[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.36,0:00:02.93,Default,,0000,0000,0000,,बराच काळ
Dialogue: 0,0:00:02.95,0:00:06.09,Default,,0000,0000,0000,,मला दोन रहस्यं सतावत होती.
Dialogue: 0,0:00:06.69,0:00:08.95,Default,,0000,0000,0000,,त्यांचा उलगडा होत नव्हता.
Dialogue: 0,0:00:08.97,0:00:11.88,Default,,0000,0000,0000,,खरं तर, मला खोलात जाऊन ती सोडवायची \Nफार भीती वाटत होती.
Dialogue: 0,0:00:12.35,0:00:15.90,Default,,0000,0000,0000,,पहिलं रहस्य सांगतो. \Nआजवरच्या माझ्या चाळीस वर्षांच्या आयुष्यात
Dialogue: 0,0:00:15.92,0:00:18.99,Default,,0000,0000,0000,,मी पाहतो आहे, की इंग्लंड, अमेरिका
Dialogue: 0,0:00:19.02,0:00:22.37,Default,,0000,0000,0000,,आणि इतर पाश्चात्य देशांमध्ये
Dialogue: 0,0:00:22.40,0:00:25.08,Default,,0000,0000,0000,,गंभीर स्वरूपाचे नैराश्य आणि चिंताविकार
Dialogue: 0,0:00:25.11,0:00:26.86,Default,,0000,0000,0000,,दरवर्षी वाढत चालले आहेत.
Dialogue: 0,0:00:27.17,0:00:30.10,Default,,0000,0000,0000,,यामागचं कारण मला जाणून घ्यायचं होतं.
Dialogue: 0,0:00:31.11,0:00:32.98,Default,,0000,0000,0000,,हे विकार आपल्याला का जडताहेत?
Dialogue: 0,0:00:33.39,0:00:36.04,Default,,0000,0000,0000,,रोजचा दिनक्रम पार पाडणं अशक्य वाटणाऱ्यांची
Dialogue: 0,0:00:36.06,0:00:39.31,Default,,0000,0000,0000,,संख्या दरवर्षी वाढत का जाते आहे?
Dialogue: 0,0:00:39.74,0:00:43.30,Default,,0000,0000,0000,,हे समजून घेण्याची इच्छा मला वाटली, \Nयामागे एक खाजगी रहस्य आहे.
Dialogue: 0,0:00:43.32,0:00:44.71,Default,,0000,0000,0000,,मला आठवतं, तरुणपणी मी
Dialogue: 0,0:00:44.74,0:00:46.16,Default,,0000,0000,0000,,डॉक्टरांना म्हणालो होतो,
Dialogue: 0,0:00:46.18,0:00:50.67,Default,,0000,0000,0000,,"मला वाटतं, की माझ्या अंगातून जणु \Nवेदना वाहते आहे.
Dialogue: 0,0:00:51.24,0:00:52.63,Default,,0000,0000,0000,,तिच्यावर माझं नियंत्रण नाही.
Dialogue: 0,0:00:52.66,0:00:54.94,Default,,0000,0000,0000,,तिच्यामागचं कारण मला ठाऊक नाही.
Dialogue: 0,0:00:54.97,0:00:57.02,Default,,0000,0000,0000,,मला या वेदनेची खूप शरम वाटते आहे."
Dialogue: 0,0:00:57.04,0:00:58.64,Default,,0000,0000,0000,,डॉक्टरांनी मला एक गोष्ट सांगितली.
Dialogue: 0,0:00:58.66,0:01:00.68,Default,,0000,0000,0000,,त्यांचा हेतू चांगलाच होता.
Dialogue: 0,0:01:00.70,0:01:02.39,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी सगळं फार सोपं करून टाकलं.
Dialogue: 0,0:01:02.42,0:01:03.59,Default,,0000,0000,0000,,ते पूर्ण चुकीचं नव्हतं.
Dialogue: 0,0:01:03.61,0:01:06.40,Default,,0000,0000,0000,,ते म्हणाले, "यामागची कारणं \Nवैद्यकशास्त्राला ठाऊक आहेत.
Dialogue: 0,0:01:06.43,0:01:10.66,Default,,0000,0000,0000,,काही लोकांच्या डोक्यात निसर्गतःच \Nरासायनिक असंतुलन असतं.
Dialogue: 0,0:01:10.68,0:01:12.10,Default,,0000,0000,0000,,तू त्यापैकीच एक.
Dialogue: 0,0:01:12.13,0:01:14.11,Default,,0000,0000,0000,,आता इतकंच करायचं, काही औषधं घ्यायची.
Dialogue: 0,0:01:14.14,0:01:16.50,Default,,0000,0000,0000,,त्यामुळे तुझं रासायनिक संतुलन ठीक होईल."
Dialogue: 0,0:01:16.52,0:01:18.93,Default,,0000,0000,0000,,मग मी पॅक्सील किंवा सेरोक्साट घेऊ लागलो.
Dialogue: 0,0:01:18.96,0:01:21.98,Default,,0000,0000,0000,,ही एकाच औषधाची निरनिराळ्या देशातली नावं.
Dialogue: 0,0:01:22.01,0:01:24.49,Default,,0000,0000,0000,,मला बरं वाटू लागलं. मोठा आधार मिळाला.
Dialogue: 0,0:01:24.51,0:01:25.92,Default,,0000,0000,0000,,पण थोड्याच दिवसांत
Dialogue: 0,0:01:25.95,0:01:27.95,Default,,0000,0000,0000,,वेदना परत जाणवू लागली.
Dialogue: 0,0:01:27.97,0:01:29.80,Default,,0000,0000,0000,,म्हणून औषधाची मात्रा वाढवण्यात आली.
Dialogue: 0,0:01:29.83,0:01:33.04,Default,,0000,0000,0000,,तेरा वर्षं, मी जितकी मोठ्यात मोठी \Nमात्रा घेणं शक्य आहे,
Dialogue: 0,0:01:33.06,0:01:35.08,Default,,0000,0000,0000,,तितकी घेत होतो.
Dialogue: 0,0:01:35.40,0:01:38.87,Default,,0000,0000,0000,,यापैकी बराचसा काळ, आणि नंतरही
Dialogue: 0,0:01:38.90,0:01:40.40,Default,,0000,0000,0000,,वेदना होतच होत्या.
Dialogue: 0,0:01:40.42,0:01:43.40,Default,,0000,0000,0000,,मग मी स्वतःला विचारू लागलो, "हे असं का?
Dialogue: 0,0:01:43.42,0:01:44.96,Default,,0000,0000,0000,,आजच्या संस्कृतीच्या समजानुसार
Dialogue: 0,0:01:44.98,0:01:48.12,Default,,0000,0000,0000,,मला जे सांगण्यात आलं,\Nते सर्व मी केलं आहे.
Dialogue: 0,0:01:48.15,0:01:50.27,Default,,0000,0000,0000,,तरीही हा त्रास का?"
Dialogue: 0,0:01:50.29,0:01:53.16,Default,,0000,0000,0000,,या दोन रहस्यांचा शोध घेण्यासाठी\Nआणि पुस्तकलेखनासाठी
Dialogue: 0,0:01:53.19,0:01:54.60,Default,,0000,0000,0000,,माहिती मिळवण्यासाठी
Dialogue: 0,0:01:54.62,0:01:57.12,Default,,0000,0000,0000,,मी जगभर फिरलो.
Dialogue: 0,0:01:57.15,0:01:58.57,Default,,0000,0000,0000,,चाळीस हजार मैल प्रवास केला.
Dialogue: 0,0:01:58.59,0:02:01.08,Default,,0000,0000,0000,,मला जगातल्या मोठमोठ्या तज्ज्ञांना \Nविचारायचं होतं,
Dialogue: 0,0:02:01.11,0:02:03.28,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्य आणि चिंताविकार कशामुळे होतात?
Dialogue: 0,0:02:03.30,0:02:05.17,Default,,0000,0000,0000,,या विकारांवर मात कशी करायची?
Dialogue: 0,0:02:05.20,0:02:07.82,Default,,0000,0000,0000,,या विकारांचा सामना करून\Nत्यातून मुक्त झालेल्या
Dialogue: 0,0:02:07.84,0:02:09.96,Default,,0000,0000,0000,,लोकांनाही भेटायचं होतं.
Dialogue: 0,0:02:09.98,0:02:11.47,Default,,0000,0000,0000,,या प्रवासात भेटलेल्या
Dialogue: 0,0:02:11.49,0:02:14.04,Default,,0000,0000,0000,,विलक्षण लोकांकडून \Nमला बरंच काही शिकायला मिळालं.
Dialogue: 0,0:02:14.07,0:02:17.04,Default,,0000,0000,0000,,मला सर्वात महत्त्वाचं समजलं ते असं:
Dialogue: 0,0:02:17.07,0:02:20.10,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्य आणि चिंताविकार यांची \Nनऊ वेगवेगळी कारणं आहेत.
Dialogue: 0,0:02:20.13,0:02:23.84,Default,,0000,0000,0000,,त्यांचे शास्त्रीय पुरावे आहेत.
Dialogue: 0,0:02:23.86,0:02:26.67,Default,,0000,0000,0000,,त्यापैकी दोन जीवशास्त्रीय आहेत.
Dialogue: 0,0:02:26.69,0:02:29.38,Default,,0000,0000,0000,,या विकारांना बळी पडण्याचं प्रमाण \Nजनुकांवर अवलंबून असतं.
Dialogue: 0,0:02:29.40,0:02:31.33,Default,,0000,0000,0000,,पण जनुकं आपलं भविष्य ठरवत नाहीत.
Dialogue: 0,0:02:31.36,0:02:34.97,Default,,0000,0000,0000,,तसंच, नैराश्यामुळे मेंदूत घडून येणाऱ्या \Nजीवशास्त्रीय बदलांमुळे
Dialogue: 0,0:02:34.99,0:02:36.69,Default,,0000,0000,0000,,त्यातून बाहेर पडणं कठीण होतं.
Dialogue: 0,0:02:36.71,0:02:38.90,Default,,0000,0000,0000,,पण या विकारांची कारणं
Dialogue: 0,0:02:38.92,0:02:40.76,Default,,0000,0000,0000,,म्हणून सिद्ध झालेल्या बऱ्याचशा घटकांचा
Dialogue: 0,0:02:40.78,0:02:42.55,Default,,0000,0000,0000,,आपल्या जैविकतेशी संबंध नसतो.
Dialogue: 0,0:02:43.52,0:02:45.73,Default,,0000,0000,0000,,त्यांचा संबंध असतो, आपल्या जीवनशैलीशी.
Dialogue: 0,0:02:46.12,0:02:47.61,Default,,0000,0000,0000,,हे घटक समजून घेतल्यावर
Dialogue: 0,0:02:47.63,0:02:50.73,Default,,0000,0000,0000,,सापडणारे निराळे उपाय,
Dialogue: 0,0:02:50.75,0:02:52.30,Default,,0000,0000,0000,,रासायनिक नैराश्यरोधकांसमवेत
Dialogue: 0,0:02:52.32,0:02:55.26,Default,,0000,0000,0000,,सुचवले गेले पाहिजेत.
Dialogue: 0,0:02:55.28,0:02:57.08,Default,,0000,0000,0000,,उदाहरणार्थ,
Dialogue: 0,0:02:57.10,0:03:00.55,Default,,0000,0000,0000,,तुम्हांला एकटेपणा वाटत असेल, तर \Nपुढे नैराश्य येण्याची शक्यता वाढते.
Dialogue: 0,0:03:00.57,0:03:03.68,Default,,0000,0000,0000,,व्यवसायाच्या ठिकाणी \Nकामावर तुमचं नियंत्रण नसेल,
Dialogue: 0,0:03:03.71,0:03:05.60,Default,,0000,0000,0000,,सांगितलेलं काम निमूट करावं लागत असेल,
Dialogue: 0,0:03:05.63,0:03:07.52,Default,,0000,0000,0000,,तर नैराश्याची शक्यता वाढते.
Dialogue: 0,0:03:07.54,0:03:10.02,Default,,0000,0000,0000,,तुम्ही बाहेर खुल्या निसर्गात \Nफारसे जात नसाल,
Dialogue: 0,0:03:10.05,0:03:11.92,Default,,0000,0000,0000,,तर नैराश्याची शक्यता वाढते.
Dialogue: 0,0:03:11.94,0:03:15.05,Default,,0000,0000,0000,,आणखी एक महत्त्वाची गोष्ट आहे.\Nया विकारांमागच्या
Dialogue: 0,0:03:15.08,0:03:16.25,Default,,0000,0000,0000,,अनेक कारणांचा मिलाफ
Dialogue: 0,0:03:16.28,0:03:18.34,Default,,0000,0000,0000,,त्या गोष्टीत दिसून येतो.
Dialogue: 0,0:03:18.36,0:03:20.03,Default,,0000,0000,0000,,आपण सर्व जाणताच, की
Dialogue: 0,0:03:20.05,0:03:22.71,Default,,0000,0000,0000,,प्रत्येकाला नैसर्गिक गरजा असतात. बरोबर?
Dialogue: 0,0:03:22.74,0:03:23.91,Default,,0000,0000,0000,,हो, अगदी खरं.
Dialogue: 0,0:03:23.93,0:03:26.51,Default,,0000,0000,0000,,अन्न, पाणी.
Dialogue: 0,0:03:26.54,0:03:28.77,Default,,0000,0000,0000,,निवारा, स्वच्छ हवा.
Dialogue: 0,0:03:28.79,0:03:30.58,Default,,0000,0000,0000,,या गोष्टी काढून घेतल्या,
Dialogue: 0,0:03:30.61,0:03:32.90,Default,,0000,0000,0000,,तर आपले हाल होतील.
Dialogue: 0,0:03:32.93,0:03:34.73,Default,,0000,0000,0000,,त्याचबरोबर
Dialogue: 0,0:03:34.75,0:03:38.12,Default,,0000,0000,0000,,प्रत्येक माणसाला नैसर्गिकपणे \Nमानसिक गरजा असतात.
Dialogue: 0,0:03:38.15,0:03:40.19,Default,,0000,0000,0000,,समाजाशी जोडलेलं असणं, ही गरज असते.
Dialogue: 0,0:03:40.21,0:03:43.27,Default,,0000,0000,0000,,आयुष्याला अर्थ आणि हेतू असणं, ही गरज असते.
Dialogue: 0,0:03:43.30,0:03:45.83,Default,,0000,0000,0000,,लोक आपल्याला ओळखतात, मानतात \Nही भावना गरजेची असते.
Dialogue: 0,0:03:45.85,0:03:48.41,Default,,0000,0000,0000,,आपलं भविष्य उज्वल आहे \Nअसं वाटणं, ही गरज असते.
Dialogue: 0,0:03:48.43,0:03:51.48,Default,,0000,0000,0000,,आजच्या आपल्या संस्कृतीत \Nअनेक चांगल्या गोष्टी आहेत.
Dialogue: 0,0:03:51.51,0:03:53.67,Default,,0000,0000,0000,,अनेक गोष्टी भूतकाळापेक्षा चांगल्या आहेत.
Dialogue: 0,0:03:53.69,0:03:55.01,Default,,0000,0000,0000,,या काळात जन्म होणं सुखाचं.
Dialogue: 0,0:03:55.04,0:03:56.100,Default,,0000,0000,0000,,पण मूलभूत गंभीर मानसिक गरजा भागवण्याची
Dialogue: 0,0:03:57.02,0:04:01.12,Default,,0000,0000,0000,,आपली क्षमता मात्र कमी कमी होत चालली आहे.
Dialogue: 0,0:04:01.90,0:04:03.100,Default,,0000,0000,0000,,मानसिक विकारांचं प्रमाण वाढण्यामागचं
Dialogue: 0,0:04:04.02,0:04:08.07,Default,,0000,0000,0000,,हे एकमेव नसलं, तरी \Nसर्वात महत्त्वाचं कारण आहे.
Dialogue: 0,0:04:08.92,0:04:12.15,Default,,0000,0000,0000,,हे समजून घेणं मला फार कठीण गेलं.
Dialogue: 0,0:04:12.17,0:04:14.88,Default,,0000,0000,0000,,मला माझ्या विचारांशी द्वंद्व करावं लागलं,
Dialogue: 0,0:04:14.90,0:04:19.31,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्य मेंदूत असतं हा विचार बदलून,
Dialogue: 0,0:04:19.33,0:04:20.50,Default,,0000,0000,0000,,आपल्या जीवनशैलीसारखी
Dialogue: 0,0:04:20.52,0:04:22.58,Default,,0000,0000,0000,,अनेक कारणं त्यामागे असतात\Nहे समजण्यासाठी.
Dialogue: 0,0:04:22.61,0:04:24.97,Default,,0000,0000,0000,,हे मला नीटपणे कधी समजलं?
Dialogue: 0,0:04:24.100,0:04:28.14,Default,,0000,0000,0000,,दक्षिण आफ्रिकेतल्या डॉ. डेरेक समरफील्ड\Nनावाच्या मनोविकारतज्ज्ञांची
Dialogue: 0,0:04:28.16,0:04:29.97,Default,,0000,0000,0000,,मुलाखत घ्यायला गेलो, त्यावेळी.
Dialogue: 0,0:04:29.99,0:04:31.14,Default,,0000,0000,0000,,ही एक थोर व्यक्ती आहे.
Dialogue: 0,0:04:31.16,0:04:34.88,Default,,0000,0000,0000,,२००१ साली डॉ. समरफील्ड कंबोडियात होते.
Dialogue: 0,0:04:34.90,0:04:38.20,Default,,0000,0000,0000,,त्या वर्षी कंबोडियात प्रथमच \Nरासायनिक नैराश्यरोधक औषधं
Dialogue: 0,0:04:38.22,0:04:39.95,Default,,0000,0000,0000,,उपलब्ध झाली होती.
Dialogue: 0,0:04:39.98,0:04:43.27,Default,,0000,0000,0000,,तिथल्या डॉक्टरांना ती ठाऊक नव्हती.\Nत्यांनी विचारलं,
Dialogue: 0,0:04:43.30,0:04:44.89,Default,,0000,0000,0000,,"ही कसली औषधं?" \Nमग डॉ. समरफील्डनी
Dialogue: 0,0:04:44.91,0:04:46.13,Default,,0000,0000,0000,,त्याविषयी माहिती दिली.
Dialogue: 0,0:04:46.15,0:04:47.68,Default,,0000,0000,0000,,यावर ते डॉक्टर्स म्हणाले,
Dialogue: 0,0:04:47.71,0:04:50.40,Default,,0000,0000,0000,,"यांची आम्हांला गरज नाही. \Nआमच्याकडे नैराश्यरोधक आहेत."
Dialogue: 0,0:04:50.43,0:04:52.16,Default,,0000,0000,0000,,डॉ. समरफील्डनी विचारलं, "म्हणजे?"
Dialogue: 0,0:04:52.19,0:04:55.43,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना वाटलं, आता हे \Nनिसर्गोपचाराविषयी सांगतील.
Dialogue: 0,0:04:55.45,0:04:59.22,Default,,0000,0000,0000,,सेंट जॉन्स वॉर्ट, जिंगको बिलोबा वगैरे.
Dialogue: 0,0:04:59.91,0:05:02.30,Default,,0000,0000,0000,,पण त्याऐवजी त्यांनी एक गोष्ट सांगितली.
Dialogue: 0,0:05:02.80,0:05:06.38,Default,,0000,0000,0000,,त्यांच्या गावात एक शेतकरी होता. \Nतो भातशेती करत असे.
Dialogue: 0,0:05:06.40,0:05:08.17,Default,,0000,0000,0000,,एके दिवशी त्याचा पाय पडला, तो नेमका
Dialogue: 0,0:05:08.20,0:05:10.39,Default,,0000,0000,0000,,युद्धकाळात मातीत पेरलेल्या स्फोटकावर.
Dialogue: 0,0:05:10.41,0:05:11.82,Default,,0000,0000,0000,,स्फोटामुळे त्याने पाय गमावला.
Dialogue: 0,0:05:11.85,0:05:13.28,Default,,0000,0000,0000,,कृत्रिम पाय बसवल्यानंतर
Dialogue: 0,0:05:13.31,0:05:16.08,Default,,0000,0000,0000,,काही काळाने तो पुन्हा \Nभाताच्या शेतात काम करू लागला.
Dialogue: 0,0:05:16.10,0:05:18.63,Default,,0000,0000,0000,,पण कृत्रिम पाय सतत पाण्याखाली ठेवून \Nकाम करणं
Dialogue: 0,0:05:18.66,0:05:20.33,Default,,0000,0000,0000,,फार वेदनादायक असतं.
Dialogue: 0,0:05:20.36,0:05:22.28,Default,,0000,0000,0000,,मला वाटतं, जिथे स्फोट झाला,
Dialogue: 0,0:05:22.30,0:05:24.88,Default,,0000,0000,0000,,तिथेच पुन्हा जाऊन काम करणंही \Nत्याला कठीण गेलं असावं.
Dialogue: 0,0:05:24.90,0:05:27.31,Default,,0000,0000,0000,,त्याला दिवसभर रडणं अनावर होऊ लागलं.
Dialogue: 0,0:05:27.33,0:05:28.76,Default,,0000,0000,0000,,बिछान्यातून उठावंसं वाटेना.
Dialogue: 0,0:05:28.78,0:05:31.67,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्याची सर्व लक्षणं दिसू लागली.
Dialogue: 0,0:05:32.01,0:05:33.38,Default,,0000,0000,0000,,कंबोडियन डॉक्टर म्हणाले,
Dialogue: 0,0:05:33.40,0:05:35.69,Default,,0000,0000,0000,,"मग आम्ही त्याला नैराश्यरोधक दिलं."
Dialogue: 0,0:05:35.71,0:05:38.35,Default,,0000,0000,0000,,डॉ. समरफील्डनी विचारलं, "कोणतं?"
Dialogue: 0,0:05:38.37,0:05:41.18,Default,,0000,0000,0000,,ते डॉक्टर्स त्याला भेटायला गेले होते.\Nत्याच्याजवळ बसून
Dialogue: 0,0:05:41.98,0:05:43.38,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी त्याचं म्हणणं ऐकलं.
Dialogue: 0,0:05:44.46,0:05:47.01,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना त्याच्या वेदनेमागचा अर्थ समजला.
Dialogue: 0,0:05:47.04,0:05:49.96,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्याच्या गर्तेत त्याला स्वतःला \Nते समजणं कठीण होतं,
Dialogue: 0,0:05:49.98,0:05:53.64,Default,,0000,0000,0000,,पण त्यामागची कारणं \Nत्याच्या आयुष्यात फार महत्त्वाची होती.
Dialogue: 0,0:05:53.97,0:05:57.16,Default,,0000,0000,0000,,गावातल्या इतर लोकांशी बोलताना \Nत्यापैकी एका डॉक्टरांना सुचलं,
Dialogue: 0,0:05:57.19,0:05:59.12,Default,,0000,0000,0000,,"आपण याला एक गाय दिली,
Dialogue: 0,0:05:59.15,0:06:01.15,Default,,0000,0000,0000,,तर तो दुधाचा व्यवसाय करू शकेल.
Dialogue: 0,0:06:01.17,0:06:04.27,Default,,0000,0000,0000,,मग त्याला भाताच्या शेतात जाऊन
Dialogue: 0,0:06:04.29,0:06:06.80,Default,,0000,0000,0000,,ते त्रासदायक काम करावं लागणार नाही."
Dialogue: 0,0:06:06.82,0:06:08.02,Default,,0000,0000,0000,,त्याला गाय देण्यात आली.
Dialogue: 0,0:06:08.05,0:06:10.23,Default,,0000,0000,0000,,दोन आठवड्यांत त्याचं रडणं थांबलं.
Dialogue: 0,0:06:10.25,0:06:12.16,Default,,0000,0000,0000,,महिन्याभरात तो नैराश्यातून बाहेर आला.
Dialogue: 0,0:06:12.19,0:06:13.76,Default,,0000,0000,0000,,डॉ. समरफील्ड,
Dialogue: 0,0:06:13.79,0:06:16.56,Default,,0000,0000,0000,,ही गाय म्हणजे नैराश्यरोधक,
Dialogue: 0,0:06:16.58,0:06:18.05,Default,,0000,0000,0000,,हो ना?
Dialogue: 0,0:06:18.07,0:06:19.22,Default,,0000,0000,0000,,(हशा)
Dialogue: 0,0:06:19.25,0:06:22.30,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या)
Dialogue: 0,0:06:22.33,0:06:25.20,Default,,0000,0000,0000,,लहानपणापासून नैराश्याबद्दल \Nमाझी जी समजूत आहे,
Dialogue: 0,0:06:25.22,0:06:26.84,Default,,0000,0000,0000,,तीच तुमचीही असेल, तर
Dialogue: 0,0:06:26.86,0:06:28.53,Default,,0000,0000,0000,,तुम्हांला हा एक बाष्कळ विनोद वाटेल.
Dialogue: 0,0:06:28.56,0:06:30.58,Default,,0000,0000,0000,,"नैराश्यरोधक घ्यावं म्हणून गेलो, आणि
Dialogue: 0,0:06:30.60,0:06:31.77,Default,,0000,0000,0000,,डॉक्टरांनी गाय दिली."
Dialogue: 0,0:06:31.80,0:06:34.82,Default,,0000,0000,0000,,विज्ञानाशी संबंध नसलेल्या या प्रसंगावरून
Dialogue: 0,0:06:34.85,0:06:37.82,Default,,0000,0000,0000,,कंबोडियन डॉक्टरांनी ही अटकळ बांधली.
Dialogue: 0,0:06:37.85,0:06:41.13,Default,,0000,0000,0000,,गेली कित्येक वर्षं
Dialogue: 0,0:06:41.16,0:06:43.24,Default,,0000,0000,0000,,जागतिक आरोग्य संस्था (WHO)
Dialogue: 0,0:06:43.27,0:06:45.46,Default,,0000,0000,0000,,नेमकं हेच सांगण्याचा प्रयत्न करते आहे.
Dialogue: 0,0:06:45.48,0:06:47.97,Default,,0000,0000,0000,,तेही उत्कृष्ठ शास्त्रीय पुरावे देऊन.
Dialogue: 0,0:06:48.58,0:06:50.50,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्य येणं,
Dialogue: 0,0:06:50.53,0:06:51.91,Default,,0000,0000,0000,,किंवा अति चिंता वाटणं
Dialogue: 0,0:06:53.01,0:06:56.27,Default,,0000,0000,0000,,म्हणजे दुबळेपणा किंवा वेड लागणं नव्हे.
Dialogue: 0,0:06:56.29,0:06:59.88,Default,,0000,0000,0000,,किंवा यंत्रासारखे तुमचे काही भाग बिघडलेत, \Nअसंही नव्हे.
Dialogue: 0,0:07:00.95,0:07:03.48,Default,,0000,0000,0000,,एक माणूस म्हणून \Nतुमच्या काही गरजा अपूर्ण आहेत, इतकंच.
Dialogue: 0,0:07:03.92,0:07:07.46,Default,,0000,0000,0000,,कंबोडियन डॉक्टर आणि जागतिक आरोग्य संस्था
Dialogue: 0,0:07:07.48,0:07:09.80,Default,,0000,0000,0000,,काय सांगत नाहीत, तेही पाहणं \Nइथे महत्त्वाचं आहे.
Dialogue: 0,0:07:09.82,0:07:11.36,Default,,0000,0000,0000,,ते असं नाही म्हणाले,
Dialogue: 0,0:07:11.38,0:07:14.18,Default,,0000,0000,0000,,"मित्रा, अरे जरा भानावर ये.
Dialogue: 0,0:07:14.20,0:07:17.47,Default,,0000,0000,0000,,तुझा प्रश्न तूच समजून घे, आणि तूच सोडव."
Dialogue: 0,0:07:17.85,0:07:19.84,Default,,0000,0000,0000,,उलट ते असं म्हणाले, की
Dialogue: 0,0:07:19.87,0:07:23.39,Default,,0000,0000,0000,,"आम्ही सगळे तुझ्याबरोबर आहोत. \Nआपण सर्वजण मिळून
Dialogue: 0,0:07:23.42,0:07:27.83,Default,,0000,0000,0000,,हा प्रश्न समजून घेऊ आणि सोडवू."
Dialogue: 0,0:07:28.54,0:07:32.56,Default,,0000,0000,0000,,प्रत्येक नैराश्यग्रस्त व्यक्तीची \Nही गरज असते,
Dialogue: 0,0:07:32.58,0:07:35.83,Default,,0000,0000,0000,,ती पूर्ण व्हायला हवी.
Dialogue: 0,0:07:35.85,0:07:38.84,Default,,0000,0000,0000,,म्हणूनच, २०१७ साली\Nजागतिक आरोग्य दिनाच्या निवेदनात
Dialogue: 0,0:07:38.86,0:07:41.18,Default,,0000,0000,0000,,संयुक्त राष्ट्रसंघाचे
Dialogue: 0,0:07:41.20,0:07:42.70,Default,,0000,0000,0000,,एक प्रमुख डॉक्टर म्हणाले,
Dialogue: 0,0:07:42.72,0:07:45.54,Default,,0000,0000,0000,,"आपण रासायनिक असंतुलनाविषयी बोलणं \Nकमी करून,
Dialogue: 0,0:07:45.56,0:07:48.62,Default,,0000,0000,0000,,त्याऐवजी जीवनशैलीतल्या असंतुलनाविषयी \Nबोलायला हवं."
Dialogue: 0,0:07:48.92,0:07:50.89,Default,,0000,0000,0000,,औषधांमुळे काही लोकांना खरोखरच बरं वाटतं.
Dialogue: 0,0:07:50.92,0:07:53.05,Default,,0000,0000,0000,,मलाही काही काळ बरं वाटलं होतं.
Dialogue: 0,0:07:53.07,0:07:57.50,Default,,0000,0000,0000,,पण जीवशास्त्रापेक्षा खोल जाणाऱ्या
Dialogue: 0,0:07:57.52,0:08:00.58,Default,,0000,0000,0000,,या समस्येवरचा उपायही \Nतितकाच खोलवर जाणारा हवा.
Dialogue: 0,0:08:00.60,0:08:03.19,Default,,0000,0000,0000,,हे जेव्हा मी प्रथम ऐकलं,
Dialogue: 0,0:08:03.21,0:08:04.90,Default,,0000,0000,0000,,त्यावेळी मला वाटलं होतं,
Dialogue: 0,0:08:04.92,0:08:07.04,Default,,0000,0000,0000,,"मी शास्त्रीय पुरावे पाहिले आहेत.
Dialogue: 0,0:08:07.07,0:08:08.64,Default,,0000,0000,0000,,पुष्कळ संशोधनं वाचली आहेत.
Dialogue: 0,0:08:08.66,0:08:11.97,Default,,0000,0000,0000,,या विषयातल्या तज्ज्ञांशी बोललो आहे."
Dialogue: 0,0:08:11.100,0:08:14.38,Default,,0000,0000,0000,,आणि तरीही मला समजत नव्हतं, \N"हे करायचं कसं?"
Dialogue: 0,0:08:14.40,0:08:16.32,Default,,0000,0000,0000,,आपल्या नैराश्याची कारणं बरेचदा
Dialogue: 0,0:08:16.34,0:08:18.83,Default,,0000,0000,0000,,त्या कंबोडियन शेतकऱ्याच्या गोष्टीपेक्षा
Dialogue: 0,0:08:18.86,0:08:20.15,Default,,0000,0000,0000,,जास्त गुंतागुंतीची असतात.
Dialogue: 0,0:08:20.18,0:08:22.81,Default,,0000,0000,0000,,ती समजून घेण्याची सुरुवात तरी कुठून करावी?
Dialogue: 0,0:08:22.84,0:08:26.08,Default,,0000,0000,0000,,पुस्तक लिहिण्यासाठी म्हणून
Dialogue: 0,0:08:26.11,0:08:27.68,Default,,0000,0000,0000,,मी जगभर फिरलो,
Dialogue: 0,0:08:27.70,0:08:30.30,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हा हे समजून घेणारे लोक मला भेटत गेले.
Dialogue: 0,0:08:30.32,0:08:32.78,Default,,0000,0000,0000,,सिडनी पासून सॅन फ्रान्सिस्को
Dialogue: 0,0:08:32.80,0:08:33.97,Default,,0000,0000,0000,,आणि साओ पावलो पर्यंत.
Dialogue: 0,0:08:33.100,0:08:36.06,Default,,0000,0000,0000,,हे लोक नैराश्य आणि चिंताविकाराची
Dialogue: 0,0:08:36.08,0:08:38.43,Default,,0000,0000,0000,,सखोल कारणं समजून घेत होते
Dialogue: 0,0:08:38.46,0:08:40.87,Default,,0000,0000,0000,,आणि आपल्या समूहाद्वारे \Nत्यावर उपाय करत होते.
Dialogue: 0,0:08:40.90,0:08:43.58,Default,,0000,0000,0000,,मला भेटलेल्या सर्वच लोकांबद्दल \N
Dialogue: 0,0:08:43.60,0:08:45.08,Default,,0000,0000,0000,,मी इथे सांगू शकत नाही.
Dialogue: 0,0:08:45.10,0:08:48.55,Default,,0000,0000,0000,,किंवा त्या नऊ कारणांबद्दलही \Nइथे बोलू शकत नाही.
Dialogue: 0,0:08:48.58,0:08:51.06,Default,,0000,0000,0000,,कारण १० तासांचं TED व्याख्यान \Nद्यायची परवानगी नाही.
Dialogue: 0,0:08:51.08,0:08:52.84,Default,,0000,0000,0000,,वाटल्यास आयोजकांजवळ तक्रार करा!
Dialogue: 0,0:08:52.86,0:08:54.79,Default,,0000,0000,0000,,म्हणून मी त्यापैकी दोन कारणं
Dialogue: 0,0:08:54.81,0:08:58.23,Default,,0000,0000,0000,,आणि दोन उपाय सांगणार आहे.
Dialogue: 0,0:08:58.58,0:08:59.73,Default,,0000,0000,0000,,पहिलं:
Dialogue: 0,0:09:00.28,0:09:03.29,Default,,0000,0000,0000,,मानवी इतिहासात जास्त एकटेपणा \Nआपल्याच पिढीला जाणवला आहे.
Dialogue: 0,0:09:03.32,0:09:06.15,Default,,0000,0000,0000,,नुकतंच एका पाहणीत अमेरिकन लोकांना \Nविचारलं गेलं,
Dialogue: 0,0:09:06.17,0:09:09.32,Default,,0000,0000,0000,,"आपली कोणाशीच जवळीक उरलेली नाही, \Nअसं तुम्हांला वाटतं का?"
Dialogue: 0,0:09:09.35,0:09:12.100,Default,,0000,0000,0000,,यावर ३९ टक्के लोकांनी \Nहे वर्णन आपल्याला लागू पडतं असं सांगितलं.
Dialogue: 0,0:09:13.02,0:09:14.39,Default,,0000,0000,0000,,"कोणाशीच जवळीक नाही."
Dialogue: 0,0:09:14.41,0:09:16.91,Default,,0000,0000,0000,,आंतरराष्ट्रीय पातळीवर एकटेपणा मोजला असता,
Dialogue: 0,0:09:16.93,0:09:19.49,Default,,0000,0000,0000,,ब्रिटन आणि युरोप \Nअमेरिकेच्या खालोखाल आहेत.
Dialogue: 0,0:09:19.51,0:09:21.30,Default,,0000,0000,0000,,इथे कोणाला उगाच अभिमान वाटायला नको!
Dialogue: 0,0:09:21.32,0:09:22.33,Default,,0000,0000,0000,,(हशा)
Dialogue: 0,0:09:22.36,0:09:24.24,Default,,0000,0000,0000,,या विषयातल्या एका तज्ज्ञांशी
Dialogue: 0,0:09:24.27,0:09:26.66,Default,,0000,0000,0000,,मी बराच काळ चर्चा केली.
Dialogue: 0,0:09:26.69,0:09:28.94,Default,,0000,0000,0000,,त्या थोर माणसाचं नाव,\Nप्राध्यापक जॉन कासिओपो.
Dialogue: 0,0:09:28.97,0:09:30.12,Default,,0000,0000,0000,,ते शिकागोत राहत असत.
Dialogue: 0,0:09:30.14,0:09:32.96,Default,,0000,0000,0000,,त्यांच्या संशोधनाबद्दल \Nमी पुष्कळ चिंतन केलं.
Dialogue: 0,0:09:32.99,0:09:35.29,Default,,0000,0000,0000,,प्राध्यापक कासिओपो विचारतात,
Dialogue: 0,0:09:35.32,0:09:36.97,Default,,0000,0000,0000,,"आपण अस्तित्वात आहोत, ते कशामुळे?
Dialogue: 0,0:09:36.99,0:09:38.94,Default,,0000,0000,0000,,आपण जिवंत का राहिलो आहोत?"
Dialogue: 0,0:09:38.97,0:09:41.17,Default,,0000,0000,0000,,यामागचं मुख्य कारण असं, की
Dialogue: 0,0:09:41.20,0:09:44.02,Default,,0000,0000,0000,,आफ्रिकेच्या सव्हाना प्रदेशातले आपले पूर्वज
Dialogue: 0,0:09:44.04,0:09:45.76,Default,,0000,0000,0000,,एका गोष्टीत खूप हुशार होते.
Dialogue: 0,0:09:46.29,0:09:49.58,Default,,0000,0000,0000,,भोवतालच्या वन्य श्वापदांपेक्षा \Nते आकाराने मोठे नव्हते,
Dialogue: 0,0:09:49.60,0:09:52.91,Default,,0000,0000,0000,,किंवा त्यांच्यापेक्षा जलद \Nधावूही शकत नव्हते.
Dialogue: 0,0:09:52.94,0:09:55.65,Default,,0000,0000,0000,,पण ते जमाव करून एकत्र राहत होते,
Dialogue: 0,0:09:55.68,0:09:57.28,Default,,0000,0000,0000,,एकमेकांना साह्य करत होते.
Dialogue: 0,0:09:57.30,0:09:59.56,Default,,0000,0000,0000,,ही आपल्या मानवजातीची दैवी शक्ती आहे.
Dialogue: 0,0:09:59.58,0:10:00.99,Default,,0000,0000,0000,,आपण समूहात राहतो.
Dialogue: 0,0:10:01.01,0:10:03.49,Default,,0000,0000,0000,,मधमाशांची उत्क्रांती होऊन \Nत्या पोळ्यात राहू लागल्या,
Dialogue: 0,0:10:03.51,0:10:05.75,Default,,0000,0000,0000,,तसा मनुष्यप्राणी जमातीत राहू लागला.
Dialogue: 0,0:10:05.77,0:10:09.58,Default,,0000,0000,0000,,या जमातींची मोडतोड करणारी
Dialogue: 0,0:10:10.49,0:10:11.96,Default,,0000,0000,0000,,आपलीच पहिली पिढी आहे.
Dialogue: 0,0:10:12.48,0:10:14.55,Default,,0000,0000,0000,,यामुळे आपलं जीवन उध्वस्त होत आहे.
Dialogue: 0,0:10:15.05,0:10:17.19,Default,,0000,0000,0000,,वास्तविक हे असं व्हायला नको.
Dialogue: 0,0:10:17.22,0:10:19.85,Default,,0000,0000,0000,,माझ्या पुस्तकातली आणि माझ्या आयुष्यातलीही
Dialogue: 0,0:10:19.87,0:10:21.97,Default,,0000,0000,0000,,एक मोठी व्यक्ती आहे, सॅम एव्हरिंग्टन.
Dialogue: 0,0:10:21.99,0:10:24.73,Default,,0000,0000,0000,,लंडनच्या पूर्वेच्या \Nएका गरीब वस्तीतले हे डॉक्टर.
Dialogue: 0,0:10:24.76,0:10:26.33,Default,,0000,0000,0000,,तिथे मी बराच काळ राहत होतो.
Dialogue: 0,0:10:26.36,0:10:28.04,Default,,0000,0000,0000,,सॅम फार अस्वस्थ होते.
Dialogue: 0,0:10:28.07,0:10:29.62,Default,,0000,0000,0000,,कारण त्यांचे अनेक रुग्ण
Dialogue: 0,0:10:29.65,0:10:32.09,Default,,0000,0000,0000,,भयंकर नैराश्य आणि चिंताविकाराने \Nग्रस्त होते.
Dialogue: 0,0:10:32.12,0:10:34.84,Default,,0000,0000,0000,,माझ्यासारखंच डॉ. सॅमना देखील वाटतं,\Nकी नैराश्यरोधकांमुळे
Dialogue: 0,0:10:34.86,0:10:37.08,Default,,0000,0000,0000,,काही लोकांना थोडं बरं वाटू शकतं.
Dialogue: 0,0:10:37.11,0:10:38.48,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी दोन गोष्टी पाहिल्या.
Dialogue: 0,0:10:38.51,0:10:42.06,Default,,0000,0000,0000,,एक, त्यांचे रुग्ण बराच काळ त्रस्त होते.
Dialogue: 0,0:10:42.08,0:10:45.82,Default,,0000,0000,0000,,यामागची कारणं स्पष्ट होती. \Nउदाहरणार्थ, एकटेपणा.
Dialogue: 0,0:10:45.85,0:10:49.29,Default,,0000,0000,0000,,दोन, औषधांनी काही लोकांना \Nथोड्या प्रमाणात बरं वाटत असलं,
Dialogue: 0,0:10:49.32,0:10:51.58,Default,,0000,0000,0000,,तरी अनेक वेळा औषधामुळे
Dialogue: 0,0:10:51.61,0:10:53.14,Default,,0000,0000,0000,,मूळ प्रश्न सुटत नव्हता.
Dialogue: 0,0:10:53.87,0:10:56.52,Default,,0000,0000,0000,,एके दिवशी, डॉ. सॅमनी \Nएक नवीन उपाय वापरायचं ठरवलं.
Dialogue: 0,0:10:56.55,0:10:58.100,Default,,0000,0000,0000,,त्यांच्या दवाखान्यात एक महिला आली.
Dialogue: 0,0:10:59.02,0:11:00.49,Default,,0000,0000,0000,,तिचं नाव लिसा कनिंगहॅम.
Dialogue: 0,0:11:00.51,0:11:02.39,Default,,0000,0000,0000,,माझी तिच्याशी नंतर ओळख झाली.
Dialogue: 0,0:11:02.41,0:11:06.50,Default,,0000,0000,0000,,भयानक नैराश्य आणि चिंताविकारामुळे \Nलिसा घरातून बाहेरच पडत नव्हती.
Dialogue: 0,0:11:06.52,0:11:07.67,Default,,0000,0000,0000,,तब्बल सात वर्षं.
Dialogue: 0,0:11:08.90,0:11:11.82,Default,,0000,0000,0000,,डॉ. सॅमनी तिला सांगितलं,\N"आम्ही तुला औषधं तर देऊच,
Dialogue: 0,0:11:11.85,0:11:13.68,Default,,0000,0000,0000,,पण त्याबरोबर
Dialogue: 0,0:11:13.70,0:11:16.50,Default,,0000,0000,0000,,तू आणखी काहीतरी करायचं आहेस.
Dialogue: 0,0:11:16.52,0:11:19.96,Default,,0000,0000,0000,,आठवड्यातून दोनदा इथे यायचं,
Dialogue: 0,0:11:19.99,0:11:22.77,Default,,0000,0000,0000,,आणि इतर रुग्णांशी बोलायचं.
Dialogue: 0,0:11:22.79,0:11:25.60,Default,,0000,0000,0000,,पण आपण किती दुर्दैवी, \Nअशा प्रकारचं काही बोलायचं नाही.
Dialogue: 0,0:11:25.62,0:11:29.17,Default,,0000,0000,0000,,तर सगळ्यांनी मिळून \Nकाहीतरी अर्थपूर्ण काम शोधून ते करायचं.
Dialogue: 0,0:11:29.20,0:11:32.30,Default,,0000,0000,0000,,मग एकटेपणा वाटणार नाही, \Nआयुष्याला अर्थ नाही असं वाटणार नाही."
Dialogue: 0,0:11:32.32,0:11:35.10,Default,,0000,0000,0000,,त्या रुग्णांना लिसा जेव्हा प्रथम भेटली,
Dialogue: 0,0:11:35.12,0:11:37.38,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हा तो ताण असह्य होऊन
Dialogue: 0,0:11:37.40,0:11:39.32,Default,,0000,0000,0000,,तिला वांत्या होऊ लागल्या.
Dialogue: 0,0:11:39.35,0:11:41.98,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हा इतरांनी तिला सावरलं.\Nचर्चा सुरु झाली.
Dialogue: 0,0:11:42.00,0:11:43.68,Default,,0000,0000,0000,,"आपण एकत्र येऊन काय करू शकतो?"
Dialogue: 0,0:11:43.70,0:11:45.100,Default,,0000,0000,0000,,हे रुग्ण माझ्यासारखे, \Nलंडनच्या आतल्या भागातले.
Dialogue: 0,0:11:46.02,0:11:48.07,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना बागकामाची काहीच माहिती नव्हती.
Dialogue: 0,0:11:48.09,0:11:50.34,Default,,0000,0000,0000,,"आपण बागकाम शिकूया का?"
Dialogue: 0,0:11:50.36,0:11:52.53,Default,,0000,0000,0000,,दवाखान्याच्या मागेच
Dialogue: 0,0:11:52.55,0:11:53.70,Default,,0000,0000,0000,,पडीक जागा होती.
Dialogue: 0,0:11:53.73,0:11:55.61,Default,,0000,0000,0000,,"इथे बाग करूया का?"
Dialogue: 0,0:11:55.63,0:11:57.81,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी लायब्ररीतून पुस्तकं आणली.
Dialogue: 0,0:11:57.83,0:11:59.32,Default,,0000,0000,0000,,You Tube वर धडे घेतले.
Dialogue: 0,0:11:59.34,0:12:01.50,Default,,0000,0000,0000,,मातीत हात मळवून घेतले.
Dialogue: 0,0:12:01.84,0:12:04.89,Default,,0000,0000,0000,,ऋतुचक्र समजून घ्यायला सुरुवात केली.
Dialogue: 0,0:12:04.91,0:12:06.24,Default,,0000,0000,0000,,अनेक पुराव्यांनुसार,
Dialogue: 0,0:12:06.26,0:12:07.89,Default,,0000,0000,0000,,निसर्गाशी जवळीक करणं
Dialogue: 0,0:12:07.92,0:12:09.89,Default,,0000,0000,0000,,हा नैराश्यावर एक चांगला उपाय आहे.
Dialogue: 0,0:12:09.92,0:12:12.93,Default,,0000,0000,0000,,पण हा गट त्याहीपेक्षा \Nजास्त काही करत होता.
Dialogue: 0,0:12:13.35,0:12:15.38,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी एक जमात तयार केली.
Dialogue: 0,0:12:15.40,0:12:17.21,Default,,0000,0000,0000,,एक समूह तयार केला.
Dialogue: 0,0:12:17.24,0:12:19.26,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना एकमेकांविषयी आपुलकी वाटू लागली.
Dialogue: 0,0:12:19.28,0:12:20.96,Default,,0000,0000,0000,,एखादा गैरहजर असला,
Dialogue: 0,0:12:20.98,0:12:23.50,Default,,0000,0000,0000,,"काय झालं? ठीक आहेस ना?" \Nअशी चौकशी करू लागले.
Dialogue: 0,0:12:23.53,0:12:26.14,Default,,0000,0000,0000,,त्याला कसला त्रास होत असेल \Nते जाणून घेऊ लागले.
Dialogue: 0,0:12:26.16,0:12:27.96,Default,,0000,0000,0000,,लिसा म्हणाली,
Dialogue: 0,0:12:27.99,0:12:30.58,Default,,0000,0000,0000,,"जसजशी बाग बहरू लागली,
Dialogue: 0,0:12:30.61,0:12:31.88,Default,,0000,0000,0000,,तसतसे आम्हीही बहरू लागलो!"
Dialogue: 0,0:12:32.47,0:12:34.51,Default,,0000,0000,0000,,याला म्हणतात समाजोपचार.
Dialogue: 0,0:12:34.53,0:12:36.04,Default,,0000,0000,0000,,हे युरोपमध्ये वाढत आहे.
Dialogue: 0,0:12:36.07,0:12:38.37,Default,,0000,0000,0000,,हळूहळू गोळा होणाऱ्या पुराव्यांनुसार
Dialogue: 0,0:12:38.39,0:12:41.27,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्य आणि चिंताविकारात
Dialogue: 0,0:12:41.30,0:12:43.28,Default,,0000,0000,0000,,खरोखरीच घट होत असल्याचं दिसून येत आहे.
Dialogue: 0,0:12:43.30,0:12:47.02,Default,,0000,0000,0000,,एके दिवशी या बागेत असताना
Dialogue: 0,0:12:47.04,0:12:49.53,Default,,0000,0000,0000,,माझ्या मनात एक विचार आला.
Dialogue: 0,0:12:49.55,0:12:51.13,Default,,0000,0000,0000,,त्या सुंदर बागेत गेलो असताना
Dialogue: 0,0:12:51.16,0:12:52.35,Default,,0000,0000,0000,,मला जे वाटलं,
Dialogue: 0,0:12:52.37,0:12:56.24,Default,,0000,0000,0000,,त्यामागे ऑस्ट्रेलियन प्राध्यापक ह्यू मके \Nयांच्या विचारांची प्रेरणा आहे.
Dialogue: 0,0:12:56.27,0:13:00.65,Default,,0000,0000,0000,,मला वाटलं, की आजच्या आपल्या संस्कृतीत\Nएखाद्याला उदास वाटत असेल,
Dialogue: 0,0:13:00.67,0:13:03.74,Default,,0000,0000,0000,,तर आपण त्याला काय सांगतो? \Nतुम्ही सांगत असाल, मीही सांगितलं आहे..
Dialogue: 0,0:13:03.76,0:13:06.98,Default,,0000,0000,0000,,"तू स्वतः कोण आहेस ते जाणून घे.\Nस्वतःला पटेल तेच कर."
Dialogue: 0,0:13:07.74,0:13:10.69,Default,,0000,0000,0000,,आणि माझ्या लक्षात आलं, की \Nत्याऐवजी आपण सांगायला हवं,
Dialogue: 0,0:13:10.72,0:13:11.87,Default,,0000,0000,0000,,"स्वतःपुरतं पाहू नकोस.
Dialogue: 0,0:13:12.31,0:13:13.64,Default,,0000,0000,0000,,तुझा एकट्याचा नव्हे,
Dialogue: 0,0:13:14.22,0:13:16.43,Default,,0000,0000,0000,,समूहाचा विचार कर.
Dialogue: 0,0:13:16.76,0:13:18.09,Default,,0000,0000,0000,,समूहाचा भाग हो."
Dialogue: 0,0:13:18.11,0:13:21.82,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या)
Dialogue: 0,0:13:21.84,0:13:24.42,Default,,0000,0000,0000,,या विकारांवर उपाय म्हणून \Nआपण एकांडेपणाने राहून
Dialogue: 0,0:13:24.45,0:13:27.60,Default,,0000,0000,0000,,आपल्या एकट्याच्या हातात असलेली \Nसाधनं जास्तीत जास्त वापरत गेलो.
Dialogue: 0,0:13:27.62,0:13:29.06,Default,,0000,0000,0000,,हे विकार बळावण्यात
Dialogue: 0,0:13:29.08,0:13:31.12,Default,,0000,0000,0000,,हा समज थोडा कारणीभूत ठरला असावा.
Dialogue: 0,0:13:31.15,0:13:33.90,Default,,0000,0000,0000,,स्वतःला महत्त्व देण्यापेक्षा \Nएखादा मोठा उद्देश हवा.
Dialogue: 0,0:13:33.93,0:13:36.35,Default,,0000,0000,0000,,इथे नैराश्य आणि चिंताविकाराचं\Nआणखी एक कारण सापडतं,
Dialogue: 0,0:13:36.37,0:13:39.27,Default,,0000,0000,0000,,ज्याविषयी मला आज बोलायचं होतं.
Dialogue: 0,0:13:39.29,0:13:40.98,Default,,0000,0000,0000,,आपण सर्वजण जाणतो, की
Dialogue: 0,0:13:41.01,0:13:44.75,Default,,0000,0000,0000,,आहारात चटपटीत पदार्थ वाढल्यामुळे \Nआपलं आरोग्य बिघडत चाललं आहे.
Dialogue: 0,0:13:44.78,0:13:46.98,Default,,0000,0000,0000,,मी पौष्टिक आहार घेतो, असं नव्हे.
Dialogue: 0,0:13:47.01,0:13:49.40,Default,,0000,0000,0000,,व्याख्यानापूर्वी मी मॅकडोनाल्ड मध्ये \Nखाऊन आलो.
Dialogue: 0,0:13:49.43,0:13:52.94,Default,,0000,0000,0000,,तुम्हां सर्वांना TED ची पौष्टिक न्याहारी \Nखाताना पाहून मला लाज वाटली.
Dialogue: 0,0:13:52.97,0:13:58.11,Default,,0000,0000,0000,,पोषणरहित अन्नामुळे जसं आपलं आरोग्य बिघडतं,
Dialogue: 0,0:13:58.13,0:14:02.24,Default,,0000,0000,0000,,तसाच, काही निकृष्ट मूल्यांनी \Nमनाचा ताबा घेतल्यामुळे
Dialogue: 0,0:14:02.27,0:14:03.74,Default,,0000,0000,0000,,आपलं मानसिक आरोग्य बिघडतं.
Dialogue: 0,0:14:04.16,0:14:07.26,Default,,0000,0000,0000,,हजारो वर्षांपासून \Nतत्त्ववेत्ते सांगताहेत, की
Dialogue: 0,0:14:07.28,0:14:11.87,Default,,0000,0000,0000,,पैसा, समाजातलं स्थान, दिखाऊपणा \Nयांना महत्त्व दिलं,
Dialogue: 0,0:14:11.90,0:14:13.42,Default,,0000,0000,0000,,तर मानसिक आरोग्य ढासळेल.
Dialogue: 0,0:14:13.44,0:14:15.51,Default,,0000,0000,0000,,असं शोपेनहावर म्हणाले होते.
Dialogue: 0,0:14:15.54,0:14:17.31,Default,,0000,0000,0000,,नेमकं हेच नव्हे,पण अशाच अर्थाचं.
Dialogue: 0,0:14:17.33,0:14:20.36,Default,,0000,0000,0000,,आश्चर्य म्हणजे, यावर \Nफारसं शास्त्रीय संशोधन झालं नव्हतं.
Dialogue: 0,0:14:20.38,0:14:24.03,Default,,0000,0000,0000,,पण मला भेटलेली एक असामान्य व्यक्ती, \Nप्राध्यापक टिम कासर
Dialogue: 0,0:14:24.05,0:14:26.35,Default,,0000,0000,0000,,हे इलिनॉयच्या नॉक्स कॉलेजमध्ये
Dialogue: 0,0:14:26.37,0:14:28.93,Default,,0000,0000,0000,,गेली तीस वर्षं या विषयावर संशोधन करताहेत.
Dialogue: 0,0:14:28.96,0:14:31.97,Default,,0000,0000,0000,,त्यांच्या संशोधनाने \Nकाही महत्त्वाच्या गोष्टी सुचवल्या आहेत.
Dialogue: 0,0:14:31.100,0:14:35.19,Default,,0000,0000,0000,,पहिली गोष्ट.
Dialogue: 0,0:14:35.21,0:14:39.58,Default,,0000,0000,0000,,उत्तमोत्तम वस्तू विकत घेऊन \Nत्यांचं प्रदर्शन केल्याने
Dialogue: 0,0:14:39.60,0:14:41.79,Default,,0000,0000,0000,,दुःखावर मात होऊन आनंद मिळेल \Nअसं जितकं समजाल,
Dialogue: 0,0:14:41.82,0:14:44.73,Default,,0000,0000,0000,,तितकं नैराश्य आणि चिंता पदरी पडतील.
Dialogue: 0,0:14:44.75,0:14:46.05,Default,,0000,0000,0000,,दुसरी गोष्ट.
Dialogue: 0,0:14:46.07,0:14:50.66,Default,,0000,0000,0000,,अशा समजांनी \Nआपल्या संपूर्ण समाजाचाच ताबा घेतला आहे.
Dialogue: 0,0:14:50.68,0:14:52.10,Default,,0000,0000,0000,,मी आयुष्यभर पाहतो आहे,
Dialogue: 0,0:14:52.12,0:14:56.31,Default,,0000,0000,0000,,जाहिरातबाजी, इंस्टाग्राम इत्यादि गोष्टी \Nकशा प्रभाव पाडतात.
Dialogue: 0,0:14:56.87,0:14:58.24,Default,,0000,0000,0000,,मला वाटतं
Dialogue: 0,0:14:58.27,0:15:04.03,Default,,0000,0000,0000,,आपण जन्मापासून मानसिक KFC खातो आहोत.
Dialogue: 0,0:15:04.05,0:15:07.93,Default,,0000,0000,0000,,चुकीच्या ठिकाणी आनंद शोधतो आहोत.
Dialogue: 0,0:15:07.95,0:15:10.72,Default,,0000,0000,0000,,आणि जसं चटपटीत अन्न \Nपोषणाची गरज भागवण्याऐवजी
Dialogue: 0,0:15:10.74,0:15:13.04,Default,,0000,0000,0000,,उलट आपल्याला आजारी पाडतं,
Dialogue: 0,0:15:13.07,0:15:16.21,Default,,0000,0000,0000,,तसंच निकृष्ट मूल्यं \Nआपल्या मानसिक गरजा न भागवता
Dialogue: 0,0:15:16.23,0:15:18.87,Default,,0000,0000,0000,,आपल्याला निरोगी आयुष्यापासून दूर नेतात.
Dialogue: 0,0:15:18.90,0:15:21.52,Default,,0000,0000,0000,,मी जेव्हा प्रथम प्रा. कासर यांना भेटून
Dialogue: 0,0:15:21.54,0:15:23.02,Default,,0000,0000,0000,,हे जाणून घेत होतो,
Dialogue: 0,0:15:23.05,0:15:25.63,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हा माझ्या मनात \Nसंमिश्र भावना उभ्या राहिल्या.
Dialogue: 0,0:15:25.66,0:15:28.35,Default,,0000,0000,0000,,माझ्यासाठी हे एक आव्हान होतं.
Dialogue: 0,0:15:28.37,0:15:31.63,Default,,0000,0000,0000,,कारण माझ्या स्वतःच्याच आयुष्यात मी बरेचदा\Nउदासीनतेचा सामना करण्यासाठी
Dialogue: 0,0:15:31.66,0:15:36.92,Default,,0000,0000,0000,,एखादी बाह्य परिणाम करणारी \Nभपकेबाज गोष्ट करत आलो होतो.
Dialogue: 0,0:15:37.44,0:15:40.13,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्याचा काही उपयोग होत नव्हता, \Nहेही पाहत आलो होतो.
Dialogue: 0,0:15:40.93,0:15:43.81,Default,,0000,0000,0000,,मला वाटलं, हे तर साहजिकच आहे.
Dialogue: 0,0:15:43.84,0:15:45.58,Default,,0000,0000,0000,,अगदी रटाळ मुद्दा, हो ना?
Dialogue: 0,0:15:45.60,0:15:46.93,Default,,0000,0000,0000,,आता मी तुम्हांला सांगतो,
Dialogue: 0,0:15:46.95,0:15:49.10,Default,,0000,0000,0000,,मरणशय्येवर असताना,\Nआपल्याजवळ किती बूट आहेत,
Dialogue: 0,0:15:49.12,0:15:52.44,Default,,0000,0000,0000,,किंवा किती री-ट्विट मिळाले होते \Nया गोष्टी तुम्हांला आठवणार नाहीत.
Dialogue: 0,0:15:52.46,0:15:54.14,Default,,0000,0000,0000,,त्यावेळी आठवतील ते प्रेमाचे,
Dialogue: 0,0:15:54.17,0:15:56.28,Default,,0000,0000,0000,,अर्थपूर्ण जगण्याचे आणि सुसंवादाचे क्षण.
Dialogue: 0,0:15:56.30,0:15:58.25,Default,,0000,0000,0000,,हे वाक्य वापरून गुळगुळीत झालेलं आहे खरं.
Dialogue: 0,0:15:58.27,0:16:00.62,Default,,0000,0000,0000,,मी प्रा. कासरना विचारलं,
Dialogue: 0,0:16:00.64,0:16:02.100,Default,,0000,0000,0000,,"मला यात एक विचित्र दुटप्पीपणा दिसतो. \Nका बरं?"
Dialogue: 0,0:16:03.02,0:16:06.83,Default,,0000,0000,0000,,ते म्हणाले, "कारण आपल्याला मनात कुठेतरी \Nया गोष्टी ठाऊक असतात.
Dialogue: 0,0:16:06.85,0:16:09.23,Default,,0000,0000,0000,,पण या संस्कृतीत आपण त्या पाळत नाही."
Dialogue: 0,0:16:09.25,0:16:11.33,Default,,0000,0000,0000,,या गोष्टी रटाळ वाटण्याइतपत ठाऊक आहेत.
Dialogue: 0,0:16:11.36,0:16:12.63,Default,,0000,0000,0000,,पण आपण त्या पाळत नाही.
Dialogue: 0,0:16:12.66,0:16:15.87,Default,,0000,0000,0000,,मी विचारलं, \N"का? इतक्या महत्त्वाच्या गोष्टी ठाऊक असून
Dialogue: 0,0:16:15.89,0:16:17.18,Default,,0000,0000,0000,,आपण त्या पाळत का नाही?"
Dialogue: 0,0:16:17.20,0:16:20.60,Default,,0000,0000,0000,,थोड्या वेळाने प्रा. कासर म्हणाले,
Dialogue: 0,0:16:20.63,0:16:23.05,Default,,0000,0000,0000,,"कारण आपण एका यंत्रात राहतो.
Dialogue: 0,0:16:23.07,0:16:26.81,Default,,0000,0000,0000,,आयुष्यातल्या महत्त्वाच्या गोष्टींचा \Nआपल्याला विसर पाडणं हे त्याचं कार्य."
Dialogue: 0,0:16:27.26,0:16:28.85,Default,,0000,0000,0000,,यावर मला खूप विचार करावा लागला.
Dialogue: 0,0:16:28.87,0:16:30.28,Default,,0000,0000,0000,,"कारण आपण ज्या यंत्रात राहतो,
Dialogue: 0,0:16:30.30,0:16:33.98,Default,,0000,0000,0000,,ते आपल्याला महत्त्वाच्या गोष्टीकडे \Nदुर्लक्ष करायला लावतं."
Dialogue: 0,0:16:34.30,0:16:38.08,Default,,0000,0000,0000,,हे यंत्र मोडून टाकता येईल का, \Nहे प्रा. कासरना शोधून काढायचं होतं.
Dialogue: 0,0:16:38.10,0:16:39.97,Default,,0000,0000,0000,,यावर त्यांनी पुष्कळ संशोधन केलं आहे.
Dialogue: 0,0:16:39.100,0:16:41.55,Default,,0000,0000,0000,,इथे मी एक उदाहरण सांगतो.
Dialogue: 0,0:16:41.58,0:16:45.08,Default,,0000,0000,0000,,तुम्हां सर्वांना विनंती: \Nआपल्या कुटुंब आणि मित्रांबरोबर करून पहा.
Dialogue: 0,0:16:45.10,0:16:48.44,Default,,0000,0000,0000,,नेथन डंगन याने तरुण आणि प्रौढांचा \Nएक गट बोलावला.
Dialogue: 0,0:16:48.47,0:16:52.68,Default,,0000,0000,0000,,काही दिवस त्यांच्या सभा घेतल्या.
Dialogue: 0,0:16:52.70,0:16:54.47,Default,,0000,0000,0000,,यातला एक भाग असा होता:
Dialogue: 0,0:16:54.49,0:16:57.79,Default,,0000,0000,0000,,आपल्या आयुष्यातला असा एखादा क्षण आठवा,\Nज्यावेळी तुम्हांला खरोखर
Dialogue: 0,0:16:57.82,0:17:00.56,Default,,0000,0000,0000,,आयुष्याचा अर्थ आणि हेतु गवसला असेल.
Dialogue: 0,0:17:00.58,0:17:02.73,Default,,0000,0000,0000,,प्रत्येकाला हे निरनिराळं जाणवलं.
Dialogue: 0,0:17:02.75,0:17:06.37,Default,,0000,0000,0000,,कोणाला आठवलं संगीत, कोणाला लेखन, मदतकार्य.
Dialogue: 0,0:17:06.39,0:17:09.20,Default,,0000,0000,0000,,तुम्हां सर्वांनाही नक्कीच \Nकाहीतरी जाणवलं असेल.
Dialogue: 0,0:17:09.22,0:17:12.10,Default,,0000,0000,0000,,यातला दुसरा भाग असा होता:\Nप्रश्न विचारायला प्रवृत्त करणे.
Dialogue: 0,0:17:12.12,0:17:14.89,Default,,0000,0000,0000,,"या महत्त्वाच्या गोष्टींना \Nजास्त वेळ कसा द्यावा?
Dialogue: 0,0:17:14.91,0:17:17.60,Default,,0000,0000,0000,,आणि निरुपयोगी कचरा विकत घेऊन
Dialogue: 0,0:17:17.62,0:17:20.57,Default,,0000,0000,0000,,त्याचे फोटो सोशल मीडियावर टाकून
Dialogue: 0,0:17:20.59,0:17:23.32,Default,,0000,0000,0000,,लोकांना OMG म्हणायला लावणं
Dialogue: 0,0:17:23.34,0:17:24.61,Default,,0000,0000,0000,,कसं टाळावं?"
Dialogue: 0,0:17:24.96,0:17:26.60,Default,,0000,0000,0000,,नुसता या सभांना येण्याचादेखील
Dialogue: 0,0:17:26.62,0:17:27.96,Default,,0000,0000,0000,,चांगला परिणाम दिसून आला.
Dialogue: 0,0:17:27.98,0:17:31.09,Default,,0000,0000,0000,,हे चंगळवादाच्या व्यसनमुक्तीचे वर्ग, बरोबर?
Dialogue: 0,0:17:31.81,0:17:34.76,Default,,0000,0000,0000,,अशा सभांना हजर राहून\Nएकमेकांचे विचार ऐकणं,
Dialogue: 0,0:17:34.78,0:17:37.32,Default,,0000,0000,0000,,ते पाळण्याचा निश्चय करणं, \Nएकमेकांची चौकशी करणं
Dialogue: 0,0:17:37.34,0:17:40.20,Default,,0000,0000,0000,,यामुळे या लोकांच्या विचारसरणीत \Nमोठा बदल घडून आला.
Dialogue: 0,0:17:40.22,0:17:44.63,Default,,0000,0000,0000,,चुकीच्या गोष्टींत आनंद शोधायला लावून
Dialogue: 0,0:17:44.66,0:17:47.29,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्यात ढकलणाऱ्या संदेशांची वावटळ टाळून
Dialogue: 0,0:17:47.32,0:17:50.66,Default,,0000,0000,0000,,ते नैराश्यातून बाहेर काढणाऱ्या
Dialogue: 0,0:17:50.68,0:17:52.68,Default,,0000,0000,0000,,अर्थपूर्ण आणि पोषक विचारांकडे वळू लागले.
Dialogue: 0,0:17:53.35,0:17:56.65,Default,,0000,0000,0000,,पण मी असे काही उपाय शोधले, \Nत्याबद्दल लिहिलं,
Dialogue: 0,0:17:56.67,0:17:59.41,Default,,0000,0000,0000,,यात आज न सांगितलेलेही काही आहेत,
Dialogue: 0,0:17:59.44,0:18:00.81,Default,,0000,0000,0000,,तरीसुद्धा माझ्या मनात येतं,
Dialogue: 0,0:18:00.83,0:18:04.53,Default,,0000,0000,0000,,हे विचार सुचायला मला इतका वेळ का लागला?
Dialogue: 0,0:18:04.55,0:18:06.57,Default,,0000,0000,0000,,कारण इतरांना समजावून सांगताना--
Dialogue: 0,0:18:06.59,0:18:09.04,Default,,0000,0000,0000,,त्यापैकी काही कठीण आहेत, सर्व नव्हेत.
Dialogue: 0,0:18:09.06,0:18:12.31,Default,,0000,0000,0000,,ते सोपे वाटतात. \Nते काही अवकाश विज्ञान नव्हे.
Dialogue: 0,0:18:12.33,0:18:14.42,Default,,0000,0000,0000,,या गोष्टी आपल्याला मनात कुठेतरी \Nठाऊक असतात.
Dialogue: 0,0:18:14.45,0:18:17.09,Default,,0000,0000,0000,,मग त्या समजायला इतक्या कठीण का?
Dialogue: 0,0:18:17.11,0:18:19.04,Default,,0000,0000,0000,,मला वाटतं, यामागे पुष्कळ कारणं आहेत.
Dialogue: 0,0:18:19.48,0:18:23.74,Default,,0000,0000,0000,,यापैकी एक कारण असं, की \Nनैराश्य किंवा चिंताविकार म्हणजे नक्की काय,
Dialogue: 0,0:18:23.77,0:18:27.19,Default,,0000,0000,0000,,याविषयीच्या आपल्या कल्पना बदलायला हव्यात.
Dialogue: 0,0:18:27.78,0:18:29.96,Default,,0000,0000,0000,,काही खरीखुरी जैविक कारणंसुद्धा
Dialogue: 0,0:18:29.98,0:18:31.72,Default,,0000,0000,0000,,या विकारांमागे असू शकतात.
Dialogue: 0,0:18:32.12,0:18:35.87,Default,,0000,0000,0000,,आपण सगळं ठपका जैविक कारणांवरच ठेवतो.
Dialogue: 0,0:18:35.90,0:18:37.14,Default,,0000,0000,0000,,असं मी बराच काळ करत होतो.
Dialogue: 0,0:18:37.16,0:18:41.23,Default,,0000,0000,0000,,आपल्या संस्कृतीचा प्रभाव
Dialogue: 0,0:18:41.25,0:18:45.11,Default,,0000,0000,0000,,मी आयुष्यभर पाहत आलो आहे.
Dialogue: 0,0:18:45.14,0:18:48.17,Default,,0000,0000,0000,,या प्रभावामुळे आपण \Nनिराश किंवा चिंताग्रस्त व्यक्तीला सांगतो,
Dialogue: 0,0:18:48.20,0:18:50.50,Default,,0000,0000,0000,,"तुला होणाऱ्या वेदनांना काही अर्थ नाही.
Dialogue: 0,0:18:50.52,0:18:51.96,Default,,0000,0000,0000,,फक्त थोडासा बिघाड झाला आहे.
Dialogue: 0,0:18:51.98,0:18:54.45,Default,,0000,0000,0000,,संगणक प्रणालीत येतो तसा \Nकाही व्यत्यय आला आहे.
Dialogue: 0,0:18:54.48,0:18:57.14,Default,,0000,0000,0000,,तुझ्या डोक्यातली जुळणी थोडी बिघडली आहे."
Dialogue: 0,0:18:58.06,0:19:01.17,Default,,0000,0000,0000,,पण नैराश्य म्हणजे बिघाड नव्हे हे समजलं,
Dialogue: 0,0:19:01.19,0:19:05.26,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हा माझं आयुष्य बदलायला सुरुवात झाली.
Dialogue: 0,0:19:06.62,0:19:07.77,Default,,0000,0000,0000,,तुमचं नैराश्य म्हणजे
Dialogue: 0,0:19:08.68,0:19:10.69,Default,,0000,0000,0000,,तुम्हांला मिळालेला एक इशारा.
Dialogue: 0,0:19:11.08,0:19:12.92,Default,,0000,0000,0000,,तो तुम्हांला काहीतरी सांगत असतो.
Dialogue: 0,0:19:12.94,0:19:17.55,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या)
Dialogue: 0,0:19:17.58,0:19:19.97,Default,,0000,0000,0000,,निराश वाटण्यामागे काही कारणं असतात.
Dialogue: 0,0:19:19.99,0:19:22.70,Default,,0000,0000,0000,,नैराश्याच्या गर्तेत ती समजणं कठीण असतं.
Dialogue: 0,0:19:22.73,0:19:25.34,Default,,0000,0000,0000,,हे मी माझ्या स्वतःच्या अनुभवातून जाणतो.
Dialogue: 0,0:19:25.36,0:19:28.85,Default,,0000,0000,0000,,पण योग्य मदत मिळाली, तर \Nसमस्या समजून घेऊन,
Dialogue: 0,0:19:28.87,0:19:31.34,Default,,0000,0000,0000,,सर्वांनी मिळून त्या सोडवता येतात.
Dialogue: 0,0:19:31.37,0:19:32.56,Default,,0000,0000,0000,,पण हे करण्याअगोदरची
Dialogue: 0,0:19:32.58,0:19:34.32,Default,,0000,0000,0000,,पहिली पायरी म्हणजे
Dialogue: 0,0:19:34.35,0:19:36.96,Default,,0000,0000,0000,,हे इशारे धुडकावून न लावणं.
Dialogue: 0,0:19:36.99,0:19:41.18,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना दुबळेपणा, वेड \Nकिंवा जैविक कारण न समजणं.
Dialogue: 0,0:19:41.20,0:19:43.14,Default,,0000,0000,0000,,काही थोड्या अपवादांमध्ये तसं असू शकतं.
Dialogue: 0,0:19:43.16,0:19:46.79,Default,,0000,0000,0000,,हे इशारे आपण ऐकायला हवेत.
Dialogue: 0,0:19:46.81,0:19:50.08,Default,,0000,0000,0000,,कारण आपण ऐकायलाच हवं असं काहीतरी \Nते सांगत असतात.
Dialogue: 0,0:19:50.51,0:19:55.54,Default,,0000,0000,0000,,आपण जेव्हा खरोखरीच हे इशारे ऐकून
Dialogue: 0,0:19:55.56,0:19:59.58,Default,,0000,0000,0000,,त्यांचा योग्य तो मान राखायला लागू,
Dialogue: 0,0:19:59.60,0:20:01.85,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हाच आपल्याला दिसू लागतील
Dialogue: 0,0:20:01.87,0:20:06.03,Default,,0000,0000,0000,,मुक्तता देणारे, सक्षम करणारे सखोल उपाय.
Dialogue: 0,0:20:07.13,0:20:11.21,Default,,0000,0000,0000,,भोवताली सर्वत्र गायी थबकल्या आहेत!
Dialogue: 0,0:20:11.58,0:20:12.77,Default,,0000,0000,0000,,धन्यवाद.
Dialogue: 0,0:20:12.79,0:20:16.48,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या)