> 00:00:22,371
wzrasta liczba depresji i fobii

8
00:00:22,395 --> 00:00:25,085
w USA, w Wielkiej Brytanii

9
00:00:25,109 --> 00:00:26,863
i w całym świecie Zachodu.

10
00:00:27,173 --> 00:00:30,101
Chciałem zrozumieć - dlaczego?

11
00:00:31,108 --> 00:00:32,975
Dlaczego nas to spotyka?

12
00:00:33,394 --> 00:00:36,036
Dlaczego co roku

13
00:00:36,060 --> 00:00:39,314
coraz więcej z nas ma problem z tym,
żeby przetrwać kolejny dzień?

14
00:00:39,743 --> 00:00:43,300
Chciałem się tego dowiedzieć
przez inną zagadkę, która mnie dotyczyła.

15
00:00:43,324 --> 00:00:44,713
Kiedy byłem nastolatkiem,

16
00:00:44,737 --> 00:00:46,158
poszedłem do swojego lekarza

17
00:00:46,182 --> 00:00:50,667
i opisałem mu poczucie,
że ból się ze mnie wylewa.

18
00:00:51,237 --> 00:00:52,633
Nie mogłem nad tym zapanować,

19
00:00:52,657 --> 00:00:54,942
nie wiedziałem, co się dzieje.

20
00:00:54,966 --> 00:00:57,021
Wstydziłem się tego.

21
00:00:57,045 --> 00:00:58,641
Lekarz odpowiedział mi,

22
00:00:58,665 --> 00:01:00,678
teraz wiem, że w dobrej wierze,

23
00:01:00,702 --> 00:01:02,394
choć nazbyt upraszczając,

24
00:01:02,418 --> 00:01:03,586
ale i nie zupełnie źle.

25
00:01:03,610 --> 00:01:06,402
Powiedział: "Wiemy,
dlaczego to się dzieje z ludźmi.

26
00:01:06,426 --> 00:01:10,658
Niektórzy z natury mają zaburzony
chemiczny balans w mózgu.

27
00:01:10,682 --> 00:01:12,103
Musisz być jednym z nich.

28
00:01:12,127 --> 00:01:14,111
Po prostu potrzebne ci leki.

29
00:01:14,135 --> 00:01:16,499
To przywróci chemiczny balans do normy".

30
00:01:16,523 --> 00:01:18,933
Zacząłem brać leki Paxil albo Seroxat.

31
00:01:18,957 --> 00:01:21,713
To ta sama substancja 
pod różnymi nazwami.

32
00:01:21,717 --> 00:01:24,490
Poczułem się znacznie lepiej.

33
00:01:24,514 --> 00:01:25,925
Niewiele później

34
00:01:25,949 --> 00:01:27,950
to uczucie bólu zaczęło wracać.

35
00:01:27,974 --> 00:01:29,802
Zwiększano mi dawki,

36
00:01:29,826 --> 00:01:33,037
aż przez 13 lat dostawałem
największą dawkę

37
00:01:33,061 --> 00:01:35,077
dozwoloną prawnie.

38
00:01:35,402 --> 00:01:38,871
Przez większość tych 13 lat, 
szczególnie pod koniec

39
00:01:38,895 --> 00:01:40,395
ciągle odczuwałem wielki ból.

40
00:01:40,419 --> 00:01:43,395
Zacząłem pytać samego siebie:
"Co tu się dzieje?".

41
00:01:43,419 --> 00:01:44,961
Bo robiłem wszystko, co należy

42
00:01:44,985 --> 00:01:48,125
według tej opowieści,
która zdominowała kulturę.

43
00:01:48,149 --> 00:01:50,268
"Dlaczego ciągle się tak czuję?"

44
00:01:50,292 --> 00:01:53,164
Żeby rozwiązać te dwie zagadki

45
00:01:53,188 --> 00:01:54,596
i napisać o tym książkę,

46
00:01:54,620 --> 00:01:57,125
ruszyłem w podróż dookoła świata.

47
00:01:57,149 --> 00:01:58,568
Pokonałem 65 000 kilometrów.

48
00:01:58,592 --> 00:02:01,085
Chciałem porozmawiać 
z ekspertami z całego świata

49
00:02:01,109 --> 00:02:03,276
o tym, co powoduje depresję i stany lękowe

50
00:02:03,300 --> 00:02:05,172
a zwłaszcza - co je leczy,

51
00:02:05,196 --> 00:02:07,820
i z tymi, którzy pokonali depresje i lęki

52
00:02:07,844 --> 00:02:09,956
na wiele różnych sposobów.

53
00:02:09,980 --> 00:02:11,466
Wiele się nauczyłem

54
00:02:11,490 --> 00:02:14,045
od wspaniałych ludzi, 
których udało mi się poznać.

55
00:02:14,069 --> 00:02:17,045
Ale myślę, że podstawą tego,
czego się nauczyłem, jest to:

56
00:02:17,069 --> 00:02:20,104
jak na razie, mamy naukowe dowody

57
00:02:20,128 --> 00:02:23,835
dziewięciu różnych przyczyn
depresji i fobii.

58
00:02:23,859 --> 00:02:26,668
Dwie z nich mają podłoże biologiczne.

59
00:02:26,692 --> 00:02:29,375
Geny mogą zwiększyć podatność,

60
00:02:29,399 --> 00:02:31,333
ale nie stanowią wyroku.

61
00:02:31,357 --> 00:02:34,968
Prawdą jest też, że zmiany w mózgu 
powodowane przez depresję,

62
00:02:34,992 --> 00:02:36,690
mogą utrudniać jej pokonanie.

63
00:02:36,714 --> 00:02:38,896
Ale większość czynników,
które według badań

64
00:02:38,920 --> 00:02:40,761
powodują depresję i lęki,

65
00:02:40,785 --> 00:02:42,550
nie leżą w naszej biologii.

66
00:02:43,520 --> 00:02:45,734
To czynniki związane z tym, jak żyjemy.

67
00:02:46,116 --> 00:02:47,607
Ich zrozumienie ukazuje

68
00:02:47,631 --> 00:02:50,727
zupełnie inne rozwiązania,

69
00:02:50,751 --> 00:02:52,299
które należy proponować

70
00:02:52,323 --> 00:02:55,260
obok chemicznych antydepresantów.

71
00:02:55,284 --> 00:02:57,077
Na przykład:

72
00:02:57,101 --> 00:03:00,549
kiedy jesteś samotny,
łatwiej wpadniesz w depresję.

73
00:03:00,573 --> 00:03:03,684
Jeśli w pracy nie masz
żadnej kontroli nad tym, co robisz,

74
00:03:03,708 --> 00:03:05,604
wykonujesz tylko polecenia,

75
00:03:05,628 --> 00:03:07,517
łatwiej wpadniesz w depresję.

76
00:03:07,541 --> 00:03:10,025
Jeśli masz mało kontaktu z naturą,

77
00:03:10,049 --> 00:03:11,918
łatwiej wpadniesz w depresję.

78
00:03:11,942 --> 00:03:15,053
Jeden czynnik łączy
wiele przyczyn depresji,

79
00:03:15,077 --> 00:03:16,252
jak się dowiedziałem.

80
00:03:16,276 --> 00:03:18,339
Nie łączy wszystkich, ale wiele.

81
00:03:18,363 --> 00:03:20,029
Wszyscy tutaj wiemy,

82
00:03:20,053 --> 00:03:22,712
że mamy naturalne fizyczne potrzeby.

83
00:03:22,736 --> 00:03:23,910
To oczywiste.

84
00:03:23,934 --> 00:03:26,513
Potrzebujemy jedzenia, wody,

85
00:03:26,537 --> 00:03:28,767
schronienia, czystego powietrza.

86
00:03:28,791 --> 00:03:30,585
Jeśli się was tego pozbawi,

87
00:03:30,609 --> 00:03:32,902
będziecie mieli duże problemy.

88
00:03:32,926 --> 00:03:34,728
A jednocześnie

89
00:03:34,752 --> 00:03:38,123
każdy człowiek ma naturalne
psychiczne potrzeby.

90
00:03:38,147 --> 00:03:40,186
Potrzebne nam poczucie przynależności,

91
00:03:40,210 --> 00:03:43,274
poczucie, że życie ma znaczenie i cel,

92
00:03:43,298 --> 00:03:45,829
że ludzie cię dostrzegają i cenią,

93
00:03:45,853 --> 00:03:48,410
że masz przed sobą jakąś przyszłość.

94
00:03:48,434 --> 00:03:51,326
Nasza kultura ma wiele dobrych cech.

95
00:03:51,326 --> 00:03:53,440
Wiele rzeczy jest lepszych
niż w przeszłości.

96
00:03:53,440 --> 00:03:55,011
Cieszę się, że żyje teraz.

97
00:03:55,035 --> 00:03:56,999
Ale coraz gorzej nam idzie

98
00:03:57,023 --> 00:04:01,124
zaspokajanie tych głębszych,
wewnętrznych, psychicznych potrzeb.

99
00:04:01,895 --> 00:04:03,998
Nie tylko o to chodzi,

100
00:04:04,022 --> 00:04:08,069
ale sądzę, że to główna przyczyna 
rosnącego kryzysu.

101
00:04:08,919 --> 00:04:12,149
Trudno mi to przyswoić.

102
00:04:12,173 --> 00:04:14,879
Trudno było mi odejść
od traktowania depresji

103
00:04:14,903 --> 00:04:18,443
jako usterki mózgu

104
00:04:18,443 --> 00:04:20,500
do ujrzenia w niej wielu przyczyn,

105
00:04:20,524 --> 00:04:22,585
łącznie ze sposobem życia.

106
00:04:22,609 --> 00:04:24,974
Zaczęło mi się to układać w całość

107
00:04:24,998 --> 00:04:28,141
dopiero podczas wywiadu
z psychiatrą z Południowej Afryki,

108
00:04:28,165 --> 00:04:29,966
doktorem Derekiem Summerfieldem.

109
00:04:29,990 --> 00:04:31,141
To wspaniały człowiek.

110
00:04:31,165 --> 00:04:34,879
Doktor Summerfield
był w Kambodży w 2001 roku,

111
00:04:34,903 --> 00:04:38,196
kiedy zaczynano stosować 
chemiczne antydepresanty

112
00:04:38,220 --> 00:04:39,952
w tym kraju.

113
00:04:39,976 --> 00:04:43,273
Lokalni lekarze nigdy
nie słyszeli o tych lekach,

114
00:04:43,297 --> 00:04:44,888
więc pytali, co to takiego.

115
00:04:44,912 --> 00:04:46,126
Wyjaśnił,

116
00:04:46,150 --> 00:04:47,682
a oni powiedzieli:

117
00:04:47,706 --> 00:04:50,403
"Nie potrzebujemy ich,
już mamy antydepresanty".

118
00:04:50,427 --> 00:04:52,164
A on na to: "Jak to?".

119
00:04:52,188 --> 00:04:55,427
Myślał, że zaczną opowiadać
o jakichś ziołowych lekarstwach,

120
00:04:55,451 --> 00:04:59,843
jak dziurawiec czy miłorząb.

121
00:04:59,910 --> 00:05:02,299
A oni opowiedzieli mu historię.

122
00:05:02,800 --> 00:05:06,379
Jeden rolnik z okolicy
pracował na polu ryżowym.

123
00:05:06,403 --> 00:05:08,173
Pewnego dnia stanął na minie,

124
00:05:08,197 --> 00:05:10,387
która została tam
z czasów wojny z USA.

125
00:05:10,411 --> 00:05:11,823
Wybuch oderwał mu nogę,

126
00:05:11,847 --> 00:05:13,283
więc dali mu protezę.

127
00:05:13,307 --> 00:05:16,078
Po jakimś czasie wrócił do pracy w polu.

128
00:05:16,102 --> 00:05:18,634
Ale okazuje się, że stanie
w wodzie jest bolesne,

129
00:05:18,658 --> 00:05:20,332
gdy ma się protezę.

130
00:05:20,356 --> 00:05:22,276
Domyślam się też, że to traumatyczne

131
00:05:22,300 --> 00:05:24,879
wrócić do pracy w polu,
gdzie zdarzył się ten wybuch.

132
00:05:24,903 --> 00:05:27,306
Mężczyzna zaczął płakać całymi dniami.

133
00:05:27,330 --> 00:05:28,759
Nie chciał wstawać z łóżka.

134
00:05:28,783 --> 00:05:31,666
Miał wszystkie objawy klasycznej depresji.

135
00:05:32,013 --> 00:05:33,378
Tamtejszy lekarz powiedział:

136
00:05:33,402 --> 00:05:35,688
"Wtedy daliśmy mu antydepresant".

137
00:05:35,712 --> 00:05:38,347
Doktor Summerfield zapytał: "Co to było?".

138
00:05:38,371 --> 00:05:41,180
Wyjaśnili, że poszli z nim posiedzieć.

139
00:05:41,982 --> 00:05:43,382
Wysłuchali go.

140
00:05:44,464 --> 00:05:47,011
Zdali sobie sprawę, że jego ból ma sens.

141
00:05:47,035 --> 00:05:49,956
Trudno było mu to dostrzec
w obliczu depresji,

142
00:05:49,980 --> 00:05:53,640
ale właściwie miał zupełnie
zrozumiały powód, by tak się czuć.

143
00:05:53,966 --> 00:05:57,164
Jeden z lekarzy po rozmowie
z sąsiadami wymyślił:

144
00:05:57,188 --> 00:05:59,125
"Jeśli kupimy mu krowę,

145
00:05:59,149 --> 00:06:01,149
będzie mógł zostać mleczarzem.

146
00:06:01,173 --> 00:06:03,452
Nie będzie musiał tkwić
w dołującej sytuacji.

147
00:06:03,452 --> 00:06:05,473
Nie będzie musiał pracować w tym polu".

148
00:06:05,473 --> 00:06:08,022
Więc kupili mu krowę.

149
00:06:08,046 --> 00:06:10,226
Po paru tygodniach przestał płakać.

150
00:06:10,250 --> 00:06:12,162
Po miesiącu jego depresja zniknęła.

151
00:06:12,186 --> 00:06:13,765
Powiedzieli do Summerfielda:

152
00:06:13,789 --> 00:06:16,559
"Doktorze, ta krowa, to był antydepresant,

153
00:06:16,583 --> 00:06:18,050
to miałeś na myśli, prawda?".

154
00:06:18,074 --> 00:06:19,225
(Śmiech)

155
00:06:19,249 --> 00:06:22,302
(Brawa)

156
00:06:22,326 --> 00:06:24,963
Jeśli uczono cię myśleć o depresji,
tak jak mnie kiedyś,

157
00:06:24,963 --> 00:06:26,619
i jak większość ludzi na tej sali,

158
00:06:26,619 --> 00:06:28,257
to brzmi jak kiepski żart, prawda?

159
00:06:28,257 --> 00:06:30,175
"Poszedłem do lekarki po antydepresanty,

160
00:06:30,175 --> 00:06:31,771
a ona dała mi krowę".

161
00:06:31,795 --> 00:06:34,822
Ale ci lekarze z Kambodży
wiedzieli intuicyjnie,

162
00:06:34,846 --> 00:06:37,823
na podstawie pojedynczej,
nienaukowej anegdoty,

163
00:06:37,847 --> 00:06:41,132
to, co najważniejsza
medyczna instytucja na świecie,

164
00:06:41,156 --> 00:06:43,243
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO),

165
00:06:43,267 --> 00:06:45,457
próbuje powiedzieć nam od lat,

166
00:06:45,481 --> 00:06:47,973
powołując się na dowody naukowe.

167
00:06:48,576 --> 00:06:50,505
Jeśli masz depresję,

168
00:06:50,529 --> 00:06:52,196
jeśli wpadasz w stany lękowe,

169
00:06:53,008 --> 00:06:56,268
to nie jesteś słaby ani szalony.

170
00:06:56,292 --> 00:06:59,877
Nie jesteś jak maszyna, 
w której coś się zepsuło.

171
00:07:00,140 --> 00:07:03,914
To twoje potrzeby nie zostały spełnione.

172
00:07:03,919 --> 00:07:07,459
Trzeba pamiętać też,
czego tamtejsi lekarze

173
00:07:07,483 --> 00:07:09,800
ani Światowa Organizacja Zdrowia
nie mówią.

174
00:07:09,824 --> 00:07:11,356
Nie mówią do tego rolnika:

175
00:07:11,380 --> 00:07:14,181
"Chłopie, weź się w garść.

176
00:07:14,205 --> 00:07:17,472
Sam masz dowiedzieć się jak
i sam naprawić problem".

177
00:07:17,851 --> 00:07:19,843
Wręcz przeciwnie, mówią:

178
00:07:19,867 --> 00:07:23,391
"Jesteśmy tu jako grupa, żeby ci pomóc,

179
00:07:23,415 --> 00:07:27,827
i razem możemy rozwiązać ten problem".

180
00:07:28,543 --> 00:07:32,559
Tego potrzebuje każda osoba w depresji

181
00:07:32,583 --> 00:07:35,828
i na to każda z nich zasługuje.

182
00:07:35,852 --> 00:07:38,839
Właśnie dlatego wybitni lekarze z ONZ

183
00:07:38,863 --> 00:07:41,181
w swoim oficjalnym wystąpieniu
na Dzień Zdrowia

184
00:07:41,205 --> 00:07:42,696
kilka lat temu w 2017 roku,

185
00:07:42,720 --> 00:07:45,637
mówili, że należy się mniej skupiać
na równowadze chemicznej,

186
00:07:45,637 --> 00:07:48,618
a bardziej na zrównoważonym stylu życia.

187
00:07:48,920 --> 00:07:50,893
Leki mogą przynieść ulgę niektórym,

188
00:07:50,917 --> 00:07:53,047
mnie przyniosły ulgę na jakiś czas.

189
00:07:53,071 --> 00:07:57,498
Jednak właśnie dlatego, że ten problem
sięga głębiej niż biologia,

190
00:07:57,522 --> 00:08:00,577
rozwiązanie też musi sięgać głębiej.

191
00:08:00,601 --> 00:08:03,188
Kiedy się tego dowiedziałem,

192
00:08:03,212 --> 00:08:04,895
pamiętam, że myślałem:

193
00:08:04,919 --> 00:08:07,045
"Mam te wszystkie naukowe dowody.

194
00:08:07,069 --> 00:08:08,641
Czytałem o wielu badaniach.

195
00:08:08,665 --> 00:08:11,965
Przeprowadziłem wywiady z wieloma
ekspertami, którzy to wyjaśniali".

196
00:08:11,965 --> 00:08:14,531
Ale jednocześnie myślałem:
"Jak niby mamy to zrobić?".

197
00:08:14,531 --> 00:08:16,318
Powody depresji

198
00:08:16,342 --> 00:08:18,833
są zwykle bardziej złożone
niż to, co działo się

199
00:08:18,857 --> 00:08:20,154
z tym rolnikiem z Kambodży.

200
00:08:20,178 --> 00:08:22,812
Jak wykorzystać tę wiedzę?

201
00:08:22,836 --> 00:08:25,719
Podczas długiej podróży po świecie

202
00:08:25,719 --> 00:08:27,680
w poszukiwaniu materiału do książki

203
00:08:27,704 --> 00:08:30,299
spotykałem ludzi,
którzy to właśnie robili

204
00:08:30,323 --> 00:08:32,775
od Sydney przez San Francisco

205
00:08:32,799 --> 00:08:33,971
do São Paulo.

206
00:08:33,995 --> 00:08:36,061
Spotykałem ludzi, którzy rozumieli

207
00:08:36,085 --> 00:08:38,432
głębsze przyczyny depresji
i stanów lękowych

208
00:08:38,456 --> 00:08:40,871
i rozwiązywali je jako grupa.

209
00:08:40,895 --> 00:08:43,576
Oczywiście nie mogę opowiedzieć 
wam o tych wszystkich,

210
00:08:43,600 --> 00:08:45,076
których poznałem i opisałem,

211
00:08:45,100 --> 00:08:48,553
albo o wszystkich dziewięciu 
przyczynach depresji,

212
00:08:48,577 --> 00:08:51,059
bo nie pozwolili mi tu mówić
przez 10 godzin.

213
00:08:51,083 --> 00:08:52,835
Możecie zgłosić do nich zażalenia.

214
00:08:52,859 --> 00:08:54,789
Ale chcę skupić się na dwóch przyczynach

215
00:08:54,813 --> 00:08:58,226
i dwóch związanych z nimi rozwiązaniach.

216
00:08:58,578 --> 00:08:59,728
Oto pierwsze.

217
00:09:00,285 --> 00:09:03,293
Jesteśmy najbardziej samotnym 
społeczeństwem w historii.

218
00:09:03,317 --> 00:09:06,150
Ostatnio naukowcy spytali Amerykanów:

219
00:09:06,174 --> 00:09:09,324
"Czy czujesz, że już z nikim 
nie jesteś blisko?".

220
00:09:09,348 --> 00:09:12,999
39% ludzi powiedziało, że tak.

221
00:09:13,023 --> 00:09:14,387
"Z nikim nie jestem blisko".

222
00:09:14,411 --> 00:09:16,908
W międzynarodowych pomiarach samotności

223
00:09:16,932 --> 00:09:19,490
Brytyjczycy i reszta Europy
są zaraz za USA,

224
00:09:19,514 --> 00:09:21,299
gdyby ktoś próbował zadzierać nosa.

225
00:09:21,323 --> 00:09:22,331
(Śmiech)

226
00:09:22,355 --> 00:09:24,244
Wiele czasu spędziłem nad tym

227
00:09:24,268 --> 00:09:26,664
razem ze światowym ekspertem
w badaniu samotności.

228
00:09:26,688 --> 00:09:28,942
Ten niezwykły człowiek,
profesor John Cacioppo,

229
00:09:28,966 --> 00:09:30,117
który był w Chicago,

230
00:09:30,141 --> 00:09:32,964
zastanawiał się razem ze mną
nad jednym pytaniem.

231
00:09:32,988 --> 00:09:35,293
Profesor Cacioppo pytał:

232
00:09:35,317 --> 00:09:36,967
"Dlaczego istniejemy?",

233
00:09:36,991 --> 00:09:38,944
"Dlaczego tu jesteśmy, dlaczego żyjemy?".

234
00:09:38,968 --> 00:09:41,174
Jeden ważny powód

235
00:09:41,198 --> 00:09:44,015
- nasi przodkowie
żyjący na afrykańskiej sawannie

236
00:09:44,039 --> 00:09:45,759
byli naprawdę dobrzy w jednym.

237
00:09:46,287 --> 00:09:49,577
Nie byli więksi od zwierząt,
które potrafi pokonać.

238
00:09:49,601 --> 00:09:52,914
Nie byli szybsi od zwierząt,
które potrafili pokonać.

239
00:09:52,938 --> 00:09:55,652
Ale byli lepsi w organizowaniu się w grupy

240
00:09:55,676 --> 00:09:57,276
i we współpracy.

241
00:09:57,300 --> 00:09:59,561
Najpotężniejsza moc naszego gatunku:

242
00:09:59,585 --> 00:10:00,990
trzymanie się razem.

243
00:10:01,014 --> 00:10:03,490
Tak jak pszczoły żyją w roju,

244
00:10:03,514 --> 00:10:05,746
tak ludzie powinni żyć w społecznościach.

245
00:10:05,770 --> 00:10:09,580
My jesteśmy pierwszymi ludźmi,

246
00:10:10,492 --> 00:10:11,959
którzy opuścili swoje grupy.

247
00:10:12,484 --> 00:10:14,551
To sprawia, że czujemy się okropnie.

248
00:10:15,048 --> 00:10:17,192
Ale nie musi tak być.

249
00:10:17,216 --> 00:10:19,850
Jeden z bohaterów mojej książki,
a nawet mojego życia,

250
00:10:19,874 --> 00:10:21,969
doktor Sam Everington

251
00:10:21,993 --> 00:10:24,731
ma swoją praktykę 
w ubogiej dzielnicy Londynu,

252
00:10:24,755 --> 00:10:26,334
gdzie mieszkałem przez wiele lat.

253
00:10:26,358 --> 00:10:28,045
Sam czuł się bardzo źle z tym,

254
00:10:28,069 --> 00:10:29,625
że przychodzą do niego tłumy

255
00:10:29,649 --> 00:10:32,093
pacjentów z poważnymi 
objawami depresji i lęków.

256
00:10:32,117 --> 00:10:34,839
Tak jak ja, nie jest on
przeciwnikiem leków.

257
00:10:34,863 --> 00:10:37,085
Sądzi, że niektórym przynoszą ulgę.

258
00:10:37,109 --> 00:10:38,482
Ale dostrzegał dwie rzeczy.

259
00:10:38,506 --> 00:10:42,061
Po pierwsze, jego pacjenci 
często wpadali w depresję

260
00:10:42,085 --> 00:10:45,823
z całkowicie zrozumiałych powodów,
jak samotność.

261
00:10:45,847 --> 00:10:49,291
Po drugie, mimo że leki 
przynosiły niektórym ulgę,

262
00:10:49,315 --> 00:10:51,583
w wielu przypadkach
nie rozwiązywały problemu.

263
00:10:51,607 --> 00:10:53,140
Problemu leżącego u podłoża.

264
00:10:53,871 --> 00:10:56,522
Pewnego dnia Sam
zaproponował inne podejście.

265
00:10:56,546 --> 00:10:58,998
Do jego centrum medycznego
przyszła kobieta,

266
00:10:59,022 --> 00:11:00,489
Lisa Cunningham,

267
00:11:00,513 --> 00:11:02,387
którą poznałem później.

268
00:11:02,411 --> 00:11:06,495
Lisa zamknęła się w domu
z zatrważającymi objawami depresji

269
00:11:06,519 --> 00:11:07,669
na siedem lat.

270
00:11:08,898 --> 00:11:11,823
Kiedy przyszła do centrum Sama
usłyszała: "Nie martw się,

271
00:11:11,847 --> 00:11:13,677
będziemy podawać ci leki

272
00:11:13,701 --> 00:11:16,498
ale zalecimy ci coś jeszcze.

273
00:11:16,522 --> 00:11:19,965
Zalecimy ci, żebyś przychodziła
do centrum dwa razy w tygodniu

274
00:11:19,989 --> 00:11:22,767
spotkać się z grupą ludzi
mierzących się z depresją.

275
00:11:22,791 --> 00:11:25,601
Nie po to, by rozmawiać jak wam źle,

276
00:11:25,625 --> 00:11:29,172
ale po to, żebyście wymyślili,
co wartościowego razem możecie stworzyć.

277
00:11:29,196 --> 00:11:32,299
Żebyście nie byli już samotni i nie czuli,
że życie nie ma sensu".

278
00:11:32,323 --> 00:11:35,098
Kiedy grupa spotkała się pierwszy raz

279
00:11:35,122 --> 00:11:37,378
Lisa zwymiotowała ze strachu.

280
00:11:37,402 --> 00:11:39,323
Tak bardzo ją to przytłoczyło.

281
00:11:39,347 --> 00:11:41,981
Ale ludzie zaczęli
masować jej plecy, rozmawiali.

282
00:11:42,005 --> 00:11:43,444
Zastanawiali się, co robić.

283
00:11:43,444 --> 00:11:45,892
To byli ludzie z biednej
dzielnicy Londynu, jak ja.

284
00:11:45,892 --> 00:11:47,804
Nie wiedzieli nic o ogrodnictwie.

285
00:11:47,804 --> 00:11:49,623
Pomyśleli: "Nauczmy się ogrodnictwa".

286
00:11:49,623 --> 00:11:51,723
Było takie miejsce za ośrodkiem.

287
00:11:51,723 --> 00:11:52,604
Zarośla.

288
00:11:52,618 --> 00:11:54,954
"Może zaczniemy uprawiać tam ogród?"

289
00:11:54,954 --> 00:11:57,039
Zaczęli wypożyczać książki z biblioteki,

290
00:11:57,053 --> 00:11:59,318
zaczęli oglądać YouTube.

291
00:11:59,342 --> 00:12:01,501
Zaczęli brudzić sobie ręce ziemią.

292
00:12:01,844 --> 00:12:04,887
Zaczęli uczyć się rytmu pór roku.

293
00:12:04,911 --> 00:12:06,241
Jest wiele dowodów,

294
00:12:06,265 --> 00:12:07,894
że obcowanie z naturą

295
00:12:07,918 --> 00:12:09,894
jest potężnym antydepresantem.

296
00:12:09,918 --> 00:12:12,927
Ale zaczęli robić coś
jeszcze ważniejszego.

297
00:12:13,347 --> 00:12:15,377
Zaczęli tworzyć wspólnotę.

298
00:12:15,401 --> 00:12:17,212
Zaczęli tworzyć grupę.

299
00:12:17,236 --> 00:12:19,260
Zaczęli dbać o siebie nawzajem.

300
00:12:19,284 --> 00:12:20,958
Jeśli jeden z nich się nie pojawił,

301
00:12:20,982 --> 00:12:23,502
reszta zaczynała go szukać,
pytać: "Czy wszystko OK?".

302
00:12:23,526 --> 00:12:26,137
Pomagali mu radzić sobie z tym,
co sprawiało mu kłopot.

303
00:12:26,161 --> 00:12:27,964
Tak jak ujęła to Lisa:

304
00:12:27,988 --> 00:12:30,585
"Kiedy ogród zaczął kwitnąć,

305
00:12:30,609 --> 00:12:31,876
my zaczęliśmy kwitnąć".

306
00:12:32,474 --> 00:12:34,506
To podejście, zalecanie socjalizacji,

307
00:12:34,530 --> 00:12:36,045
rozprzestrzenia się w Europie.

308
00:12:36,069 --> 00:12:38,590
Pomału przybywa dowodów,

309
00:12:38,590 --> 00:12:41,274
że może to skutkować 
znacznym spadkiem poziomu

310
00:12:41,298 --> 00:12:43,276
depresji i lęków.

311
00:12:43,300 --> 00:12:47,021
Gdy pewnego dnia stałem 
w ogrodzie zbudowanym przez Lisę

312
00:12:47,045 --> 00:12:49,526
i jej, niegdyś pogrążonych
w depresji, przyjaciół,

313
00:12:49,550 --> 00:12:51,134
- to bardzo piękny ogród -

314
00:12:51,158 --> 00:12:52,349
miałem taką myśl,

315
00:12:52,373 --> 00:12:56,244
zaczerpniętą w dużej mierze 
od profesora Hugh Mackaya z Australii.

316
00:12:56,268 --> 00:13:00,649
Myślałem sobie, zwykle, gdy ktoś
czuję się zdołowany w naszej kulturze,

317
00:13:00,673 --> 00:13:03,557
mówimy, pewnie każdy z nas
to kiedyś powiedział, ja też,

318
00:13:03,561 --> 00:13:06,985
"Po prostu bądź sobą".

319
00:13:07,742 --> 00:13:10,692
Uświadomiłem sobie,
że właściwie należy powiedzieć:

320
00:13:10,716 --> 00:13:11,866
"Nie bądź sobą.

321
00:13:12,306 --> 00:13:13,639
Nie bądź samym sobą.

322
00:13:14,218 --> 00:13:16,427
Bądź nami. Bądźmy.

323
00:13:16,765 --> 00:13:18,090
Bądź częścią grupy".

324
00:13:18,114 --> 00:13:21,820
(Brawa)

325
00:13:21,844 --> 00:13:24,423
Rozwiązanie tego problemu

326
00:13:24,447 --> 00:13:27,598
nie leży w coraz większym poleganiu
na własnych umiejętnościach

327
00:13:27,622 --> 00:13:29,061
jako odrębnej jednostki,

328
00:13:29,085 --> 00:13:31,125
to właśnie jedna z przyczyn kryzysu.

329
00:13:31,149 --> 00:13:33,902
Rozwiązanie polega na łączeniu się
z większą całością.

330
00:13:33,926 --> 00:13:36,347
To nawiązuje do innej przyczyny depresji

331
00:13:36,371 --> 00:13:39,268
i stanów lękowych,
o której chciałem opowiedzieć.

332
00:13:39,292 --> 00:13:40,982
Wszyscy wiedzą,

333
00:13:41,006 --> 00:13:44,752
że śmieciowe jedzenie stało się częścią
naszej diety i przez to chorujemy.

334
00:13:44,776 --> 00:13:46,982
Nie mówię tego z wyższością.

335
00:13:47,006 --> 00:13:49,405
Dosłownie przyszedłem tutaj z McDonalda.

336
00:13:49,429 --> 00:13:52,942
Na widok tego zdrowego śniadania
na TED musiałem tam iść.

337
00:13:52,966 --> 00:13:58,109
Tak jak fast foody zawładnęły dietą
i sprawiły, że chorujemy fizycznie,

338
00:13:58,133 --> 00:14:02,243
tak coś w rodzaju śmieciowych wartości
zawładnęło naszymi umysłami

339
00:14:02,267 --> 00:14:03,745
i choruje nasza psychika.

340
00:14:04,157 --> 00:14:07,261
Przez tysiące lat filozofowie mówili:

341
00:14:07,285 --> 00:14:11,873
Jeśli uznasz, że w życiu 
liczą się tylko pieniądze i prestiż,

342
00:14:11,897 --> 00:14:13,420
to będziesz się czuł okropnie.

343
00:14:13,444 --> 00:14:15,511
To nie jest dokładny
cytat z Schopenhauera,

344
00:14:15,535 --> 00:14:17,307
ale z grubsza o to mu chodziło.

345
00:14:17,331 --> 00:14:20,357
Dziwne, że nikt tego nie badał,

346
00:14:20,381 --> 00:14:24,030
dopóki nie pojawiła się niezwykła osoba,
profesor Tim Kasser,

347
00:14:24,054 --> 00:14:26,347
który pracuje w Knox College w Illinois.

348
00:14:26,371 --> 00:14:28,934
Zajmuje się tym od jakichś 30 lat.

349
00:14:28,958 --> 00:14:31,974
Jego badania sugerują kilka
naprawdę ważnych rzeczy.

350
00:14:31,998 --> 00:14:35,189
Po pierwsze, im bardziej wierzysz,

351
00:14:35,213 --> 00:14:39,578
że możesz pozbyć się smutku,
kupując coś wystawnego,

352
00:14:39,602 --> 00:14:41,793
i tym samym polepszyć sobie życie,

353
00:14:41,817 --> 00:14:44,729
tym większe prawdopodobieństwo,
że wpadniesz w depresję.

354
00:14:44,753 --> 00:14:46,046
Po drugie,

355
00:14:46,070 --> 00:14:50,658
jako społeczeństwo coraz bardziej
kierujemy się tymi przekonaniami.

356
00:14:50,682 --> 00:14:52,095
Całe życie

357
00:14:52,119 --> 00:14:56,312
pod naporem reklam, Instagrama
i innych tego rodzaju rzeczy.

358
00:14:56,871 --> 00:14:58,244
Kiedy o tym myślałem,

359
00:14:58,268 --> 00:15:04,029
uświadomiłem sobie, że nasze dusze
karmi się czymś w rodzaju KFC.

360
00:15:04,053 --> 00:15:07,926
Szkoli się nas, żebyśmy szukali
szczęścia nie tam, gdzie trzeba.

361
00:15:07,950 --> 00:15:10,720
I tak jak fast foody nie zaspakajają
potrzeb żywieniowych,

362
00:15:10,744 --> 00:15:13,042
i właściwie sprawiają, że źle się czujesz,

363
00:15:13,066 --> 00:15:16,208
śmieciowe wartości nie spełniają
potrzeb psychicznych

364
00:15:16,232 --> 00:15:18,874
i oddalają cię od dobrego życia.

365
00:15:18,898 --> 00:15:21,521
Ale kiedy pierwszy raz
słuchałem profesora Kassera

366
00:15:21,545 --> 00:15:23,022
i uczyłem się tego wszystkiego,

367
00:15:23,046 --> 00:15:25,633
miałem dziwną mieszankę uczuć.

368
00:15:25,657 --> 00:15:28,347
Z jednej strony wydało mi się to
dużym wyzwaniem.

369
00:15:28,371 --> 00:15:31,633
Uświadomiłem sobie,
jak często we własnym życiu

370
00:15:31,657 --> 00:15:36,922
próbuję leczyć zły nastrój 
rzeczami na pokaz.

371
00:15:37,441 --> 00:15:40,131
Zrozumiałem, czemu to się nie sprawdzało.

372
00:15:40,930 --> 00:15:43,812
Myślałem też: czy to nie oczywiste?

373
00:15:43,836 --> 00:15:45,581
Niemal banalne, prawda?

374
00:15:45,605 --> 00:15:46,930
Jeśli powiedziałbym:

375
00:15:46,954 --> 00:15:49,041
nikt z was na łożu śmierci
nie będzie myśleć

376
00:15:49,041 --> 00:15:52,191
o wszystkich kupionych butach
ani o udostępnieniach swoich postów,

377
00:15:52,191 --> 00:15:55,078
tylko o momentach pełnych miłości,
znaczenia, o więziach.

378
00:15:55,078 --> 00:15:56,908
To brzmi niemal jak frazes.

379
00:15:57,019 --> 00:15:59,538
Ale spytałem profesora:

380
00:15:59,538 --> 00:16:03,051
"Dlaczego czuję tę dziwne rozdwojenie?".

381
00:16:03,051 --> 00:16:06,928
Odpowiedział: "W pewnym stopniu
wszyscy to wiemy.

382
00:16:06,928 --> 00:16:09,109
Ale w naszej kulturze,
nie żyjemy według tego.

383
00:16:09,109 --> 00:16:10,991
Każdy to zna, to już frazesy,

384
00:16:10,991 --> 00:16:12,351
ale nie żyjemy według nich".

385
00:16:12,351 --> 00:16:13,623
Wciąż pytałem: Dlaczego?

386
00:16:13,623 --> 00:16:17,266
Dlaczego ignorujemy coś tak istotnego?

387
00:16:17,266 --> 00:16:20,034
Po chwili profesor Kasser powiedział:

388
00:16:20,034 --> 00:16:23,514
"Ponieważ żyjemy w mechanizmie,

389
00:16:23,540 --> 00:16:26,491
który zaprojektowano tak,
żebyśmy ignorowali to, co ważne".

390
00:16:27,432 --> 00:16:28,546
Musiałem to przemyśleć.

391
00:16:28,546 --> 00:16:30,472
"Bo żyjemy w mechanizmie,

392
00:16:30,472 --> 00:16:33,684
który zaprojektowano tak,
żebyśmy ignorowali to, co ważne".

393
00:16:34,644 --> 00:16:37,184
Profesor zastanawiał się, 
czy da się go zniszczyć.

394
00:16:37,774 --> 00:16:39,817
Przeprowadził wiele badań na ten temat.

395
00:16:39,817 --> 00:16:41,274
Podam wam jeden przykład.

396
00:16:41,274 --> 00:16:44,984
Nalegam, aby każdy z was
wypróbował to z przyjaciółmi i rodziną.

397
00:16:45,304 --> 00:16:48,057
Nathan Dungan stworzył grupę 
nastolatków i dorosłych,


398
00:16:48,193 --> 00:16:52,633
która zbierała się przez pewien czas
na serię sesji, żeby się spotkać.

399
00:16:52,633 --> 00:16:54,444
Jednym z celów grupy było

400
00:16:54,444 --> 00:16:57,547
namówić ludzi, żeby pomyśleli
o chwili w swoim życiu,

401
00:16:57,547 --> 00:16:59,934
kiedy czuli, że odnaleźli sens i cel.

402
00:17:00,864 --> 00:17:03,004
Dla różnych ludzi,
znaczyło to coś innego.

403
00:17:03,044 --> 00:17:06,544
Dla niektórych była to muzyka,
pisanie, pomaganie innym.

404
00:17:06,544 --> 00:17:08,914
Jestem pewny, że każdy 
może coś takiego wymyślić.

405
00:17:09,064 --> 00:17:12,224
Celem grupy było zmusić
ludzi do postawienia pytania:

406
00:17:12,355 --> 00:17:15,121
"Jak poświęcić więcej życia

407
00:17:15,127 --> 00:17:17,767
na stwarzanie takich momentów,

408
00:17:17,767 --> 00:17:20,715
a mniej na kupowanie
niepotrzebnego badziewia,

409
00:17:20,715 --> 00:17:22,825
wstawiania go na media społecznościowe,

410
00:17:22,825 --> 00:17:25,105
żeby inni pisali: "Jezu, ale zazdroszczę".

411
00:17:25,265 --> 00:17:26,946
Doszli do wniosku,

412
00:17:26,946 --> 00:17:27,929
że te spotkania

413
00:17:27,929 --> 00:17:30,989
były niczym klub AA
dla uzależnionych od konsumpcjonizmu.

414
00:17:31,773 --> 00:17:34,833
Opowiadanie w grupie o takich wartościach,

415
00:17:34,870 --> 00:17:37,200
motywowanie do działań
i wzajemna kontrola,

416
00:17:37,200 --> 00:17:40,855
doprowadziły do zauważalnej
zmiany ich priorytetów.

417
00:17:40,855 --> 00:17:44,556
Odwiodło ich od zalewu
wiadomości wpędzających w depresję.

418
00:17:44,556 --> 00:17:47,211
szkolących, by szukać szczęścia
nie tam, gdzie trzeba,

419
00:17:47,211 --> 00:17:50,361
w stronę bardziej istotnych
i krzepiących wartości,

420
00:17:50,361 --> 00:17:53,546
które wyciągają nas z depresji.

421
00:17:53,546 --> 00:17:57,249
Ale mimo tych wszystkich rozwiązań,
które widziałem, i o których pisałem,

422
00:17:57,249 --> 00:17:59,709
i wielu, o których tutaj nie mówiłem,

423
00:17:59,722 --> 00:18:01,656
wciąż myślałem:

424
00:18:01,656 --> 00:18:04,630
Czemu tak długo zajęło mi 
odnalezienie tych prawd?

425
00:18:04,630 --> 00:18:06,480
Bo kiedy wyjaśniałem je innym,

426
00:18:06,480 --> 00:18:09,330
tylko niektóre z nich
są nieco bardziej skomplikowane,

427
00:18:09,330 --> 00:18:11,438
to nie jest fizyka kwantowa.

428
00:18:11,438 --> 00:18:13,786
Do pewnego stopnia
wiemy już to wszystko.

429
00:18:13,786 --> 00:18:17,095
Czemu tak trudno nam to zrozumieć?

430
00:18:17,095 --> 00:18:18,630
Myślę, że jest wiele powodów.

431
00:18:19,764 --> 00:18:23,494
Ale myślę, że jednym z nich jest to,
że musimy zmienić nasze pojmowanie

432
00:18:23,494 --> 00:18:26,984
tego, czym naprawdę są depresja i fobie.

433
00:18:28,108 --> 00:18:29,978
Są prawdziwe biologiczne przyczynki

434
00:18:29,978 --> 00:18:31,518
depresji i stanów lękowych.

435
00:18:32,325 --> 00:18:34,965
Ale jeśli zrzucimy to wszystko 
wyłącznie na biologię,

436
00:18:36,135 --> 00:18:37,481
tak jak ja kiedyś,

437
00:18:37,481 --> 00:18:40,771
i tak, jak sądzę, nasza kultura
przez niemal całe moje życie,

438
00:18:41,261 --> 00:18:44,590
to choć niechcący,

439
00:18:45,280 --> 00:18:47,871
ale przekazujemy ludziom:

440
00:18:48,412 --> 00:18:50,236
"Twój ból niczego nie oznacza.

441
00:18:50,638 --> 00:18:51,838
To tylko dysfunkcja.

442
00:18:51,838 --> 00:18:54,338
To jak zakłócenie
w programie komputerowym.

443
00:18:54,338 --> 00:18:57,911
To tylko problem z kablami 
w twojej głowie".

444
00:18:58,231 --> 00:19:01,102
Ale ja mogłem zmienić
swoje życie dopiero wtedy,

445
00:19:01,102 --> 00:19:05,088
kiedy uświadomiłem sobie,
że depresja nie jest błędem systemu.

446
00:19:06,848 --> 00:19:08,827
Jest sygnałem.

447
00:19:08,827 --> 00:19:10,640
Twoja depresja jest sygnałem.

448
00:19:10,640 --> 00:19:12,441
Mówi ci o czymś.

449
00:19:13,191 --> 00:19:16,398
(Brawa)

450
00:19:18,118 --> 00:19:20,263
Czujemy się tak z jakichś powodów

451
00:19:20,263 --> 00:19:22,806
i może być trudno je dostrzec
w otchłaniach depresji.

452
00:19:22,806 --> 00:19:25,005
Bardzo dobrze to znam
z własnego doświadczenia.

453
00:19:25,405 --> 00:19:28,693
Ale z właściwą pomocą
można zrozumieć te problemy

454
00:19:28,693 --> 00:19:31,246
i rozwiązać je razem.

455
00:19:31,246 --> 00:19:32,614
Ale żeby to zrobić,

456
00:19:32,614 --> 00:19:34,682
pierwszy krok

457
00:19:34,682 --> 00:19:36,662
to przestać obrażać te sygnały,

458
00:19:36,714 --> 00:19:41,274
nazywając je oznakami słabości,
szaleństwa albo czystej biologii,

459
00:19:41,274 --> 00:19:43,560
co dotyczy tylko niewielkiej grupy ludzi.

460
00:19:43,570 --> 00:19:46,299
Trzeba zacząć słuchać tych sygnałów,

461
00:19:46,299 --> 00:19:51,045
bo mówią nam o czymś,
co musimy usłyszeć.

462
00:19:51,045 --> 00:19:54,745
Tylko gdy prawdziwie
wsłuchamy się w te sygnały,

463
00:19:54,745 --> 00:19:59,247
kiedy je docenimy i uszanujemy,

464
00:19:59,247 --> 00:20:01,946
zaczniemy dostrzegać

465
00:20:01,946 --> 00:20:05,927
wyzwalające, kojące,
głębsze rozwiązania.

466
00:20:07,427 --> 00:20:11,769
Krowy, które czekają na nas wszędzie.

467
00:20:11,769 --> 00:20:13,136
Dziękuję.

468
00:20:13,136 --> 00:20:17,176
(Brawa)

469
00:20:17,176 --> 00:20:18,628
Dziękuję.