0:00:04.780,0:00:10.400
Żyjemy w świecie nieustających zmian.

0:00:11.334,0:00:15.155
Tłumy ludzi migrujących do nowych, ogromnych miast,

0:00:15.158,0:00:18.327
wypełniające strzeliste wieżowce

0:00:18.500,0:00:21.436
i rozległe slumsy.

0:00:21.440,0:00:25.760
Nienasycony apetyt na paliwo i żywność,

0:00:25.770,0:00:28.500
nieprzewidywalne zmiany klimatu,

0:00:29.000,0:00:35.087
a wszystko to w świecie z ciągle rosnącą populacją.

0:00:36.460,0:00:38.277
Czy powinniśmy się martwić?

0:00:38.280,0:00:41.516
Czy powinniśmy się bać?

0:00:42.660,0:00:46.100
Jak nadać temu wszystkiemu sens?

0:00:52.501,0:00:59.000
7 miliardów ludzi żyje obecnie na naszej planecie. Czy to nie piękne?

0:00:59.010,0:01:03.500
Ale niektórzy, gdy myślą o świecie i jego przyszłości, panikują!

0:01:03.510,0:01:06.267
Inni wolą o tym wszystkim nie myśleć.

0:01:06.280,0:01:09.800
Ale dzisiaj pokażę, jak naprawdę się rzeczy mają.

0:01:09.971,0:01:13.000
Nazywam się Hans Rosling, jestem statystykiem, który ....

0:01:13.010,0:01:15.036
NIE, NIE, NIE, NIE ... nie wyłączaj!

0:01:15.040,0:01:19.509
Ponieważ z najnowszych danych ze wszystkich krajów pokażę wam świat w nowy sposób.

0:01:19.510,0:01:22.654
I zamierzam wam opowiedzieć, jak zmienia się światowa populacja,

0:01:22.656,0:01:27.622
i co dzisiejsze dane mówią nam o przyszłości świata.

0:01:27.630,0:01:32.500
Niewątpliwie stoimy wobec wielkich wyzwań,

0:01:32.730,0:01:36.693
ale dobre wieści są takie, że przyszłość nie rysuje się aż tak ponuro,

0:01:36.800,0:01:42.400
a ludzkość już teraz ma się lepiej, niż wielu z was myśli!

0:01:44.000,0:01:45.400
"Nie panikujcie!"

0:01:45.500,0:01:47.300
"Prawda o populacji"

0:01:47.400,0:01:49.740
"z profesorem Hansem Roslingiem"

0:01:51.495,0:01:53.350
Dzieci...

0:01:53.355,0:01:55.170
Każde jest błogosławieństwem.

0:01:55.300,0:01:59.000
Ale wielu uważa, że przyrost populacji wymknął się spod kontroli.

0:01:59.500,0:02:02.400
Niektórzy nawet mówią o bombie populacyjnej!

0:02:03.450,0:02:05.800
Czy mają rację?

0:02:07.370,0:02:11.810
Zatem gdzie dziś się znajdujemy z problemem zaludnienia? I jak tu dotarliśmy?

0:02:11.900,0:02:16.279
Opowiem wam historię o wszystkich, którzy kiedykolwiek żyli...

0:02:16.345,0:02:20.240
Cóż, przynajmniej w ciągu ostatniego tysiąca lat.

0:02:20.250,0:02:21.700
No, to jedziemy.

0:02:21.720,0:02:25.122
Przedstawiam Wam dwie osie.

0:02:25.123,0:02:33.194
To jest czas w latach, a to jest liczba ludności na świecie w miliardach.

0:02:33.240,0:02:41.404
W roku 10 000 p.n.e., kiedy pierwsi ludzie zostali rolnikami, archeolodzy szacują,

0:02:41.420,0:02:45.338
że światowa populacja wynosiła tylko 10 milionów.

0:02:45.340,0:02:49.488
Wyobraźcie sobie: 10 milionów! To jak Szwecja obecnie!

0:02:49.490,0:02:52.712
Świat złożony tylko ze Szwedów!

0:02:53.414,0:02:56.953
Ale potem, jak mijały tysiąclecia,

0:02:56.953,0:02:59.489
przybywało rolników, żywności i ludności,

0:02:59.489,0:03:01.359
aż pojawiły się wielkie imperia,

0:03:01.390,0:03:04.436
Egipt, Chiny, Indie...

0:03:04.436,0:03:06.120
i w końcu Europa!

0:03:06.120,0:03:09.672
I populacja dalej rosła, ale bardzo powoli

0:03:09.682,0:03:13.772
Zatrzymam się tutaj, w roku 1800

0:03:13.782,0:03:19.461
Ponieważ właśnie w roku 1800 globalna populacja osiągnęła miliard ludzi

0:03:19.461,0:03:22.807
Wyobraźcie sobie... Przez cały ten czas,

0:03:22.883,0:03:28.673
wzrost populacji to był tylko mały ułamek procenta, przez tysiące lat.

0:03:28.699,0:03:31.780
Ale w roku 1800, z rewolucją przemysłową,

0:03:31.812,0:03:33.593
wszystko się zmieniło

0:03:33.593,0:03:35.578
i populacja zaczęła rosnąć szybciej.

0:03:35.624,0:03:37.768
W trochę więcej niż 100 lat,

0:03:37.771,0:03:39.291
osiągnęła 2 miliardy.

0:03:39.315,0:03:41.733
A kiedy chodziłem do szkoły,

0:03:41.768,0:03:43.233
osiągnęła 3 miliardy.

0:03:43.283,0:03:45.876
I wielu mówiło:

0:03:45.876,0:03:48.280
"Ziemia nie może utrzymać więcej ludzi".

0:03:48.280,0:03:49.672
Nawet eksperci tak mówili.

0:03:49.685,0:03:51.538
Ale oto, co się wydarzyło.

0:03:51.963,0:03:53.919
Osiągnęliśmy 4 miliardy...

0:03:53.919,0:03:55.249
5 miliardów...

0:03:55.249,0:03:56.529
6 miliardów...

0:03:56.554,0:03:58.514
7 miliardów!

0:03:58.620,0:04:00.254
Wyobraźcie sobie...

0:04:00.754,0:04:03.395
Więcej niż połowa światowej populacji

0:04:03.431,0:04:05.241
urodziła się w czasie mojego życia.

0:04:05.407,0:04:08.992
I ta liczba wciąż rośnie.

0:04:10.414,0:04:13.845
Większość wzrostu ludności ostatnich lat

0:04:13.906,0:04:15.492
wydarzyła się w Azji.

0:04:15.619,0:04:17.748
Jak tutaj, w Bangladeszu,

0:04:17.817,0:04:20.107
gdzie ludność się potroiła

0:04:20.116,0:04:21.466
w czasie mojego życia.

0:04:21.466,0:04:27.504
Z 50 milionów do ponad 150 milionów.

0:04:27.768,0:04:31.540
Teraz to jeden z najgęściej zaludnionych

0:04:31.555,0:04:32.735
krajów na świecie.

0:04:32.790,0:04:39.491
Około 15 milionów żyje w zatłoczonej stolicy, Dhace.

0:04:40.100,0:04:41.510
Miejscowi

0:04:41.510,0:04:44.010
czy w mieście czy na wsi,

0:04:44.081,0:04:48.271
są głęboko zaniepokojeni wielkością rodzin.

0:04:48.942,0:04:52.150
Ale nadchodzi nowy Bangladesz...

0:04:52.168,0:04:54.101
Tak jak rodzina Khan.

0:04:54.101,0:04:59.150
Mama Taslima, córki Tanjina i mała Sadia.

0:04:59.200,0:05:02.232
i tata Hannan.

0:05:03.760,0:05:06.210
Kobietom zabiera wieki przygotowanie się,

0:05:06.260,0:05:08.280
mężczyźni nie potrzebują tyle czasu.

0:05:08.500,0:05:10.740
Po co to nakładasz,

0:05:10.778,0:05:13.528
jeżeli potem zetrzesz to rękami?

0:05:14.176,0:05:17.736
Oboje, Taslima i Hannan pochodzą z dużych rodzin.

0:05:17.738,0:05:21.500
Ale postanowili mieć tylko 2 dzieci.

0:05:21.700,0:05:23.772
W Bangladeszu jest slogan,

0:05:23.796,0:05:26.056
który możesz wszędzie usłyszeć:

0:05:26.200,0:05:29.970
"Nie więcej niż dwoje dzieci - jedno nawet lepiej!"

0:05:34.000,0:05:36.600
To szczęście, że mam tylko dwoje dzieci.

0:05:37.000,0:05:39.500
Gdybym miał więcej, nie stać by mnie było na to.

0:05:39.900,0:05:42.000
Dla dwójki dzieci mogę kupić, co zechcą.

0:05:47.000,0:05:50.300
Mój portfel jest teraz pusty!

0:05:50.812,0:05:54.242
Taslima i Hannan są częścią przemiany kulturowej

0:05:54.296,0:05:55.996
odejścia od dużych rodzin.

0:05:56.010,0:05:59.728
I dla Taslimy, stało się to pracą.

0:06:00.100,0:06:03.525
Pracuje dla Urzędu Planowania Rodziny,

0:06:03.527,0:06:06.583
który w każdej wsi zatrudnia takie kobiety jak ona.

0:06:06.591,0:06:09.602
Chodzi od drzwi do drzwi,

0:06:09.621,0:06:13.531
żeby pomóc innym zaplanować mniejsze rodziny.

0:06:15.000,0:06:16.600
Kiedy miałaś ostatni okres?

0:06:16.900,0:06:19.000
Dwudziestego drugiego.

0:06:19.020,0:06:21.000
Czyli nie używasz żadnej antykoncepcji?

0:06:21.500,0:06:23.200
Nie będzie to problem, jeśli zajdziesz w ciążę?

0:06:23.200,0:06:26.110
Niełatwo zachodzę w ciążę.

0:06:26.110,0:06:28.400
Ale już masz dwójkę dzieci

0:06:28.400,0:06:31.000
Nie mam czasu iść do kliniki.

0:06:31.500,0:06:34.269
Taslima oferuje poradę, wsparcie moralne

0:06:34.275,0:06:35.602
i co najważniejsze,

0:06:35.602,0:06:39.030
szereg środków antykoncepcyjnych.

0:06:39.370,0:06:40.897
Masz trzy córki,

0:06:40.998,0:06:43.518
naprawdę chcesz mieć więcej dzieci?

0:06:44.780,0:06:46.400
To zależy od ojca.

0:06:46.500,0:06:48.510
To ty rodzisz,

0:06:48.560,0:06:50.570
dlaczego to zależy od niego?

0:06:50.600,0:06:53.200
Ty musisz przejść przez cały ból, a nie on.

0:06:53.270,0:06:54.991
Kto musi przejść przez poród?

0:06:55.080,0:06:56.940
Ja przechodzę przez poród,

0:06:56.940,0:06:58.820
ale jeżeli on chce chłopca,

0:06:58.820,0:07:00.000
co mogę zrobić?

0:07:00.000,0:07:04.600
To pigułka, weź ją kiedy zacznie się okres

0:07:09.590,0:07:11.280
Ciężko do nich dotrzeć,

0:07:11.280,0:07:13.220
kiedy są mniej wyedukowani.

0:07:13.650,0:07:16.640
Ale stopniowo przekazujemy przesłanie.

0:07:17.270,0:07:21.148
Więc jak udane są wysiłki Taslimy i Bangladeszu

0:07:21.487,0:07:23.357
z redukowaniem współczynnika dzietności?

0:07:23.487,0:07:26.089
Czyli liczby dzieci na kobietę.

0:07:26.108,0:07:28.912
W Szwecji założyliśmy Fundację Gapminder,

0:07:28.914,0:07:31.590
żeby udostępnić światowe dane

0:07:31.689,0:07:33.519
w sposób zrozumiały dla każdego.

0:07:33.749,0:07:37.712
Pokażę wam sytuację w Bangladeszu.

0:07:37.720,0:07:41.375
Na osi poziomej liczba dzieci na kobietę.

0:07:41.427,0:07:44.853
Od 1, 2... 7 do 8

0:07:44.871,0:07:47.896
A na osi pionowej,

0:07:47.896,0:07:50.256
spodziewana długość życia,

0:07:50.256,0:07:53.987
zakładana liczba lat, którą przeżyje noworodek.

0:07:54.122,0:07:57.204
Od 30, aż do 90.

0:07:57.204,0:08:00.093
Teraz... zaczynamy w 1972

0:08:00.115,0:08:02.520
bardzo ważny rok dla Bangladeszu,

0:08:02.540,0:08:04.950
pierwszy pełny rok niepodległości.

0:08:04.980,0:08:08.400
W tym roku, Bangladesz był tam.

0:08:08.500,0:08:11.489
Średnio siedmioro dzieci na kobietę,

0:08:11.522,0:08:14.949
a spodziewana długość życia poniżej 50 lat.

0:08:14.984,0:08:17.336
Co się wydarzyło po uzyskaniu niepodległości?

0:08:17.386,0:08:20.771
Wydłużyło się życie w Bangladeszu?

0:08:20.771,0:08:22.326
Zmniejszyła się liczba dzieci?

0:08:22.326,0:08:23.520
Oto dane.

0:08:23.520,0:08:24.795
Startuję Bangladesz.

0:08:24.795,0:08:27.249
Rzeczywiście, życie się wydłuża,

0:08:27.249,0:08:28.609
a dzieci coraz mniej... 6... 5...

0:08:28.680,0:08:30.941
i życie coraz dłuższe... 4... 3...

0:08:30.941,0:08:33.991
i zatrzymuje się prawie na 2.

0:08:33.991,0:08:35.566
Czyli na 2.2

0:08:35.581,0:08:37.440
A średnia życia to 70 lat.

0:08:37.480,0:08:39.762
To niesamowite!

0:08:39.762,0:08:42.049
W ciągu 40 lat

0:08:42.049,0:08:43.353
Bangladesz przeszedł

0:08:43.357,0:08:48.131
z 7... 6... 5... 4... 3... 2...

0:08:48.150,0:08:51.728
To cud, co się wydarzyło w Bangladeszu!

0:08:52.300,0:08:54.114
Ale czy tylko w Bangladeszu?

0:08:54.474,0:08:57.013
Pokażę wam dane z całego świata.

0:08:57.013,0:08:59.958
Cofnę się 50 lat,

0:08:59.958,0:09:02.014
do roku 1963

0:09:02.400,0:09:04.873
To są wszystkie kraje

0:09:04.890,0:09:08.252
Zielone to Ameryka,

0:09:08.252,0:09:09.372
północna i południowa.

0:09:09.502,0:09:11.901
Żółte to Europa,

0:09:11.901,0:09:13.001
wschodnia i zachodnia.

0:09:13.049,0:09:15.002
Niebieskie to Afryka,

0:09:15.002,0:09:16.642
na północ i południe od Sahary.

0:09:16.642,0:09:19.052
A czerwone to Azja,

0:09:19.052,0:09:20.869
razem z Australią i Nową Zelandią.

0:09:20.986,0:09:22.687
Wielkość bańki

0:09:22.687,0:09:24.518
to rozmiar populacji.

0:09:24.788,0:09:25.778
Popatrzmy:

0:09:26.338,0:09:29.496
Wielkie to Chiny i Indie.

0:09:29.496,0:09:31.308
Bangladesz tuż za nimi.

0:09:32.121,0:09:34.034
W 1963 roku

0:09:34.034,0:09:37.293
średnia liczba dzieci na kobietę na świecie

0:09:37.293,0:09:38.293
wynosiła 5.

0:09:38.293,0:09:40.793
Ale to był podzielony świat...

0:09:40.796,0:09:41.796
widzicie?

0:09:42.500,0:09:46.512
Kraje tutaj, to kraje rozwinięte,

0:09:46.512,0:09:48.872
małe rodziny i długie życie.

0:09:49.073,0:09:52.340
A tutaj to kraje rozwijające się,

0:09:52.340,0:09:54.110
z dużymi rodzinami

0:09:54.230,0:09:55.230
i krótkim życiem.

0:09:55.350,0:09:57.577
I bardzo mało krajów między nimi.

0:09:57.839,0:10:00.598
Ale zobaczmy co się wydarzyło.

0:10:00.799,0:10:02.328
Startuję świat!

0:10:02.399,0:10:03.986
Zaczynamy...

0:10:03.998,0:10:05.230
Widzicie...

0:10:05.293,0:10:07.844
Chiny, duża bańka, poprawia się zdrowie

0:10:07.844,0:10:09.557
i zaczynają planowanie rodziny,

0:10:09.557,0:10:11.257
przesuwają się do mniejszych rodzin.

0:10:11.257,0:10:12.590
Duża zielona,

0:10:12.590,0:10:14.095
spójrzcie, Meksyk, dochodzi tam!

0:10:14.095,0:10:16.970
To jest Brazylia, też zielona w Ameryce Łacińskiej.

0:10:16.970,0:10:19.279
A tutaj Indie je gonią!

0:10:19.279,0:10:22.200
Duże czerwone bańki[br]to kraje azjatyckie już na tej drodze.

0:10:22.200,0:10:23.805
Wielu Afrykanów wciąż

0:10:23.805,0:10:25.440
"wiele dzieci na na kobietę",

0:10:25.440,0:10:26.898
I wtedy Bangladesz tam

0:10:26.898,0:10:29.705
prześciga Indie w drodze do małych rodzin,

0:10:29.705,0:10:32.283
I teraz prawie wszystkie kraje tam idą,

0:10:32.283,0:10:33.436
nawet Afryka!

0:10:33.436,0:10:36.516
Uuuu! To było trzęsienie ziemii w Haiti!

0:10:36.516,0:10:39.247
I teraz wszyscy lądują tam.

0:10:39.535,0:10:41.565
Co za zmiana!

0:10:42.084,0:10:47.510
Dzisiaj, średnia światowa to 2.5

0:10:47.675,0:10:48.752
Wyobraźcie sobie:

0:10:48.992,0:10:51.902
50 lat temu wynosiła 5!

0:10:52.004,0:10:53.824
Świat się zmienił:

0:10:53.824,0:10:56.934
średnia liczba dzieci na kobietę

0:10:56.934,0:10:59.321
spadła z 5 do 2.5

0:10:59.511,0:11:01.262
I ciągle spada...

0:11:01.482,0:11:03.992
Co za wielka zmiana!

0:11:04.220,0:11:05.730
Ludzie mogliby pomyśleć,

0:11:05.730,0:11:08.853
że Bangladesz i inne podobne kraje

0:11:08.853,0:11:11.902
są jakimś epicentrum bomby populacyjnej.

0:11:11.902,0:11:13.491
Nie mogliby się bardziej mylić.

0:11:13.743,0:11:14.529
Dla mnie,

0:11:14.529,0:11:15.927
pracownik służby zdrowia

0:11:15.927,0:11:18.520
jak pani Taslima i inni,

0:11:18.740,0:11:20.988
którzy zabrali swoje kraje z tej strony...

0:11:20.988,0:11:23.618
całą drogę... w kilka dekad

0:11:23.810,0:11:25.990
do o wiele lepszego zdrowia

0:11:25.990,0:11:27.199
i mniejszych rodzin,

0:11:27.199,0:11:29.415
są bohaterami naszych czasów!

0:11:29.415,0:11:32.326
Zmiana, która się wydarzyła jest niesamowita.

0:11:32.339,0:11:36.057
Już nie żyjemy w podzielonym świecie.

0:11:36.544,0:11:41.802
Ale jak dużo ludzie wiedzą o tej niesamowitej zmianie?

0:11:41.816,0:11:45.718
W Gapminder pokazujemy nie tylko dane,

0:11:45.718,0:11:50.460
mierzymy też ich stopień wiedzy lub niewiedzy o świecie.

0:11:50.523,0:11:54.038
Więc najpierw zrobiliśmy badanie w Szwecji.

0:11:54.038,0:11:56.800
Wyniki były przygnębiające.

0:11:56.800,0:11:59.849
Zatem drugie badanie zrobiliśmy w Wielkiej Brytanii.

0:11:59.849,0:12:04.501
Mieliśmy wielkie nadzieje, bo Brytyjczycy byli wszędzie.

0:12:04.501,0:12:06.916
Myśleliśmy, że tutaj dostaniemy dobre wyniki.

0:12:06.950,0:12:08.508
Pierwsze zadanie pytanie brzmiało:

0:12:08.508,0:12:13.000
Średnia liczba dzieci na kobietę w Bangladeszu.

0:12:13.000,0:12:15.490
I daliśmy cztery możliwości:

0:12:15.490,0:12:19.475
2.5, 3.5, 4.5 lub 5.5

0:12:19.500,0:12:22.450
To wyniki brytyjskiej ankiety.

0:12:28.458,0:12:31.199
Ale wy znacie poprawną odpowiedź:

0:12:31.324,0:12:33.394
to 2.5.

0:12:33.450,0:12:37.507
Tylko 12 procent Brytyjczyków odpowiedziało poprawnie.

0:12:37.520,0:12:38.949
Więc pomyśleliśmy,

0:12:38.954,0:12:43.434
że może gorzej wykształceni obniżyli wyniki?

0:12:43.500,0:12:45.741
Więc wyróżniliśmy tych,

0:12:45.741,0:12:49.493
co uzyskali dyplom na dobrych, brytyjskich uniwersytetach.

0:12:49.545,0:12:55.632
A oto ich wyniki.

0:12:57.541,0:13:00.505
Wypadli jeszcze gorzej!

0:13:00.589,0:13:02.631
Możecie dojść do wniosku,

0:13:02.631,0:13:04.900
że Brytyjczykom brakuje wiedzy o świecie.

0:13:05.170,0:13:06.982
Nie, nie!

0:13:07.196,0:13:11.683
A gdyby zapytać szympansa i jego kolegów?

0:13:11.697,0:13:18.021
Napisać odpowiedzi na bananach i niech wybiorą po jednym.

0:13:18.035,0:13:20.493
Oto jakie wyniki bym otrzymał.

0:13:20.950,0:13:23.766
Oczywiście szympansy nic nie wiedzą o Bangladeszu.

0:13:29.052,0:13:31.487
Ale dzięki czystemu prawdopodobieństwu,

0:13:31.487,0:13:34.763
wybraliby poprawną odpowiedź dwa razy częściej niż Brytyjczycy.

0:13:35.620,0:13:41.553
Więcej niż połowa Brytyjczyków myśli, że to 4.5 lub więcej.

0:13:43.149,0:13:46.983
Problemem nie jest brak wiedzy,

0:13:46.983,0:13:48.750
ale przyjęte z góry opinie!

0:13:48.797,0:13:51.200
Brytyjczycy nie mogą sobie wyobrazić,

0:13:51.200,0:13:52.262
nawet zgadnąć,

0:13:52.325,0:13:54.366
że kobiety w Bangladeszu

0:13:54.366,0:13:55.987
mają średnio 2.5 dzieci.

0:13:56.087,0:13:57.557
A teraz to już nawet 2.2.

0:13:57.728,0:13:59.522
To jest to czego Brytyjczycy nie wiedzą:

0:13:59.522,0:14:02.442
Taslima i jej rodzina są normą w Bangladeszu,

0:14:02.442,0:14:04.785
najczęściej spotykaną wielkością rodziny.

0:14:04.908,0:14:07.150
I to nie tylko tam,

0:14:07.150,0:14:08.633
tak jest na całym świecie.

0:14:09.061,0:14:11.491
W Brazylii, rodziny dwudzietne.

0:14:12.150,0:14:15.498
Vietnam, rodziny dwudzietne.

0:14:16.103,0:14:18.433
Nawet w Indiach,

0:14:18.433,0:14:21.887
dziś najczęściej rodzina ma dwoje dzieci.

0:14:21.887,0:14:24.184
Również na kontynencie afrykańskim

0:14:24.184,0:14:26.252
w wielkich miastach jak Addis Abeba,

0:14:26.600,0:14:29.723
znajdziemy poniżej dwojga dzieci na kobietę.

0:14:29.930,0:14:32.621
Muzułmannie, buddyści,

0:14:32.621,0:14:34.134
hinduiści i chrześcijanie.

0:14:34.228,0:14:36.322
Nie znajdziemy religii,

0:14:36.322,0:14:38.053
kultury,

0:14:38.053,0:14:39.229
kontynentu,

0:14:39.315,0:14:41.820
gdzie nie ma dwudzietnych rodzin.

0:14:42.000,0:14:45.680
Zmiana z rodzin wielodzietnych do dwudzietnych

0:14:45.702,0:14:49.150
jest jedną z najważniejszych rzeczy na świecie,

0:14:49.150,0:14:51.123
która się wydarzyła podczas mojego życia.

0:14:51.227,0:14:54.500
To wydarzenie bez precedensu w historii świata!

0:14:59.600,0:15:02.515
I znów wróciliśmy do Bangladeszu.

0:15:02.750,0:15:04.247
Znajdźmy powody

0:15:04.247,0:15:07.743
stojące za historyczną i dalej trwającą przemianą

0:15:07.743,0:15:09.811
z dużych do małych rodzin.

0:15:10.500,0:15:12.506
Prawie wszystkie dziewczynki

0:15:12.506,0:15:13.788
w muzułmańskim Bangladeszu,

0:15:13.788,0:15:15.781
jak 15 letnia Tanjina,

0:15:15.781,0:15:17.488
chodzą dzisiaj do szkoły.

0:15:17.755,0:15:21.263
Rząd nawet płaci rodzinom,

0:15:21.263,0:15:24.549
żeby wysyłali dziewczynki do szkół ponadpodstawowych.

0:15:25.000,0:15:26.990
W szkole Tanjiny

0:15:26.990,0:15:30.745
jest nawet więcej dziewczynek niż chłopców.

0:15:33.500,0:15:36.300
Co to za typ rodziny?

0:15:36.400,0:15:37.700
Duża rodzina!

0:15:37.700,0:15:39.740
Czy zabraknie im jedzenia?

0:15:39.740,0:15:40.900
Tak!

0:15:40.900,0:15:43.550
Ciężko przeoczyć sedno tej lekcji.

0:15:44.600,0:15:46.350
Co to za typ rodziny?

0:15:46.350,0:15:47.675
Mała rodzina!

0:15:48.000,0:15:49.410
Czy będą mieli problemy?

0:15:49.410,0:15:50.500
Nie!

0:15:51.104,0:15:53.832
Edukacja przynosi efekty,

0:15:53.832,0:15:56.509
ale pojawiają się też nowe możliwości

0:15:56.509,0:15:57.709
dla kobiet z Bangladeszu.

0:15:57.916,0:16:00.551
Pomimo utrzymujących się nierówności,

0:16:00.551,0:16:02.075
jest coraz więcej miejsc pracy,

0:16:02.075,0:16:04.257
a Tanjina ma wysokie aspiracje.

0:16:05.000,0:16:07.840
Kocham chodzić do szkoły

0:16:08.500,0:16:10.030
W czasach mojej mamy,

0:16:10.030,0:16:11.715
kobiety młodo wychodziły za mąż.

0:16:12.400,0:16:14.500
Nie miały szans na naukę.

0:16:15.200,0:16:17.260
Ale teraz możemy marzyć

0:16:17.260,0:16:19.404
o zawodzie lekarza lub inżyniera.

0:16:20.129,0:16:22.734
Coraz więcej młodych kobiet widzi,

0:16:22.734,0:16:25.482
jak wiele się może dla nich zmienić.

0:16:26.210,0:16:27.860
Nie rozumiem,

0:16:27.860,0:16:30.440
jak mogłaś wyjść za mąż w wieku 17 lat.

0:16:30.440,0:16:32.490
Nie mogę sobie wyobrazić,

0:16:32.490,0:16:34.446
że ja bym miała tak zrobić za 2 lata.

0:16:34.500,0:16:36.000
To niemożliwe

0:16:36.500,0:16:38.700
Wtedy tego nie rozumieliśmy.

0:16:39.000,0:16:41.000
Ale teraz ludzie wiedzą lepiej.

0:16:42.700,0:16:47.000
Myślisz, że w jakim wieku wyjdziesz za mąż?

0:16:47.500,0:16:49.000
25

0:16:50.000,0:16:53.300
Skończę szkołę i znajdę pracę.

0:16:54.100,0:16:56.400
Zostanę lekarzem, a potem wyjdę za mąż.

0:16:56.900,0:16:58.800
Jesteś bardzo mądra!

0:17:03.299,0:17:05.757
Tak miło widzieć Taslimę

0:17:05.757,0:17:07.261
tak pełną nadziei

0:17:07.261,0:17:09.305
na świetlaną przyszłość dla swoich córek.

0:17:09.460,0:17:12.054
Ale najważniejszą transformacją

0:17:12.054,0:17:15.086
leżącą u podstaw zmian w Bangladeszu

0:17:15.086,0:17:19.500
to radykalna poprawa przeżywalności dzieci.

0:17:24.208,0:17:25.782
Jest Ramadan,

0:17:25.782,0:17:29.483
muzułmański miesiąc postów i kontemplacji.

0:17:30.124,0:17:32.343
W tym pomyślnym czasie,

0:17:32.343,0:17:34.503
Hanan pomaga swoim rodzicom

0:17:34.503,0:17:36.991
uporządkować rodzinną mogiłę.

0:17:37.900,0:17:40.200
Uklep ziemię rękami.

0:17:40.749,0:17:43.225
Trójka rodzeństwa Hannana

0:17:43.225,0:17:45.819
zmarła we wczesnym dzieciństwie.

0:17:46.212,0:17:48.110
Zostali tutaj pochowani.

0:17:48.500,0:17:50.500
Zmarli na odrę.

0:17:50.920,0:17:53.940
Tak bardzo płakaliśmy,

0:17:53.940,0:17:54.547
to było strasznie smutne.

0:17:55.000,0:17:57.500
Gdyby był tutaj lekarz, mógłby je wyleczyć.

0:17:57.500,0:17:59.000
Choć jedno mogłoby przeżyć.

0:17:59.160,0:18:00.657
Jak mogę zapomnieć?

0:18:00.657,0:18:02.375
Będę je pamiętał do końca życia.

0:18:03.093,0:18:06.080
Gdy rodzice Hannana byli młodą parą

0:18:06.243,0:18:11.974
1 na 5 dzieci w Bangladeszu umierało przed 5 rokiem życia

0:18:11.978,0:18:17.484
Wszystkie rodziny żyły w ciągłym strachu straty jednego lub więcej dzieci

0:18:18.400,0:18:21.600
Miałeś jedno dziecko po drugim

0:18:21.800,0:18:24.500
Jeśli jedno zmarło, nie zostałoby tylko jeszcze jedno

0:18:25.300,0:18:27.400
Tak było

0:18:28.000,0:18:33.300
Nie myśleliśmy, że mamy za dużo dzieci, albo jak wyglądałaby ich przyszłość

0:18:36.383,0:18:44.495
W ciągu ostatnich kilku dekad Bangladesz zrobił wielki progres w podstawowym zdrowiu, szczegołnie w przeżyciu dzieci.

0:18:44.510,0:18:48.498
Szczepionki, leczenie infekcji i lepsze żywienie i higiena

0:18:48.500,0:18:51.260
uratowały życie milionom dzieci

0:18:51.990,0:18:57.243
I gdy rodzice zauważyli, że ich dzieci mają większe szanse na przeżycie

0:18:57.270,0:19:02.041
w końcu zniknęła największa przeszkoda

0:19:02.070,0:19:08.500
Nawet w slumsach Dhakki, kobiety teraz mają średnio tylko dwoje dzieci

0:19:14.000,0:19:16.525
Przeżycie dzieci kieruje wszystkim

0:19:17.000,0:19:18.900
Wrócmy do historii

0:19:18.950,0:19:24.791
Dlaczego światowa populacja rosła tak powoli przed 1800?

0:19:24.810,0:19:30.003
W ciągu historii, wszystkie zapisy historyczne pokazują nam, że średnio

0:19:30.010,0:19:33.794
2 rodziców miało mniej więcej 6 dzieci.

0:19:33.810,0:19:38.710
A to wskazuje na bardzo szybki wzrost ludności. To czemu nie rosła?

0:19:38.740,0:19:47.358
Ponieważ 1... 2... 3... 4 dziecko umierało zanim samo zdąrzyło zostać rodzicem

0:19:47.380,0:19:51.900
Ludzie w przeszłości żyli w ekologicznej równowadze z naturą,

0:19:51.916,0:19:55.057
umierali w ekologicznej równowadze z naturą.

0:19:55.700,0:19:59.086
To było niebywale tragiczne!

0:19:59.120,0:20:02.995
Ale wraz z rewolucją przemysłową to się zmieniło.

0:20:03.010,0:20:10.636
Większe zarobki, więcej jedzenia, woda pitna, lepsza higiena, mydło, postęp medyczny...

0:20:10.680,0:20:16.618
Dzięki tym wszystkim postępom, czemu populacja rosła? Czy dlatego, że zaczęli mieć więcej dzieci?

0:20:16.667,0:20:26.688
Nie! W 1963 kiedy byłem w szkole, liczba dzieci na kobietę spadła na świecie do 5.

0:20:26.700,0:20:31.886
Powodem szybkiego wzrostu ludności było przeżywanie dzieci.

0:20:31.900,0:20:35.025
4 przeżywała wtedy.

0:20:35.100,0:20:39.823
Ale dalej 1 na 5 umierało, to było dalej straszne.

0:20:39.850,0:20:49.000
To właśnie w ostatnich dekadach większość państw zrobiło wielkie kroki naprzód w przeżywalności dzieci i planowaniu rodziny

0:20:49.500,0:20:52.554
Więc teraz zbliżamy się do nowej równowagi

0:20:52.580,0:20:58.714
I to jest przyjemna równowaga: 2 rodziców średnia ma 2 dzieci, które przeżywają.

0:20:58.750,0:21:01.730
Mamy rodziny w szczęśliwej równowadze.

0:21:01.732,0:21:05.900
To najczęstsza sytuacja rodzin na świecie dzisiaj.

0:21:05.901,0:21:09.494
I co to oznacza dla przyszłości?

0:21:09.510,0:21:13.370
Pokaże wam najlepsze prognozy na przyszłość.

0:21:13.374,0:21:19.208
od najlepszych demografów, których mamy w Sekcji Ludności w ONZ

0:21:19.412,0:21:20.866
I wygląda to tak

0:21:20.892,0:21:27.618
Najpierw będzie rosła dalej, do 8... potem do 9... a potem tutaj...

0:21:27.880,0:21:29.851
Ale zobaczcie: zwalnia!

0:21:29.854,0:21:33.837
Do końca stulecia staje się coraz bardziej płaska.

0:21:33.880,0:21:37.568
I gdy przybliżymy, możecie zobaczyć

0:21:37.590,0:21:43.669
że spodziewamy się "zwolnienia", i końca wzrostu ludności.

0:21:45.059,0:21:49.533
Ale oczywiście to prognoza obarczona pewną niepewnością.

0:21:49.536,0:21:55.373
Ale to pewne, że do końca tego stulecia skończy się wzrost populacji

0:21:55.755,0:21:59.993
To wszystko dzięki spadającemu współczynnikowi dzietności

0:21:59.999,0:22:02.007
Spójrzcie tutaj. Jeżeli się cofniemy

0:22:03.015,0:22:05.798
Pokaże wam, pokazując liczbę dzieci na świecie.

0:22:05.810,0:22:09.589
Liczbę dzieci między 0 a 15 rokiem życia.

0:22:09.800,0:22:12.254
Nadchodzą. Patrzcie:

0:22:12.643,0:22:17.320
Liczba dzieci wzrosła powoli... a potem wzrosła szybko...

0:22:17.322,0:22:19.630
Na przełomie wieków

0:22:19.632,0:22:22.619
było 2 miliardów dzieci na świecie

0:22:22.630,0:22:29.800
Dla mnie to bardzo ważny rok, ponieważ to właśnie wtedy urodziła się Doris. Mój pierwszy wnuk.

0:22:29.880,0:22:34.971
Urodziła się w bardzo specjalnym okresie dla dzieci na świecie.

0:22:35.211,0:22:40.540
Ponieważ najlepsi demografowie oszacowali, że w tym roku

0:22:40.545,0:22:44.745
liczba dzieci się ustabilizuje w taki sposób.

0:22:44.748,0:22:47.114
I nie będzie rosła dalej.

0:22:47.115,0:22:52.385
Do końca stulecia będziemy ciągle mieli 2 miliardy dzieci na świecie.

0:22:52.446,0:22:59.730
Kiedy urodziła się Doris, wtedy osiągneliśmy szczyt liczby dzieci.

0:23:00.087,0:23:02.980
Liczba dzieci już nie rośnie.

0:23:02.989,0:23:05.890
To was zdezorientuje.

0:23:05.900,0:23:13.000
Ponieważ... jak populacja może rosnąć tak, skoro nie rośnie liczba dzieci?

0:23:13.020,0:23:15.784
Skąd się wezmą ci wszyscy dorośli?

0:23:15.842,0:23:19.989
I żeby to wytłumaczyć muszę zostawić te wszystkie ozdobne, cyfrowe rzeczy

0:23:19.999,0:23:26.386
i pokazać wam prawdziwie potężny materiał edukacyjny, który wynaleźliśmy.

0:23:26.400,0:23:30.220
Pokażę wam światową populację, panie i panowie...

0:23:30.222,0:23:33.901
w formie bloków z gąbki.

0:23:35.222,0:23:39.890
Jeden blok to 1 miliard

0:23:39.910,0:23:44.155
To oznacza, że mamy 2 miliardy dzieci na świecie.

0:23:44.180,0:23:49.663
Mamy 2 miliardy między 15 a 30 rokiem życia.

0:23:49.674,0:23:51.617
To zaokręglone liczby.

0:23:51.628,0:23:54.230
Mamy 1 miliard między 30 a 45 rokiem życia

0:23:54.232,0:23:57.836
i jeden miliard między 45 a 60 rokiem życia

0:23:57.966,0:24:03.167
i mamy też mój blok: 60 lat i więcej. Jesteśmy tu na szczycie.

0:24:03.297,0:24:05.654
To jest ludność dzisiaj.

0:24:05.725,0:24:09.563
Możecie zauważyć, że brakuje 3 miliardów tutaj.

0:24:09.600,0:24:12.535
Tylko kilku z nich brakuje, dlatego, że zmarli

0:24:12.540,0:24:15.960
Brakuje większości dlatego, że się nigdy nie urodzili.

0:24:16.090,0:24:22.052
Ponieważ przed 1980 rodziło się mniej dzieci na świecie

0:24:22.054,0:24:24.695
ponieważ było mniej kobiet rodzących dzieci.

0:24:24.700,0:24:26.800
Tak to wygląda dzisiaj.

0:24:26.810,0:24:29.400
Co się wydarzy w przyszłości?

0:24:29.475,0:24:32.130
Wiecie co się dzieje ze starymi ludźmi jak ja?

0:24:32.939,0:24:34.291
Umierają!

0:24:34.310,0:24:38.496
Tak! Był tu ktoś kto pracował w szpitalu...

0:24:38.566,0:24:40.746
Więc... umierają!

0:24:40.800,0:24:45.781
Reszta starzeje się 15 lat, i ma 2 miliardy dzieci.

0:24:46.740,0:24:49.749
Ci są starzy, pora umierać.

0:24:49.800,0:24:53.900
I wtedy ci się starzeją 15 lat i mają 2 miliardy dzieci

0:24:53.900,0:24:58.561
Ci umierają, reszta starzeje się 15 lat i ma 2 miliardy dzieci.

0:24:58.580,0:25:00.041
E

0:25:00.125,0:25:02.765
Bez wzrostu liczby dzieci,

0:25:02.800,0:25:05.608
bez wzrostu długości życia

0:25:05.633,0:25:11.353
mamy 3 miliardy więcej ludzi dzięki[br]temu wielkiemu i nieuchronnemu[br]wypełnieniu dorosłych.

0:25:11.390,0:25:15.440
które dzieje się gdy młodsze [br]generacje dorastają

0:25:15.465,0:25:21.100
Jest jeszcze jeden detal, który jest [br]dobrą wiadomością dla najstarszych, jak ja.

0:25:21.507,0:25:24.876
Liczy się, że starzy ludzie [br]będą żyć trochę dłużej.

0:25:24.900,0:25:28.667
Więc musimy dodaćj 1 miliard [br]najstarszych tutaj na samej górze

0:25:28.911,0:25:32.635
I mam rozpaczliwą nadzieję, że będę częścią tej grupy

0:25:32.642,0:25:38.617
Ponieważ wtedy mogę żyć dłużej i czytać [br]statystyki roczne gdy wychodzą, i referować je co rok

0:25:38.694,0:25:46.328
Ale kiedy rozmawiam z aktywistami środowiskowymi, [br]którzy martwią się o środowisko

0:25:46.394,0:25:50.798
często mówią mi, że musimy zatrzymać [br]wzrost ludności na 8 miliardach

0:25:50.800,0:25:55.998
Kiedy rozmawiam z nimi... po pierwsze nie [br]wiedzą, że osiągneliśmy szczyt liczby dzieci

0:25:56.000,0:26:03.900
no i są kompletnie nieświadomi, że większości [br]pozostałego wzrostu ludności jest nieuchronnym wypełnieniem luki dorosłych.

0:26:03.905,0:26:10.198
Więc skończymy z mniej więcej taką ilością ludzi.

0:26:10.850,0:26:15.766
Więc wiemy ile miliardów będzie. Ale co o tym gdzie będą żyć?

0:26:16.128,0:26:19.497
Teraz i w przyszłości.

0:26:21.281,0:26:25.894
Mamy tu świat i 7 miliardów

0:26:26.434,0:26:33.061
Z 7 miliardów, 1 żyje w Ameryce, północnej i południowej

0:26:33.068,0:26:37.681
1 w Europie, 1 w Afryce,

0:26:37.695,0:26:41.531
i 4 w Azji

0:26:41.538,0:26:43.735
Tak jest dzisiaj. Ale jak to zapamiętać?

0:26:43.740,0:26:47.513
Mam prosty sposób na zapamiętanie: gdy ułożę liczby w taki sposób

0:26:47.550,0:26:51.304
i nazwę go kodem pin świata: 1114

0:26:51.607,0:26:55.272
Teraz, co się wydarzy w połowie stulecie?

0:26:55.336,0:26:57.342
Wiemy to całkiem dobrze.

0:26:57.350,0:27:02.080
Europa... bez wzrostu. W rzeczywistości, populacja Europy się zmniejsza.

0:27:02.100,0:27:06.490
W Ameryce, trochę więcej ludzi. Głównie ludzie, którzy pójdą na emeryturę, w Ameryce Łacińskiej.

0:27:06.492,0:27:09.790
Więc nie robi to wielkiej różnicy, prawie tyle samo.

0:27:09.800,0:27:13.005
W Azji będziemy mieć 1 miliard więcej.

0:27:13.046,0:27:16.322
i wtedy zakończy się wzrost populacji w Azji.

0:27:16.363,0:27:21.238
W Afryce, w ciągu następnych 40 lat, populacja się podwoi do 2 miliardów

0:27:21.457,0:27:25.088
Teraz... do końca stulecia

0:27:25.100,0:27:29.767
Wiemy to całkiem dobrze: nie będzie więcej ludzi w Europie, ani Ameryce, ani Azji...

0:27:29.868,0:27:34.600
Ale w Afryce, na podstawie danych, które mamy dzisiaj, populacja się znów podwoi.

0:27:34.606,0:27:39.628
Więc będą 4 miliardy ludzi w Afryce.

0:27:39.640,0:27:45.440
W 2100, i prawdopodobnie ostateczny [br]kod pin to będzie 1145

0:27:45.978,0:27:49.900
Więc w 2100 świat będzie wyglądał inaczej.

0:27:49.946,0:27:53.987
Ludzie żyjący tam co nazywam "starym zachodem",

0:27:53.999,0:27:58.666
w zachodniej Europie i północnej Ameryce, będą do tego czasu mniej niż 10 procentami światowej ludności

0:27:58.772,0:28:03.464
80 procent ludności będzie żyło w Azji i Afryce

0:28:03.570,0:28:07.314
Ale czy będzie tam wystarczająco dużo[br]zasobów, żeby ich utrzymać?

0:28:07.700,0:28:13.770
To będzie wielke wyzwanie i nic nie wydarzy[br]się automatycznie.

0:28:13.877,0:28:21.500
Ale moja opinia jest taka, że te wszystkie[br]miliardy mogą żyć razem pomyślnie

0:28:28.763,0:28:36.593
To łatwe zauważyć potencjał na kwitnącą [br]i spokojną Azję, z 5 miliardami ludzi.

0:28:36.610,0:28:39.791
Japonia, Południowa Korea i inne[br]są bogate już dziś.

0:28:39.800,0:28:49.446
Gonią je, na drodze do bogactwa, coraz [br]większe części Chin, Indii, Indonezji[br]i wiele innych azjatyckich krajow.

0:28:49.494,0:28:54.954
Nawet biedniejsze azjatycie kraje, coraz bardziej[br]poprawiają standard życia.

0:28:56.780,0:29:02.500
Ale co możemy powiedzieć o przyszłej Afryce[br]w której żyją 4 miliardy ludzi?

0:29:02.700,0:29:07.688
Czy większość z nich nie będzie żyła w strasznej biedzie?

0:29:07.737,0:29:11.716
Widziałem skrajną biedę w Afryce.

0:29:11.750,0:29:19.390
30 lat temu spędziłem 2 najbardziej intensywne[br]lata swojego życia pracując jako lekarz

0:29:19.391,0:29:24.806
w jednym z najbiedniejszych krajów, Mozambiku, we wschodniej części Afryki

0:29:24.820,0:29:33.039
Mozambik dopiero co ogłosił niepodległość po długiej wojnie z potęgą kolonialną Portugalią.

0:29:33.100,0:29:41.276
Moja praca polegała na byciu 1 z 2 lekarzy,[br]obaj byliśmy cudzoziemcami, dla 300.000 ludzi.

0:29:41.300,0:29:47.436
I to był szpital. Moja żona też pracowała tutaj jako położna.

0:29:47.484,0:29:49.864
To cały personel szpitala.

0:29:49.900,0:29:57.623
Ci w białych fartuchach mieli szansę podczas okresu kolonialnego być profesjonalnie szkoleni przez przynajmniej rok.

0:29:57.680,0:30:01.295
Reszta... wielu z nich nie potrafiło nawet czytać i pisać.

0:30:01.310,0:30:05.796
Ale wszyscy pracowali z wielkim oddaniem i motywacją!

0:30:05.964,0:30:11.956
Ale pacjenci przychodzili z najgorszymi chorobami skrajnego ubóstwa

0:30:11.968,0:30:15.195
a nasze środki często nie były wystarczające,

0:30:15.210,0:30:21.962
i szczególnie moje umiejętności jako młodego doktora, nie wystarczały na potrzeby pacjentów.

0:30:21.963,0:30:25.723
Mozambik dzisiaj to też bardzo biedny kraj.

0:30:25.724,0:30:30.595
Ale rzeczy się niezwykle ulepszyły od czasu kiedy tam byłem 30 lat temu

0:30:36.193,0:30:42.767
Po pierwsze, jest tam nowy szpital w mieście[br]w którym pracowałem.

0:30:44.000,0:30:50.117
Nowy, dużo większy szpital ma 15 doktorów[br]i 11 z nim jest Mozambikanami.

0:30:50.119,0:30:53.938
Cały personel jest dobrze wyszkolony

0:30:55.450,0:31:00.853
Ordynator szpitala to Dr. Cashimo, ginekolog.

0:31:02.000,0:31:04.000
Wszystko wskazuje na to...

0:31:04.300,0:31:06.200
że to będą...

0:31:06.500,0:31:08.000
bliźniaki!

0:31:08.665,0:31:13.031
Transformacja dla mnie jest niesamowita!

0:31:14.000,0:31:16.000
Mieliśmy nagły wypadek...

0:31:16.400,0:31:19.500
i operację pediatryczną i ortopedyczną

0:31:20.700,0:31:24.600
Mamy duże laboratoria i aptekę, która pracuje 24 godziny na dobę

0:31:24.800,0:31:31.985
Codziennie ratują kobiety podczas porodów[br]cesarką, co było niemożliwe gdy ja tam byłem

0:31:34.000,0:31:37.500
Dzisiaj możemy to zrobić tutaj, [br]z profesjonalnym zespołem

0:31:38.000,0:31:45.000
w sali operacyjnej wyposażonej[br]we wszystko co jest wszędzie indziej na świecie

0:31:47.973,0:31:51.666
Wszystko się bardzo poprawiło.

0:31:51.690,0:31:56.600
Urodzeni w Mozambiku dzisiaj powinni mieć dużo lepszą przyszłość!

0:32:00.339,0:32:05.162
Nie tylko przez lepszą opiekę zdrowotną, ale[br]też przez kwitnącą gospodarkę

0:32:05.190,0:32:07.545
z ruchliwymi portami i handlem

0:32:07.547,0:32:11.500
i nowymi gałęziami gospodarki z dużą ilością[br]nowych miejsc pracy

0:32:15.650,0:32:20.474
Wiem, możecie myśleć, że te dobre wieści[br]dotyczą tylko miast i miasteczek

0:32:20.476,0:32:22.142
I to prawda!

0:32:22.144,0:32:26.968
Największe wyzwania stoją przed wsiami,[br]gdzie żyje większość ludzi

0:32:27.268,0:32:30.185
Ale tam też się wszystko zmienia

0:32:33.166,0:32:39.062
W głęboko wiejskim północnym Mozambiku leży dystryk Mogovolas.

0:32:40.137,0:32:45.300
To dom dla Oliwi, Andre i ich młodej rodziny.

0:32:46.750,0:32:51.496
Tak jak wielu innych biednych ludzi na świecie,[br]Oliwia i Andre są rolnikami.[br]

0:32:51.516,0:32:56.262
co zjedzą zależy od tego co wyhodują.

0:33:00.036,0:33:04.246
Jest 4 rano, czas wziąć się do pracy.

0:33:06.769,0:33:09.489
Andre idzie prosto na pole.

0:33:09.688,0:33:12.706
Oliwia najpierw idzie po wodę.

0:33:12.726,0:33:16.500
Oboje muszą przejść kilometry[br]żeby dostać się gdziekolwiek

0:33:17.900,0:33:20.500
Droga tam zabiera mi 2 godziny

0:33:21.600,0:33:25.800
Gdy jest tłoczno droga może trwać 2 godziny

0:33:28.000,0:33:31.600
Kiedy wracam jestem zmęczona i głodna

0:33:33.703,0:33:39.682
Bez innego środka transportu, [br]wszystko musi być noszone.

0:33:42.540,0:33:46.653
Oliwia i Andre mają 8 dzieci.

0:33:46.680,0:33:50.049
Współczynnik dzietności dalej jest wysoki[br]w Afryce na wsi.

0:33:50.080,0:33:54.517
I to najbiedniejsze rodziny mają[br]najwięcej brzuchów do wypełnienia

0:33:54.854,0:33:59.045
Wszystko co rodzina może oszczędzić, sprzeda.

0:33:59.800,0:34:02.000
Jest naprawdę trudno

0:34:02.800,0:34:09.600
Sadzę wszystkie rodzaje nasion,[br]ale nawet gdy one wyrosną

0:34:09.800,0:34:17.600
Nie sprzedaje tyle, żeby utrzymać dzieci

0:34:18.800,0:34:22.699
Ale wzrost gospodarczy[br]powoli kapie na wieś.

0:34:23.500,0:34:29.500
Oszczędzałem trzy lata, żeby[br]wyremontować dach w naszym domu.

0:34:29.800,0:34:35.451
Teraz Andre spogląda na jedną rzecz,[br]która, jak wierzy, zmieni wszystko.

0:34:35.800,0:34:40.400
Desperacko potrzebuje roweru.[br]Nie mogę się nigdzie bez niego dostać.

0:34:42.342,0:34:47.427
Rower może być wielką różnicą w życiu[br]wiejskich biednych rodzin.

0:34:47.467,0:34:51.775
Oszczędzi godziny każdego dnia[br]i pozwoli zrobić dużo więcej.

0:34:52.054,0:34:56.304
Z rowerem mogą przewieźć dużo[br]cięższe ładunki na targowisko

0:34:56.350,0:34:58.210
i zarobić więcej pieniądzy

0:34:58.230,0:35:00.286
Mogą podróżować w poszukiwaniu pracy

0:35:00.288,0:35:04.108
i gdy zachorują, mogą dostać się do[br]szpitala w porę.

0:35:05.600,0:35:12.800
Jak dostanę rower będę bardzo szczęśliwy

0:35:13.200,0:35:17.400
Bo dom bez rowera to nie dom

0:35:17.682,0:35:24.137
Andre i Oliwia odkładali pieniądze przez 2 lata.[br]Nie mają jeszcze całej sumy.

0:35:24.200,0:35:29.261
Wszystko zależy od ziaren sezamu,[br]które właśnie zbierają.

0:35:29.300,0:35:34.146
Jeżeli dostaną dobrą cenę, może im się udać.

0:35:36.331,0:35:40.283
Andre i Oliwia żyją w jednym z najbiedniejszych krajów.

0:35:40.323,0:35:44.275
I żyją na obszarze wiejskim, a to najbiedniesza[br]część tego kraju.

0:35:44.434,0:35:50.531
Więc jak dużo ludzi żyje na świecie jak oni?[br]I jak dużo jest tak biednych?

0:35:50.690,0:35:52.974
Pokażę wam to przez to kryterium.

0:35:52.999,0:35:56.429
Bardzo proste. Biedni... i ...bogaci.

0:35:56.470,0:35:59.467
Tutaj mamy znów 7 miliardów.

0:35:59.626,0:36:04.710
Są w bardzo uproszczony sposób, ustawieni [br]od najbiedniejszych do najbogatszych

0:36:05.167,0:36:11.323
Więc, jak dużo zarabia najbogatszy miliard,[br]w dolarach na dzień?

0:36:11.363,0:36:13.000
Zobaczmy.

0:36:13.091,0:36:14.570
Oh... oohhh...

0:36:14.580,0:36:16.357
Nadchodzi, nadchodzi...

0:36:16.400,0:36:17.727
Ooh, joi-joi, joi-joi...

0:36:17.800,0:36:20.408
Nie mogę nawet dosięgnąć. 100 dolarów dziennie.

0:36:21.077,0:36:26.319
Zobaczmy teraz środkowy miliard. Jak dużo oni zarabiają?

0:36:26.350,0:36:30.853
Zaraz będzie... Tylko 10 dolarów.

0:36:30.955,0:36:35.549
I teraz przejdę do najbiedniejszego miliarda. [br]Jak dużo oni dostają?

0:36:35.570,0:36:37.897
Więc...

0:36:37.950,0:36:40.083
Tylko 1 dolara.

0:36:40.509,0:36:43.240
To jest różnica na świecie dzisiaj.

0:36:43.343,0:36:48.400
Ekonomiści postawili linię, którą nazwali[br]granicą ubóstwa absolutnego.

0:36:48.450,0:36:49.900
Trochę więcej niż 1 dolar.

0:36:50.000,0:36:56.357
Wtedy masz ledwo wystarczającą ilość jedzenia[br]do wyżywienia rodziny, i to nie zawsze.

0:36:56.558,0:36:58.595
1 miliard jest widocznie poniżej tej granicy.

0:36:58.635,0:37:02.672
A drugi miliard jest nią rozdzielony

0:37:02.874,0:37:05.263
A reszta jest nad nią.

0:37:05.600,0:37:10.202
Najbiedniejszym ledwo starcza na buty

0:37:10.220,0:37:14.979
a gdy zdobędą buty... następną rzeczą, na którą[br]będą oszczędzać jest rower.

0:37:14.999,0:37:17.327
Tutaj jest Andre i Oliwia.

0:37:17.350,0:37:20.600
Po rowerze, będą chcieli motoru.

0:37:20.610,0:37:24.486
A po motorze, samochodu.

0:37:24.572,0:37:29.425
Pamiętam jak moja rodzina kupiła pierwszy[br]samochód, to był mały szary Volkswagen

0:37:29.511,0:37:35.255
Pierwszą rzeczą, którą zrobiliśmy to pojechaliśmy[br]do Norwegii na wakacje, bo Norwegia jest dużo ładniejsza niż Szwecja.

0:37:35.310,0:37:39.089
I to była fantastyczna wycieczka!

0:37:39.175,0:37:45.052
I teraz ja jestem w tej grupie. Mogę jak najbogatszy[br]miliard lecieć na wakację samolotem.

0:37:45.057,0:37:48.452
Oczywiście są ludzie, dużo bogatsi niż [br]"ludzie w samolotach".

0:37:48.538,0:37:54.929
Część jest tak bogata, że rozmyśla czy nie[br]polecieć na wycieczkę w kosmos.

0:37:54.935,0:37:59.999
A różnica w zarobkach "ludzi w samolotach" [br]do najbogatszych tam

0:38:00.010,0:38:05.019
jest prawie tak duża jak "ludzi w samolotach" tutaj

0:38:05.030,0:38:08.095
do najbiedniejszych z tamtej strony

0:38:08.200,0:38:13.925
Teraz, najważniejsze do zapamiętanie z tego wykresu jest to

0:38:13.963,0:38:18.135
Żeby wam pokazać będę musiał[br]użyć drabiny

0:38:18.335,0:38:22.999
Czasem też potrzebujemy starej dobrej technologii

0:38:23.274,0:38:26.250
Tutaj.

0:38:29.023,0:38:33.114
Mogę się wznieść... O tu są, teraz jestem[br]na szczycie

0:38:33.152,0:38:39.834
Problem dla nas żyjących za 100 dolarów dziennie[br]jest wtedy gdy patrzymy w dół

0:38:39.953,0:38:44.773
ci którzy mają $10 i $1 wyglądają tak samo biednie

0:38:44.900,0:38:46.800
Nie zauważamy różnicy

0:38:46.850,0:38:50.767
Wygląda jakby wszyscy oni żyli z taką samą[br]ilością piniędzy

0:38:50.802,0:38:52.710
I mówimy "oh, oni wszyscy są biedni".

0:38:52.826,0:38:59.592
Nie, mogę was zapewnić, ponieważ spotkałem[br]się i rozmawiałem z ludźmi żyjącymi tam w dole

0:38:59.708,0:39:04.693
i mogę was zapewnić, że ludzie żyjący tam na dole

0:39:04.700,0:39:10.999
wiedzą jak dużo lepiej by wyglądało ich życie[br]gdyby wznieśli się z $1 do $10

0:39:11.000,0:39:13.147
10 razy więcej dochodu

0:39:13.148,0:39:16.594
To ogromna różnica

0:39:16.620,0:39:22.667
Żeby to zrozumieć, zobaczmy co Oliwia i Andre[br]próbują zrobić teraz.

0:39:22.741,0:39:27.162
Każdy mały krok, który robią[br]jest po tej linii

0:39:27.200,0:39:30.362
od butów do roweru

0:39:30.390,0:39:36.435
z dala może wyglądać na mały krok,[br]ale robi wielką różnicę w ich życiu

0:39:36.550,0:39:46.152
I gdy Andre i Oliwia zdobędą ten rower, [br]przyspieszy to ich podróż do lepszego życia

0:39:47.356,0:39:53.900
Dzisiaj, Andre i Oliwia przygotowują się do[br]sprzedania zbiorów sezamu, który hodowali wiele miesięcy

0:39:54.500,0:39:58.200
Cena wcześniej wynosiła 25 metikai

0:39:58.600,0:40:01.500
W tym roku jest lepiej

0:40:02.000,0:40:05.300
Mamy nadzieję sprzedać je za 40-45 metikai

0:40:05.985,0:40:11.901
Ale Andre i Oliwia muszą być uważni jeżeli[br]chcą dostać uczciwą cenę.

0:40:12.400,0:40:19.800
Słyszeliśmy, że niektórzy kupcy manipulowali[br]wagą.

0:40:20.100,0:40:25.800
Więc jeśli zważymy sami i to będzie 10 kilo

0:40:26.000,0:40:35.500
zanosząc to do kupca, może nam powiedzieć[br]że to 7 albo 8

0:40:36.183,0:40:38.865
Andre zajmie się sprzedażą.

0:40:38.936,0:40:44.900
I ma nadzieję, że ostatni raz[br]potrzebuje pomocy w transporcie zbiorów

0:40:48.005,0:40:51.400
Andre musi teraz być uważny.

0:40:53.000,0:40:57.400
Hej, hej kolego, licz poprawnie!

0:40:57.974,0:41:02.713
Transakcja jest skończona. I Andre jest [br]zadowolony z ceny, którą dostał

0:41:06.300,0:41:08.800
Teraz idę wydać pieniądze!

0:41:10.354,0:41:15.021
To ważny moment dla rodziny,[br]która tak ciężko pracowała na to

0:41:32.974,0:41:37.722
Droga Andre na targ zajęła mu cały ranek[br]na piechotę.

0:41:37.800,0:41:42.661
Teraz, w mniej niż godzinę, może wrócić do domu

0:41:49.700,0:41:52.000
Kupiłeś rower!

0:41:52.300,0:41:54.000
Tak kochanie, kupiłem rower!

0:42:02.043,0:42:05.496
Rower jest wykorzystywany od razu

0:42:05.520,0:42:08.399
Dziecie jadą nim po wodę.

0:42:08.440,0:42:11.813
Andre zawozi więcej zbiorów na targowisko

0:42:11.900,0:42:17.724
i, co jest tak samo ważne, Oliwia i Andre teraz[br]mogą dużo łatwiej dotrzeć na lekcje dla dorosłych

0:42:17.750,0:42:23.149
żeby lepiej nauczyć się matematyki i czytania i pisania

0:42:24.700,0:42:30.700
Teraz chcę oszczędzić na kupno motoru[br]żebym mógł wozić moją żonę i dzieci

0:42:32.400,0:42:34.100
To to co chcę teraz

0:42:39.372,0:42:45.741
To świetne zobaczyć Oliwię i Andrea pedałujących[br]z granicy ubóstwa absolutnego.

0:42:45.850,0:42:49.465
I korzystają z rowera żeby się dostać[br]na lekcje pisania i czytania.

0:42:49.500,0:42:54.647
Edukacja jest bardzo ważna dla rozwoju ludzi[br]i narodów.

0:42:55.249,0:43:00.558
Ale jak dużo się wydarzyło z edukacją na świecie?

0:43:00.600,0:43:04.768
Czas na wielką brytyjską ankietę ignorancji

0:43:04.810,0:43:05.739
Zaczynamy.

0:43:05.774,0:43:11.163
Zapytaliśmy jaki procent dorosłych na świecie[br]dzisiaj jest piśmienny, potrafi pisać i czytać?

0:43:11.685,0:43:17.700
Mogę zapytać publiczność? Ilu zgaduje, że 20 procent?[br]Ręce do góry.

0:43:18.000,0:43:20.394
40 procent?

0:43:21.700,0:43:23.962
60 procent?

0:43:23.963,0:43:26.923
I 80 procent? O, o, o.

0:43:27.121,0:43:30.647
To jest wynik brytyjskiej próbki.

0:43:35.947,0:43:42.955
Teraz możemy użyc wyników brytyjskiej sondy,[br]żeby dowiedzieć się, która odpowiedź jest błędna

0:43:43.072,0:43:46.922
Oczywiście, 80 procent to dobra odpowiedź.

0:43:46.950,0:43:50.808
Przynajmniej byliście lepsi niż srednia brytyjska

0:43:51.492,0:43:55.300
Tak, 80 procent populacji na świecie potrafi pisać i czytać dzisiaj.

0:43:55.310,0:43:59.834
Piśmienność wynosi 80 procent... co prawda, ostatnio trochę wzrosła

0:43:59.912,0:44:04.530
Porównajmy się znów z szympansami,

0:44:04.542,0:44:08.300
jeszcze raz otrzymujemy losowe wyniki[br]od szympansów

0:44:08.340,0:44:12.834
Ale dostajemy 3 razy więcej poprawnych[br]odpowiedzi od brytyjczyków

0:44:13.352,0:44:17.125
A teraz ludzie z wyższym wykształceniem

0:44:17.189,0:44:20.364
Może oni wiedzą... nie, jest jeszcze gorzej.

0:44:20.477,0:44:24.250
Czego, do licha, oni uczą na tych[br]brytyjskich uniwersytetach?

0:44:24.282,0:44:31.132
Powszechny obraz świata jest przestarzały od kilku dekad, i media nie potrafią go zakomunikować

0:44:31.488,0:44:35.423
Ale to może dlatego, że świat się zmienia tak wszystko.

0:44:35.430,0:44:37.366
Panie i panowie,

0:44:37.398,0:44:41.171
Pokażę wam mój ulubiony wykres,

0:44:41.190,0:44:48.863
Pokażę wam 200 lat historii 200 krajów w mniej niż 1 minutę.

0:44:48.880,0:44:55.179
Mam oś dochodu. Mam oś długości życia.

0:44:55.190,0:44:59.551
Zaczynamy w 1800 i mamy wszystkie kraje.

0:44:59.580,0:45:04.409
W 1800 wszyscy byli, biedni i chorzy, w dolnym rogu, widzicie?

0:45:04.420,0:45:06.595
Krótka długość życia, mało pieniędzy.

0:45:06.708,0:45:09.186
O, nadchodzą efekty rewolucji przemysłowej.

0:45:09.200,0:45:15.178
Oczywiście, kraje w zachodniej Europie dochodzą do dużego bogactwa, ale nie od razu stają się bardzo zdrowi.

0:45:15.291,0:45:18.822
A te pod dominacją kolonialną nie otrzymują niczego,

0:45:18.935,0:45:21.170
zostają w tym biednym rogu.

0:45:21.202,0:45:27.243
A teraz zdrowie poprawia się tutaj, wznosi, gdy wchodzimy w nowy wiek.

0:45:27.280,0:45:31.600
I straszna Pierwsza Wojna Światowa, i Wielka Depresja po niej.

0:45:31.800,0:45:34.200
I Druga Wojna Światowa.

0:45:34.500,0:45:36.858
Ohh, okres niepodległości.

0:45:36.900,0:45:41.473
I z niepodległością opieka zdrowotna poprawia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.

0:45:41.520,0:45:47.384
A teraz zaczyna się szybki ekonomiczny postęp Chin i innych krajów Ameryki Łacyńskiej.

0:45:47.593,0:45:49.003
Dochodzą tutaj.

0:45:49.050,0:45:53.213
I Indie idą za nimi i kraje Afrykańskie też.

0:45:53.260,0:45:56.500
To niesamowita zmiana, która nastąpiła na świecie.

0:45:56.550,0:46:02.800
Z przodu mamy dziś Amerykę i Wielką Brytanię, ale już nie poruszają się tak szybko.

0:46:02.801,0:46:05.406
Najszybsi są w tutaj w środku.

0:46:05.450,0:46:08.968
Chiny szybko doganiają. I Bangladesz...

0:46:09.000,0:46:14.750
Patrzcie, Bangladesz już jest tutaj, całkiem zdrowy i rozpoczyna się szybki wzrost gospodarczy.

0:46:15.010,0:46:20.499
I Mozambik... Tak, Mozambik jest tu z tyłu, ale zaczyna się szybko poruszać w dobrym kierunku.

0:46:20.856,0:46:24.952
Teraz pokażę wam średnią krajów.

0:46:25.066,0:46:29.648
Co z ludźmi? Czy życie ludziom też się poprawiło?

0:46:29.681,0:46:34.263
Pokażę wam coś co bardzo mnie[br]ekscytuje jak statystyka.

0:46:34.377,0:46:39.000
Pokażę wam podział dochodu. Różnice między ludźmi.

0:46:39.100,0:46:42.359
I żeby to zrobić cofnę bańki o 50 lat

0:46:42.380,0:46:45.354
a patrzeć będziemy tylko na pieniądze.

0:46:45.380,0:46:52.074
I rozciągniemy oś, ponieważ bogaci są aż tak bogaci, a biedni tak biedni.

0:46:52.100,0:46:55.231
i różnica będzie większa niż między krajami.

0:46:55.265,0:47:00.332
I teraz pozwolimy krajom upaść tutaj. To są Stany Zjednoczone.

0:47:00.350,0:47:03.408
i rozłóżmy, żeby pokazać zakres w danym kraju.

0:47:03.450,0:47:06.484
I rozłóżmy wszystkie kraje w Ameryce.

0:47:06.490,0:47:10.370
I możecie zobaczyć od najbogatszych do najbiedniejszych

0:47:10.486,0:47:15.228
a wysokość tutaj pokazuje wam ile ludzie jest na danym poziomie dochodu.

0:47:15.263,0:47:18.800
i rozłóżmy Europę.

0:47:19.000,0:47:22.900
A na wierzch rozłóżmy Afrykę.

0:47:23.278,0:47:29.500
I na końcu, region z największą ilością ludzi, na sam wierzch, Azja.

0:47:29.990,0:47:36.100
Teraz, w 1963 świat był złożony z dwóch garb:

0:47:36.144,0:47:40.075
pierwszy, bogaty garb, jest jak wielbłąda, prawda?

0:47:40.111,0:47:44.042
Pierwszy garb z najbogatszymi to głównie Europa i Ameryki.

0:47:44.060,0:47:49.062
A najbiedniejszy głównie z Azji i Afryki.

0:47:49.423,0:47:51.896
A minimum egzystencji było tutaj.

0:47:52.095,0:47:58.086
Widzicie jak dużo ludzi żyło poniżej minimum egzystencji 50 lat temu?

0:47:58.087,0:48:00.074
Większość z nich było w Azji.

0:48:00.110,0:48:06.147
I ludzie mówili, że Azja nigdy nie wyjdzie z biedy, tak samo jak niektórzy mówią dzisiaj o Afryce.

0:48:06.160,0:48:07.928
I co się wydarzyło?

0:48:07.965,0:48:09.466
Wystartujmy świat.

0:48:09.503,0:48:15.053
I widzicie, że dużo ludzi rodzi się w biedzie, ale Azja wznosi się do wyższego dochodu

0:48:15.090,0:48:19.101
i w taki sposób z biedy wyszło miliard ludzi.

0:48:19.300,0:48:24.121
I zmienił się cały kształt świata, wielbłąd nie żyje.

0:48:24.150,0:48:27.360
I odrodził się jako dromader.

0:48:27.640,0:48:30.518
I co widzicie tutaj,

0:48:30.636,0:48:36.024
jest to, że większość ludzi żyje w środku.

0:48:36.142,0:48:40.963
i dużo mniejsza część ludzkośći żyje poniżej minimum egzystencji.

0:48:41.000,0:48:46.307
ale musimy być ostrożni, to dalej dużo ludzi: więcej niż miliard ludzi żyje poniżej minimum egzystencji.

0:48:46.668,0:48:52.866
Pytanie brzmi: czy to "wychodzenie z biedy" będzie dalej trwać

0:48:52.867,0:48:57.238
dla tych w Afrych, i nawet dla nowych miliardów w Afryce?

0:48:59.380,0:49:06.630
Myślę, że jest to możliwe, nawet prawdopodobne, że większość krajów w Afryce wyjdzie z biedy.

0:49:06.630,0:49:12.298
Będą potrzebowały mądrych reform i ogromnych inwestycji, ale jest to możliwe.

0:49:14.427,0:49:19.735
Wiele krajów w Afryce nie rozwija się w tym samym tępie.

0:49:20.000,0:49:24.350
Kilka rozwija się bardzo szybko, inne są uwięzione w konfliktach.

0:49:24.351,0:49:28.722
Ale większość, jak Mozambik, osiąga stały postęp.

0:49:30.910,0:49:35.281
Ale jak nakarmimy wszystkich nowych ludzi w Afryce w przyszłości?

0:49:35.363,0:49:41.600
Tak, istnieją niedobory żywności dzisiaj, ale mamy duży potencjał.

0:49:42.002,0:49:49.400
Pola uprawne w Afryce są tylko ułamkiem tych, które moglibyśmy osiągnąć z lepszą technologią.

0:49:53.095,0:49:57.386
A tylko nieliczne afrykańskie rzeki biorą udział w systemie nawadniania pól.

0:49:57.399,0:50:05.483
Pewnego dnia Afryka będzie w stanie sama wyżywić wiele miliardów ludzi więcej.

0:50:05.888,0:50:10.989
Proszę, nie myślcie, że tylko ja myślę, że Afryka może tego dokonać.

0:50:10.999,0:50:20.463
ONZ chce wyznaczyć sobie nowy oficjalny cel: wyeliminowanie ekstremalnej biedy w ciągu 20 lat.

0:50:21.030,0:50:26.698
Wszyscy wiemy, że to wielkie wyzwanie, ale naprawdę wierzę, że jest to możliwe.

0:50:27.993,0:50:29.937
Wyobraźcie sobie gdyby nam się udało.

0:50:30.017,0:50:34.957
To co widzieliśmy dotychczas to, to, że bogaty koniec się przesuwa...

0:50:34.990,0:50:40.949
i środkowy się przesuwa, a to najbiedniejszy utkwił.

0:50:41.919,0:50:46.860
To właśnie w ekstremalnej biedzie widzimy większość analfabetyzmu.

0:50:46.990,0:50:51.394
Widzimy wysoką umieralność dzieci i dalej wiele dzieci na kobietę.

0:50:51.558,0:50:58.927
Tak jakby bieda się reprodukowała, jeżeli jej nie zatrzymamy.

0:50:58.928,0:51:05.200
Ale Andre i Oliwia, i ludzie jak oni, ciężko pracują żeby się z niej wydostać.

0:51:05.220,0:51:10.992
i jeżeli dostaną odpowiednią pomoc od ich rządu i od reszty świata

0:51:10.999,0:51:18.884
z rzeczami jak szkoły, opieka zdrowotna, szczepionki, drogi, elektryczność, antykoncepcję.

0:51:19.015,0:51:25.443
wtedy im się uda, ale uda im się przede wszystkim dzięki ciężkiej pracy.

0:51:25.493,0:51:31.921
podążamy za Andre i Oliwią po linii.

0:51:31.950,0:51:36.698
Jest możliwe, że w ciągu paru dekad... Tak!

0:51:36.800,0:51:40.660
Ale wyjście z biedy to dopiero początek.

0:51:40.664,0:51:46.333
Ludzie będą chcieli dalej podążać na tej linii do dobrego życia.

0:51:46.384,0:51:49.225
Ale czym jest dobre życie?

0:51:50.756,0:51:57.727
Dla większości dobre życie to więcej maszyn i większe zużycie energii.

0:51:58.043,0:52:06.715
Więc mamy problem, ponieważ to wszystko prowadzi do wielkiego zagrożenia w przyszłości: dużej zmiany klimatu.

0:52:06.950,0:52:11.816
80 procent energii, którą zużywamy pochodzi z paliw kopalnych,

0:52:11.970,0:52:17.160
a nauka pokazuje, że klimat może się zmienić dramatycznie w przyszłości

0:52:17.190,0:52:24.800
ze względu na emisje dwutlenku węgla, produktu spalania paliw kopalnianych.

0:52:26.416,0:52:31.281
Nie jestem najlepszą osobą, żeby powiedzieć wam jak bardzo zmieni się klimat,

0:52:31.355,0:52:34.358
ani nie jestem specjalistą od tego jak to zatrzymać.

0:52:34.513,0:52:42.212
To co mogę zrobić, to pokazać wam dane, które pokazują kto emituje ten dwutlenek węgla.

0:52:42.250,0:52:44.641
Pokażę wam to.

0:52:44.670,0:52:49.350
Pamiętacie wykres od najbiedniejszego miliarda do najbogatszego miliarda.

0:52:49.411,0:52:53.884
od tych, którzy ledwo mogą sobie pozwolić na buty, do tych co latają samolotami.

0:52:53.945,0:53:02.548
Teraz wam pokażę całą sumę paliw kopalnianych spalanych na świecie w ciągu jednego roku

0:53:02.690,0:53:05.301
węgiel, ropę i gaz naturalny.

0:53:05.362,0:53:09.187
I to reprezentuje mniej więcej całą emisję dwutlenku wegla.

0:53:09.250,0:53:13.154
Jaki jest w tym udział najbogatszego miliarda?

0:53:14.105,0:53:16.150
Połowa tego.

0:53:16.291,0:53:18.903
Teraz drugi najbogatszy miliard.

0:53:18.950,0:53:21.332
Połowa tego co zostało.

0:53:21.392,0:53:24.004
I już możecie wywnioskować ile wykorzystuje trzeci.

0:53:24.226,0:53:28.214
połowa tego co została. A reszta ledwo korzysta z czegokolwiek.

0:53:28.250,0:53:37.687
To są zaokręglone liczby, ale pokazują, że prawie całość paliw kopalnianych jest wykorzystywane przez 1,2,3 najbogatsze miliardy.

0:53:37.688,0:53:40.197
wykorzystują więcej niż 85%.

0:53:40.200,0:53:47.646
Najbogatszy miliard przestał zwiększać swoje wykorzystanie, ale jeszcze nie zmniejsza go.

0:53:47.649,0:53:52.909
A w ciągu najbliższych dekad wzrost gospodarczy tych dwóch milliardów

0:53:52.950,0:53:57.443
zwiększy wykorzystanie paliw kopalnianych i emisję dwutlenku węgla.

0:53:57.527,0:54:03.273
Nawet ci którzy wyjdą z poniżej minimum egzystencji, staną się bogatsi i uzbierają na motocykl

0:54:03.276,0:54:07.807
nie dokładają się bardzo do emisji dwutlenku węgla.

0:54:07.810,0:54:15.013
A co dotyczy wzrostu ludności, największa cześć dodatkowych miliardów w ciągu najbliższych 40 lat będzie w tej grupie tutaj.

0:54:15.078,0:54:19.999
Ale wciąż, jeżeli zapytacie najbogatszych, nie mają pojęcia.

0:54:20.017,0:54:24.709
Patrzą na świat, w dół ze swojej wysokiej emisji i mówią:

0:54:24.750,0:54:30.296
"O, wy na dole, nie możecie żyć jak my, zniszczycie planetę"

0:54:30.866,0:54:37.907
Widzicie, argument ludzi goniących bogactwo bardziej do mnie przemawia

0:54:38.072,0:54:42.846
Mówią: "Heh, kim wy jesteście, że mówicie nam, że nie możemy żyć jak wy?"

0:54:43.335,0:54:48.109
Najpierw wy się zmieńcie, jeżeli chcecie żebyśmy też tak postąpili.

0:54:50.460,0:54:56.125
Jest wiele podstawowych rzeczy koniecznych dla dobrego życia, których wiele miliardów jeszcze nie ma.

0:54:56.128,0:55:02.926
Wioska Andre i dom, jak wiele innych jak oni, nie ma dostępu do elektryczności.

0:55:03.577,0:55:06.893
Mozambik ma ogromne złoża węgla

0:55:06.999,0:55:13.937
i jeżeli on i inne biedne kraje zbudują nowe elektrownie węglowe i przemysł

0:55:14.021,0:55:19.767
Myślę, że nikt kto emituje więcej węgla nie powinien się wtrącać.

0:55:19.770,0:55:26.001
Teraz, zadam wam dwa pytania, które zawsze zadaje moim szwedzkim studentom.

0:55:26.247,0:55:31.479
Pierwsze to: jak wielu z was nie leciało samolotem w tym roku?

0:55:33.615,0:55:35.232
Ehe.

0:55:35.477,0:55:39.766
całkiem sporo radzi sobie bez latania. kolejne pytanie:

0:55:39.768,0:55:45.982
Jak wielu z was nie korzystało z pralki i prało ręcznie całą pościel,

0:55:45.984,0:55:48.886
ubrania w ciągu roku?

0:55:50.281,0:55:52.870
Tak myślałem, nikt.

0:55:53.034,0:55:59.105
Każdy kogo stać na pralkę, nawet fundamentalni obrońcy środowiska.

0:55:59.795,0:56:03.437
I do dziś pamiętam dzień, kiedy moja rodzina kupiła pierwszą pralkę.

0:56:03.520,0:56:07.080
To był 1 listopad 1952.

0:56:07.083,0:56:11.209
Babcia pierwsza włożyła pranie.

0:56:11.455,0:56:15.338
Całe życie prała ręcznie rodzinie 9 osób.

0:56:15.422,0:56:24.002
I kiedy zapakowała pranie, usiadła na taboreciku i oglądała godzinę cały program prania.

0:56:24.010,0:56:26.269
Była pod niesamowitym wrażeniem.

0:56:26.300,0:56:32.018
Dla mojej mamy to też oznaczało dużo więcej czasu na inne czynności.

0:56:32.183,0:56:37.119
Mogła teraz czytać mi książki, myślę, że przez to zostałem profesorem.

0:56:37.200,0:56:40.762
Nic dziwnego, że dziękujemy stalowni,

0:56:40.800,0:56:45.539
dziekujemy fabryce proszku do prania, dziękujemy elektrowni.

0:56:47.566,0:56:49.587
Teraz...

0:56:49.995,0:56:57.116
Na koniec, mam jedną, skromną, radę dla was,

0:56:57.120,0:57:00.922
przede wszystkim: patrzcie na dane.

0:57:00.925,0:57:02.865
Patrzcie na fakty o otaczającym was świecie.

0:57:02.900,0:57:11.042
I wtedy zobaczycie gdzie jesteśmy teraz i jak możemy iść do przodu z resztą miliardów na naszej pięknej planecie.

0:57:12.342,0:57:16.144
Wyzwanie ekstremalnej biedy zostały mocno zredukowane.

0:57:16.145,0:57:21.200
i pierwszy raz w historii mamy szansę całkowicie go wyeliminować.

0:57:22.625,0:57:27.479
Wyzwanie wzrostu populacji, wprawdzie, zostało rozwiązane

0:57:27.563,0:57:31.100
liczba dzieci przestała rosnąć.

0:57:31.150,0:57:36.687
A problem zmiany klimatu, dalej możemy uniknąć najgorszego.

0:57:37.125,0:57:44.226
Ale to wymaga interwencji najbogatszych, jak najszybciej,

0:57:44.250,0:57:51.675
musimy ustalić ich wykorzystanie środków i energii na tym poziomie, krok po kroku,

0:57:51.690,0:57:57.748
tak by mogły korzystać z nich 10 lub 11 miliardów na końcu tego wieku.

0:57:57.934,0:58:01.230
Nigdy nie nazywałem się optymistą,

0:58:01.334,0:58:03.983
ale powiem o sobie "możliwista".

0:58:03.984,0:58:08.193
I uważam, że świat wygląda dużo lepiej niż wielu z was sądzi.

0:58:08.459,0:58:11.432
Dziękuję bardzo!