WEBVTT 00:00:04.780 --> 00:00:10.400 Chúng ta sống trong một thế giới không ngừng đổi thay 00:00:11.334 --> 00:00:15.155 Một số lượng người khổng lồ di cư tới các thành phố lớn 00:00:15.158 --> 00:00:18.327 lấp đầy các tòa nhà chọc trời 00:00:18.500 --> 00:00:21.436 và các khu ổ chuột khổng lồ 00:00:21.440 --> 00:00:25.760 Cơn đói nhiên liệu và thức ăn, 00:00:25.770 --> 00:00:28.500 biến đổi khí hậu không đoán trước được 00:00:29.000 --> 00:00:35.087 và tất cả những điều này xảy ra khi dân số thế giới vẫn đang tăng 00:00:36.460 --> 00:00:38.277 Chúng ta có nên lo lắng không? 00:00:38.280 --> 00:00:41.516 Chúng ta có nên sợ hãi không? 00:00:42.660 --> 00:00:46.100 Tất cả những điều này có ý nghĩa gì? 00:00:52.501 --> 00:00:59.000 7 tỉ người đang sống trên hành tinh của chúng ta... điều đó không tuyệt vời sao? 00:00:59.010 --> 00:01:03.500 Nhưng khi người ta nghĩ tới thế giới và tương lai của nó, họ hoảng sợ! 00:01:03.510 --> 00:01:06.267 Nhiều người khác thấy tốt hơn là không nghĩ tới điều này. 00:01:06.280 --> 00:01:09.800 Nhưng tối nay, tôi sẽ giúp quý vị thấy điều gì thực sự đang diễn ra. 00:01:09.971 --> 00:01:13.000 Tên tôi là Hans Rosling. Tôi là một nhà thống kê... 00:01:13.010 --> 00:01:15.036 Không, không... đừng tắt! 00:01:15.040 --> 00:01:19.509 Vì với những dữ liệu mới nhất từ khắp nơi trên thế giới, tôi sẽ cho quý vị thấy một thế giới hoàn toàn khác 00:01:19.510 --> 00:01:22.654 Tôi sẽ kể cho quý vị về lịch sử dân số thế giới 00:01:22.656 --> 00:01:27.622 và điều mà dữ liệu hiện nay cho chúng ta biết về tương lai của hành tinh này. 00:01:27.630 --> 00:01:32.500 Chúng ta không thể phủ nhận rằng mình đang đối mặt với những thách thức lớn 00:01:32.730 --> 00:01:36.693 nhưng tin tốt là tương lai không qua u ám 00:01:36.800 --> 00:01:42.400 và loài người đang làm tốt hơn so với những gì mà nhiều người trong số quý vị nghĩ! 00:01:44.000 --> 00:01:45.400 Đừng Hoảng Sợ! 00:01:45.500 --> 00:01:47.300 Sự Thật Về Dân Số Thế Giới 00:01:47.400 --> 00:01:49.740 cùng giáo sư Hans Rosling 00:01:51.495 --> 00:01:53.350 Những đứa trẻ... 00:01:53.355 --> 00:01:55.170 mỗi đứa là một niềm hạnh phúc. 00:01:55.300 --> 00:01:59.000 Nhưng nhiều người lại nghĩ rằng sự gia tăng dân số đang nằm ngoài tầm kiểm soát. 00:01:59.500 --> 00:02:02.400 Có người thậm chí còn nói về sự bùng nổ dân số. 00:02:03.450 --> 00:02:05.800 Họ có đúng không? 00:02:08.000 --> 00:02:11.810 Vậy dân số của chúng ta đang ở mức nào? Và chúng ta đã đạt được điều này như thế nào? 00:02:11.900 --> 00:02:16.279 Tôi sẽ kể cho quý vị một câu chuyện lịch sử về những người đã từng sống... 00:02:16.345 --> 00:02:20.200 ít nhất là trong 1000 năm trở lại đây. 00:02:20.250 --> 00:02:21.700 Đây rồi, chúng ta hãy bắt đầu. 00:02:21.800 --> 00:02:25.122 Tôi có 2 trục tọa độ. 00:02:25.123 --> 00:02:33.194 Đây là thời gian (năm) và đây là trục dân số thế giới (tỷ người.) 00:02:33.240 --> 00:02:41.404 Vào năm 10,000 trước CN, khi những người đầu tiên trở thành nông dân, các nhà khảo cổ học ước tính 00:02:41.420 --> 00:02:45.338 dân số thế giới chỉ có 10 triệu người. 00:02:45.340 --> 00:02:49.488 Tượng tượng xem: 10 triệu! Giống như ở Thụy Điển ngày nay! 00:02:49.490 --> 00:02:53.000 Cả thế giới chỉ toàn người Thụy Điển! 00:02:53.414 --> 00:03:01.385 Nhưng sau đó, khi thiên niên kỷ đó qua đi, nhiều nông dân hơn, nhiều thức ăn hơn và nhiều người hơn... và các đế chế trỗi dậy. 00:03:01.390 --> 00:03:06.110 Ai Cập, Trung Quốc, Ấn Độ... và cuối cùng là Châu Âu! 00:03:06.120 --> 00:03:09.672 Và dân số tiếp tục tăng, nhưng rất chậm. 00:03:09.682 --> 00:03:13.772 Và tôi dừng tại đây, năm 1800. 00:03:13.782 --> 00:03:19.972 Vì chính vào năm 1800, dân số thế giới đạt 1 tỉ người. 00:03:19.982 --> 00:03:28.693 Hãy tưởng tượng xem... Trong suốt thời gian đó, mức tăng dân số chỉ là một phần nhỏ của 1%, trong hàng nghìn năm. 00:03:28.699 --> 00:03:35.460 Nhưng vào năm 1800, với cuộc cách mạng công nghiệp, mọi thứ thay đổi và dân số bắt đầu tăng nhanh hơn. 00:03:35.504 --> 00:03:39.308 Trong gần 100 năm, nó đạt mốc 2 tỉ. 00:03:39.315 --> 00:03:43.273 Và sau đó, khi tôi còn đi học, nó đạt 3 tỉ. 00:03:43.283 --> 00:03:49.658 Và nhiều người đã phán rằng: 'Hành tinh này không thể chứa thêm nhiều người hơn nữa.' Thậm chí những chuyên gia cũng nói vậy. 00:03:49.685 --> 00:03:52.128 Nhưng điều đã xảy ra là thế này... 00:03:52.133 --> 00:03:58.609 Chúng ta đạt 4 tỉ... 5 tỉ... 6 tỉ... 7 tỉ! 00:03:58.620 --> 00:04:05.380 Tưởng tượng xem... Hơn một nửa dân số thế giới đã tăng thêm trong suốt cuộc đời của tôi tính tới nay. 00:04:05.407 --> 00:04:08.992 Và con số này vẫn tiếp tục tăng. 00:04:10.414 --> 00:04:15.595 Phần lớn dân số tăng, trong những năm gần đây, là tại các nước Châu Á. 00:04:15.619 --> 00:04:21.438 Như ở đây, Bangladesh... nơi mà dân số đã tăng gấp 3 trong kể từ lúc tôi sinh ra tới nay. 00:04:21.466 --> 00:04:27.504 Từ 50 triệu lên tới trên 150 triệu. 00:04:28.288 --> 00:04:32.780 Đây là một trong những quốc gia có mật độ dân cư lớn nhất trên thế giới hiện nay. 00:04:32.790 --> 00:04:40.031 Khoảng 15 triệu dân sống trong thủ đô Dhaka đông đúc. 00:04:40.100 --> 00:04:48.470 Dân nước này, dù ở thành phố hay nông thôn, đều rất quan tâm tới số người trong các gia đình. 00:04:48.942 --> 00:04:52.150 Nhưng một Bangladesh mới đang hình thành... 00:04:52.168 --> 00:04:59.100 Như gia đình Khan này. Mẹ Taslima, con gái lớn Tanjina và con út Sadia 00:04:59.200 --> 00:05:03.602 và bố Hannan. 00:05:04.000 --> 00:05:07.300 Phụ nữ định sẵn tuổi để đi lấy chồng, đàn ông không đợi lâu. 00:05:08.500 --> 00:05:12.800 Nếu con định xóa hết đi thì sao còn bôi lên mặt làm gì? 00:05:14.176 --> 00:05:17.736 Cả Taslima và Hannan đều sinh ra trong những gia đình đông con. 00:05:17.738 --> 00:05:21.500 Nhưng họ quyết định chỉ sinh 2 con. 00:05:21.700 --> 00:05:25.402 Tại Bangladesh có một khẩu hiệu mà bạn thấy ở khắp nơi 00:05:26.200 --> 00:05:29.300 "Không quá 2 con - 1 con còn tốt hơn!" 00:05:34.000 --> 00:05:36.600 Thật may là tôi chỉ có 2 con. 00:05:37.000 --> 00:05:39.500 Nếu tôi có nhiều hơn, tôi không thể có đủ tiền cho gia đình mình 00:05:39.900 --> 00:05:42.000 Với 2 con, tôi có thể mua những gì chúng muốn 00:05:47.000 --> 00:05:50.300 Túi tôi bây giờ đã hết sạch tiền! 00:05:50.812 --> 00:05:56.002 Taslima và Hannan là một phần của văn hóa mới, chuyển từ những gia đình đông con sang ít con. 00:05:56.010 --> 00:05:59.728 Và với Taslima, đây là công việc của cô. 00:05:59.740 --> 00:06:03.525 Cô làm cho Dịch vụ Kế hoạch hóa Gia đình của chính phủ 00:06:03.527 --> 00:06:06.583 tổ chức này tuyển những phụ nữ như cô ở mỗi làng. 00:06:06.691 --> 00:06:14.295 Cô đi tới từng nhà, cố gắng giúp đỡ những người khác xây dựng một gia đình ít con giống như mình. 00:06:15.000 --> 00:06:16.600 Chu kì kinh lần cuối của chị là lúc nào? 00:06:16.900 --> 00:06:19.000 Ngày 22. 00:06:19.300 --> 00:06:21.000 Vậy chị không dùng bất cứ biện pháp tránh thai nào nữa à? 00:06:21.500 --> 00:06:23.200 Nhỡ chị có thai thì có phải là rắc rối không? 00:06:23.600 --> 00:06:25.900 Tôi không dễ có thai đâu 00:06:26.400 --> 00:06:28.400 Nhưng chị đã có 2 con rồi 00:06:28.800 --> 00:06:31.000 Tôi không có thời gian đi khám 00:06:31.500 --> 00:06:35.622 Taslima khuyên nhủ, động viên tinh thần và quan trọng nhất, 00:06:35.850 --> 00:06:38.400 là cung cấp những biện pháp tránh thai. 00:06:39.800 --> 00:06:43.000 Chị có 3 con gái rồi - chị có muốn có thêm con nữa không? 00:06:45.200 --> 00:06:46.400 Điều này phụ thuộc vào bố bọn trẻ 00:06:46.500 --> 00:06:50.200 Chị là người sinh con cơ mà, tại sao lại phụ thuộc vào anh ta? 00:06:50.600 --> 00:06:53.200 Chị chịu đau khi sinh, chứ anh ta có phải chịu đâu 00:06:53.700 --> 00:06:55.122 Ai phải mang nặng đẻ đau nào? 00:06:55.900 --> 00:06:59.600 Tôi chịu đau, nhưng nếu anh ta cứ muốn có con trai thì tôi biết phải làm sao? 00:07:00.000 --> 00:07:04.600 Thuốc đây, chị hãy uống chúng khi bắt đầu vào kỳ kinh. 00:07:10.000 --> 00:07:13.300 Nhiều lúc khó mà thuyết phục được vì học vấn của họ còn thấp 00:07:13.700 --> 00:07:16.200 Nhưng dần dần chúng tôi đã truyền tải được thông điệp 00:07:17.270 --> 00:07:23.468 Vậy, Taslima và Bangladesh đã thành công đến như thế nào trong việc giảm tỉ lệ sinh đẻ? 00:07:23.487 --> 00:07:26.089 Đó là số trẻ con được sinh ra trên 1 phụ nữ. 00:07:26.108 --> 00:07:28.912 Tại Thụy Điển, chúng tôi lập nên Quỹ Gapminder 00:07:28.914 --> 00:07:33.717 để biến dữ liệu khắp thế giới trở nên dễ hiểu hơn với tất cả mọi người. 00:07:33.749 --> 00:07:37.712 Nhờ vậy tôi có thể cho quý vị xem điều gì đã và đang diễn ra ở Bangladesh 00:07:37.720 --> 00:07:41.375 Đây, ở trục hoành, số lượng trẻ sinh ra trên một phụ nữ 00:07:41.427 --> 00:07:44.853 Từ 1 đến 2... 7 đến 8 00:07:44.871 --> 00:07:48.936 và đây trục tung, là tuổi thọ, 00:07:48.937 --> 00:07:53.557 độ tuổi, số năm mà một trẻ sơ sinh có hi vọng sống được. 00:07:53.692 --> 00:07:56.111 Từ 30 tới 90. 00:07:56.111 --> 00:08:00.093 Bây giờ... chúng ta bắt đầu vào năm 1972 00:08:00.115 --> 00:08:04.970 một năm rất quan trọng tại Bangladesh, năm đầu tiên độc lập hoàn toàn. 00:08:04.980 --> 00:08:08.400 Vào năm đó, Bangladesh đang ở kia 00:08:08.500 --> 00:08:11.489 và trung bình mỗi phụ nữ nước này sinh 7 con 00:08:11.522 --> 00:08:14.949 và tuổi thọ là dưới 50 năm. 00:08:14.984 --> 00:08:17.336 Vậy điều gì diễn ra sau ngay độc lập? 00:08:17.386 --> 00:08:22.309 Tuổi thọ của người Bangladesh có tăng không? Trẻ con có ít đi không? 00:08:22.326 --> 00:08:25.000 Đây là số liệu. Tôi bắt đầu cho Banglades chạy. 00:08:25.010 --> 00:08:28.669 Đúng thật, tuổi thọ đang tăng và trẻ em ít hơn... 6... 5... 00:08:28.680 --> 00:08:30.941 và tuổi thọ tăng hơn nữa... 4... 3... 00:08:30.941 --> 00:08:37.443 và giờ họ dừng ở mức gần 2. Đó là 2.2. Và tuổi thọ là 70. 00:08:37.480 --> 00:08:43.325 Thật đáng kinh ngạc! Trong 40 năm, Bangladesh đã di chuyển 00:08:43.357 --> 00:08:48.131 từ mức 7... 6... 5... 4... 3... 2... 00:08:48.150 --> 00:08:52.248 Điều kỳ diệu đã diễn ra tại Bangladesh! 00:08:52.300 --> 00:08:56.690 Nhưng có phải chỉ ở Bangladesh không? Tôi sẽ cho quý vị xem toàn thế giới. 00:08:56.700 --> 00:09:02.376 Tôi đi ngược lại thời gian 50 năm, tới năm 1963. 00:09:02.390 --> 00:09:04.863 Đây là tất cả các quốc gia trên thế giới. 00:09:04.890 --> 00:09:13.037 Những chấm xanh là châu Mỹ, bắc và nam. Chấm vàng là châu Âu, đông và tây. 00:09:13.049 --> 00:09:20.915 Xanh lam là châu Phi, bắc và nam Sahara. Và đỏ là châu Á, bao gồm cả Australia và New Zealand. 00:09:20.986 --> 00:09:25.400 Kích cỡ của hình tròn thể hiện độ lớn của dân số. Xem này: 00:09:25.428 --> 00:09:31.636 Những hình tròn lớn nhất là Trung Quốc và Ấn Độ. Và Bangladesh ở ngay sau đó. 00:09:32.121 --> 00:09:38.211 Vào năm 1963, trung bình mỗi phụ nữ trên thế giới có 5 con. 00:09:38.293 --> 00:09:41.700 Nhưng đó là một thế giới bị chia cắt... quý vị có thấy không? 00:09:41.800 --> 00:09:49.002 Những nước ở đây, những quốc gia phát triển, có những gia đình ít con và tuổi thọ dài hơn. 00:09:49.073 --> 00:09:55.340 Và sau đó, ở kia là những nước đang phát triển, đông con và tuổi thọ ngắn. 00:09:55.350 --> 00:09:57.827 Rất ít quốc gia nằm ở giữa. 00:09:57.839 --> 00:10:00.078 Nhưng bây giờ chúng ta sẽ xem những gì đã diễn ra. 00:10:00.089 --> 00:10:02.328 Tôi bắt đầu chạy số liệu cho toàn thế giới! 00:10:02.399 --> 00:10:03.986 Và đây... 00:10:03.998 --> 00:10:07.890 Quý vị có thể thấy Trung Quốc, chấm lớn này, đã có sức khỏe tốt hơn 00:10:07.904 --> 00:10:10.974 và sau đó họ bắt đầu kế hoạch hóa gia đình, họ chạy đến chỗ những gia đình ít con. 00:10:10.987 --> 00:10:13.900 Cái chấm màu xanh to, Mexico, nó đang chạy tới kia! 00:10:14.095 --> 00:10:16.957 Đây là Brazil, cũng màu xanh ở Mỹ Latin. 00:10:16.970 --> 00:10:22.169 Và đây, Ấn Độ đang theo sau. Những chấm lớn màu đỏ là các quốc gia châu Á đi theo lối này. 00:10:22.200 --> 00:10:25.439 Rất nhiều nước châu Phi vẫn đang có ở tình trạng 'mỗi phụ nữ sinh nhiều con' 00:10:25.440 --> 00:10:29.500 Và sau đó Bangladesh ở đằng kia đã vượt qua Ấn Độ trên đường tới mục tiêu gia đình ít con. 00:10:29.705 --> 00:10:33.363 Và giờ hầu hết tất cả các nước đã đi lên phía trên này, kể cả châu Phi cũng bắt đầu đi lên. 00:10:33.436 --> 00:10:36.502 Ồ! Đó là trận động đất ở Haiti! 00:10:36.516 --> 00:10:41.537 Và giờ thì mọi người dừng ở đó. Thật là một thay đổi lớn! 00:10:42.084 --> 00:10:47.578 Ngày nay, số con trung bình của mỗi phụ nữ trên thế giới là 2.5 00:10:47.592 --> 00:10:51.902 Hãy tưởng tượng xem, con số đó 50 năm trước là 5 con/phụ nữ. 00:10:52.004 --> 00:10:59.157 Thế giới đã thay đổi: số con trung bình của mỗi phụ nữ giảm từ 5 xuống 2.5 00:10:59.171 --> 00:11:04.192 Và nó vẫn tiếp tục giảm... Một thay đổi lớn! 00:11:04.220 --> 00:11:11.300 Người ta sẽ nghĩ rằng Bangladesh và những quốc gia giống như vậy là tâm điểm của sự bùng nổ dân số. 00:11:11.372 --> 00:11:13.491 Họ đã sai. 00:11:13.563 --> 00:11:17.459 Theo tôi, những người làm việc như bà Taslima và những đồng sự của họ, 00:11:17.470 --> 00:11:23.738 họ đã đưa đất nước mình từ bên này... qua tất cả... chỉ trong vài thập kỷ 00:11:23.810 --> 00:11:28.713 để sang phía bên kia biểu đồ, sức khỏe tốt và gia đình ít con, họ là những anh hùng của thời đại! 00:11:28.785 --> 00:11:32.326 Một chuyển biến đáng kinh ngạc đã diễn ra. 00:11:32.339 --> 00:11:36.057 Chúng ta không còn sống trong một thế giới bị chia cắt nữa. 00:11:36.544 --> 00:11:41.802 Nhưng người ta có biết gì về thay đổi đáng kinh ngạc này không? 00:11:41.816 --> 00:11:50.500 Tại Gapminded, chúng tôi không chỉ cung cấp số liệu, chúng tôi còn đo lường xem con người có hiểu gì về thế giới hay không. 00:11:50.523 --> 00:11:56.788 Và chúng tôi đã thực hiện cuộc khảo sát đầu tiên ở Thụy Điển. Kết quả thật đáng thất vọng! 00:11:56.800 --> 00:12:04.429 Chúng tôi tiến hành cuộc khảo sát thứ hai ở Anh. Chúng tôi rất hi vọng vào kết quả lần này, vì người Anh đã từng có mặt ở khắp mọi nơi. 00:12:04.501 --> 00:12:06.916 Chúng tôi nghĩ mình sẽ thu được kết quả khả quan ở đây. 00:12:06.950 --> 00:12:12.898 Câu hỏi đầu tiên là: Mỗi phụ nữ tại Bangladesh trung bình có bao nhiêu con? 00:12:13.000 --> 00:12:19.300 Và chúng tôi đưa ra 4 đáp án: 2.5, 3.5, 4.5 hoặc 5.5 00:12:19.500 --> 00:12:22.450 Đây là kết quả cuộc khảo sát tại Anh. 00:12:28.458 --> 00:12:33.420 Nhưng như quý vị biết, câu trả lời đúng là 2.5. 00:12:33.450 --> 00:12:37.507 Chỉ có 12% người Anh trả lời đúng. 00:12:37.520 --> 00:12:43.489 Vì vậy chúng tôi nghĩ có lẽ những người có học vấn thấp đã khiến kết quả bị kéo xuống như vậy. 00:12:43.500 --> 00:12:49.531 Do đó chúng tôi chỉ tập trung khảo sát những đối tượng từng học tại các trường đại học tốt ở Anh và có một tấm bằng đại học. 00:12:49.545 --> 00:12:55.632 Và đây là kết quả. 00:12:57.541 --> 00:13:00.785 Bất chấp tất cả các điều kiện ở trên, họ còn trả lời tệ hơn! 00:13:00.799 --> 00:13:04.931 Vậy là giờ quý vị có thể kết luận người Anh thiếu hiểu biết về thế giới. 00:13:04.950 --> 00:13:07.182 Không, không! 00:13:07.196 --> 00:13:11.683 Nếu tôi hỏi chú tinh tinh này và các bạn của chú ta thì sao? 00:13:11.697 --> 00:13:18.021 Tôi có thể viết các đáp án lên những quả chuối và để chúng chọn 1 quả. 00:13:18.035 --> 00:13:20.923 Đây là kết quả tôi có thể nhận được. 00:13:20.950 --> 00:13:23.766 Tất nhiên, tinh tinh không biết gì về Bangladesh. 00:13:29.052 --> 00:13:34.487 Nhưng với sự lựa chọn hoàn toàn ngẫu nhiên, chúng đã chọn chính xác gấp hai lần so với người Anh. 00:13:35.620 --> 00:13:42.500 Hơn một nửa người Anh nghĩ rằng đáp án là 4.5 hoặc cao hơn. 00:13:43.149 --> 00:13:48.703 Vấn đề ở đây không phải là thiếu kiến thức, mà là những định kiến. 00:13:48.797 --> 00:13:52.300 Người Anh không thể tưởng tượng được, thậm chí không thể đoán được, 00:13:52.325 --> 00:13:57.726 rằng phụ nữ Bangladesh chỉ có trung bình 2.5 con. Và con số thực tế hiện đã là 2.2. 00:13:57.728 --> 00:14:04.894 Điều mà người Anh không biết là: Taslima và gia đình cô là một hình mẫu chuẩn ở Bangladesh, một gia đình với số con rất thông thường. 00:14:04.908 --> 00:14:12.120 Và không chỉ ở đó, mà là trên khắp thế giới. Tại Brazil, những gia đình chỉ có 2 con. 00:14:12.150 --> 00:14:16.088 Việt Nam, những gia đình 2 con. 00:14:16.103 --> 00:14:21.656 Và thậm chí ở Ấn Độ, số con trong phần lớn các gia đình hiện nay cũng là 2 con. 00:14:21.671 --> 00:14:26.217 Và nếu bạn tới châu Phi, tới các thành phố lớn như Addis Ababa. 00:14:26.600 --> 00:14:29.593 Số con trung bình của mỗi phụ nữ tại Addis Ababa là dưới 2. 00:14:29.600 --> 00:14:34.213 Điều này có thể diễn ra ở nhiều tôn giáo: đạo Hồi, đạo Phật, đạo Hindu, Thiên Chúa giáo... 00:14:34.228 --> 00:14:39.400 Không có một tôn giáo, một nền văn hóa, hay một châu lục nào 00:14:39.405 --> 00:14:41.020 cấm đoán việc gia đình chỉ có 2 con. 00:14:42.000 --> 00:14:45.680 Thay đổi diễn ra từ những gia đình đông còn xuống chỉ còn 2 con 00:14:45.702 --> 00:14:51.200 là một trong những diễn biến quan trọng nhất xảy ra trên thế giới trong suốt quãng đời của tôi. 00:14:51.227 --> 00:14:54.500 Điều này chưa từng có tiền lệ trong lịch sử nhân loại! 00:14:59.600 --> 00:15:02.515 Hãy quay lại với Bangladesh, 00:15:02.800 --> 00:15:09.867 Chúng ta hãy cùng tìm hiểu lý do đằng sau chuyển biết lịch sử và liên tục từ những gia đình đông con sang ít con. 00:15:10.500 --> 00:15:17.686 Ngày nay, phần lớn trẻ em gái theo đạo Hồi tại Bangladesh, giống như cô bé Tanjina 15 tuổi, đều đi học. 00:15:17.755 --> 00:15:24.693 Chính phủ thậm chí đã trả tiền cho các gia đình để cho con gái học hết cấp 2. 00:15:25.000 --> 00:15:31.400 Tại trường của Tanjiana, số lượng học sinh nữ đã áp đảo số học sinh nam. 00:15:33.500 --> 00:15:36.300 Gia đình này thuộc loại nào? 00:15:36.400 --> 00:15:37.700 Một gia đình đông con! 00:15:38.000 --> 00:15:40.500 Họ có thiếu ăn không? 00:15:40.900 --> 00:15:43.550 Đừng bỏ lỡ đoạn này của bài học. 00:15:44.600 --> 00:15:47.800 Gia đình này thuộc loại nào? 00:15:48.000 --> 00:15:49.000 Họ có gặp khó khăn gì không? 00:15:49.600 --> 00:15:50.500 Không! 00:15:51.104 --> 00:15:57.500 Giáo dục là công cụ hiệu quả và những cơ hội mới cũng mở ra với những người phụ nữ Bangladesh. 00:15:57.916 --> 00:16:04.726 Mặc dù bất bình đẳng vẫn còn, đã có nhiều công việc hơn dành cho phụ nữ và Tanjina đang hướng tới mục tiêu cao. 00:16:05.000 --> 00:16:08.000 Cháu thích đi học. 00:16:09.000 --> 00:16:12.200 Vào thời của mẹ cháu, phụ nữ thường phải kết hôn sớm 00:16:12.400 --> 00:16:14.500 Họ không có cơ hội học hành 00:16:15.200 --> 00:16:19.950 Nhưng giờ chúng cháu có thể mơ thành bác sĩ hoặc kỹ sư 00:16:20.129 --> 00:16:24.984 Ngày càng nhiều các cô gái trẻ ở đây nhận thức được những khác biệt mà thế hệ mình có. 00:16:26.500 --> 00:16:30.700 Con không thể tưởng tượng nổi sao mẹ có thể kết hôn năm 17 tuổi 00:16:30.800 --> 00:16:34.500 Con cũng không thể tưởng được mình sẽ kết hôn trong 2 năm tới 00:16:34.500 --> 00:16:36.000 Không thể tin được 00:16:36.800 --> 00:16:38.700 Trước kia thì mẹ không biết thế nào 00:16:39.000 --> 00:16:41.000 Nhưng người ta giờ đã hiểu nhiều hơn 00:16:42.700 --> 00:16:47.000 Vậy con nghĩ mình sẽ kết hôn năm bao nhiêu tuổi? 00:16:47.500 --> 00:16:49.000 25. 00:16:50.000 --> 00:16:53.300 Con sẽ học xong và kiếm một công việc. 00:16:54.100 --> 00:16:56.400 Con sẽ trở thành bác sĩ và kết hôn sau đó. 00:16:56.900 --> 00:16:58.800 Con thông minh đấy! 00:17:03.299 --> 00:17:09.457 Thật tuyệt khi nhìn thấy Taslima tràn đầy hi vọng về tương lai tươi sáng của hai cô con gái. 00:17:09.460 --> 00:17:15.084 Nhưng có một chuyển biến quan trọng làm nền cho thay đổi này ở Bangladesh. 00:17:15.086 --> 00:17:19.500 Đó là sự phát triển đáng chú ý trong việc kéo dài triển vọng sống của trẻ nhỏ. 00:17:24.208 --> 00:17:30.062 Đây là Ramadan, tháng mà người theo đạo Hồi tuyệt thực và hối lỗi. 00:17:30.124 --> 00:17:37.058 Vào những ngày lành này, Hanan tới giúp bố mẹ anh chăm sóc khu mộ của gia đình 00:17:37.900 --> 00:17:40.200 Dùng tay ấn đất xuống. 00:17:40.319 --> 00:17:47.957 Ba người anh chị em của Hannan đã chết khi còn rất nhỏ. Họ đều được chôn ở đây. 00:17:48.500 --> 00:17:50.500 Chúng chết vì bệnh sởi. 00:17:51.200 --> 00:17:54.400 Chúng tôi đã khóc rất nhiều, thật là buồn. 00:17:55.000 --> 00:17:57.500 Nếu có bác sĩ, hẳn chúng đã được chữa trị 00:17:57.700 --> 00:17:59.000 Một đứa có thể sẽ sống sót 00:17:59.500 --> 00:18:02.800 Làm sao tôi quên được? Tôi sẽ nhớ đến chúng suốt đời. 00:18:03.093 --> 00:18:06.080 Vào thời kỳ bố mẹ Hannan còn trẻ, 00:18:06.243 --> 00:18:11.974 cứ trong 5 trẻ em tại Bangladesh thì có 1 trẻ chết trước khi được 5 tuổi. 00:18:11.978 --> 00:18:17.484 Tất cả các gia đình sống trong nỗi sợ thường trực của việc mất con. 00:18:18.400 --> 00:18:21.600 Anh sẽ sinh liên tục sinh con 00:18:21.800 --> 00:18:24.500 Để nếu một đứa chết, anh sẽ không chỉ còn lại một đứa. 00:18:25.300 --> 00:18:27.400 Thời đó là thế đấy. 00:18:28.000 --> 00:18:33.300 Chúng tôi không nghĩ rằng mình có quá nhiều con, hay tương lai của chúng ra sao 00:18:36.383 --> 00:18:44.495 Trong vài thập niên gần đây, Bangladesh đã đạt được những bước tiến lớn trong việc chăm sóc sức khỏe cơ bản, đặc biệt là kéo dài sự sống trẻ em. 00:18:44.510 --> 00:18:48.498 Vaccine, các biện pháp trị bệnh truyền nhiễm, tình trạng dinh dưỡng và vệ sinh tốt hơn 00:18:48.500 --> 00:18:51.260 đã cứu sống hàng triệu sinh mệnh trẻ nhỏ. 00:18:51.990 --> 00:18:57.243 Và khi bố mẹ nhận thấy rằng con mình giờ đã chắc chắn sống sót, 00:18:57.270 --> 00:19:02.041 mối cản trở lớn nhất của việc kế hoạch hóa gia đình cuối cùng cũng bị xóa bỏ. 00:19:02.070 --> 00:19:08.500 Thậm chí trong các khu ổ chuột tại Dhaka, phụ nữ giờ cũng chỉ có trung bình 2 con. 00:19:14.000 --> 00:19:16.525 Khả năng sống sót của trẻ nhỏ đã kéo theo mọi sự tiến bộ. 00:19:17.000 --> 00:19:18.900 Hãy quay trở lại quá khứ. 00:19:18.950 --> 00:19:24.791 Tại sao dân số thế giới tăng rất chậm trước năm 1800? 00:19:24.810 --> 00:19:30.003 Trong suốt lịch sử, tất cả các ghi chép chỉ ra rằng, trung bình 00:19:30.010 --> 00:19:33.794 cứ 1 cặp bố mẹ sẽ sinh ra trên dưới 6 con nhỏ. 00:19:33.810 --> 00:19:38.710 Nhưng sự gia tăng dân số này có vẻ rất nhanh. Vậy vì sao dân số lại không tăng? 00:19:38.740 --> 00:19:47.358 Vì 1... 2... 3... 4 trong số những đứa trẻ được sinh ra đã chết trước khi chúng kịp trở thành bố mẹ. 00:19:47.380 --> 00:19:51.900 Con người trong quá khứ không bao giờ sống cân bằng về mặt sinh thái với thiên nhiên, 00:19:51.916 --> 00:19:55.057 họ chết trong sự cân bằng với thiên nhiên. 00:19:55.700 --> 00:19:59.086 Cực kỳ bi thảm! 00:19:59.120 --> 00:20:02.995 Nhưng với cuộc cách mạng công nghiệp, điều này đã thay đổi. 00:20:03.010 --> 00:20:10.636 Lương tăng, nhiều thức ăn, nước sách hơn, vệ sinh tốt hơn, xà phòng, những tiến bộ về y học... 00:20:10.680 --> 00:20:16.618 Vậy, từ những tiến bộ này, vì sao dân số lại tăng? Có phải vì người ta có nhiều con hơn không? 00:20:16.667 --> 00:20:26.688 Không! Vào năm 1963, khi tôi còn đi học, số con thực sự của mỗi bà mẹ trên thế giới đã giảm một chút, xuống 5. 00:20:26.700 --> 00:20:31.886 Và lý do cho việc tăng dân số nhanh chính là trẻ con sống sót nhiều hơn. 00:20:31.900 --> 00:20:35.025 4 đứa con sống sót vào thời điểm đó. 00:20:35.100 --> 00:20:39.823 Nhưng vẫn có 1 trong 5 đứa chết, điều này vẫn thật kinh khủng. 00:20:39.850 --> 00:20:49.000 Chỉ tới vài thập kỷ gần đây, phần lớn các quốc gia mới có được những bước tiến lớn trong việc cải thiện triển vọng sống của trẻ nhỏ và kế hoạch hóa gia đình. 00:20:49.500 --> 00:20:52.554 Nhờ đó mà chúng ta đang đạt được thế cân bằng mới. 00:20:52.580 --> 00:20:58.714 Và đó là một cân bằng rất tốt: 2 bố mẹ trung bình có 2 con sống sót. 00:20:58.750 --> 00:21:01.730 Chúng ta có những gia đình tồn tại trong một hệ cân bằng hạnh phúc. 00:21:01.732 --> 00:21:05.900 Đây là tình huống gia đình thường gặp nhất trên thế giới ngày nay. 00:21:05.901 --> 00:21:09.494 Và điều này có nghĩa gì cho tương lai? 00:21:09.510 --> 00:21:13.370 Tôi sẽ chỉ cho quý vị thấy dự đoán tương lai tốt nhất, 00:21:13.374 --> 00:21:19.208 từ những nhà nhân khẩu học hàng đầu mà chúng ta có, tại Ủy ban Dân số của Liên Hiệp Quốc. 00:21:19.412 --> 00:21:20.866 Và nó như thế này. 00:21:20.892 --> 00:21:27.618 Đầu tiên, dân số tiếp tục tăng lên 8... và lên 9... và nó lên tới đây... 00:21:27.880 --> 00:21:29.851 Nhưng nhìn này: nó đang chậm lại! 00:21:29.854 --> 00:21:33.837 Vào cuối thế kỷ này, đường chạy của dân số sẽ phẳng hơn. 00:21:33.880 --> 00:21:37.568 Và nếu tôi phóng to chỗ này, quý vị sẽ thấy 00:21:37.590 --> 00:21:43.669 rằng chúng ta đang kỳ vọng và một sự chậm lại, và kết thúc của thời kỳ dân số tăng nhanh. 00:21:45.059 --> 00:21:49.533 Nhưng tất nhiên, dự đoán này cũng có một độ không tin cậy nào đó. 00:21:49.536 --> 00:21:55.373 Nhưng chúng tôi tin rằng chúng ta sẽ đạt tới điểm cuối cùng của thời kỳ dân số tăng nhanh trong thế kỷ này. 00:21:55.755 --> 00:21:59.993 Tất cả những điều này là nhờ ảnh hưởng đáng kể của việc giảm tỉ lệ sinh. 00:21:59.999 --> 00:22:02.007 Hãy nhìn vào đây. Nếu chúng ta quay trở lại chỗ này 00:22:03.015 --> 00:22:05.798 Tôi sẽ làm rõ điều này bằng cách chỉ cho quý vị số lượng trẻ em trên thế giới. 00:22:05.810 --> 00:22:09.589 Số lượng trẻ em từ 0 đến 15 tuổi. 00:22:09.800 --> 00:22:12.254 Đây rồi. Hãy xem: 00:22:12.643 --> 00:22:17.320 Số lượng trẻ em tăng một cách chậm chạp... và sau đó thì tăng nhanh... 00:22:17.322 --> 00:22:19.630 Vì vậy vào thời điểm chuyển giao thế kỷ ở đây 00:22:19.632 --> 00:22:22.619 thế giới có 2 tỉ trẻ em. 00:22:22.630 --> 00:22:29.800 Với tôi, đây là một năm quan trọng vì đó là khi Doris ra đời. Đó là đứa cháu đầu tiên của tôi. 00:22:29.880 --> 00:22:34.971 Cô bé ra đời vào một thời điểm đặc biệt cho trẻ em thế giới. 00:22:35.211 --> 00:22:40.540 Vì những nhà nhân khẩu học ước tính rằng từ năm này trở đi 00:22:40.545 --> 00:22:44.745 số lượng trẻ em trên thế giới sẽ giữ nguyên như vậy. 00:22:44.748 --> 00:22:47.114 Nó không tăng thêm nữa. 00:22:47.115 --> 00:22:52.385 Vào cuối thế kỷ, chúng ta vẫn có 2 tỉ trẻ em trên thế giới. 00:22:52.446 --> 00:22:59.730 Khi Doris được sinh ra là thời điểm thế giới bước vào thời kỳ đạt mốc cao nhất về số lượng trẻ em. 00:23:00.087 --> 00:23:02.980 Con số này không tăng lên. 00:23:02.989 --> 00:23:05.890 Bây giờ, điều này có thể làm bạn thấy khó hiểu. 00:23:05.900 --> 00:23:13.000 Bởi vì... tại sao tổng dân số có thể tăng thế này khi mà lượng trẻ con lại không tăng? 00:23:13.020 --> 00:23:15.784 Vậy tất cả những người lớn này ở đâu ra? 00:23:15.842 --> 00:23:19.989 Và để giải thích cho điều này tôi sẽ rời khỏi những biểu đồ điện tử thần kỳ này 00:23:19.999 --> 00:23:26.386 và giới thiệu tới quý vị công cụ giáo dục thật sự hiệu quả mà chúng tôi đã phát triển. 00:23:26.400 --> 00:23:30.220 Tôi sẽ trình bày cho quý vị về dân số thế giới, thưa quý bà và quý ông... 00:23:30.222 --> 00:23:33.901 dưới dạng mô phỏng của những khối hộp xốp. 00:23:35.222 --> 00:23:39.890 Mỗi khối hộp này là 1 tỉ. 00:23:39.910 --> 00:23:44.155 Và như thế này nghĩa là chúng ta đang có 2 tỉ trẻ em trên thế giới. 00:23:44.180 --> 00:23:49.663 Rồi chúng ta có 2 tỉ người từ 15 đến 30 tuổi. 00:23:49.674 --> 00:23:51.617 Đây là những con số đã làm tròn. 00:23:51.628 --> 00:23:54.230 Chúng ta có 1 tỉ người từ 30 đến 45 tuổi, 00:23:54.232 --> 00:23:57.836 chúng ta có 1 tỉ người 45 đến 60 tuổi 00:23:57.966 --> 00:24:03.167 và sau đó chúng ta có khối xốp của tôi: từ 60 tuổi trở lên. Chúng tôi ở đây, trên đỉnh của tháp. 00:24:03.297 --> 00:24:05.654 Đây là toàn bộ dân số thế giới hiện tại. 00:24:05.725 --> 00:24:09.563 Quý vị có thể thấy rằng có 3 tỉ người đang khuyết ở đây. 00:24:09.600 --> 00:24:12.535 Chỉ một số nhỏ khuyết là do họ đã chết. 00:24:12.540 --> 00:24:15.960 Phần lớn là do họ chưa bao giờ được sinh ra. 00:24:16.090 --> 00:24:22.052 Bởi vì trước năm 1980 số lượng trẻ được sinh ra trên thế giới ít hơn nhiều 00:24:22.054 --> 00:24:24.695 vì có ít phụ nữ sinh con hơn. 00:24:24.700 --> 00:24:26.800 Kết quả là những gì chúng ta có hôm nay. 00:24:26.810 --> 00:24:29.400 Rồi điều gì sẽ xảy ra trong tương lai? 00:24:29.475 --> 00:24:32.130 Quý vị có biết những người già như tôi sẽ ra sao không? 00:24:32.939 --> 00:24:34.291 Họ chết! 00:24:34.310 --> 00:24:38.496 Vâng! Giá có ai đó ở đây làm việc tại bệnh viện. 00:24:38.566 --> 00:24:40.746 Vậy là... họ chết! 00:24:40.800 --> 00:24:45.781 Những người còn lại già thêm 15 tuổi và có 2 tỉ trẻ em. 00:24:46.740 --> 00:24:49.749 Những người này giờ lại già rồi, đến lúc chết. 00:24:49.800 --> 00:24:53.900 Và rồi những người này già thêm 15 tuổi và họ có 2 tỉ trẻ em. 00:24:53.900 --> 00:24:58.561 Phần này chết đi và phần còn lại già thêm 15 tuổi và có 2 tỉ trẻ em. 00:24:58.580 --> 00:25:00.041 A! 00:25:00.125 --> 00:25:02.765 Nếu như số lượng trẻ em không tăng, 00:25:02.800 --> 00:25:05.608 nếu như độ tuổi trung bình không tăng, 00:25:05.633 --> 00:25:11.353 chúng ta có thêm 3 tỉ người và toàn là người lớn, 00:25:11.390 --> 00:25:15.440 điều này xảy ra ngay khi thế hệ trẻ lớn lên. 00:25:15.465 --> 00:25:21.100 Thêm một chi tiết nữa, một tin vui cho những người cao tuổi ở đây, giống như tôi. 00:25:21.507 --> 00:25:24.876 Người ta ước tính rằng người già sẽ sống lâu hơn một chút. 00:25:24.900 --> 00:25:28.667 Vì vậy chúng ta có thể thêm 1 tỉ người già nữa lên đỉnh của tháp này. 00:25:28.911 --> 00:25:32.635 Và tôi cực kỳ hi vọng rằng mình sẽ nằm trong nhóm này. 00:25:32.642 --> 00:25:38.617 Vì khi đó tôi có thể sống lâu và đọc các thống kê hàng năm, báo cáo mỗi năm... 00:25:38.694 --> 00:25:46.328 Nhưng khi tôi trao đổi với rất nhiều nhà hoạt động môi trường tốt bụng, những người đều có một mối quan tâm về môi trường 00:25:46.394 --> 00:25:50.798 họ rất hay nói với tôi rằng "Chúng ta nên dừng sự gia tăng dân số ở mức 8 tỉ." 00:25:50.800 --> 00:25:55.998 Sau đó, khi tôi nói với họ... đầu tiên là họ không biết rằng số lượng trẻ em của chúng ta đã đạt tới đỉnh 00:25:56.000 --> 00:26:03.900 và họ cũng hoàn toàn không biết rằng phần lớn sự gia tăng dân số là không thể tránh khỏi, và đó toàn là người lớn 00:26:03.905 --> 00:26:10.198 Vì vậy chúng ta sẽ dừng lại với số lượng người vào khoảng như thế này. 00:26:10.850 --> 00:26:15.766 Vậy chúng ta sẽ biết được dân số thế giới sẽ vào khoảng mấy tỉ người. Nhưng họ sẽ sống ở đâu? 00:26:16.128 --> 00:26:19.497 Bây giờ và trong tương lai. 00:26:21.281 --> 00:26:25.894 Ở kia là thế giới và đây là 7 tỉ người. 00:26:26.434 --> 00:26:33.061 Trong số 7 tỉ này, 1 tỉ sống ở châu Mỹ, cả bắc và nam Mỹ. 00:26:33.068 --> 00:26:37.681 1 tỉ ở châu Âu, 1 tỉ ở châu Phi, 00:26:37.695 --> 00:26:41.531 và 4 tỉ ở châu Á. 00:26:41.538 --> 00:26:43.735 Đó là vào thời điểm hiện tại. Nhưng làm thế nào để nhớ con số này? 00:26:43.740 --> 00:26:47.513 Tôi có một cách đơn giản để ghi nhớ: Tôi đặt các số cạnh nhau như thế này 00:26:47.550 --> 00:26:51.304 và rồi tôi gọi nó là mã an toàn của thế giới: 1114. 00:26:51.607 --> 00:26:55.272 Bây giờ, điều gì sẽ xảy ra cho tới giữa thế kỷ này? 00:26:55.336 --> 00:26:57.342 Chúng ta biết điều này khá rõ. 00:26:57.350 --> 00:27:02.080 Châu Âu... không tăng. Thực tế là dân số châu Âu đang giảm. 00:27:02.100 --> 00:27:06.490 Ở châu Mỹ, thêm một ít người. Phần lớn là người sống ẩn dật ở châu Mỹ Latin, 00:27:06.492 --> 00:27:09.790 Vì vậy chúng không đáng kể, hầu như vẫn giữ nguyên. 00:27:09.800 --> 00:27:13.005 Tại châu Á, chúng ta có thêm 1 tỉ nữa. 00:27:13.046 --> 00:27:16.322 và sau đó dân số ngừng tăng ở châu Á. 00:27:16.363 --> 00:27:21.238 Tại châu Phi, trong 40 năm tới, dân số tăng gấp đôi, lên 2 tỉ. 00:27:21.457 --> 00:27:25.088 Bây giờ... tới cuối thế kỷ này 00:27:25.100 --> 00:27:29.767 Chúng ta biết khá rõ: không thêm người ở châu Âu, không thêm ở châu Mỹ, không thêm ở châu Á... 00:27:29.868 --> 00:27:34.600 Nhưng ở châu Phi, theo số liệu hiện tại, dân số sẽ tăng gấp đôi. 00:27:34.606 --> 00:27:39.628 Vậy là có 4 tỉ người ở châu Phi. 00:27:39.640 --> 00:27:45.440 Vào năm 2100, và có thể là mãi về sau này, mã an toàn cuối cùng sẽ là 1145. 00:27:45.978 --> 00:27:49.900 Vậy là năm 2100 thế giới sẽ rất khác. 00:27:49.946 --> 00:27:53.987 Những người sống ở nơi tôi gọi là phương Tây trước kia, 00:27:53.999 --> 00:27:58.666 Tây Âu và Bắc Mỹ, lúc đó chỉ chiếm dưới 10% dân số thế giới. 00:27:58.772 --> 00:28:03.464 80% dân số thế giới sẽ sống tại châu Á và châu Phi. 00:28:03.570 --> 00:28:07.314 Nhưng liệu có đủ tài nguyên để nuôi sống họ không? 00:28:07.700 --> 00:28:13.770 Đây là một thách thức khổng lồ và không điều gì có thể đến một cách tự động cả. 00:28:13.877 --> 00:28:21.500 Nhưng theo tôi thì việc hàng tỉ người này sống cùng nhau là khả thi. 00:28:28.763 --> 00:28:36.593 Chắc chắn châu Á sẽ dễ dàng đạt được sự thịnh vượng và hòa bình, với 5 tỉ người. 00:28:36.610 --> 00:28:39.791 Nhật Bản, Hàn Quốc và những nước khác đã giàu rồi. 00:28:39.800 --> 00:28:49.446 Theo sau các nước này là những phần lãnh thổ lơn hơn của Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia và nhiều quốc gia châu Á khác. 00:28:49.494 --> 00:28:54.954 Thậm chí ở những đất nước châu Á nghèo hơn, ngày càng nhiều quốc gia đã có cuộc sống tươm tất hơn. 00:28:56.780 --> 00:29:02.500 Nhưng còn tương lai của châu Phi, với 4 tỉ người? 00:29:02.700 --> 00:29:07.688 Phần lớn trong số họ không sống trong cái nghèo khủng khiếp chứ? 00:29:07.737 --> 00:29:11.716 Tôi từng chứng kiến cái nghèo cùng cực tại châu Phi. 00:29:11.750 --> 00:29:19.390 30 năm trước, tôi đã từng sống 2 năm nhiệt huyết nhất trong đời, làm bác sĩ 00:29:19.391 --> 00:29:24.806 tại một trong những quốc gia nghèo nhất, Mozambique, ở bờ biển phía đông châu Phi. 00:29:24.820 --> 00:29:33.039 Mozambique đã được độc lập sau một thời gian dài chiến tranh với thực dân Bồ Đào Nha hùng mạnh. 00:29:33.100 --> 00:29:41.276 Công việc của tôi là một trong 2 bác sĩ, đều là người ngoại quốc, chăm sóc cho 300,000 người. 00:29:41.300 --> 00:29:47.436 Và đây là bệnh viện đó. Vợ tôi cũng làm việc đỡ đẻ tại đó. 00:29:47.484 --> 00:29:49.864 Đây là toàn bộ nhân viên của bệnh viện. 00:29:49.900 --> 00:29:57.623 Những người mặc áo trắng kia từng được đào tạo chuyên môn trong một năm dưới thời kỳ thực dân. 00:29:57.680 --> 00:30:01.295 Những người khác... nhiều người trong số họ còn không biết đọc hoặc viết. 00:30:01.310 --> 00:30:05.796 Nhưng tất cả họ đều có một tinh thần cống hiến và động lực làm việc. 00:30:05.964 --> 00:30:11.956 Nhưng người bệnh đến với những căn bệnh ngày càng trầm trọng hơn của sự đói nghèo cùng cực 00:30:11.968 --> 00:30:15.195 và nguồn lực của chúng tôi thường không đủ, 00:30:15.210 --> 00:30:21.962 và đặc biệt là kỹ năng của một bác sĩ trẻ như tôi không đủ để đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân. 00:30:21.963 --> 00:30:25.723 Mozambique ngày nay vẫn là một quốc gia nghèo. 00:30:25.724 --> 00:30:30.595 Nhưng mọi thứ đã phát triển vô cùng kể từ khi tôi ở đó, 30 năm trước. 00:30:36.193 --> 00:30:42.767 Bắt đầu là một bệnh viện hoàn toàn mới đã mọc lên ở thị trấn nơi tôi làm việc 30 năm trước. 00:30:44.000 --> 00:30:50.117 Bệnh viện mới, to hơn rất nhiều, có 15 bác sĩ và 11 người trong số họ là người Mozambique. 00:30:50.119 --> 00:30:53.938 Tất cả nhân viên đều được đào tạo đầy đủ. 00:30:55.450 --> 00:31:00.853 Giám đốc bệnh viện là bác sĩ Cashimo, chuyên khoa sản. 00:31:02.000 --> 00:31:04.000 Mọi thứ có dấu hiệu của... 00:31:04.300 --> 00:31:06.200 Chúng có vẻ sẽ là... 00:31:06.500 --> 00:31:08.000 sinh đôi! 00:31:08.665 --> 00:31:13.031 Sự biến đổi của nơi này làm tôi kinh ngạc! 00:31:14.000 --> 00:31:16.000 Chúng tôi có những ca tai nạn và cấp cứu... 00:31:16.400 --> 00:31:19.500 và phẫu thuật nhi khoa và phẫu thuật chỉnh hình. 00:31:20.700 --> 00:31:24.600 Chúng tôi các những phòng thí nghiệm lớn và một nhà thuốc hoạt động 24 giờ. 00:31:24.800 --> 00:31:31.985 Việc thường ngày của họ là mổ đẻ, một điều từng là bất khả thi khi tôi còn ở đó. 00:31:34.000 --> 00:31:37.500 Ngày nay chúng tôi có thể làm điều đó tại đây, với một đội ngũ chuyên nghiệp... 00:31:38.000 --> 00:31:45.000 trong một phòng phẫu thuật được trang bị đầy đủ như bất cứ nơi nào trên thế giới. 00:31:47.973 --> 00:31:51.666 Mọi thứ đã phát triển rất nhiều. 00:31:51.690 --> 00:31:56.600 Trẻ con sinh ra ở Mozambique ngày nay hẳn đã có một tương lai tươi sáng hơn. 00:32:00.339 --> 00:32:05.162 Không chỉ vì các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt hơn, mà còn do kinh tế phồn thịnh 00:32:05.190 --> 00:32:07.545 với những bến cảng và khu chợ nhộn nhịp 00:32:07.547 --> 00:32:11.500 và những ngành công nghiệp mới với nhiều việc làm mới. 00:32:15.650 --> 00:32:20.474 Tôi biết quý vị có thể đang nghĩ rằng tin tốt lành này chỉ xảy ra ở các thành phố và đô thị. 00:32:20.476 --> 00:32:22.142 Và đúng như vậy! 00:32:22.144 --> 00:32:26.968 Thách thức tệ hơn nằm ở những vùng nông thôn, nơi mà phần lớn dân cư sinh sống. 00:32:27.268 --> 00:32:30.185 Nhưng mọi thứ ở đây cũng đang thay đổi. 00:32:33.166 --> 00:32:39.062 Khu Mogovolas nằm sâu trong vùng nông thôn miền bắc Mozambique. 00:32:40.137 --> 00:32:45.300 Đây là nhà của Olivia, Andre và gia đình non trẻ của họ. 00:32:46.750 --> 00:32:51.496 Giống như nhiều người nghèo khác trên thế giới, Olivia và Andre là nông dân, 00:32:51.516 --> 00:32:56.262 cái ăn của họ phụ thuộc vào những gì họ nuôi trồng được. 00:33:00.036 --> 00:33:04.246 Bây giờ là 4 giờ sáng và những công việc hàng ngày bắt đầu. 00:33:06.769 --> 00:33:09.489 Andre đi thẳng về phía những cánh đồng. 00:33:09.688 --> 00:33:12.706 Olivia đi lấy nước đầu tiên. 00:33:12.726 --> 00:33:16.500 Cả hai người đều phải đi bộ hàng dặm đường để tới nơi nào đó. 00:33:17.900 --> 00:33:20.500 Tôi mất 2 tiếng để đi tới đó 00:33:21.600 --> 00:33:25.800 Khi đông, việc này có thể mất 2 tiếng. 00:33:28.000 --> 00:33:31.600 Khi trở về tôi rất mệt và đói 00:33:33.703 --> 00:33:39.682 Không có phương tiện vận chuyển, mọi thứ đều phải được mang vác. 00:33:42.540 --> 00:33:46.653 Olivia và Andre có 8 đứa con. 00:33:46.680 --> 00:33:50.049 Tỉ lệ sinh vẫn rất cao ở phần lớn vùng nông thôn châu Phi. 00:33:50.080 --> 00:33:54.517 Và những gia đình nghèo nhất chính là những gia đình đông miệng ăn nhất. 00:33:54.854 --> 00:33:59.045 Tất cả những gì mà gia đình này không dùng tới, họ sẽ bán hết. 00:33:59.800 --> 00:34:02.000 Tôi thật sự đang sống rất chật vật 00:34:02.800 --> 00:34:09.600 Tôi trồng đủ loại cây trồng nhưng thậm chí với tất cả số cây trồng đó... 00:34:09.800 --> 00:34:17.600 Tôi vẫn không có đủ tiền nuôi con. 00:34:18.800 --> 00:34:22.699 Nhưng sự phát triển kinh tế đang dần ảnh hưởng tới vùng nông thôn này một cách chậm chạp. 00:34:23.500 --> 00:34:29.500 Tôi đã tiết kiệm tới 3 năm để lợp mái cho căn nhà của mình. 00:34:29.800 --> 00:34:35.451 Bây giờ Andre đang quyết tâm để có được cái mà anh tin rằng sẽ thay đổi mọi thứ. 00:34:35.800 --> 00:34:40.400 Tôi thật sự cần một chiếc xe đạp. Tôi không thể đi tới đâu mà không có nó. 00:34:42.342 --> 00:34:47.427 Xe đạp đã mang lại những biến đổi lớn tới cuộc sống của những người nghèo tại nông thôn. 00:34:47.467 --> 00:34:51.775 Họ tiết kiệm nhiều thời gian mỗi ngày và làm được nhiều việc hơn. 00:34:52.054 --> 00:34:56.304 Với một chiếc xe đạp, họ có thể mang những khối hàng nặng hơn ra chợ, 00:34:56.350 --> 00:34:58.210 và kiếm được nhiều tiền hơn. 00:34:58.230 --> 00:35:00.286 Họ có thể đi xa hơn để tìm việc 00:35:00.288 --> 00:35:04.108 và khi họ ốm, họ có thể tới bác sĩ đúng lúc. 00:35:05.600 --> 00:35:12.800 Nếu tôi có một chiếc xe tôi sẽ rất hạnh phúc 00:35:13.200 --> 00:35:17.400 Vì một căn nhà mà không có xe đạp thì không phải một gia đình. 00:35:17.682 --> 00:35:24.137 Andre và Olivia đã dành dụm tiền được 2 năm. Họ vẫn chưa có đủ tiền. 00:35:24.200 --> 00:35:29.261 Mọi thứ phụ thuộc vào những hạt vừng mà họ đang thu hoạch. 00:35:29.300 --> 00:35:34.146 Nếu họ được giá tốt, họ có thể đạt được mục tiêu. 00:35:36.331 --> 00:35:40.283 Andre và Olivia sống tại một trong những nước nghèo nhất. 00:35:40.323 --> 00:35:44.275 Và họ sống ở vùng nông thôn nghèo nhất của đất nước đó. 00:35:44.434 --> 00:35:50.531 Vậy có bao nhiêu người trên thế giới đang sống như họ? Và có bao nhiêu người nghèo? 00:35:50.690 --> 00:35:52.974 Tôi sẽ đưa cho quý vị một thước đo. 00:35:52.999 --> 00:35:56.429 Rất đơn giản. Nghèo... và ... giàu. 00:35:56.470 --> 00:35:59.467 Ở đây tôi lại có 7 tỉ người. 00:35:59.626 --> 00:36:04.710 Họ được minh họa một cách đơn giản và xếp hàng ở đó, từ nghèo nhất tới giàu nhất. 00:36:05.167 --> 00:36:11.323 Bây giờ, một tỉ người giàu nhất kiếm được bao nhiều đô la mỗi ngày? 00:36:11.363 --> 00:36:13.000 Hãy nhìn vào đây. 00:36:13.091 --> 00:36:14.570 Ồ... 00:36:14.580 --> 00:36:16.357 Nó đang tăng lên, nó đang tăng... 00:36:16.400 --> 00:36:17.727 Ồ... 00:36:17.800 --> 00:36:20.408 Tôi không thể với tới. 100 đô/ngày. 00:36:21.077 --> 00:36:26.319 Rồi, hãy xem một tỉ người nằm ở giữa. Họ kiếm được bao nhiêu? 00:36:26.350 --> 00:36:30.853 Nó vẫn chưa tới... Chỉ có 10 đô. 00:36:30.955 --> 00:36:35.549 Và rồi tôi đi tới một tỉ người nghèo nhất. Họ kiếm được bao nhiêu? 00:36:35.570 --> 00:36:37.897 Ồ... 00:36:37.950 --> 00:36:40.083 Chỉ có 1 đô. 00:36:40.509 --> 00:36:43.240 Đó là sự khác biệt của thế giới hiện tại. 00:36:43.343 --> 00:36:48.400 Những nhà kinh tế học vẽ một đường thẳng, mà họ gọi là đường cực nghèo. 00:36:48.450 --> 00:36:49.900 Cao hơn 1 đô một chút. 00:36:50.000 --> 00:36:56.357 Đường này minh họa mức thu nhập khi quý vị khó có đủ thức ăn để nuôi gia đình và không thể chắc chắn mình có thức ăn mỗi ngày. 00:36:56.558 --> 00:36:58.595 1 tỉ người rõ ràng nằm dưới mức này 00:36:58.635 --> 00:37:02.672 và một tỉ người thứ hai được chia ra bởi đường thẳng này. 00:37:02.874 --> 00:37:05.263 Và những nhóm người khác thì ở phía trên nó. 00:37:05.600 --> 00:37:10.202 Những người nghèo nhất khó mà mua nổi giày để đi, 00:37:10.220 --> 00:37:14.979 và khi họ có giày... điều tiếp theo họ nghĩ tới là tiết kiệm để mua xe đạp. 00:37:14.999 --> 00:37:17.327 Đó là hoàn cảnh của Andre và Olivia. 00:37:17.350 --> 00:37:20.600 Và sau xe đạp, bạn sẽ tiến lên xe máy. 00:37:20.610 --> 00:37:24.486 Và sau xe máy, đó là ôtô. 00:37:24.572 --> 00:37:29.425 Và tôi nhớ khi gia đình mình có chiếc xe ôtô đầu tiên, đó là một chiếc Volkswagen nhỏ màu xám. 00:37:29.511 --> 00:37:35.255 Điều đầu tiên chúng tôi làm là đi tới Nauy du lịch, vì Nauy đẹp hơn Thụy Điển rất nhiều. 00:37:35.310 --> 00:37:39.089 Đó là một chuyến đi tuyệt vời! 00:37:39.175 --> 00:37:45.052 Và bây giờ, tôi ở trong nhóm này. Tôi có thể di chuyển giống như 1 tỉ người giàu có nhất, chúng ta có thể đi du lịch bằng máy bay. 00:37:45.057 --> 00:37:48.452 Tất nhiên có những người giàu hơn nhiều so với những người đi máy bay. 00:37:48.538 --> 00:37:54.929 Nhiều người giàu tới nỗi họ còn đang suy tính có nên đi du lịch vào không gian không. 00:37:54.935 --> 00:37:59.999 Và sự khác biệt về thu nhập giữa những người đi máy bay lên tới những người rất giàu ở đằng kia 00:38:00.010 --> 00:38:05.019 gần như lớn bằng khoảng cách về thu nhập giữa những người đi máy bay ở đây 00:38:05.030 --> 00:38:08.095 xuống tới những người nghèo nhất ở kia. 00:38:08.200 --> 00:38:13.925 Đó là điều quan trọng nhất cần nhớ về thước đó này. 00:38:13.963 --> 00:38:18.135 Để chỉ rõ hơn cho quý vị, tôi cần đến chiếc thang của mình. 00:38:18.335 --> 00:38:22.999 Đôi khi quý vị cũng cần tới một công nghệ cổ lỗ sĩ nhưng vẫn hoạt động tốt thế này. 00:38:23.274 --> 00:38:26.250 Đây. 00:38:29.023 --> 00:38:33.114 Tôi chỉ có thể đi lên... Họ đây rồi. Tôi đã ở trên đỉnh. 00:38:33.152 --> 00:38:39.834 Vấn để của những người sống với $100/ngày như chúng ta là khi ta nhìn xuống 00:38:39.953 --> 00:38:44.773 xuống những người chỉ có $10 hay $1, họ đều nghèo như nhau. 00:38:44.900 --> 00:38:46.800 Chúng ta không hề thấy sự khác biệt. 00:38:46.850 --> 00:38:50.767 Nó giống như thể mọi ngươi đều sống với một số tiền như nhau. 00:38:50.802 --> 00:38:52.710 Và họ nói, "Ồ, tất cả bọn họ đều nghèo." 00:38:52.826 --> 00:38:59.592 Không, tôi có thể đảm bảo với quý vị, vì tôi đã gặp và nói chuyện với những người sống dưới đó 00:38:59.708 --> 00:39:04.693 và tôi đảm bảo với quý vị rằng những người sống dưới đây 00:39:04.700 --> 00:39:10.999 họ biết rõ cuộc sống của họ sẽ tốt hơn đến mức nào nếu từ $1, họ chuyển lên mức $10 00:39:11.000 --> 00:39:13.147 Thu nhập nhiều hơn 10 lần. 00:39:13.148 --> 00:39:16.594 Đó là một khác biệt rất lớn. 00:39:16.620 --> 00:39:22.667 Để hiểu điều này, thì đây chính là điều mà Olivia và Andre đang cố thực hiện. 00:39:22.741 --> 00:39:27.162 Mỗi bước nhỏ mà họ thực hiện dọc đường này 00:39:27.200 --> 00:39:30.362 từ những đôi giày cho tới xe đạp 00:39:30.390 --> 00:39:36.435 những bước này rất nhỏ nếu so trên quãng đường dài, sẽ tạo nên khác biệt rất lớn cho cuộc đời của họ. 00:39:36.550 --> 00:39:46.152 Và nếu Andre và Olivia có được chiếc xe đạp, nó sẽ giúp họ tăng tốc để tới cuộc sống tốt hơn và giàu lên nhanh hơn tới điểm này. 00:39:47.356 --> 00:39:53.900 Hôm nay, Andre và Olivia đang chuẩn bị bán số vừng mà họ trồng trong nhiều tháng qua. 00:39:54.500 --> 00:39:58.200 Giá trước đây là 25 Metical. 00:39:58.600 --> 00:40:01.500 Năm nay được giá hơn. 00:40:02.000 --> 00:40:05.300 Chúng tôi hi vọng sẽ bán được khoảng 40-45 Metical. 00:40:05.985 --> 00:40:11.901 Nhưng Andre và Olivia sẽ phải cẩn thận để được trả một cái giá hợp lý. 00:40:12.400 --> 00:40:19.800 Chúng tôi phát hiện ra một số người mua vừng đã dùng cân gian lận 00:40:20.100 --> 00:40:25.800 Nếu chúng tôi tự cân thì được 10kg... 00:40:26.000 --> 00:40:35.500 .... rồi khi giao cho người mua hàng, họ có thể nói với chúng tôi là 7 hoặc 8kg 00:40:36.183 --> 00:40:38.865 Andre chuẩn bị bán vừng. 00:40:38.936 --> 00:40:44.900 Và trong lần cuối này, anh hi vọng, anh sẽ được giúp mang vừng ra chợ. 00:40:48.005 --> 00:40:51.400 Andre bây giờ rất thận trọng. 00:40:53.000 --> 00:40:57.400 Này này ông bạn. Tính toán cho cẩn thận đấy! 00:40:57.974 --> 00:41:02.713 Giao dịch xong. Và Andre rất vui vì cái giá đã nhận được. 00:41:06.300 --> 00:41:08.800 Giờ thì tôi chuẩn bị tiêu tiền đây! 00:41:10.354 --> 00:41:15.021 Đó là giây phút mà cả gia đình đã làm việc rất vất vả để có được. 00:41:32.974 --> 00:41:37.722 Andre đã mất cả buổi sáng để đi bộ ra chợ. 00:41:37.800 --> 00:41:42.661 Còn bây giờ, anh có thể đạp xe về tới nhà trong chưa đầy một giờ. 00:41:49.700 --> 00:41:52.000 Anh mua xe rồi à! 00:41:52.300 --> 00:41:54.000 Đúng thế, anh đã mua một cái xe đạp! 00:42:02.043 --> 00:42:05.496 Chiếc xe được mang ra dùng ngay lập tức. 00:42:05.520 --> 00:42:08.399 Trẻ con dùng nó để đi lấy nước. 00:42:08.440 --> 00:42:11.813 Andre mang được nhiều cây trồng ra chợ hơn 00:42:11.900 --> 00:42:17.724 và, quan trọng không kém, Olivia và Andre giờ có thể theo các lớp học bổ túc cho người lớn 00:42:17.750 --> 00:42:23.149 và họ có thể học toán, đọc và viết tốt hơn. 00:42:24.700 --> 00:42:30.700 Giờ tôi muốn tiết kiệm tiền để mua xe máy chở vợ và các con 00:42:32.400 --> 00:42:34.100 Đó là thứ mà tôi muốn tiếp theo. 00:42:39.372 --> 00:42:45.741 Thật là tuyệt khi nhìn Olivia và Andre đạp xe thoát khỏi sự nghèo đói cùng cực của họ. 00:42:45.850 --> 00:42:49.465 Và họ dùng chiếc xe đạp để tới lớp học văn hóa. 00:42:49.500 --> 00:42:54.647 Giáo dục rất quan trọng cho sự tiến bộ của con người và các quốc gia. 00:42:55.249 --> 00:43:00.558 Nhưng bao nhiêu người thực sự hiểu được những gì đang diễn ra với nền giáo dục trên thế giới? 00:43:00.600 --> 00:43:04.768 Đã đến lúc xem lại cuộc khảo sát về sự hờ hững của những người Anh vĩ đại. 00:43:04.810 --> 00:43:05.739 Đây rồi. 00:43:05.774 --> 00:43:11.163 Chúng tôi hỏi bao nhiêu phần trăm số người trưởng thành trên thế giới hiện nay biết chữ, có thể đọc và viết? 00:43:11.685 --> 00:43:17.700 Tôi có thể hỏi các quý vị khán giả được không? Bao nhiêu người đoán 20%? Xin mời giơ tay. 00:43:18.000 --> 00:43:20.394 40%? 00:43:21.700 --> 00:43:23.962 60%? 00:43:23.963 --> 00:43:26.923 Và 80%? A... 00:43:27.121 --> 00:43:30.647 Đây là kết quả của những người Anh. 00:43:35.947 --> 00:43:42.955 Đến giờ quý vị có thể dùng kết quả cuộc khảo sát với người Anh để tìm ra câu trả lời rồi chứ? 00:43:43.072 --> 00:43:46.922 Tất nhiên, 80% là câu trả lời chính xác. 00:43:46.950 --> 00:43:50.808 Ít nhất quý vị ngồi đây rõ ràng cũng biết rõ hơn so với những người Anh. 00:43:51.492 --> 00:43:55.300 Vâng, ngày nay 80% dân số thế giới có thể đọc và viết. 00:43:55.310 --> 00:43:59.834 Tỉ lệ biết chữ là 80%... thực ra, con số thật còn cao hơn một chút. 00:43:59.912 --> 00:44:04.530 Vậy nếu tôi lại so sánh kết quả này với những con tinh tinh, quý vị thấy đấy... 00:44:04.542 --> 00:44:08.300 một lần nữa chúng ta thấy tinh tinh chỉ chọn ngẫu nhiên. 00:44:08.340 --> 00:44:12.834 Nhưng chúng có thể đoán đúng gấp 3 lần so với những người Anh. 00:44:13.352 --> 00:44:17.125 Còn bây giờ là những người học đại học 00:44:17.189 --> 00:44:20.364 Có lẽ họ biết điều này... ồ, thậm chí còn tệ hơn. 00:44:20.477 --> 00:44:24.250 Họ đang dạy cái gì ở các trường học bên Anh vậy? 00:44:24.282 --> 00:44:31.132 Quan điểm thông thường về thế giới như thế này đã lỗi thời tới vài thập niên rồi. Truyền thông đã không cung cấp các thông tin này. 00:44:31.488 --> 00:44:35.423 Nhưng có lẽ đó là vì thế giới đổi thay quá nhanh. 00:44:35.430 --> 00:44:37.366 Thưa quý bà và quý ông, 00:44:37.398 --> 00:44:41.171 tôi sẽ cho quý vị thấy biểu đồ yêu thích nhất của mình, 00:44:41.190 --> 00:44:48.863 tôi sẽ chỉ cho quý vị xem lịch sử của 200 quốc gia trong vòng 200 năm chỉ trong chưa tới 1 phút. 00:44:48.880 --> 00:44:55.179 Tôi có một trục thu nhập, và một trục tuổi thọ. 00:44:55.190 --> 00:44:59.551 Tôi bắt đầu vào năm 1800 với tất cả các nước trên thế giới. 00:44:59.580 --> 00:45:04.409 Quý vị thấy không? Vào năm 1800, mọi người đều chìm trong góc nghèo đói và bệnh tật. 00:45:04.420 --> 00:45:06.595 Tuổi thọ thấp, ít tiền. 00:45:06.708 --> 00:45:09.186 Và đây là ảnh hưởng của cuộc Cách mạng Công nghiệp. 00:45:09.200 --> 00:45:15.178 Tất nhiên, các quốc gia ở Tây Âu đang giàu lên, nhưng lúc đầu không phải là họ có sức khỏe tốt hơn. 00:45:15.291 --> 00:45:18.822 Và những nước thuộc địa thì không hưởng lợi gì từ việc này, 00:45:18.935 --> 00:45:21.170 họ vẫn ở trong góc của nghèo đói. 00:45:21.202 --> 00:45:27.243 Và rồi sức khỏe đang khá lên một cách chậm chạp, nó đạt tới đây và chúng ta đang bước vào một thế kỷ mới. 00:45:27.280 --> 00:45:31.600 Và cuộc Đại chiến thế giới I khúng khiếp, và sau đó là suy thoái kinh tế. 00:45:31.800 --> 00:45:34.200 Và rồi Đại chiến thế giới II 00:45:34.500 --> 00:45:36.858 Ồ. Và giờ là độc lập. 00:45:36.900 --> 00:45:41.473 Và với nền độc lập, sức khỏe tại các nước này được cải thiện nhanh hơn so với trước đây. 00:45:41.520 --> 00:45:47.384 Rồi Trung Quốc và các nước Mỹ Latin khác bắt đầu nhảy vọt về kinh tế. 00:45:47.593 --> 00:45:49.003 Họ lên tới đây. 00:45:49.050 --> 00:45:53.213 Và Ấn Độ theo sau đó, rồi tới các nước châu Phi cũng theo sau. 00:45:53.260 --> 00:45:56.500 Một thay đổi đáng kinh ngạc đã diễn ra trên thế giới. 00:45:56.550 --> 00:46:02.800 Thưa quý vị, trước mặt chúng ta đây là Hoa Kỳ và Vương Quốc Anh, nhưng họ không tiến nhanh hơn được nữa. 00:46:02.801 --> 00:46:05.406 Những kẻ đi nhanh đang nằm ở giữa đây. 00:46:05.450 --> 00:46:08.968 Trung Quốc đang đi rất nhanh để bắt kịp. Và Bangladesh... 00:46:09.000 --> 00:46:14.750 Nhìn này, Bangladesh đã ở đây rồi, đã khá khỏe mạnh và cũng bắt đầu phát triển kinh tế nhanh. 00:46:15.010 --> 00:46:20.499 Còn Mozambique... Vâng, Mozambique ở sau đây, nhưng họ cũng đang tiến rất nhanh về phía bên phải. 00:46:20.856 --> 00:46:24.952 Nhưng những điều tôi đang cho quý vị xem chỉ là trung bình của các quốc gia. 00:46:25.066 --> 00:46:29.648 Còn người dân thì sao? Cuộc sống của họ có thực sự khá hơn không? 00:46:29.681 --> 00:46:34.263 Tôi sẽ chỉ cho quý vị xem điều khiến tôi rất hứng thú khi làm một nhà thống kê học. 00:46:34.377 --> 00:46:39.000 Tôi sẽ chỉ cho quý vị về sự phân phối thu nhập. Sự khác nhau giữa người với người. 00:46:39.100 --> 00:46:42.359 Và để làm điều đó, tôi đặt tất cả các chấm này lùi lại 50 năm 00:46:42.380 --> 00:46:45.354 và giờ chúng ta chỉ quan tâm tới tiền thôi. 00:46:45.380 --> 00:46:52.074 Để làm được điều này, chúng ta phải mở rộng và điều chỉnh trục tọa độ, vì những người giàu nhất thì cực kỳ giàu còn những người nghèo nhất lại cực kỳ nghèo, 00:46:52.100 --> 00:46:55.231 do đó phân biệt giữa người với người sẽ lớn hơn khi so sánh khoảng cách giữa các nước với nhau. 00:46:55.265 --> 00:47:00.332 Rồi chúng ta đặt một nước xuống đây. Đây là Hoa Kỳ, 00:47:00.350 --> 00:47:03.408 và trải rộng ra để biểu diễn khoảng thu nhập của nước đó. 00:47:03.450 --> 00:47:06.484 Rồi tôi đưa tất cả các quốc gia châu Mỹ xuống. 00:47:06.490 --> 00:47:10.370 Giờ quý vị có thể thấy được khoảng cách giữa người giàu nhất và người nghèo nhất rồi. 00:47:10.486 --> 00:47:15.228 Còn độ cao này thể hiện số lượng người hiện có ở mỗi mức thu nhập. 00:47:15.263 --> 00:47:18.800 Giờ ta lôi châu Âu xuống. 00:47:19.000 --> 00:47:22.900 Và trên đỉnh này tôi đặt châu Phi. 00:47:23.278 --> 00:47:29.500 Và cuối cùng, khu vực đông dân nhất, trên đỉnh tất cả, châu Á. 00:47:29.990 --> 00:47:36.100 Vậy, vào năm 1963 thế giới được hình thành bởi hai cái gò: 00:47:36.144 --> 00:47:40.075 đầu tiên, là cái gò giàu nhất, trông giống như một con lạc đà, phải không? 00:47:40.111 --> 00:47:44.042 Cái gò đầu tiên ở đây tập trung những người giàu nhất, chủ yếu thuộc châu Âu và châu Mỹ. 00:47:44.060 --> 00:47:49.062 Và cái gò nghèo nhất ở đây chủ yếu là châu Á và châu Phi. 00:47:49.423 --> 00:47:51.896 Và đây là đường giới hạn nghèo đói. 00:47:52.095 --> 00:47:58.086 Quý vị có thể thấy 50 năm trước có bao nhiêu người cực nghèo không? 00:47:58.087 --> 00:48:00.074 Và phần lớn họ sống tại châu Á. 00:48:00.110 --> 00:48:06.147 Và người ta đã nói rằng châu Á không bao giờ thoát khỏi nghèo đói được, giống như những gì người ta đang nói về châu Phi ngày nay. 00:48:06.160 --> 00:48:07.928 Rồi, điều gì đã diễn ra? 00:48:07.965 --> 00:48:09.466 Tôi bắt đầu cho thế giới chuyển động. 00:48:09.503 --> 00:48:15.053 Và quý vị có thể thấy nhiều người đang được sinh ra trong cảnh nghèo đói ở đây, nhưng châu Á đang tiến về phía thu nhập cao hơn 00:48:15.090 --> 00:48:19.101 và 1 tỉ người đã thoát khỏi tình trạng cực nghèo đói 00:48:19.300 --> 00:48:24.121 và hình dáng của thế giới thay đổi, con lạc đà hai bướu kia đã chết. 00:48:24.150 --> 00:48:27.360 Nó tái sinh thành con lạc đà một bướu. 00:48:27.640 --> 00:48:30.518 Và điều quý vị thấy ở đây, 00:48:30.636 --> 00:48:36.024 chính là sự biến đổi từ mức giàu nhất sang mức nghèo nhất, và phần lớn dân số thế giới tập trung ở giữa, 00:48:36.142 --> 00:48:40.963 và chỉ còn lại một tỉ lệ nhỏ dân số thế giới đang sống trong cảnh cực nghèo đói 00:48:41.000 --> 00:48:46.307 nhưng hãy cẩn thận, vẫn còn rất nhiều người: trên 1 tỉ người sống trong cảnh cực nghèo. 00:48:46.668 --> 00:48:52.866 Và câu hỏi ở đây là: Liệu xu hướng 'chạy thoát khỏi sự nghèo đói' còn tiếp tục không 00:48:52.867 --> 00:48:57.238 với những người ở châu Phi hiện nay và hàng tỉ người mới sẽ xuất hiện ở châu Phi? 00:48:59.380 --> 00:49:06.630 Tôi nghĩ điều này là có thể, thậm chí là chắc chắn, rằng phần lớn các quốc gia tại châu Phi cũng sẽ vươn lên để thoát khỏi nghèo đói. 00:49:06.630 --> 00:49:12.298 Điều này sẽ cần tới các hành động khôn ngoan và những khoản đầu tư khổng lồ, nhưng nó có thể xảy ra. 00:49:14.427 --> 00:49:19.735 Nhiều quốc gia châu Phi không còn tiến lên trước với cùng một tốc độ nữa. 00:49:20.000 --> 00:49:24.350 Một số đang di chuyển rất nhanh, trong khi số khác lại tắc nghẽn trong các cuộc xung đột. 00:49:24.351 --> 00:49:28.722 Nhưng phần lớn, như Mozambique, đang tiến những bước chắc chắn. 00:49:30.910 --> 00:49:35.281 Thế còn vấn đề nuôi sống những người châu Phi mới trong tương lai? 00:49:35.363 --> 00:49:41.600 Vâng, hiện nay vẫn còn nhiều thiếu thốn, nhưng cũng có rất nhiều tiềm năng ở đây. 00:49:42.002 --> 00:49:49.400 Sản lượng nông nghiệp tại châu Phi chỉ là một phần trong số những gì họ có thể đạt được khi được hỗ trợ công nghệ tốt hơn. 00:49:53.095 --> 00:49:57.386 Và những dòng sông châu Phi chỉ vừa mới được dùng cho tưới tiêu. 00:49:57.399 --> 00:50:05.483 Một ngày nào đó, châu Phi có thể rền vang tiếng máy gặt đập liên hợp và máy kéo và có thể sản xuất lương thực cho nhiều tỉ người nữa. 00:50:05.888 --> 00:50:10.989 Và xin quý vị đừng tưởng chỉ có mình tôi nghĩ rằng châu Phi có thể làm được điều này. 00:50:10.999 --> 00:50:20.463 Liên Hiệp Quốc sắp đặt ra một mục tiêu mới: Loại bỏ hoàn toàn tình trạng cực nghèo trong vòng 20 năm tới. 00:50:21.030 --> 00:50:26.698 Mọi người đều hiểu rằng đây là một thách thức lơn, nhưng tôi hoàn toàn tin rằng nó khả thi. 00:50:27.993 --> 00:50:29.937 Hãy tưởng tượng rằng điều này sẽ diễn ra. 00:50:30.017 --> 00:50:34.957 Và, điều mà chúng ta vừa nhìn thấy là những người giàu đã ngừng di chuyển... 00:50:34.990 --> 00:50:40.949 và khoảng giữa... nó đang chuyển động. Nhưng phần nghèo nhất lại bị tắc lại. 00:50:41.919 --> 00:50:46.860 Vùng cực nghèo này là nơi có phần lớn những người không biết chữ. 00:50:46.990 --> 00:50:51.394 Ở đây vẫn còn tỉ lệ trẻ tử vong cao và mỗi phụ nữ vẫn sinh nhiều con. 00:50:51.558 --> 00:50:58.927 Dường như sự cực nghèo đói cứ tự sản sinh lại mình nếu bạn chấm dứt nó ngay. 00:50:58.928 --> 00:51:05.200 Nhưng Andre và Olivia, và những người giống họ, đang lao động rất chăm chỉ để thoát khỏi nghèo đói, 00:51:05.220 --> 00:51:10.992 và nếu họ có được sự trợ giúp đúng đắn từ chính phủ và từ các nguồn quốc tế 00:51:10.999 --> 00:51:18.884 về các phương diện như trường học, chăm sóc sức khỏe, vaccine, đường xá, điện, phòng tránh thai, 00:51:19.015 --> 00:51:25.443 thì họ có thể xoay xở được, nhưng họ sẽ chủ yếu xoay xở bằng chính sức lao động của mình. 00:51:25.493 --> 00:51:31.921 Nào... hãy tiến lên... theo bước Andre và Olivia dọc đường này. 00:51:31.950 --> 00:51:36.698 Điều đó sẽ xảy ra trong vài thập kỷ nữa... Vâng! 00:51:36.800 --> 00:51:40.660 Nhưng thoát khỏi nghèo đói chỉ mới là bước đầu. 00:51:40.664 --> 00:51:46.333 Con người muốn tiếp tục đi dọc con đường này để tới một cuộc sống tốt đẹp. 00:51:46.384 --> 00:51:49.225 Nhưng một cuộc sống tốt đẹp nghĩa là gì? 00:51:50.756 --> 00:51:57.727 Với phần lớn mọi người trên thế giới, cuộc sống tốt đẹp mà họ đang vật lộn để có được nghĩa là nhiều máy móc hơn và sử dụng nhiều năng lượng hơn. 00:51:58.043 --> 00:52:06.715 Và đó chính là vấn đề. Vì tất cả những điều này sẽ góp phần gây nên mối đe dọa cho tương lai: tình trạng biến đổi khí hậu trầm trọng. 00:52:06.950 --> 00:52:11.816 80% năng lượng mà thế giới sử dụng vẫn là nhiên liệu hóa thạch, 00:52:11.970 --> 00:52:17.160 và khoa học chỉ ra rằng khí hậu sẽ thay đổi nghiêm trọng trong tương lai 00:52:17.190 --> 00:52:24.800 do lượng khí thải carbon dioxide từ việc đốt liên tục các nhiên liệu hóa thạch này. 00:52:26.416 --> 00:52:31.281 Tôi không phải là người giỏi nhất để nói với quý vị về việc biến đổi khí hậu sẽ trở nên nghiêm trọng ra sao 00:52:31.355 --> 00:52:34.358 mà tôi cũng không phải là chuyên gia về cách ngăn chặn nó. 00:52:34.513 --> 00:52:42.212 Điều tôi có thể làm là cung cấp số liệu để quý vị hiểu rằng ai là người đang thải ra carbon dioxide. 00:52:42.250 --> 00:52:44.641 Tôi sẽ trình bày điều này. 00:52:44.670 --> 00:52:49.350 Quý vị nhớ thước đo dùng để đo từ nhóm những người nghèo nhất tới những người giàu nhất 00:52:49.411 --> 00:52:53.884 từ những người khó có thể mua nổi đôi giày để đi tới những người di chuyển bằng máy bay chứ? 00:52:53.945 --> 00:53:02.548 Còn cái này thể hiện số lượng nhiên liệu hóa thạch được dùng trên thế giới trong vòng 1 năm 00:53:02.690 --> 00:53:05.301 than, dầu và gas tự nhiên. 00:53:05.362 --> 00:53:09.187 Và nó thể hiện tổng lượng carbon dioxide thải ra nhiều hơn hay ít đi. 00:53:09.250 --> 00:53:13.154 Bây giờ, 1 tỉ người giàu nhất đang dùng bao nhiêu nhiên liệu? 00:53:14.105 --> 00:53:16.150 Một nửa số đó. 00:53:16.291 --> 00:53:18.903 Còn 1 tỉ người giàu tiếp theo? 00:53:18.950 --> 00:53:21.332 Nửa số còn lại. 00:53:21.392 --> 00:53:24.004 Vậy quý vị đoán được 1 tỉ người tiếp theo dùng bao nhiêu chứ 00:53:24.226 --> 00:53:28.214 nửa số còn lại. Và những người còn lại hầu như không dùng gì. 00:53:28.250 --> 00:53:37.687 Đây là những con số đã làm tròn, nhưng nó chỉ ra rõ rằng hầu hết nhiên liệu hóa thạch trên thế giới do 1,2,3 tỉ người giàu nhất sử dụng 00:53:37.688 --> 00:53:40.197 Họ dùng trên 85%. 00:53:40.200 --> 00:53:47.646 1 tỉ người giàu nhất giờ đã ngừng tăng, nhưng chúng ta chưa biết liệu họ có giảm đi không. 00:53:47.649 --> 00:53:52.909 Và trong những thập kỷ tới chính sự phát triển kinh tế của hai khu vực này 00:53:52.950 --> 00:53:57.443 sẽ làm tăng lượng nhiên liệu tiêu thụ và lượng khí thải ra. 00:53:57.527 --> 00:54:03.273 Ngay cả khi những người này thoát khỏi cảnh cực nghèo và giàu hơn để mua được xe máy 00:54:03.276 --> 00:54:07.807 họ cũng không góp phần nhiều vào lượng CO2 thải ra. 00:54:07.810 --> 00:54:15.013 Và theo sự gia tăng dân số, phần lớn số người được sinh ra trong 40 năm tới sẽ thuộc nhóm này. 00:54:15.078 --> 00:54:19.999 Nhưng nếu quý vị hỏi những người giàu nhất, có vẻ họ sẽ hiểu sai 00:54:20.017 --> 00:54:24.709 Họ nhìn xuống từ lượng khí thải cao ngất của mình và nói: 00:54:24.750 --> 00:54:30.296 "Ồ, những người ở dưới kia, các ông không sống được như chúng tôi, các ông sẽ phá hỏng cái hành tinh này mất." 00:54:30.866 --> 00:54:37.907 Quý vị biết đấy, tôi thấy rằng lý lẽ của những người ở đây đưa ra để ngắt lời có vẻ chính xác và logic hơn. 00:54:38.072 --> 00:54:42.846 Họ nói: "Sao? Ai nói rằng chúng tôi không thể sống được như các ông? 00:54:43.335 --> 00:54:48.109 Tốt hơn là các ông nên thay đổi trước nếu muốn chúng tôi sống khác đi." 00:54:50.460 --> 00:54:56.125 Có rất nhiều điều cần thiết để có một cuộc sống tốt hơn mà hàng tỉ người trên thế giới chưa có. 00:54:56.128 --> 00:55:02.926 Nhà và làng của Andre, và rất nhiều người như họ, thậm chí không có điện. 00:55:03.577 --> 00:55:06.893 Mozambique có một nguồn dự trữ than khổng lồ 00:55:06.999 --> 00:55:13.937 và nếu quốc gia này và các nước nghèo khác xây được những nhà máy nhiệt điện dùng than để cung cấp điện cho công nghiệp 00:55:14.021 --> 00:55:19.767 Tô không nghĩ rằng những kẻ thải ra nhiều CO2 hơn có thể cản trở được. 00:55:19.770 --> 00:55:26.001 Bây giờ tôi xin hỏi quý vị 2 câu hỏi mà tôi thường hỏi các sinh viên Thụy Điển của mình. 00:55:26.247 --> 00:55:31.479 Câu đầu tiên là: Có bao nhiêu người trong số quý vị không đi máy bay trong năm nay? 00:55:33.615 --> 00:55:35.232 À ha. 00:55:35.477 --> 00:55:39.766 Rất ít việc có thể làm xong mà không cần tới máy bay. Câu tiếp theo là: 00:55:39.768 --> 00:55:45.982 Bao nhiêu người trong số quý vị không dùng máy giặt và giặt tay tất cả chăn ga gối đệm, 00:55:45.984 --> 00:55:48.886 quần áo và các thứ khác trong năm vừa rồi? 00:55:50.281 --> 00:55:52.870 Tôi đã nghĩ vậy mà, không ai cả. 00:55:53.034 --> 00:55:59.105 Tất cả những ai có thể mua một cái máy giặt, ngay cả những người nòng cốt của phong trào bảo vệ môi trường. 00:55:59.795 --> 00:56:03.437 Và tôi vẫn nhớ ngày mà gia đình tôi có cái máy giặt đầu tiên. 00:56:03.520 --> 00:56:07.080 Đó là ngày 1/11/1952. 00:56:07.083 --> 00:56:11.209 Bà tôi được mời làm người đầu tiên khởi động cái máy. 00:56:11.455 --> 00:56:15.338 Bà đã giặt tay suốt cuộc đời mình cho một gia đình có 9 người. 00:56:15.422 --> 00:56:24.002 Và khi bà bật cái máy, bà ngồi vào ghế và xem cái máy chạy suốt một giờ đồng hồ. 00:56:24.010 --> 00:56:26.269 Bà hoàn toàn bị mê hoặc. 00:56:26.300 --> 00:56:32.018 Với mẹ tôi, điều đó có nghĩa là có nhiều thời giờ hơn cho những việc khác. 00:56:32.183 --> 00:56:37.119 Mẹ có thể đọc sách cho tôi, tôi nghĩ chính điều này đã giúp tôi trở thành một giáo sư. 00:56:37.200 --> 00:56:40.762 Không có gì lạ khi chúng tôi nói cảm ơn những nhà máy thép 00:56:40.800 --> 00:56:45.539 cảm ơn nhà máy bột giặt, cảm ơn nhà máy điện. 00:56:47.566 --> 00:56:49.587 Và giờ... 00:56:49.995 --> 00:56:57.116 Khi nghĩ về những gì mà tất cả những điều này mang lại cho chúng ta, tôi mạo muội khuyên quý vị một điều nhỏ, 00:56:57.120 --> 00:57:00.922 ngoài những thứ khác: hãy xem các số liệu. 00:57:00.925 --> 00:57:02.865 Hãy nhìn vào thực tế của thế giới. 00:57:02.900 --> 00:57:11.042 Và quý vị sẽ thấy chúng ta đang ở đâu và chúng ta có thể tiến lên như thế nào với những tỉ người này trên hành tinh tuyệt vời của mình. 00:57:12.342 --> 00:57:16.144 Những thách thức về nghèo đói đã giảm đi rất nhiều 00:57:16.145 --> 00:57:21.200 và lần đầu tiên trong lịch sử, chúng ta có thể kết thúc nó. 00:57:22.625 --> 00:57:27.479 Thách thức về dân số, trên thực tế, đang được giải quyết, 00:57:27.563 --> 00:57:31.100 số trẻ em đã ngừng tăng. 00:57:31.150 --> 00:57:36.687 Còn thách thức về biến đổi khí hâu, chúng ta vẫn có thể tránh được những tình huống tệ nhất. 00:57:37.125 --> 00:57:44.226 Nhưng điều cần thiết là những người giàu nhất, càng sớm càng tốt, 00:57:44.250 --> 00:57:51.675 hãy tìm cách điều chỉnh lại việc sử dụng các nguồn tài nguyên của mình xuống một mức độ nào đó, để dần dần 00:57:51.690 --> 00:57:57.748 các tài nguyên có thể chia sẻ với 10 tỉ người, hoặc 11 tỉ người vào cuối thế kỷ này. 00:57:57.934 --> 00:58:01.230 Tôi không bao giờ gọi mình là một kẻ lạc quan, 00:58:01.334 --> 00:58:03.983 nhưng tôi công nhận mình là một người tin vào các khả năng. 00:58:03.984 --> 00:58:08.193 Và tôi cũng muốn nói thêm rằng thế giới thực ra tốt đẹp hơn nhiều so với nhiều người trong quý vị nghĩ. 00:58:08.459 --> 00:58:11.432 Xin cảm ơn rất nhiều.