WEBVTT

00:00:04.784 --> 00:00:10.404
कायम बदलणारे जग हिच हया काळाची वास्तवत: अाहे

00:00:11.334 --> 00:00:15.155
अनेक लोक मोठ्या प्रमाणात अनेक महानगराकडे स्थलांतर करु लागले अाहेत

00:00:15.155 --> 00:00:18.324
काही गगनचुंबी इमारतीत स्थाइक होतात

00:00:18.500 --> 00:00:21.436
तर काही झोपडपट्टीत घर बनवतात.

00:00:21.440 --> 00:00:25.760
अन्नाची अाणि इंधनाची कधी न भागणारी भूक,

00:00:25.770 --> 00:00:28.500
बदलणारे, न सांगता येणारे विचित्र हवामान,

00:00:29.000 --> 00:00:35.087
अाणि हे सर्व घडते अाहे - जेव्हा लोकसंख्या अजुनही वाढत असताना

00:00:36.460 --> 00:00:38.277
अापल्याला हयाची चिंता असावी का?

00:00:38.280 --> 00:00:41.516
अापल्याला हयाची भिती असावी का?

00:00:42.660 --> 00:00:46.100
हया सर्वातून काय निष्कर्श काढायचा?

00:00:52.501 --> 00:00:59.000
हया जागाच्या पाठीवर सातशे कोटी लोक राहातात - ही अपूर्वाईची गोष्ट नव्हे का?

00:00:59.010 --> 00:01:03.500
परंतू या पार्श्वभूमीवर, जगाच्या अाणि भविष्याच्या काळजीने काही लोक घबरलेले अाहेत.

00:01:03.510 --> 00:01:06.267
काही लोक या विषयी विचार करायचे सुद्धा सोदून देतात.

00:01:06.280 --> 00:01:09.800
परंतू हया रात्री मी तुम्हाना खरे काय अाहे हे दाखवायचा प्रयत्न कारेन।

00:01:09.971 --> 00:01:13.000
माझे नाव हान्स रोझलिंग् . मी अाकडेवारी संख्यावारी कारणारा - -

00:01:13.010 --> 00:01:15.036
नको, नको, नको, नको, बंद करु नका - --

00:01:15.040 --> 00:01:19.509
- - कारण संख्याशास्त्राला मिळालेल्या नवीन माहितीतून मी तुम्हास हे जग नव्या द्र्ष्टीकोनातुन दाखवेन

00:01:19.510 --> 00:01:22.654
लोकसंख्या कशा (वेगळ्या) पद्धतीने वाढत अाहे हे तुम्हास सांगेन

00:01:22.656 --> 00:01:27.622
आाणी अाज दिसत असलेल्या माहितीवरून भविष्यातिल जग कसे असेल ते ही दाखवून देईन.

00:01:27.630 --> 00:01:32.500
नक्कीच अापल्यासमोर फार मोठी अाव्हाने ऊभी अाहेत!

00:01:32.730 --> 00:01:36.693
परंतू चांगली बातमी म्हणजे भविष्य येवढे अंधाकारमय नाही।

00:01:36.800 --> 00:01:42.400
अाणि मनुष्यप्राणी तुम्हाला वाटतो त्यापेक्षा खूप सुधारला अाहे.

00:01:44.000 --> 00:01:45.400
घाबरू नका!

00:01:45.500 --> 00:01:47.300
लोकसंख्येबाबतची सत्यता

00:01:47.400 --> 00:01:49.740
प्रोफेसर हांस् रोझलिंग यांच्या बरोबर

00:01:51.495 --> 00:01:53.350
तान्ही मुले - - -

00:01:53.355 --> 00:01:55.170
प्रत्येक (मूल) एक अाशीर्वाद - - -

00:01:55.300 --> 00:01:59.000
परंतू अनेक लोकांना वाटते की लोकसंख्येची वाढ अनियंत्रणीत अाहे

00:01:59.500 --> 00:02:02.400
काहीजण म्हणतात की (हा) लोकसंख्येचा बॉम्ब अाहे

00:02:03.450 --> 00:02:05.800
ते ऊचित अाहे का?

00:02:08.000 --> 00:02:11.810
मग सध्या अापलि लोकसंख्या कशी अाहे? आापण या (अवस्थेपर्यंत) कसे पोचलो?

00:02:11.900 --> 00:02:16.279
मी तुमहाला अातपर्यंत जन्मलेल्या प्रत्येक व्यक्तीचा इतिहास सांगणार अाहे

00:02:16.345 --> 00:02:20.200
बर, निदान गेल्या हजार वर्षाचा तरी

00:02:20.250 --> 00:02:21.700
अाता सुरू करु

00:02:21.800 --> 00:02:25.122
मी तुम्हाला दोन अक्ष देतो

00:02:25.123 --> 00:02:33.194
हा काळाचा - अाणी हा इथला जागतीक लोकसंख्येचा 
अब्जाच्या च्या टप्यात

00:02:33.240 --> 00:02:41.404
इश्र्वीसनपुर्वी १०००० वर्ष, जेंव्हा मनूष्यप्राणी सर्वप्रथम शेती करूलागला - 
त्याविषयी पुराणवस्तू तज्ञ असा अंदाज करतात की

00:02:41.420 --> 00:02:45.338
त्यावेळी जगाची लोकसंख्या केवळ एक कोटी होती

00:02:45.340 --> 00:02:49.488
कल्पना करा - फक्त एक कोटी! म्हणजे अाजचा स्वीडन् देश

00:02:49.490 --> 00:02:53.000
संपूर्ण जग फक्त स्वीडन् देशियांनी भरलेले

00:02:53.414 --> 00:03:01.385
परंतू जशी हजार वर्षे मागे पडू लागली तसे अजुन शेतकरी, 
अजुन अन्न अाणि अजुन माणसे --- अाणि बरीच साम्राज्ये निर्माण झाली

00:03:01.390 --> 00:03:06.110
इजिप्त, चीन, भारत - - - अाणि शेवटी युरोप!

00:03:06.120 --> 00:03:09.672
अाणि लोकसंख्या सुद्धा वाढू लागली, परंतू सावकाशीने.

00:03:09.682 --> 00:03:13.772
अाणि मी इथे थांबतो, सन १८००.

00:03:13.782 --> 00:03:19.972
कारण १८०० साली, जगाची लोकसंख्या १ अब्जाला पोचली

00:03:19.982 --> 00:03:28.693
कल्पना करा - ह्या सर्वकाळात, हजारो वर्षे, लोकसंख्येची वाढ एक (दशांश) टक्क्याहूनही कमी असे (प्रत्येक वर्षी)

00:03:28.699 --> 00:03:35.460
पण १८०० सालानंतर, औद्योगिक क्रांतीमुळे सगळेच बदलले अाणि लोकसंख्या दरवर्षी वेगाने वाढू लागली

00:03:35.504 --> 00:03:39.308
अवघ्या १०० वर्षात, ती २ अब्ज्यापर्यंत पोचली

00:03:39.315 --> 00:03:43.273
आाणि नंतर, मी जेंव्हा शाळेत होतो, ती ३ अब्ज होती

00:03:43.283 --> 00:03:49.658
मग बरेच लोक म्हणू लागले: "पृथ्वीनक्षत्र येवढ्या लोकांचा भार 
सांभाळू शकणार नाही". अागदी तज्ञ लोकांचे पण तेच म्हणणे

00:03:49.685 --> 00:03:52.128
पण घडलेते ते असे - - -

00:03:52.133 --> 00:03:58.609
अापण ४ अब्ज - - ५ अब्ज - - ६ अब्ज - - ७ अब्ज!

00:03:58.620 --> 00:04:05.380
विचार करा --- निम्याहून जास्त लोकसंख्या केवळ माङया अायूष्यात निर्माण झाली अाहे.

00:04:05.407 --> 00:04:08.992
अाणि तो अकडा अजुनही वाढतो अाहे

00:04:10.414 --> 00:04:15.595
ही लोकसंख्येची वाढ, अलिकडील वर्षात, अाशियाई देशात झालेली अाहे

00:04:15.619 --> 00:04:21.438
उदाहरणार्थ, इथे बांगलादेशात - - - जिथे लोकसंख्या तिपटीने वाढली केवळ माझ्या अायूष्यभरात

00:04:21.466 --> 00:04:27.504
५ कोटी वरून १५ कोटींपर्यंत

00:04:28.288 --> 00:04:32.780
तो अाता जगातला सार्वात घनदाट लोकसमख्येचा देश अाहे

00:04:32.790 --> 00:04:40.031
साधारणपणे दीड कोटी लोक खूप गर्दी झालेल्या राजधानीत, ढाक्यात राहातात

00:04:40.100 --> 00:04:48.470
येथील लोक, शहरातले असोत अथवा खेड्याकडील असोत, 
स्वतःच्या कुटुंबसंख्यच्या प्रचंड काळजीत अाहेत

00:04:48.942 --> 00:04:52.150
पण एक नवीन बांगलादेश उदयोन्मूख होत अाहे

00:04:52.168 --> 00:04:59.100
ह्या खान कुटुंबाचे उदाहरण. आाई तस्लिमा, मुली तंजिना अाणि छोटी सदिया

00:04:59.200 --> 00:05:01.945
अाणि वडिल हन्नान.

00:05:04.690 --> 00:05:07.436
बायकांना तयार व्हायला खूप वेळ लागतो, पुरुष तेवढा वेळ लावत नाहीत.

00:05:07.436 --> 00:05:11.556
जर तू हातानी पुसुन टाकणार असशील तर मग लावतेस कशासाठी?

00:05:11.556 --> 00:05:17.868
तस्लिमा अाणि हन्नान दोघेही स्वतः खूप मोठ्या कुटुंबातूनच अालेले

00:05:24.180 --> 00:05:24.190
पण त्यांनी ठरवले की फक्त दोनच मुले होवू द्यायची।

00:05:24.190 --> 00:05:24.200


00:05:26.988 --> 00:05:28.384


00:05:30.478 --> 00:05:33.618


00:05:33.618 --> 00:05:38.328


00:05:38.328 --> 00:05:44.219


00:05:44.219 --> 00:05:46.837


00:05:46.837 --> 00:05:49.455


00:05:49.455 --> 00:05:52.073


00:05:52.073 --> 00:05:56.002
तस्लिमा अाणि हन्नान हे मोठ्या कुटुंबपासून दूर जाउलागलेल्या संस्क्रुतीतले भागीदार अाहेत

00:05:56.010 --> 00:05:59.728
अाणि तस्लिमाचीतर ही नोकरीच झाली आाहे

00:05:59.740 --> 00:06:03.525
ती कुटुंब नियोजनाची सरकारी नोकरी करते

00:06:03.527 --> 00:06:06.583
जे (सरकार) तिच्यासारख्या बायकांना प्रत्येक खेड्यात नोकरीस ठेवतात.

00:06:06.691 --> 00:06:14.295
ती दारोदार जाउन इतराना लहान कुटुंब ठेवण्यासाठी मदत करते

00:06:30.886 --> 00:06:35.622
तस्लिमा त्याना सल्ला देते, नैतीक अाधार देते अाणी सर्वात महत्वाचे,

00:06:35.850 --> 00:06:38.400
वेगवेगळी गर्भनिरोधके पुरवते

00:07:17.270 --> 00:07:23.468
तर तस्लिमा या गर्भधारणाचा दर कमी करण्य़ात कितपत यशस्वी झाली अाहे?

00:07:23.487 --> 00:07:26.089
म्हणजे, प्रत्येक स्त्रीला होणार्या बाळांची सरासरी संख्या

00:07:26.108 --> 00:07:28.912
अाम्ही स्वीडन् मधे गॅपमाइंडर फौडेशनची स्थापना केली

00:07:28.914 --> 00:07:33.717
कारण जगातील सागळी सांख्यीक माहीती सर्वांना सोप्यारितीने पुरवता यावी

00:07:33.749 --> 00:07:37.712
यामुळे मी तुम्हाला बांगलादेशातील परिस्थिती अाणि काय घडले अाहे हे दाखवू शकेन

00:07:37.720 --> 00:07:41.375
हा, अाडवा अक्ष, स्त्रीला होणार्या बाळांची सरासरी संख्या

00:07:41.427 --> 00:07:44.853
अागदी १, ते २ - - - ७ ते ८

00:07:44.871 --> 00:07:48.936
अाणि हा उभा अक्ष, तो अायूष्यमर्यादेचा

00:07:48.937 --> 00:07:53.557
आयुर्मानाचा, नवजात बाळ कीती अायुष्य जगेल याचा

00:07:53.692 --> 00:07:56.111
३० पासून ते अागदी ९० पर्यंत

00:07:56.111 --> 00:08:00.093
अाता - - - अापण १९७२ मधे सूरूवात करू

00:08:00.115 --> 00:08:04.970
हे वर्ष बांगलादेशाला महत्वाचे, ज्या वर्षी त्या देशाला स्वातंत्र्य मिळून वर्ष झाले

00:08:04.980 --> 00:08:08.400
त्यावर्षी, बांगलादेशाची परिस्थिती ही इथे होती

00:08:08.500 --> 00:08:11.489
अाणि तिथे स्त्रीयां सरासरी ७ बाळांना जन्म द्यायच्या

00:08:11.522 --> 00:08:14.949
अाणि सरासरी आयुर्मान ५० वर्षापेक्षा कमी होते.

00:08:14.984 --> 00:08:17.336
मग स्वातंत्र्यानंतर काय झाले?

00:08:17.386 --> 00:08:22.309
बांगलादेशात आयुर्मानाची वाढ झाली का? तिथे बाळांचे जन्मप्रमाण कमी झाले का?

00:08:22.326 --> 00:08:25.000
इथे सगळी अाकडेवारी माहिती अाहे. मी बांगलादेश सुरू करतो.

00:08:25.010 --> 00:08:28.669
नक्कीच, आयुर्मान वाढत अाहे, जन्मप्रमाण, कमी कमी - - - ६ - - - ५

00:08:28.680 --> 00:08:30.941
अाणि आयुर्मान अजूनही लांबत आाहे - - - ४ - - -३

00:08:30.941 --> 00:08:37.443
अाणि अाता जन्मप्रमाण जवळजवळ २ पर्यंत अाले अाहे, २.२ ह्यपर्यंत. 
आाणि अायुर्मान हे सत्तरी पर्यंत लांबले अाहे

00:08:37.480 --> 00:08:43.325
हे पूर्णपणे अाश्चर्यकारक अाहे! गेल्या ४० वर्षात, बांगलादेश बदलल अाहे

00:08:43.357 --> 00:08:48.131
७ पासून ६ - ५ -४ - ३ - २

00:08:48.150 --> 00:08:52.248
हा चमत्कार बांगलादेशात घडला अाहे!

00:08:52.300 --> 00:08:56.690
पण ही गोष्ट फक्त बांगलादेशाचीच अाहे का? बर, 
मी तुम्हाला सगळे जग दाखवतो

00:08:56.700 --> 00:09:02.376
मी ५० वर्ष माघार काळी जातो - १९६३ सालात

00:09:02.390 --> 00:09:04.863
ईथे सगळे देश अाहेत.

00:09:04.890 --> 00:09:13.037
हीरव्या रंगात उत्तर अाणि दक्षीण अमेरिका.
पिवळ्या रंगात युरोप, पूर्व अाणि पश्चिम

00:09:13.049 --> 00:09:20.915
निळा म्हणजे आाफ्रिका, उत्तर अाणि सहारा वाळवंटाच्या दक्षीणेस. 
अाणि लाल हा अशिया खंड, त्यात अाम्ही अॉस्ट्रेलिया अाणि न्यू झिकंड़ घेतले अाहे.

00:09:20.986 --> 00:09:25.400
गोलाचा अाकार जेवढा मोठा तेवढी लोकसंख्या मोठी.

00:09:25.428 --> 00:09:31.636
हे तिथले मोठे गोल म्हणजे चीन व भारत. बांगलादेश त्याच्या मागोमाग.

00:09:32.121 --> 00:09:38.211
१९६३ साली जागतीक जन्मप्रमाणाची सरासरी होती ५.

00:09:38.293 --> 00:09:41.700
पण ते दुभागलेले जग होते - - - ते तुम्हाला दिसते किंवा जाणवते का?

00:09:41.800 --> 00:09:49.002
हे ईथले देश, विकासलेले, त्यांची कुटुंबे छोटी होती अाणि अायुष्य मोठे होते.

00:09:49.073 --> 00:09:55.340
अाणि मग हे विकसनशील देश, अाणि त्यांची मोठी कुटुंबे व छोटे अायुष्य

00:09:55.350 --> 00:09:57.827
ह्या तफावतीच्या मध्यावर फार कमी देश होते.

00:09:57.839 --> 00:10:00.078
पण अाता अापण बघू काय घदले ते.

00:10:00.089 --> 00:10:02.328
मी जगाची सुरुवात करतो!

00:10:02.399 --> 00:10:03.986
हे पहा - - -

00:10:03.998 --> 00:10:07.890
तूम्हाला दिसेल, चीन, मोठ्ठा गोळा, त्यांचे अारोग्य सुधारले

00:10:07.904 --> 00:10:10.974
अाणि त्यानी कुटुंब नियोजनास सुरुवात केली अाणि त्यांची कुटुंबे छोटी झाली।

00:10:10.987 --> 00:10:13.900
हा हिरवा, बघा मेक्सिको, तो तिथे येत अाहे.

00:10:14.095 --> 00:10:16.957
हा ब्राझीलसुध्धा, लॅटीन अमेरिकेतला हिरवा.

00:10:16.970 --> 00:10:22.169
अाणि हा भारत, मागोमाग येतोय. 
हे सगळे मोठे अशियातले लाल गोळे, सागळे त्याच मार्गी.

00:10:22.200 --> 00:10:25.439
अनेक अाफ्रीकेतील देश मात्र अजूनही 
दर स्त्री मागे बर्याच बाळांचा जन्म होतो अाहे .

00:10:25.440 --> 00:10:29.500
अाणि तिथे बांगलादेशाने भारतापुढे 
अाघाडी घेतली कुटुंब छोटे करण्यामधे.

00:10:29.705 --> 00:10:33.363
अाणि अाता जवळजवळ सगळेच देश भागाकडे सरकू लागले, 
अागदी अाफ्रीका देखील वर वळू लागलाय

00:10:33.436 --> 00:10:36.502
अोह्! तो हेएटी मधला भूकंप!

00:10:36.516 --> 00:10:41.537
आणि आता सगळेच वरपर्यंत पोचले. केवढा मोठा फरक!

00:10:42.084 --> 00:10:47.578
अाज सगळ्या जगाची जन्मप्रमाणाची सरासरी अाहे २.५

00:10:47.592 --> 00:10:51.902
केवळ ५० वर्षापूर्वी ती होती ५.

00:10:52.004 --> 00:10:59.157
जग बदलले अाहे: प्रत्येक स्त्री मागे बाळांचे जन्मप्रमाण ५ वरून २.५ वर आले आहे

00:10:59.171 --> 00:11:04.192
अाणि ते अजून उतरते अाहे - - - , केवढा मोठा फरक!

00:11:04.220 --> 00:11:11.300
लोकांना वाटत असे की बांगलादेश आणि त्यासारखे देश हे
लोकसंख्येच्या बॉम्बचे मूळ किंवा मध्य!

00:11:11.372 --> 00:11:13.491
परंतू ते किती चूकीचे होते!

00:11:13.563 --> 00:11:17.459
माझ्या मते, श्रीमति तलिस्मा आणि तिच्यासारखे आरोग्य कर्मचारी,

00:11:17.470 --> 00:11:23.738
ज्यानी त्यांचे देश, हया बाजूपासून - - - आगदी - - - काही दशवर्षात

00:11:23.810 --> 00:11:28.713
ह्या चांगल्या आरोग्याकडे आणि छोट़या कुटुंबाकडे नेले 
हे आपल्या काळातले धेय्यवादीच आहेत!

00:11:28.785 --> 00:11:32.326
हा आश्चर्यजनक बदलच घडला आहे.

00:11:32.339 --> 00:11:36.057
आपण आता विभागलेल्या जगात रहात नाही.

00:11:36.544 --> 00:11:41.802
पण किती लोकांना हया आश्चर्यजनक बदलाची जाणीव आहे?

00:11:41.816 --> 00:11:50.500
गॅपमाइंडर मधे आम्ही फक्त संख्याच पुरवत नाही,
आम्ही लोकांना कितपत माहीत आहे याची देखिल नोंद घेतो.

00:11:50.523 --> 00:11:56.788
म्हणून आम्ही स्वीडन् मधे पहिला आढावा घेतला. 
त्याचे परीणाम मात्र निराशावादी ठरले.

00:11:56.800 --> 00:12:04.429
आम्ही दुसरा आढावा ब्रिटनमधे घेतला. आमच्या खूप आशा होत्या, कारण
ब्रिटीश लोक सर्वत्र जाउन आले आहेत.

00:12:04.501 --> 00:12:06.916
आम्हाला वाटले तिथेतरी चांगले परीणाम दिसतील.

00:12:06.950 --> 00:12:12.898
आम्ही पहिला प्रश्न विचारला: बांगलादेशात प्रत्येक स्त्रीमागे 
सरासरी कीती मुले जन्माला येतात?

00:12:13.000 --> 00:12:19.300
आम्हि त्यांना चार पर्याय दिले: २.५, ३.५, ४.५ व ५.५

00:12:19.500 --> 00:12:22.450
आणि हा ब्रिटीश आढाव्याचा निकाल.

00:12:28.458 --> 00:12:33.420
पण तुम्हाला खरे उत्तर माहीत आहे: ते म्हणजे २.५

00:12:33.450 --> 00:12:37.507
केवळ १२ टक्के लोकांना बरोबर उत्तर देता आले.

00:12:37.520 --> 00:12:43.489
आम्हाला वाटलेकी कदाचित् अशिक्षित लोकांच्या 
उत्तरामुळे टक्केवारी कमी झाली असावी.

00:12:43.500 --> 00:12:49.531
म्हणून आम्ही ज्याना कॉलेज डीग्री नाही 
आणि ज्याना कॉलेज डीग्री आहे, यांचे विभाग केले.

00:12:49.545 --> 00:12:55.632
आणि इथे ते आहेत. हा परीणाम!

00:12:57.541 --> 00:13:00.785
पण त्यांची उत्तरे अजूनच वाइट

00:13:00.799 --> 00:13:04.931
आता तुम्ही असा निष्कर्ष काढाल की ब्रीटीशांना
जगाविषयी कमी माहिती आहे

00:13:04.950 --> 00:13:07.182
नाही नाही!

00:13:07.196 --> 00:13:11.683
मी जर एका वानराला आणि त्याच्या मित्रांना हा प्रश्न विचारला तर?

00:13:11.697 --> 00:13:18.021
मी एकेका केळ्यावर वेगवेगळे उत्तर लिहून 
त्यांना एक एक केळे उत्तरासाठी निवडू दिले असते

00:13:18.035 --> 00:13:20.923
तर त्याचे परिणामी उत्तर असे आले असते.

00:13:20.950 --> 00:13:23.766
अर्थात वानरांना बांगलादेशाविषयी काहीच कल्पना नाही

00:13:29.052 --> 00:13:34.487
पण केवळ यादृच्छिकतेमुळे, त्यांची बरोबर उत्तरे 
ब्रीटीशांच्या बरोबर उत्तरांपेक्शा दुप्पट असतील.

00:13:35.620 --> 00:13:42.500
अर्ध्याहून अधीक ब्रीटीश लोकांचे उत्तर ४.५ किंवा जास्त असे आहे।

00:13:43.149 --> 00:13:48.703
ही समस्या ज्ञानाच्या कमतरतेची नसून, 
पूर्वकल्पित गृहित विचारांची आहे.

00:13:48.797 --> 00:13:52.300
ब्रीटीश अशी कल्पना करू शकत नाहीत, 
किंवा अंदाजही करू शकत नाहीत

00:13:52.325 --> 00:13:57.726
बांगलादेशातील स्त्रीयांना सरासरी २.५ मुले होतात. 
आणि खरेतर २.२ च आहेत सध्या.

00:13:57.728 --> 00:14:04.894
ही गोष्ट ब्रीटीशांना माहीत नाही: की तस्लीमाआणि तिचे कुटुंब 
हे बांगलादेशातील सर्वसामान्य प्रमाणाचे आहे.

00:14:04.908 --> 00:14:12.120
आणि हे फक्त तिथेच् नाही तर जगभर आहे. 
ब्राझील मधे २ मुलांचेच कुटुंब.

00:14:12.150 --> 00:14:16.088
व्हिएतनामात २ मुलांचेच कुटुंब.

00:14:16.103 --> 00:14:21.656
आणि भारतातसुध्दा, आजकाल २ मुलांचेच कुटुंब हे प्रमाण झाले आहे.

00:14:21.671 --> 00:14:26.217
आणिजर तुम्ही आफ्रीकाखंडात गेलात, 
जर आदीस अबाबा सारख्या मोठ्या शहरात गेलात

00:14:23.232 --> 00:14:29.593
तर आदीस अबाबा मधे प्रत्येक स्त्रीला सरासरी २ पेक्षा कमीच मूले होतात

00:14:29.600 --> 00:14:34.213
मग ते मुसलमान, बुध्द, हिंदू, ख्रिश्चन - - -

00:14:34.228 --> 00:14:39.400
असा एक धर्म नाही, एक संस्कृती नाही, एक खंड नाही

00:14:39.405 --> 00:14:41.020
जिथे २ मुलांचे कुटुंब होउ शकत नाही.

00:14:42.000 --> 00:14:45.680
हा मोठ्या कुटुंबाकडून २ मुलांच्या कुटुंबाकडे होणारा बदल

00:14:45.702 --> 00:14:51.200
हा माझ्याआयुष्यभरातला ह्या जगात घडलेला सर्वात महत्वाचा आहे.

00:14:51.227 --> 00:14:54.500
हे मानवी इतिहासात अभूतपूर्वक् आहे !

00:14:59.600 --> 00:15:02.515
तर आता आपण परत बांगलादेशात.

00:15:00.600 --> 00:15:09.867
आपण ह्या मोठ्या वरून लहान कुटुंबाकडे होणार्या या 
ऐतिहासीक आणि अभूतपूर्व बडलाची कारण मिमांसा करूयात.

00:15:10.500 --> 00:15:17.686
आज, इस्लामिक बांगलादेशात, जवळ जवळ सगळया १५ वर्षीय
तंजिना सारख्या मुली शाळेत जातात.

00:15:17.755 --> 00:15:24.693
ते सरकार आज त्या मुलीच्या उच्य माध्यमीक शिक्षणासाठी
तिच्या कुटुंबाला पैशाची सुध्दा मदत करतात

00:15:23.900 --> 00:15:31.400
आजकाल तंजिनाच्या शाळेत मुलींची मुलांपेक्षा जास्त संख्या आहे.

00:15:40.264 --> 00:15:43.550
तुम्ही ह्या धदड्यातला हा मुद्दा न समजणे अशक्य!

00:15:51.104 --> 00:15:57.500
शीक्षण हे ऊपायकारक आहे अणि बांगलादेशीय स्त्रीयांना
अनेक नव्या संध्यांचा लाभ होत आहे.

00:15:57.916 --> 00:16:04.726
असमानता असून देखील आज खूप नोकर्या मिळू शकतात
आणि तंजिनाने खूप उच्च ध्येय ठेवले आहे.

00:16:20.129 --> 00:16:24.984
इथे अधिक आणि अधीक तरुण महिलांना गोष्टी कीती
वेगळ्या असू शकतात ह्याची जाणीव होऊ लागली आहे.

00:17:03.299 --> 00:17:09.457
तस्लिमाला, तिच्या दोन मुलींसाठी एका 
उज्वल भविष्याची वाटणारी आशा-ही विस्मयकारकच दिसते.

00:17:09.460 --> 00:17:15.084
पण बांगलादेश मधल्या बदलाला 
एका अत्यावश्यक परिवर्तनाचा आधार आहे.

00:17:15.086 --> 00:17:19.500
ते (परिवर्तन) म्हणजे मूल जगण्याची एक नाट्यमय सुधारणा.

00:17:24.208 --> 00:17:30.062
तो रमदान, मुसलमान लोकांचा उपवासाचा 
आणि अंतर्मयी होण्याचा महिना.

00:17:30.124 --> 00:17:37.058
अशा शुभ काळी, हानान आपल्या आई-वडिलांना 
कुटुंबाच्या स्मशानभूमी कधे लक्ष द्यायला मदत करत आहे.

00:17:40.319 --> 00:17:47.957
हनानची तीन भावंडे आगदी लहान असताना मृत्यूमुखी पडली. 
त्यांना येथे मृत्यूनंतर पुरले आहे.

00:18:03.093 --> 00:18:06.080
पूर्वी जेव्हा हनानचे आई-वडील तरूण जोडपे होते,

00:18:06.243 --> 00:18:11.974
त्याकाळी वय ५ वर्षे होण्याआधीच 
पाचातील एक मूल मृत्यूमुखी पडे.

00:18:11.978 --> 00:18:17.484
सगळ्या कुटुंबांना सतत भीती असे 
की एक किंवा अधिक मुले (मृत्यूमुखी) गमावतील.

00:18:36.383 --> 00:18:44.495
गेल्या काही दशकांत बांगलादेशाने मूलभूत आरोग्याची
विशेषतः मुलांना जगवण्याची, खूपच प्रगती केलेली आहे.

00:18:44.510 --> 00:18:48.498
लस, संक्रमण उपचार आणि चांगले पोषण आणि स्वच्छता

00:18:48.500 --> 00:18:51.260
यामुळे देशातील लाखो मुलांच्या जीवनाचे जतन झाले आहे.

00:18:51.990 --> 00:18:57.243
आणि आता आई-वडील म्हणून, त्यांना कल्पना आली आहे की
आपली सर्व मुले जीवीत असण्याची शक्यता आहे,

00:18:57.270 --> 00:19:02.041
कुटुंब नियोजन मोठा अडसर शेवटी नाहीसा झाला आहे.

00:19:02.070 --> 00:19:08.500
आगदी ढाक्यातल्या झोपडपट्टीत सुध्दा, 
स्त्रीयांना आता सरासरी फक्त 2 मुले होतात.

00:19:14.000 --> 00:19:17.025
मुले जीवीत असण्याची शक्यता वाढते यात सर्वकाही आहे.

00:19:16.800 --> 00:19:18.900
आपण परत भुतकाळात जाऊ या.

00:19:18.950 --> 00:19:24.791
१८०० सालापूर्वी जगाची लोकसंख्या खूप हळू का वाढत होती?

00:19:24.810 --> 00:19:30.003
संपूर्ण इतिहासात, सर्व ऐतिहासिक नोंदी अम्हाला दर्शवतात की सरासरीने,

00:19:30.010 --> 00:19:33.794
दोन पालकांना ६ मुले असत - कमीजास्त प्रमाणात.

00:19:33.810 --> 00:19:38.710
पण ही तर अतिशय जलद लोकसंख्या वाढ वाटते. मग ते वाढली का नाही?

00:19:35.740 --> 00:19:47.358
कारण, १... २ ... ३ ... ४ मुले; ती स्वत: पालक होण्याआधीच मरण पावत.

00:19:47.380 --> 00:19:51.900
पूर्वी लोकांचे निसर्गातले वास्तव्य पर्यावर्णीय संतूलनेत नव्हते,

00:19:51.916 --> 00:19:55.057
त्यांचा मृत्यू व्हायचा पर्यावर्णीय संतूलनेने.

00:19:55.700 --> 00:19:59.086
हे मात्र अतीशय शोकाचेच!

00:19:59.120 --> 00:20:02.995
पण औद्योगिक क्रांतीमुळे हे सर्व बदलले.

00:20:03.010 --> 00:20:10.636
चांगले वेतन, अधिक अन्न, तोटीचे पाणी, 
चांगले स्वच्छता, साबण, वैद्यकीय क्षेत्रातील प्रगती ....

00:20:10.680 --> 00:20:16.618
मग या सर्व प्रगतीमुळे लोकसंख्या का वाढेली? 
जास्त मुले झाली हे त्याला कारण?

NOTE Paragraph

00:20:16.667 --> 00:20:26.688
नाही! मी शाळेत असताना १९६३ मध्ये जगातल्या प्रत्येक 
स्त्री प्रति सरासरी मुलांची संख्या कमी होत होत ५ पर्यंत आली.

00:20:26.700 --> 00:20:31.886
आणि मुलांच्या जगण्याचा (दर) वाढणे 
हे लोकसंख्येच्या जलद वाढीचे कारण ठरले.

00:20:31.900 --> 00:20:35.025
त्याकाळी ४ जगत

00:20:35.100 --> 00:20:39.823
परंतू पाचापैकी एकाचा मृत्यू व्हायचा
आणि हे नक्कीच दुर्दैवाचे होते.

00:20:39.850 --> 00:20:49.000
बहुतेक देशांनी फक्त अलीकडील काळामध्येच मुले जगवण्याच्या
आणि कुटुंब नियोजनाच्या प्रयत्नात मोठी पुढे उडी घेतली आहे.

00:20:49.500 --> 00:20:52.554
यातून आता आम्ही एक नवीन समतोलता गाठत आहोत.

00:20:52.580 --> 00:20:58.714
आणि ती एक सुरेख समतोलणा आहे: 
सरासरी २ पालक व २ जीवीत रहाणारी मुले.

00:20:58.750 --> 00:21:01.730
ह्यातून आम्ही एक आनंदी संतूलनातले कुटुंब केले आहे.

00:21:01.732 --> 00:21:05.900
हीच आज जगातील सर्वसामान्य कौटुंबिक परिस्थिती आहे.

00:21:05.901 --> 00:21:09.494
आणि यातून भविष्याविषयी काय अर्थ काढता येइल?

00:21:09.510 --> 00:21:13.370
मी तुम्हाला (लोकसंख्या) भविष्यात काय असेल याचा सर्वोत्तम अंदाज देतो,

00:21:13.374 --> 00:21:19.208
युनायटेड नेशन्सच्या लोकसंख्याविभागातील तज्ञ्यांकडून आम्हाला - - -

00:21:19.412 --> 00:21:20.866
(मिळाले) आणि ते असे दिसते.

00:21:20.892 --> 00:21:27.618
ती (वाढ) सुरुवातीस चालूच राहील, ८ अब्ज्यापर्यंत - - -
नंतर ९ अब्ज - - - मग इथपर्यंत जाईल - - -

00:21:27.880 --> 00:21:29.851
पण बघा - ती मंद होती आहे!

00:21:29.854 --> 00:21:33.837
शतकाअखेरी पर्यंत वाढ आगदी सपाट होतीय.

00:21:33.880 --> 00:21:37.568
आणि मी जर यात अजून खोलात बघितले, तर तुम्हाला दिसेल

00:21:37.590 --> 00:21:43.669
की आपण या वाढीची मंदता आणि झपाट्याने वाढणार्या लोकसंख्येला
आळा बसेल अशी अपेक्षा करू शकतो.

00:21:45.059 --> 00:21:49.533
पण अर्थात हा अंदाज आहे आणि ह्या 
अकडेवारीत काहीप्रमाणात अनिश्चितता आहे.

00:21:49.536 --> 00:21:55.373
पण अापल्याला एक अर्थ तरी नक्की काढता येतो की
ह्या शतकात झपाट्याने वाढणार्या लोकसंख्येला आळा बसेल

00:21:55.755 --> 00:21:59.993
हा सर्व आहे तो, "घसरणार्या जननक्षमतेच्या दर" 
ह्यचा उल्लेखनीय परिणाम.

00:21:59.999 --> 00:22:02.007
इकडे पहा. आपण ह्यात (इतिहासात) पुन्हा गेलो तर

00:22:03.015 --> 00:22:05.798
मी हे तुम्हाला दाखवीन मुलांच्या संख्या दाखवून.

00:22:05.810 --> 00:22:09.589
० ते १५ वर्ष वयातील मुलांची संख्या.

00:22:09.800 --> 00:22:12.254
इथे आले ते (अकडे), बघा - - -

00:22:12.643 --> 00:22:17.320
मुलांची संख्या हळूहळू वाढली - - - मग नंतर ती सुद्धा वेगात वाढली - - -

00:22:17.322 --> 00:22:19.630
आणि शतकाअखेरीपर्यंत - इथे

00:22:19.632 --> 00:22:22.619
२ अब्ज मुले जगात होती.

00:22:22.630 --> 00:22:29.800
मला ते महत्त्वाचे वर्ष होते कारण त्यावर्षी 
डोरीस् चा जन्म झाला. ती माझी पहीली नात.

00:22:29.880 --> 00:22:34.971
तीचा जन्म झाला तो जगातील मुलांच्या द्रष्टीने 
एक विशेष वेळ होता.

00:22:35.211 --> 00:22:40.540
कारण लोकसंख्येच्या विशेषज्ञ्यांचा 
या वर्षी पासूनचा अंदाज

00:22:40.545 --> 00:22:44.745
(असा) जगातील मुलांच्या संख्येविषयीचा - -
असाच पुढे होत राहील.

00:22:44.748 --> 00:22:47.114
या नंतर तो पुढ वाढणार नाही.

00:22:47.115 --> 00:22:52.385
या शतकाच्या अखेरीस अपल्या जगात 
अजूनही २ अब्जच मुले असतील.

00:22:52.446 --> 00:22:59.730
डोरीस जेव्हा जन्म झाला तेव्हा जगातील 
मुलांची संख्या वरच्या टोकाला पोचली होती.

00:23:00.087 --> 00:23:02.980
मुलांच्या संख्येचा अकडा वाढत नाहीए आता.

00:23:02.989 --> 00:23:05.890
आता ह्यमुळे तुम्हाला संभ्रम होईल.

00:23:05.900 --> 00:23:13.000
कारण, लोकसंख्या अशी कशी वाढते, 
जर मुलांची संख्या वाढत नसेल तर?

00:23:13.020 --> 00:23:15.784
हे सगळे प्रौढ कुठुन येणार?

00:23:15.842 --> 00:23:19.989
आणि हे समजावण्यासाठी मी ही 
मोहक अंकात्मक सामग्री सोडतो.

00:23:19.999 --> 00:23:26.386
आणि तुम्हाला आम्ही विकसित केलेले 
खरेखुरे शक्तिशाली शैक्षणिक साहित्य दाखवतो.

00:23:26.400 --> 00:23:30.220
बंधू भगिनींनो, मी तुम्हाला 
आता जगातील लोकसंख्या दाखवेन.

00:23:30.222 --> 00:23:33.901
स्पंजच्या ठोकळ्यांच्या स्वरूपात.

00:23:35.222 --> 00:23:39.890
एक ठोकळा म्हणजे १ अब्ज

00:23:39.910 --> 00:23:44.155
म्हणजे, आपल्याकडे २ अब्ज मूले ह्या जगात आहेत.

00:23:44.180 --> 00:23:49.663
त्याखेरीज, अापल्याकडे १५ ते ३० वयवर्षातील
२ अब्ज लोक आहेत.

00:23:49.674 --> 00:23:51.617
(अर्थात) हे ठोकळ आकडे आहेत.

00:23:51.628 --> 00:23:54.230
आपल्याकडे अजून १ अब्ज लोक 
३० ते ४५ वयमर्यादेतले आहेत.

00:23:54.232 --> 00:23:57.836
आपल्याकडे अजून १ अब्ज लोक 
३० ते ४५ वयमर्यादेतले आहेत.

00:23:57.966 --> 00:24:03.167
आणि आता हा माझा ठोकळा - साठीचे आणि मोठे.
आम्ही इथे सर्वात वर.

00:24:03.297 --> 00:24:05.654
ही आज जगातील लोकसंख्या आहे.

00:24:05.725 --> 00:24:09.563
तुम्हाला हे दिसेल की ईथे ३ अब्ज गहाळ आहेत.

00:24:09.600 --> 00:24:12.535
आगदी थोडेसेच गहाळ आहेत कारण ते मरण पावले आहेत.

00:24:12.540 --> 00:24:15.960
हे बहुतेक गहाळ आहेत कारण त्यांचा जन्मच झाला नव्हता.

00:24:16.090 --> 00:24:22.052
कारण १९८० सालापूर्वी जगात खुप कमी मुलंचे जन्म झाले होते

00:24:22.054 --> 00:24:24.695
कारण त्याकाळी मुलांना जन्म देणार्या 
स्त्रीयांची संख्या बरीच कमी होती

00:24:24.700 --> 00:24:26.800
तर आज ही (परिस्थिती) आहे.

00:24:26.810 --> 00:24:29.400
आता भविष्यात काय घडणार?

00:24:29.475 --> 00:24:32.130
तुम्हाला माहीत आहे का माझ्यासारख्या 
वयस्कर लोकांचे काय होते?

00:24:32.939 --> 00:24:34.291
ते म्रत्यू पावतात.

00:24:34.310 --> 00:24:38.496
हो! इथे कूणीतरी आहेत, जे रुग्णालयात काम करतात.

00:24:38.566 --> 00:24:40.746
तर, - - ते म्रत्यू पावतात.

00:24:40.800 --> 00:24:45.781
उरलेले १५ वर्षाने मोठे होतात आणि 
त्यांना २ अब्ज मुले होतात

00:24:46.740 --> 00:24:49.749
हे अाता वृध्द झाले, त्यांचा मृत्यूसमय आला.

00:24:49.800 --> 00:24:53.900
आणि नंतर हे १५ वर्षाने मोठे होउन त्यांना २ अब्ज मुले होतात.

00:24:53.900 --> 00:24:58.561
आणि नंतर हे १५ वर्षाने मोठे होउन त्यांना २ अब्ज मुले होतात.

00:24:58.580 --> 00:25:00.041
आहाहा!

00:25:00.125 --> 00:25:02.765
मुलांची संख्या न वाढता,

00:25:02.800 --> 00:25:05.608
आयुष्यमान न वाढता,

00:25:05.633 --> 00:25:11.353
आपल्या कधे अजून ३ अब्ज लोक होतील अाणि 
नक्कीच मोठ्या लोकांची (संख्या) भरून काढतील.

00:25:11.390 --> 00:25:15.440
हे घडेल, नेमके त्यावेळी जेव्हा 
तरूण पिढीतील खूप लोक मोठे होतील.

00:25:15.465 --> 00:25:21.100
आता इथे एक विषेश खुलासा, 
जो माझ्यासारख्या वृध्द लोकांच्या दृष्टीने चांगला.

NOTE Paragraph

00:25:21.507 --> 00:25:24.876
असा एक अंदाज आहे वृध्द लोकांचे अयुष्यमान वाढणार आहे.

00:25:24.900 --> 00:25:28.667
ह्या कारणाने, आम्हाला अजुन १ अब्ज लोक इथे वर घ्यावे लागतील.

00:25:28.911 --> 00:25:32.635
मी एका मोठ्या आकांक्षेने 
अपेक्षा करतोय की मी ही त्या गटात असेन.

00:25:32.642 --> 00:25:38.617
कारण मग मला लांब आयुष्य लाभेल आणि
वाचायला मिळेल दरवर्षी येणारी वार्षीक आकडेवारी - - -

00:25:38.694 --> 00:25:46.328
पण मी जेव्हा अनेक समर्थ पर्यावरण कार्यकर्त्यांशी चर्चा करतो
तेव्हा त्यांच्या पर्यावरणाच्या काळजीने

00:25:46.394 --> 00:25:50.798
ते मला नेहमी सांगतात की 
"आपण लोकसंख्या ८ अब्जावे थांबवली पाहीजे."

00:25:50.800 --> 00:25:55.998
मग, मी जेव्हा त्यांना प्रथम सांगतो, तेव्हा त्याना माहीत 
नसते की आपण मुलांच्या संख्येचे उच्च टोक गाठले आहे.

00:25:56.000 --> 00:26:03.900
आणि त्यांना हे माहीत नसते की उर्वरित लोकसंख्या वाढ 
सर्व प्रौढ लोकांच्या संख्येमुळेच होइल.

00:26:03.905 --> 00:26:10.198
तेव्हा आपण कमीजास्तप्रमाणात 
येवढ्या लोकसंख्येपर्यंत पोचू.

00:26:10.850 --> 00:26:15.766
तर, आता आपल्याला माहीत आहे कि कीती अब्ज असतील.
पण ते रहाणार कुठे?

00:26:16.128 --> 00:26:19.497
तात्काळात आणि भाविष्यात.

00:26:21.281 --> 00:26:25.894
ते तिथे जग, आणि इथे ७ अब्ज लोक.

00:26:26.434 --> 00:26:33.061
७ अब्जातले, १ रहातात अमेरिकाखंडात - उत्तर आणि दक्षीण एकत्रीत.

00:26:33.068 --> 00:26:37.681
१ युरोपात, १ आफ्रीकेत.

00:26:37.695 --> 00:26:41.531
अणि ४ अशीयात

00:26:41.538 --> 00:26:43.735
हे झाले सध्याचे. पण हे लक्षात कसे ठेवायचे?

00:26:43.740 --> 00:26:47.513
माझगयाकडे लक्षात ठेवायला सोपा मार्ग असा - -
मी सगळे अकडे असे मांडतो - - -


00:26:47.550 --> 00:26:51.304
आणि म्हणतो की जगाचा पिनकोड आहे १११४.

00:26:51.607 --> 00:26:55.272
आता या शतकाच्या मध्यावर काय होईल?

00:26:55.336 --> 00:26:57.342
ते आम्हाला चांगल्याप्रकारे माहीत आहे.

00:26:57.350 --> 00:27:02.080
युरोप - - वाढ नाही! किंबहुना, युरोपियनांची लोकसंख्या कामीच होत आहे.

00:27:02.100 --> 00:27:06.490
अमेरिका खंडात थोडेसे जास्त लोक, 
मुख्यतः निवृत्त झालेले लॅटिन अमेरिकेतील लोक,

00:27:06.492 --> 00:27:09.790
त्यामुळे फरक पडत नाही, 
आणि ती (संख्या) जवळजवळ समान आहे.

00:27:09.800 --> 00:27:13.005
अशियात अापल्याकडे १ अब्ज अजून आहेत.

00:27:13.046 --> 00:27:16.322
आणि शिवाय अशियातली लोकसंख्यावाढही थांबली आहे.

00:27:16.363 --> 00:27:21.238
पुढील ४० वर्षात, आफ्रीकेतील लोकसंख्या 
दुपटीने वाढून २ अब्जापर्यंत पोचेल.

00:27:21.457 --> 00:27:25.088
आता - - - ह्या शतकाच्या अखेरीकडे वळू

00:27:25.100 --> 00:27:29.767
परंतू, आपल्याला माहीतच आहे; 
युरोपात अजून लोक नाहीत, अमेरिकेत नाहीत आणि अशियात नाहीत- - -

00:27:29.868 --> 00:27:34.600
पण आफ्रीकेचे नक्की आहे, 
अपल्याजवळील अकदेवारीवरून आता पुन्हा दुप्पट

00:27:34.606 --> 00:27:39.628
म्हणजे, अाफ्रीकेत ४ अब्ज होतील.

00:27:39.640 --> 00:27:45.440
२१०० साली, आणि त्यावेळचा पिनकोड असेल ११४५

00:27:45.978 --> 00:27:49.900
तर, २१०० साली हे जग फार वेगळे असेल.

00:27:49.946 --> 00:27:53.987
जे लोक - मी ज्याला पूर्वकाळचा पश्चिमखंड म्हणतो - तिथे

00:27:53.999 --> 00:27:58.666
म्हणजे पश्चिम युरोप, उत्तर अमेरिका, इथले, 
जगातल्या लोकसंख्येच्या प्रमाणात १०% हून कमी असतील.

00:27:58.772 --> 00:28:03.464
८०% जागतीक संख्या अशियात आणि आफ्रीकेत नांदत असेल.

00:28:03.570 --> 00:28:07.314
पण त्यांना टिकून राहण्यासाठी पुरेशी संसाधना असेल का?

00:28:07.700 --> 00:28:13.770
पण, हे एक महान आव्हान असेल 
आणि काही आपोआप येणार नाही.

00:28:13.877 --> 00:28:21.500
पण माझ्यामते या अब्जावधी लोकांना गुण्यागोविंदाने एकत्र रहाता येईल.

00:28:28.763 --> 00:28:36.593
जे पाहिजे ते ५ अब्ज लोकांचा एक संपन्न आणि शांत अशिया 
हे पहायला मिळण्याचा संभाव नक्कीच आहे.

00:28:36.610 --> 00:28:39.791
जपान, दक्षीण कोरीया आणि इतर अत्ताच संपन्न आहेत.

00:28:39.800 --> 00:28:49.446
त्यांच्यामागोमाग ह्या संपन्नतेच्या रस्त्यावर, चीन, भारत आणि 
इंडोनेशिया या देशांचे मोठाले भाग व इतर ानेक अशियाई देश आहेत.

00:28:49.494 --> 00:28:54.954
याखेरीज, अशियातल्या गारिब देशात, 
बर्याच जणांचे आयुष्यमान सुधारत आहे.

00:28:56.780 --> 00:29:02.500
पण भवितव्यात, आफ्रीकेचे ४ अब्ज लोंकाचे काय होणार?

00:29:02.700 --> 00:29:07.688
ते भयंकर दारिद्रयरेषेखाली राहतील का?

00:29:07.737 --> 00:29:11.716
मी आफ्रीकेतील अत्यंत दारिद्र्य बघितले आहे.

00:29:11.750 --> 00:29:19.390
३० वर्षांपूर्वी मी डॉक्टर म्हणून २ वर्षे खुप प्रकर्शाने माझे आयुष्य घालवले,

00:29:19.391 --> 00:29:24.806
ते आफ्रिका खंडाच्या पूर्वकिनार्याच्या गरीब मोझांबिक देशात.

00:29:24.820 --> 00:29:33.039
मोझांबिकला नुकतेच स्वतंत्र्य मिळले होते, 
वसाहती-पोर्तुगाल विरुद्ध एक लांब युद्धानंतर.

00:29:33.100 --> 00:29:41.276
माझे काम, आम्हा दोन परदेशीय डॉक्टरांपैकी एक म्हणून, 
३ लाख लोकांकडे बघण्याचे होते.

00:29:41.300 --> 00:29:47.436
आणि हे ते इस्पितळ होते. माझी पत्नी सुध्दा तिथे 
प्रसुतीशास्त्रातील परिचारिकेचे काम करत असे.

00:29:47.484 --> 00:29:49.864
या रुग्णालयातील हे सगळे कर्मचारी.

00:29:49.900 --> 00:29:57.623
पांढर्या कोटातल्यांना कमीत कमी एक वर्ष एक व्यावसायिक प्रशिक्षणाची 
(पोर्तुगीज) वसाहती काळात संधी मिळाली होती.

00:29:57.680 --> 00:30:01.295
आणि इतर, - - - त्यांना वाचता किंवा लिहिता पण येत नसे.

00:30:01.310 --> 00:30:05.796
पण ते सर्वजण अतिशय समर्पित आणि प्रेरणापुर्वक कार्य करत.

00:30:05.964 --> 00:30:11.956
पण रुग्ण आलेते वाईट रोग अत्यंत गरीबी घेउन

00:30:11.968 --> 00:30:15.195
आणि अमच्याकडील संसाधने कित्येकदा अपुरी पडत.

00:30:15.210 --> 00:30:21.962
आणि विशेषत: तरुण डॉक्टर म्हणून माझे कौशल्य, 
रुग्णांना गरजा पूर्ण करण्यासाठी कमी पडत असे.

00:30:21.963 --> 00:30:25.723
मोझांबिक अजूनही अत्यंत गरीब देश आहे.

00:30:25.724 --> 00:30:30.595
परंतू मी ३० वर्षांपूर्वी होतो त्यपासून गोष्टींमधे बरीच सुधारणा झाली आहे.

00:30:36.193 --> 00:30:42.767
सांगायची सुरुवात म्हणजे, आता मी ज्या गावात ३० वर्षांपूर्वी 
काम केले तेथे आता एक नवीन रुग्णालय आहे.

00:30:44.000 --> 00:30:50.117
त्या नवीन आणि खूप मोठ्या रुग्णालयात १५ डॉक्टर आहेत 
आणि त्यातले ११ जण स्थानीक मोझांबीकचेच आहेत.

00:30:50.119 --> 00:30:53.938
सर्व कर्मचार्यांना व्यवस्थीत प्रशिक्षण मिळलेले आहे.

00:30:55.450 --> 00:31:00.853
रुग्णालयाचे संचालक आहेत डॉ. काशिमो, प्रसुतीशास्त्रातील तज्ञ.

00:31:08.665 --> 00:31:13.031
हे परिवर्तन मला आश्चर्यकारक वाटते!

00:31:24.569 --> 00:31:31.985
ते नियमितपणे सिझेरियन प्रसुती मधून महीलांना वाचवतात, 
जी गोष्ट मी जेव्हा तिथे होते तेव्हा अशक्य होती.

00:31:47.973 --> 00:31:51.666
सगळ्या गोष्टी येवढ्या सुधारल्या आहेत.

00:31:51.690 --> 00:31:56.600
आज मोझांबिक जन्मलेल्यांचे भविष्य खूपच उजळ असेल!

00:32:00.339 --> 00:32:05.162
नुसते चांगले आरोग्यच नव्हे तर वेगाने सुधारणारी अर्थव्यवस्था सुध्दा!

00:32:05.190 --> 00:32:07.545
(समुद्रकिनारची) व्यस्त बंदरे आणि बाजार

00:32:07.547 --> 00:32:11.500
आणि नवे उद्योग बरेच नवीन रोजगार!

00:32:15.650 --> 00:32:20.474
मला कल्पना आहे; तुम्ही विचार करत असालकी
ही चांगली बातमी फक्त शहर आणि गावांपुरतीच आहे.

00:32:20.476 --> 00:32:22.142
आणि ते खरे आहे!

00:32:22.144 --> 00:32:26.968
वाईट आव्हान ग्रामीण भागात आहे जेथे बहुतांशी लोक राहतात.

00:32:27.268 --> 00:32:30.185
पण तिथे सुध्दा वस्तुस्थिती बदलत आहे.

00:32:33.166 --> 00:32:39.062
मोझांबीकच्या खूप आतल्या ग्रामीण भागात आहे एक जिल्हा - मोगोव्होलास.

00:32:40.137 --> 00:32:45.300
हे अॉलिव्हिया आणी आन्द्रे यांच्या तरूण कुटुंबाचे घर.

00:32:46.750 --> 00:32:51.496
जगातील अनेक गरीब लोकांसारखे, 
अॉलिव्हिया आणि आंद्रे हे देखील शेतकरीच आहेत.

00:32:51.516 --> 00:32:56.262
त्यांचे खाणे हे ते काय पेरतील यावरच अवलंबीत आहे.

00:33:00.036 --> 00:33:04.246
पहाटेचे ४ वाजले अहेत आणि दिवसाची सगळी कामे बोलावतायत.

00:33:06.769 --> 00:33:09.489
आन्द्रे सरळ शेताकडे नीघतो.

00:33:09.688 --> 00:33:12.706
अॉलिव्हिया प्रथम पाणी आणायाला जाते.

00:33:12.726 --> 00:33:16.500
दोघांनाही कुठेही पोचायला अनेक मैल पायदळी जावे लागते.

00:33:33.703 --> 00:33:39.682
कसल्याहि वाहतूकीचा पर्याय नसल्याने, 
सर्व गोष्टी चालत जाऊनच आणाव्या लागतात.

00:33:42.540 --> 00:33:46.653
अॉलिव्हिया आणि आन्द्रे यांना ८ मुले आहेत.

00:33:46.680 --> 00:33:50.049
अजूनही ग्रामीण आफ्रिकेत जन्मसंख्येचा दर जास्तच आहे.

00:33:50.080 --> 00:33:54.517
आणि सर्वात गरीब कुटुंबांना सर्वात जास्त तोंडे भरावी लागतात.

00:33:54.854 --> 00:33:59.045
जे काही हे कुटुंब वाचवेल, त्याची ते विक्री करतील.

00:34:18.033 --> 00:34:22.699
पण हळूहळू गावाखेड्याकडेसुध्दा आर्थिक वाढेला सुरुवात झाली आहे.

00:34:29.175 --> 00:34:35.451
आता आन्द्रेची नजर एका अशा गोष्टिकडे लागली अाहे, 
ज्याने त्याच्यामते सगळेच बदलून जाईल.

00:34:42.342 --> 00:34:47.427
सायकलमुळे खेड्यातील गरीबांच्या 
आयुष्यात खूपच फरक पडू शकतो.

00:34:47.467 --> 00:34:51.775
ते अनेक तास वेळ वाचवू शकतात आणि 
आजून जास्त कामे संपवू शकतात

00:34:52.054 --> 00:34:56.304
सायकलच्यामुळे ते जास्त जडवस्तू बाजारात नेऊ शकतात.

00:34:56.350 --> 00:34:58.210
आणि जास्त पैसे कमवू शकतात.

00:34:58.230 --> 00:35:00.286
ते काम शोधण्यासाठी प्रवास करू शकतात.

00:35:00.288 --> 00:35:04.108
आणि जर ते आजारी पडले तर 
वेळच्यावेळी दवाखान्यात पोचू शकतात

00:35:17.682 --> 00:35:24.137
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया गेले २ वर्ष पैसे बाजूला ठवत आहेत.
अजून त्यांच्याजवळ पुरेसे नाही आहेत.

00:35:24.200 --> 00:35:29.261
आता सगळे त्यांनी पेरलेल्या तिळाच्या पिकावर अवलंबून आहे

00:35:29.300 --> 00:35:34.146
जर त्यांना त्याची चांगली किंमत मिळाली 
तर कादाचित त्यांचे बनुन जाईल

00:35:36.331 --> 00:35:40.283
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया हे एका सर्वात गरीब देशात रहातात.

00:35:40.323 --> 00:35:44.275
आणि ते ग्रामीण भागात रहातात जो देशातला सर्वात गरीब भाग आहे.

00:35:44.434 --> 00:35:50.531
तेव्हा अशा तर्हेने रहाणारे जगात किती लोक आहेत?
आणि त्यातले किती आहेत जे गरीब आहेत?

00:35:50.690 --> 00:35:52.974
आता मी तुम्हाला ही एक यार्डाची मोजपट्टी दाखवेन.

00:35:52.999 --> 00:35:56.429
आगदी सोपे. गरीब - - -आणि - - -श्रीमंत

00:35:56.470 --> 00:35:59.467
इथे पुन्हा माझ्याकडे अाहेत - ७ अब्ज.

00:35:59.626 --> 00:36:04.710
त्यांची आगदी सोप्यापध्दतीने रचना केली आहे, 
सर्वात गारीबापासून ते सर्वात श्रीमंता पर्यंत.

00:36:05.167 --> 00:36:11.323
आता, हे इथले १ अब्ज श्रीमंत, 
दर दिवसाला डॉलरच्या प्रमाणात, किती कमावतात?

00:36:11.363 --> 00:36:13.000
आपण इथे पाहू

00:36:13.091 --> 00:36:14.570
अो अो

00:36:14.580 --> 00:36:16.357
तो वर येतोय, तो वर येतोय - -

00:36:16.400 --> 00:36:17.727
अो अो

00:36:17.800 --> 00:36:20.408
मी इथवर पोचूच शकत नाही. १०० डॉलर्स दिवसाला.

00:36:21.077 --> 00:36:26.319
आता आपण बघू ह्या मधल्या अब्जांचे. ते किती कमावतात?

00:36:26.350 --> 00:36:30.853
ते दिसेलच आता - - - फक्त १० डॉलर्स


00:36:30.955 --> 00:36:35.549
आता मी सर्वात गरीब अब्जांच्याकडे जातो. ते किती कमावतात?

00:36:35.570 --> 00:36:37.897
(बघू)

00:36:37.950 --> 00:36:40.083
फक्त १ डॉलर.

00:36:40.509 --> 00:36:43.240
आज हा या जगातला फरक आहे.

00:36:43.343 --> 00:36:48.400
अर्थतज्ञ्यांनी एक रेषा काढली आहे अत्यंत गरीबीची.

00:36:48.450 --> 00:36:49.900
जेमतेम १ डॉलरच्या वर.

00:36:50.000 --> 00:36:56.357
तेव्हा तुम्हाला कुटुंबाला पुरेसे खाण्यापुरते अन्न देखील जेमतेम असते 
आणि तुम्हाला खात्री देखील नसतेकी सगळ्या दिवशी पुरेसे अन्न असेल.

00:36:56.558 --> 00:36:58.595
हे १ अब्ज अजुनही त्याखालीच आहेत.

00:36:58.635 --> 00:37:02.672
हे दुसरे अब्ज त्या रेषेने दुभागले गेले आहेत.

00:37:02.874 --> 00:37:05.263
आणि बाकी सर्व त्याच्यावर आहेत.

00:37:05.600 --> 00:37:10.202
आगदी गरीब लोकांना जोडे घेणे देखील परवडणे अवघड होते.

00:37:10.220 --> 00:37:14.979
आणि ते जेव्हा जोडे घेतात - - - त्यानंतर ते साठवणूक करतात ते सायकल साठी

00:37:14.999 --> 00:37:17.327
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया ते सध्द्या या परिस्थितीत आहेत.

00:37:17.350 --> 00:37:20.600
आणि सायकल नंतर, ते मोटारसायकलच्या मागे जातील.

00:37:20.610 --> 00:37:24.486
आणि मग मोतारसायकलनंतर, ती कार (गाडी).

00:37:24.572 --> 00:37:29.425
आणि माला आठवते आहे जेव्हा माझ्या कुटुंबाकडे गाडी आली, 
ती होती छोटीशी राखाडी रंगाची व्होक्सवॅगन्.

00:37:29.511 --> 00:37:35.255
आम्ही सर्वप्रथम काय केले तर नॉर्वेला सुट्टीला गेलो, 
कारण नॉर्वे स्वीडन् पेक्षा जास्त सुरेख आहे.

00:37:35.310 --> 00:37:39.089
तो एक विलक्षण (सुरेख) प्रवास होता!

00:37:39.175 --> 00:37:45.052
आणि आता मी या गटात आहे. मी ह्या श्रीमंतासारखा जाऊ शकतो. 
आम्ही सुट्टीसाठी विमानाने जाऊ शकतो.

00:37:45.057 --> 00:37:48.452
अर्थात, या "वैमानिक" लोकांच्यापेक्षासुध्दा 
अनेक लोक बरेच श्रीमंत आहेत.

00:37:48.538 --> 00:37:54.929
काही लोक एवढे श्रीमंत आहेत की ते आता अंतराळात 
पर्यटक म्हणून जावे असा विचार करू लागले आहेत.

00:37:54.935 --> 00:37:59.999
आणि "वैमानीक" लोकांच्या आणि इथल्या 
सर्वात श्रीमंत लोकांच्या कमाईतला फरक - -

00:38:00.010 --> 00:38:05.019
हा "वैमानीक" लोकांच्या येवढाच मोठा आहे.

00:38:05.030 --> 00:38:08.095
आगदी ह्या टोकाच्या सर्वात गरीबांच्या तुलनेचा.

00:38:08.200 --> 00:38:13.925
आता या यार्डाच्या मोजपट्टीतून सर्वात 
महत्वाची गोष्ट लक्षात ठेवायची म्हणजे ती ही.

00:38:13.963 --> 00:38:18.135
ते दाखवण्यासाठी मला शिडीची गरज आहे.

00:38:18.335 --> 00:38:22.999
कधीकधी तुम्हाला चांगले चालणार्या 
जुन्या तंत्रज्ञानाची देखील गरज असते.

00:38:23.274 --> 00:38:26.250
हे इथे

00:38:29.023 --> 00:38:33.114
मी फक्त इथवर - - - बर इथे आहेत ते, आता मी वर पर्यंत पोचलोय.

00:38:33.152 --> 00:38:39.834
आम्ही दिवसाला १०० डॉलर्स कमावणार्यांना 
एक समस्या अशी आहे की आम्ही खाली बघतो

00:38:39.953 --> 00:38:44.773
त्यांच्याकडे जे दिवसाला फक्त १० कींवा १ डॉलर कमावतात - 
ते सगळे सारखेच गरीब दिसतात.

00:38:44.900 --> 00:38:46.800
आम्हाला (त्यांच्यातला) फरकच दिसत नाही.

00:38:46.850 --> 00:38:50.767
ते असे दिसते की ते सगळे एकसारख्याच मिळकतीवर रहातात.

00:38:50.802 --> 00:38:52.710
आणि मग ते म्हणतात "ते सगळेच गरीब आहेत."

00:38:52.826 --> 00:38:59.592
नाही, मी तुम्हाला खात्रीपूर्वक सांगूशकतो. कारण 
मी त्या लोकांशी भेटलो, बोललो आहे जे तीथे राहतात.

00:38:59.708 --> 00:39:04.693
आणि मी तुम्हाला खात्रीपूर्वक सांगूशकतो 
की तिथल्या खालच्या लोकांना

00:39:04.700 --> 00:39:10.999
ह्याची व्यवस्थीत कल्पना आहे की (त्यांचे) आयुष्य किती सुखाचे असेल जर ते १ डॉलर वरून १० डॉलर्सवर पोचलेतर.

00:39:11.000 --> 00:39:13.147
१० पटीने जास्त कमाई.

00:39:13.148 --> 00:39:16.594
हा खूप मोठा फरक आहे.

00:39:16.620 --> 00:39:22.667
हे समजण्यासाठी, - - - अॉलिव्हिया आणि आन्द्रे 
आता असे करायचा प्रयत्न करत आहेत.

00:39:22.741 --> 00:39:27.162
ह्या रेषेतील प्रत्येक छोट्या पाऊलागणीक

00:39:27.200 --> 00:39:30.362
जोड्यापासून ते सायकलकडे

00:39:30.390 --> 00:39:36.435
दूरवरून ते कितीही छोटे दिसलेतरी 
त्यांच्या आयुष्यात त्याने खूप फरक पडतो.

00:39:36.550 --> 00:39:46.152
आणि आन्द्रे आणि अॉलिव्हियाजर सायकल घऊ शकलेतर 
त्यांची प्रगती वेगाने चांगल्या आयुष्याकडे आणि धनसमृत्तीकड होईल.

00:39:47.356 --> 00:39:53.900
आज, आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया - अनेक महिन्यापासून 
उगवलेल्या तिळाचे पीक विकायच्या तयारीस लागले आहेत

00:40:05.985 --> 00:40:11.901
पण आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया यांना योग्य भाव 
मिळवण्यासाठी विशेष काळजि घ्यावी लागेल.

00:40:36.183 --> 00:40:38.865
आन्द्रे विकण्याचे काम करणार आहे.

00:40:38.936 --> 00:40:44.900
आणि तो आशेत आहे की अाता ही शेवटचीचवेळ असेल 
जेव्हा त्याला वाताहतीसाठी दुसर्याची मदत घ्यावी लागेल.

00:40:48.005 --> 00:40:51.701
आता आन्द्रेला आगदी काळजीपूर्वक लक्षदेऊन व्यवहार कारावा लागेल.

00:40:57.974 --> 00:41:02.713
सौदा पक्का झालाय. मिळालेल्या किंमतीने आन्द्रे खुषित आहे.

00:41:10.354 --> 00:41:15.021
ज्याक्षणासाठी कुटुंबाने कष्ट केले तो क्षण आलाय.

00:41:32.974 --> 00:41:37.722
आन्द्रेचा सकाळभरचा बाजाराकडला प्रवास पायतळी होता.

00:41:37.800 --> 00:41:42.661
आता, एका तासाच्या आत तो घरी पोहचू शकेल.

00:42:02.043 --> 00:42:05.496
सायकलीचा कामाला ताबडतोब उपयोग केला जातोय.

00:42:05.520 --> 00:42:08.399
मुले त्याने पाणी घेऊन येतात.

00:42:08.440 --> 00:42:11.813
आन्द्रे बाजारात अजून जास्त पीक घेऊन जातो.

00:42:11.900 --> 00:42:17.724
आणि तेवढेच महत्वाचे म्हणजे, आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया 
सहजगत्या प्रौढशिक्षणाच्या वर्गात पोहचू शकतात

00:42:17.750 --> 00:42:23.149
जिथे ते चांगले गणीत अाणि वाचन लिखाण शिकू शकतात.

00:42:39.372 --> 00:42:45.741
आन्द्रे आणि अॉलिव्हियांना सायकलवरून 
गरीबीबाहेर पडताना बघणे हे किती महान दृष्य आहे.

00:42:45.850 --> 00:42:49.465
आणि ते साक्षरतेच्या वर्गात जाताना सायकल घऊन जातात.

00:42:49.500 --> 00:42:54.647
शिक्षण हे लोकांच्या आणि देशाच्या प्रगतिसाठी अतिशय मह्त्वाचे आहे.

00:42:55.249 --> 00:43:00.558
पण कितींना कल्पना आहे जगात शिक्षणाचे काय झाले आहे?

00:43:00.600 --> 00:43:04.768
पुन्हा महान ब्रिटिश अज्ञानाच्या सर्वेक्षणाची वेळ!

00:43:04.810 --> 00:43:05.739
आता पहा

00:43:05.774 --> 00:43:11.163
आम्ही विचारले, जगातले किती टक्के लोक 
साक्षर आहेत, वाचू लिहू शकतात?

00:43:11.685 --> 00:43:17.700
मी प्रेक्षकांना विचारू शकतो? कितींचा अंदाज आहे २० चा? हात वर.

00:43:18.000 --> 00:43:20.394
४०?

00:43:21.700 --> 00:43:23.962
६०?

00:43:23.963 --> 00:43:26.923
आणि ८०?

00:43:27.121 --> 00:43:30.647
हा ब्रिटिशांच्या उत्तरांचा नमुना आहे.

00:43:35.947 --> 00:43:42.955
आता तुम्ही योग्य उत्तर काय आहे हे शोधण्यासाठी 
ब्रिटिशांच्या सर्वेक्षणातील उत्तरांचा वापर करू शकता, नाही का?

00:43:43.072 --> 00:43:46.922
अर्थात ८०% हे बरोबर उत्तर आहे.

00:43:46.950 --> 00:43:50.808
निदान तुमचे सरासरीचे उत्तर ब्रिटिशांच्या 
उत्तरापेक्षा नक्कीच् चांगले होते.

00:43:51.492 --> 00:43:55.300
हो, आज, जगातील ८०% लोक वाचू आणि लिहू शकतात.

00:43:55.310 --> 00:43:59.834
हो साक्षरता ८०% - - खरेतर, आगदी 
नुकतेच आलेले अाकडे अजून मोठे आहेत.

00:43:59.912 --> 00:44:04.530
तर, मी ह्या अकड्यांची तुलना 
वानरांच्याशी केलीतर - - - तुम्हाला माहीतच् आहे. - - -

00:44:04.542 --> 00:44:08.300
पुन्हा परत वानरांच्याकडून फक्त यादृच्छिक उत्तरांची अपेक्षा बाळगतो.

00:44:08.340 --> 00:44:12.834
तरीदेखील तुम्हाला ३ पटीने जास्त बरोबर उत्तरे मिळतील 
ब्रिटिशांच्या उत्तरांच्या प्रमाणात.

00:44:13.352 --> 00:44:17.125
आणि आता विद्यापिठिय लोक - - -

00:44:17.189 --> 00:44:20.364
कदाचित त्यांना माहीत असेल. - - - अरे, त्याहूनही वाईट.

00:44:20.477 --> 00:44:24.250
हे काय - - ते काय शिकवत आहेत ब्रिटिश विद्यापिठातून?

00:44:24.282 --> 00:44:31.132
जगाविषयीचे अंदाजहे कित्येक दशकाने मागे पडलेले आहेत.
(बातम्या देणारी) माध्यमे हे सांगायला पूर्णपणे विसरून गेले.

00:44:31.488 --> 00:44:35.423
पण कदाचित ह्याचे कारण असेल की जग वेगात बदलते आहे.

00:44:35.430 --> 00:44:37.366
(बंधू भगिनींनो) स्त्री-पुरुषांनो

00:44:37.398 --> 00:44:41.171
मी माझा आत्तापर्यंतचा सर्वात आवडता आलेख दाखवणार आहे,

00:44:41.190 --> 00:44:48.863
मी तुम्हाला २०० देशांचा गेल्या २०० वर्षातला 
इतिहास १ मिनीटाच्या आत सांगणार आहे.

00:44:48.880 --> 00:44:55.179
हा माझा कमाईचा अक्ष. आणि हा आयुष्यमानाचा.

00:44:55.190 --> 00:44:59.551
मी सुरुवात करतो १८०० साली - आणि इथे हे सारे देश आहेत.

00:44:59.580 --> 00:45:04.409
अाणि १८०० साली सगळे गरीबीच्या आणि 
आजाराच्या कोन्यात होते; दिसते का तुम्हाला?

00:45:04.420 --> 00:45:06.595
छोटे अयुष्यमान, कमी पैसे.

00:45:06.708 --> 00:45:09.186
आणि इथे येतोए औद्योगिक क्रांतीचा परिणाम.

00:45:09.200 --> 00:45:15.178
अर्थात, पश्चिम युरोपातील देशात चांगली समृद्धी आली
परंतू सुरुवातीस त्यांचे आरोग्य फारसे सुधारले नव्हते.

00:45:15.291 --> 00:45:18.822
आणि ते वसाहतिच्या वर्चस्वाखाली होते, 
त्यांना तेथे काही फायदा नव्हता.

00:45:18.935 --> 00:45:21.170
ते तिथल्या गरीबीच्या दुसर्या कोपर्यात तसेच राहीले.

00:45:21.202 --> 00:45:27.243
आणि इथे आरोग्य हळूहळू सुधारत आहे, ते तिथे वर सरकू 
लागले आहेत जसे आपण नवीन शतकात येत आहोत तसे.

00:45:27.280 --> 00:45:31.600
आणि प्रथम भयंकर महायुद्ध, आणि त्या नंतरची आर्थिक मंदी.

00:45:31.800 --> 00:45:34.200
आणि मग दुसरे महायुद्ध.

00:45:34.500 --> 00:45:36.858
अो आणि त्यानंतर स्वातंत्र्य.

00:45:36.900 --> 00:45:41.473
आणि स्वातंत्र्यानंतर आरोग्य जलदपणे सुधारुलागले 
आगदी इतर इथल्या देशांच्या तुलनेत सुध्दा.

00:45:41.520 --> 00:45:47.384
आणि आता चीन आणि इतर लॅटिन अमेरिकन देशांची 
जलदपणे आर्थिक समानतकडे वाटचाल सुरु झाली.

00:45:47.593 --> 00:45:49.003
हे पहा ते इथे येत आहेत.

00:45:49.050 --> 00:45:53.213
आणि भारत त्यांच्या मागोमाग आणि 
आफ्रीकेतले देश देखील मागोमाग.

00:45:53.260 --> 00:45:56.500
हा जगातील एक आश्चर्यकारक बदल घडला आहे.

00:45:56.550 --> 00:46:02.800
येथे अमेरिका आणि ब्रिटन पुढे आहेत हे तुम्हाला माहीत आहे, 
पण ते आता जलद हलत नाहीयेत.

00:46:02.801 --> 00:46:05.406
जलद सरकणारे हे ते इथे मधे आहेत.

00:46:05.450 --> 00:46:08.968
चीन अतिशय जलद वाटचाल करत आहे. आणि बांगलादेश ...

00:46:09.000 --> 00:46:14.750
पहा बांगलादेश, येथे आधीच येऊन पोचलाय, 
बराच निरोगी आणि आता जलद आर्थिक वाढीचा.

00:46:15.010 --> 00:46:20.499
आणि मोझांबीक - - हो, मोझांबीक इथे मागे आहे, 
पण ते सुध्दा वेगातच योग्य दिशेकडे सरकत आहेत.

00:46:20.856 --> 00:46:24.952
पण मी जे दाखवतो आहे हे देशातील सरासरीचे अकडे.

00:46:25.066 --> 00:46:29.648
पण लोकांचे काय? त्यांचे आयुष्य सुधारले आहे का?

00:46:29.681 --> 00:46:34.263
मी आता तुम्हाला एक संख्याशास्त्रज्ञ म्हणून ज्याने 
मी खूप उत्तेजित होतो ते दाखवणार आहे.

00:46:34.377 --> 00:46:39.000
मी तुम्हास उत्पन्नाचे कसे वितरण आहे ते दाखवतो. 
लोकातला फरक.

00:46:39.100 --> 00:46:42.359
आणि त्यासाठी हे गोल मी ५० वर्ष मी मागे नेतोय.

00:46:42.380 --> 00:46:45.354
आणि त्यानंतर आपण फक्त पैशाकडे लक्ष देऊ.

00:46:45.380 --> 00:46:52.074
आणि त्यासाठी हल अक्ष विस्तृत आणि समायोजित करू, 
कारण श्रीमंत खूप श्रीमंत आहेत आणि गरीब खूप गरीब आहेत

00:46:52.100 --> 00:46:55.231
त्यामुळे त्यांच्यात (श्रीमंत व गरीबात) 
देशोदेशामधल्यापेक्षा जास्त मोठा फरक असेल,

00:46:55.265 --> 00:47:00.332
आता ह्यावर, आपण देशांना पडू देऊ. हा अमेरिका देश.

00:47:00.350 --> 00:47:03.408
आणि यातला प्रसार त्या देशातली श्रेणी दाखवतौ.

00:47:03.450 --> 00:47:06.484
आता मी अमेरिका खंडातले सगळे देश खाली आणतो.

00:47:06.490 --> 00:47:10.370
आता तुम्हाला दिसेल सर्वात श्रीमंतापासून 
ते गरीबातल्या गरीबापर्यंत.

00:47:10.486 --> 00:47:15.228
आणि ही ऊंची दाखवते प्रत्येक कमाईच्या पातळीवर किती आहेत ते.

00:47:15.263 --> 00:47:19.300
आणि आता यूरोपला पण खाली आणूयात.

00:47:18.400 --> 00:47:22.900
आणि त्यावर मी आफ्रीका ठेवणार आहे

00:47:23.278 --> 00:47:29.500
आणि शेवटी, जगातील सर्वात जास्त लोकसंख्येच्या 
भागाचा, सगळ्यात वर, अशिया खंड.

00:47:29.990 --> 00:47:36.100
आता १९६३ साली, जगात दोन मोठी 
(उंटाच्या पाठीवरील) वाशिंड होती.

00:47:36.144 --> 00:47:40.075
पहीले श्रीमंतांचे वाशिंड, ते हुबेहुब 
मंगोलियन ऊंटाच्या पाठीवरल्यासारखे (दोन वाशिंडयाचे)! - - -आहे ना?

00:47:40.111 --> 00:47:44.042
हे पहीले श्रीमंतांचे वाशिंड आहेते मुख्यतः युरोप अाणि अमेरिकेचे.

00:47:44.060 --> 00:47:49.062
आणि हे इकडचे गरिबांचे वाशिंड ते अशिया व आफ्रीकेचे.

00:47:49.423 --> 00:47:51.896
आणि "गरीब-रेखा" तिथे होती.

00:47:52.095 --> 00:47:58.086
तुम्हाल दिसताहेत का ५० वर्षापूर्वी किती लोक अत्यंत गरीबीत होते?

00:47:58.087 --> 00:48:00.074
आणि ते प्रामुख्याने अशीयात होते.

00:48:00.110 --> 00:48:06.147
आणि लोक म्हणत की अशिया दारिद्र्यातून निघूच शकणार नाही;
जसे आज काही लोक आफ्रीकेबद्दल बोलतात तसे.

00:48:06.160 --> 00:48:07.928
मग, काय घडले?

00:48:07.965 --> 00:48:09.466
मी जग सुरु करतो.

00:48:09.503 --> 00:48:15.053
आणि तुम्हाला दिसेल ब-याच लोकांचा जन्म दारिद्र्यात झाला, 
पण अशीयाची चाल वाढत्या उत्पन्नाकडे गेली.

00:48:15.090 --> 00:48:19.101
आणि १ अब्ज लोक अत्यंत गरीबीतून या दिशेने बाहेर पडले.

00:48:19.300 --> 00:48:24.121
आणि सगळ्या जगाचा आकार बदलला, 
आणि मंगोलीयन उंटाचा म्रुत्यु झाला.

00:48:24.150 --> 00:48:27.360
आणि त्याचा अरेबियन (एकाच वाशिंद्म्हड्याचा) उंट 
म्हणून पुनर्जन्म झाला.

00:48:27.640 --> 00:48:30.518
आणि तुम्ही इथे काय पाहू शकता हे ते म्हणजे

00:48:30.636 --> 00:48:36.024
हा श्रीमंतापासून तफावत होत असताना, जास्तीचे लोक हे मध्यावर

00:48:36.142 --> 00:48:40.963
आणि जगातले खूपच कमी प्रमाणातले लोक 
आता अत्यंत गरीबी खाली आहेत.

00:48:41.000 --> 00:48:46.307
परंतू काळजी अजून असूद्या, तरीही खूप लोक आहेत; 
१ अब्जाहूनही अधीक लोक अत्यंत गरीबी खाली आहेत.

00:48:46.668 --> 00:48:52.866
आता प्रश्न असा की ही अत्यंत गरीबीतून 
बाहेर येण्याचे असेच चालू राहील

00:48:52.867 --> 00:48:57.238
विषेशतः (सध्याचे) आफ्रीकेतले आणि नवीन 
अब्जावधी होणा-या आफ्रीकेतले?

00:48:59.380 --> 00:49:06.630
मला वाटते कि हे शक्य आहे, आणि सांभाव्य पण आहे 
की आफ्रीकेतले बरेच देश गरीबीतून वर येतील.

00:49:06.630 --> 00:49:12.298
तो शहाण्यासारखी कृती आणि प्रचंड मोठी 
गुंतवणूकीची आवश्यकता आहे, पण ते घडू शकते.

00:49:14.427 --> 00:49:19.735
आफ्रीकेतले अनेक देश समान पातळीत सुधारत नाहीएत.

00:49:18.751 --> 00:49:24.350
काही वेगात वाढताहेत, आणि काही संघर्षात अडकले आहेत.

00:49:24.351 --> 00:49:28.722
परंतू बरेचसे, मोझांबीकसारखे, धीम्यागतीने प्रगती करत आहेत.

00:49:30.910 --> 00:49:35.281
आणि ह्या सगळ्या नवीन आफ्रकेतील 
लोकांना खायला कसे घालणार?

00:49:35.363 --> 00:49:41.600
हो, आजकाल टंचाई आहे, पण अजून (सुधारणा) संभवनीय आहे.

00:49:42.002 --> 00:49:49.400
आफ्रिकेतील कृषी उत्पादन, चांगल्या तंत्रज्ञानाने 
जेवढे होऊ शकते त्यामानाने खूपच किरकोळ आहे.

00:49:53.095 --> 00:49:57.386
आणि आफ्रिकेतील नद्यां कृषीसिंचनासाठी 
जेमतेम उपयोगास वापरल्या आहेत.

00:49:57.399 --> 00:50:05.483
एक दिवस आफ्रिकेत हारव्हेस्टर आणि ट्रॅक्टरच्या जोडीने 
अनेक अब्जावधी लोकांना पुरेसे अन्न निर्माण करू शकतील.

00:50:05.888 --> 00:50:10.989
आणि कृपया असे समजू नका की 
आफ्रीका हे करू शकेल हे फक्त माझेच मत आहे म्हणून.

00:50:10.999 --> 00:50:20.463
युनायटेड नेशन्स सध्या एक नवीन ध्येय ठरवत आहे - 
२० वर्षाच्या आत अत्यंत गरीबी मिटवायचे

00:50:21.030 --> 00:50:26.698
सगळे समजून आहेत की हे खूपच मोठे आव्हान आहे,
पण मला प्रामाणीकपणे वाटते की हे शक्य आहे.

00:50:27.993 --> 00:50:29.937
कल्पना करा की जर असे घडले तर.

00:50:30.017 --> 00:50:34.957
आता, काय आम्ही आतापर्यंत पाहिले आहे की श्रीमंतीचे टोक सरकते ...

00:50:34.990 --> 00:50:40.949
आणि मध्यातले, ते ही सरकते, 
पण गरीबीचे टोक मात्र अडकलेले

00:50:41.919 --> 00:50:46.860
ह्या अत्यंत गरीबीतच आपल्याला जवळजवळ सर्व निरक्षरता सापडेल.

00:50:46.990 --> 00:50:51.394
येथे आपल्याला मोठा बालमृत्यूचा दर आणि 
दर स्त्रीला होणा-या अनेक मुलांचा जन्म दिसेल.

00:50:51.558 --> 00:50:58.927
त्याचे असे वाटते की, जर पटकन् संपवली नाहीतर 
अत्यंत गरीबी स्वतःचेच पुनरुत्पादन असे आहे.

00:50:58.928 --> 00:51:05.200
पण आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया, आणि त्यांच्यासारखे लोक, 
त्यापासून दूर जाण्यासाठी खूपच मेहनत घेतात.

00:51:05.220 --> 00:51:10.992
आणि त्यांना जर त्यांच्या सरकारकडून आणि 
जगातील इतरांकडून योग्य मदत मिळेल,

00:51:10.999 --> 00:51:18.884
विशेषतः शाळा, आरोग्य, लस, रस्ते, 
वीज, गर्भनिरोधक सारख्या गोष्टींची,

00:51:19.015 --> 00:51:25.443
तर त्यांना ते जमेल पण ते प्रामुख्याने त्यांच्या 
स्वत: च्या मेहनतीनेच ते यशस्वी होतील.

00:51:25.493 --> 00:51:31.921
बर, आपण निघू, आंद्रे आणि अॉलिव्हिया 
यांच्या मागोमाग रेषा अोलांडून जा - - -

00:51:31.950 --> 00:51:36.698
ते पुढील काही दशकातच हे शक्य आहे. - - - होयच!

00:51:36.800 --> 00:51:40.660
पण गरीबीतून बाहेर पडणे ही फक्त सुरुवात आहे.

00:51:40.664 --> 00:51:46.333
लोकांना या अोळीने चांगल्या आयुष्याकडे जाण्याची इच्छा आहे.

00:51:46.384 --> 00:51:49.225
पण चांगल्या आयुष्याचा अर्थ काय?

00:51:50.756 --> 00:51:57.727
जगातील बरेच लोक ज्या चांगल्या जीवनासाठी पराकाष्ठा करत आहेत 
त्याचा अर्थ म्हणजे जास्त यंत्रे आणि जास्त ऊर्जा.

00:51:58.043 --> 00:52:06.715
तर हा एक मोठा प्रश्न आहे. ह्या सगळ्याची बेरीज म्हणजे 
भविष्याला एक मोठा धोका आहे - - - तीव्र हवामानतील बदल.

00:52:06.950 --> 00:52:11.816
जगातील ८०% ऊर्जा अजूनही खनिज इंधनांतूनच येते,

00:52:11.970 --> 00:52:17.160
आणि विज्ञानतून दिसत आहे की 
भविष्यात हवामान नाट्यमय रितीने बदलू शकते,

00:52:17.190 --> 00:52:24.800
परंतू कार्बन डायअॉक्साईडचे उत्सर्जन हे खनिज इंधन जाळल्यानेच होते.

00:52:26.416 --> 00:52:31.281
मी हवामान बदल किती वाईट असेल हे सांगण्यासाठी योग्य व्यक्ती नाही,

00:52:31.355 --> 00:52:34.358
ना ते कसे थोपवावे हे सांगण्यासाठी.

00:52:34.513 --> 00:52:42.212
मी तुम्हाला आकडेवारीने तुम्हाला दर्शवून देऊ शकतो की 
हे कार्बन डायऑक्साइड चे उत्सर्जन कोण करत आहे.

00:52:42.250 --> 00:52:44.641
मी हे दाखवेन

00:52:44.670 --> 00:52:49.350
तुम्हाला आठवती आहे ती यार्डाची पट्टी 
सर्वात गरीब अब्जापासून ते सर्वात श्रीमंत अब्जापर्यंतची

00:52:49.411 --> 00:52:53.884
आगदी ज्यांना जोडे जेमतेम परवडतात 
त्यापसून ते जे विमानाने उड्डाण करू शकतात

00:52:53.945 --> 00:53:02.548
आता हे दाखवते एका वर्षात सगळ्या जगाने वापरलेल खनिज इंधन.

00:53:02.690 --> 00:53:05.301
कोळसा, तेल आणि नैसर्गिक वायू.

00:53:05.362 --> 00:53:09.187
आणि ते दर्शवते कमी जास्त प्रमाणातले कार्बन डायऑक्साइडचे एकूण उत्सर्जन.

00:53:09.250 --> 00:53:13.154
आता ह्यातले सर्वात श्रीमंत अब्जानी किती वापरले?

00:53:14.105 --> 00:53:16.150
त्यातले निम्मे.

00:53:16.291 --> 00:53:18.903
आता त्या खालील श्रीमंत अब्ज.

00:53:18.950 --> 00:53:21.332
उरलेल्यातले निम्मे.

00:53:21.392 --> 00:53:24.004
आणि तुम्हाला समजले असेल ते तिस-या अब्जातले किती वापरतात याचा.

00:53:24.226 --> 00:53:28.214
उरलेल्यातले निम्मे. आणि बाकी फारच थोडा वापर करतात.

00:53:28.250 --> 00:53:37.687
हे साधारण ढोबळ अकडे आहेत, पण ते व्यवस्थीत रित्या दाखवतात की जवळ जवळ
सगळे खनिज इंधन हे सर्वात श्रीमंत १, २ ३, अब्जांनी वापरले आहे.

00:53:37.688 --> 00:53:40.197
८५% पेक्षा अधीक ते वापरतात.

00:53:40.200 --> 00:53:47.646
आता श्रीमंत अब्जांची वाढ तरी थांबली आहे, 
पण अाम्हाला अजून दिसायचे आहे कि ते कमी होईल का.

00:53:47.649 --> 00:53:52.909
आणि येत्या दशकातील या दोन घटांची आर्थीक वाढ

00:53:52.950 --> 00:53:57.443
ज्याकारणास्तव खनिज इंधनाच्या वापराचे व 
कार्बन डायअॉक्साईडच्या उत्सर्जनाचे प्रमाण वाढेल.

00:53:57.527 --> 00:54:03.273
याईथले अत्यंत गरीबी बाहेर येऊन आगदी मोटारसायकलिपर्यंत श्रीमंत झाले तरी

00:54:03.276 --> 00:54:07.807
त्याचा कार्बन डायऑक्साइडच्या उत्सर्जनाला फारसा हातभार लागत नाही.

00:54:07.810 --> 00:54:15.013
आणी जनसंख्यावाढीविषयी म्हणालतर पुढच्या ४० वर्षातले 
अजून येणारे अनेक अब्ज, ह्या भागात असतील.

00:54:15.078 --> 00:54:19.999
तरीसुध्दा, जर तुम्ही या टोकाच्या श्रीमंताना विचारले 
तर वाटते कि त्यांना चुकीचेच कळलेले असावे.

00:54:20.017 --> 00:54:24.709
ते त्यांच्या खूप जास्त वरच्या उत्सर्जनाच्या पातळीवरून 
जगाकडे बघतात आणि म्हणतात - -

00:54:24.750 --> 00:54:30.296
अहो, ते तिथल्या सगळ्यांनो, तुम्ही आमच्यासारखे 
राहू शकणार नाही, तुम्ही (पृथ्वी)ग्रह नष्ट कराल.

00:54:30.866 --> 00:54:37.907
हे पहा, मला ह्या लोकांचा, जे पुढे येवू बघताहेत त्यांचा, 
युक्तिवाद योग्य वाटतो.

00:54:38.072 --> 00:54:42.846
ते म्हणतात - "हं, तुम्ही कोण आम्हाला सांगणार कि 
आम्ही तुमच्यासारखे राहू शकणार नाही?"

00:54:43.335 --> 00:54:48.109
"आपण चांगला बदल करा जर आम्ही वेगळ्या पध्दतीने करावे असे इच्छित असल्यास."

00:54:50.460 --> 00:54:56.125
जर ह्या अब्जावधींना चांगले जीवन हवे असेल तर - 
त्यांना ज्या अद्याप ह्या मिळाल्या नाहीत - अशा अनेक आवश्यक गोष्टींची गरज आहे .

00:54:56.128 --> 00:55:02.926
आंद्रे आणि त्याच्यासारखे अनेकांचे खेडे आणि घर इथे विजेचा पुरवठा देखील नाहीए.

00:55:03.577 --> 00:55:06.893
मोझांबीकमधे कोळश्याचा खूप साठा आहे

00:55:06.999 --> 00:55:13.937
आणि जर त्यांनी आणि इतर गरीब देशांनी नवीन परवडतील अशी कोळश्यावर आधारित असलेली वीज नर्मिती केंद्रे उभी केली तर

00:55:14.021 --> 00:55:19.767
माझ्यामते, जे जास्त कार्बन (दायअॉक्साईड)चे उत्सर्जन करतात 
त्यांनी त्यात ढवळाढवळ करू नये.

00:55:19.770 --> 00:55:26.001
आता मी तुम्हाला दोन प्रश्न विचारणार आहे जे 
मी नेहमी माझ्या स्वीडीश विद्यार्थ्यांना विचारतो.

00:55:26.247 --> 00:55:31.479
पहिला आहे - आपल्यापैकी किती लोकांनी विमानाने प्रवास केला नाही?

00:55:33.615 --> 00:55:35.232
अरे, अरे.

00:55:35.477 --> 00:55:39.766
बरेच लोक विमान प्रवासाखेरीज राहू शकतात.
तर पुढचा प्रश्न असा - -

00:55:39.768 --> 00:55:45.982
तुमच्यापैकी कितीजण कपडे धुण्याच्या यंत्रापासून लांब राहीले आहेत 
आणि हाताने सागळे पलंगपोस

00:55:45.984 --> 00:55:48.886
आणि कपडे स्वच्छ केले या गेल्या वर्षात?

00:55:50.281 --> 00:55:52.870
मला वाटलेच. कुणिच नाही.

00:55:53.034 --> 00:55:59.105
प्रत्येकजण ज्याला कपडे धुण्याचे यंत्र परवडते तो ते वापरतो
आगदी पर्यावरणासाठी जोरदार चळवळी करणारा सुध्दा!

00:55:59.795 --> 00:56:03.437
आणी मला अजून आठवतोय तो दिवस जेव्हा 
माझ्या कुटुंबात कपडे धुण्याचे यंत्र आले.

00:56:03.520 --> 00:56:07.080
तो दिवस होता १ नोव्हेंबर १९५२

00:56:07.083 --> 00:56:11.209
आज्जीला आमंत्रीत केले होते पहिल्या वापरासाठी

00:56:11.455 --> 00:56:15.338
तिने आयुष्यभर हाताने कपडे धुतले होते९ जणांच्या कुटुंबाचे

00:56:15.422 --> 00:56:24.002
आणि तिने जेव्हा यंत्रात कपडे भरले तेव्हा ती 
एका तिवईवर बसून एक तास ते यंत्र संपेपर्यंत बघत राहीली.

00:56:24.010 --> 00:56:26.269
ती पूर्णपणे मंत्रमुग्ध झाली होती.

00:56:26.300 --> 00:56:32.018
त्यामुळे माझ्या आईला खूप मुक्त वेळ मिळाला 
ज्यात तिला इतर गोष्टी करता आल्या.

00:56:32.183 --> 00:56:37.119
तिला मला पुस्तके वाचून दाखवणे शक्य झाले, 
मला वाटते की त्यामुळेच मी प्राध्यापक झालो.

00:56:37.200 --> 00:56:40.762
मग आम्ही उगाच नाही पोलाद कारखान्याचे आभार मानत,

00:56:40.800 --> 00:56:45.539
साबणाच्या कारखान्याचे आभार, वीज निर्माणकेंद्राचे आभार.

00:56:47.566 --> 00:56:49.587
आता

00:56:49.995 --> 00:56:57.116
ह्या सगळ्यातून आपण कुठवर येउन राहीलो तर 
त्याबद्दल माझा तुम्हाला एक नम्र सल्ला आहे

00:56:57.120 --> 00:57:00.922
इतर सगळ्या गोष्टीखेरीज - अकडेवारीकडे (आणि माहीतीकडे) बघा.

00:57:00.925 --> 00:57:02.865
जगातल्या तथ्यतेकडे पहा.

00:57:02.900 --> 00:57:11.042
मग तुम्हाला दीसेल की आज आपण कुठे आहोत आणि ह्यापुढे ह्या 
अब्जावधी लोकांबरोबर आपण या सुरेख नक्षत्रावर पुढे कशी वाटचाल करू

00:57:12.342 --> 00:57:16.144
अत्यंत गरीबीची आव्हाने मोठ्या प्रमाणाने कमी झाली आहेत

00:57:16.145 --> 00:57:21.200
आणि इतिहासात प्रथमच ती कायमतः समाप्त करण्याची शक्ती आमच्यात आहे.

00:57:22.625 --> 00:57:27.479
लोकसंख्या वाढीचे आव्हान खरं तर, आत्ताच सुटत आहे,

00:57:27.563 --> 00:57:31.100
मुलांची संख्या वाढण्याचे थांबले आहे.

00:57:31.150 --> 00:57:36.687
आणि हवामान बदलाविषयी म्हणालतरं, आपण 
अजूनही सर्वात वाईट होउशकतील अश्या घटना टाळू शकतो.

00:57:37.125 --> 00:57:44.226
पण त्यासाठी श्रीमंतांनी लवकरात लवकर

00:57:44.250 --> 00:57:51.675
मार्ग शोधला पाहिजे ज्यामुळे त्यांची उर्जा आणि इतर संसाधने वापरायची पातळी हळूहळू

00:57:51.690 --> 00:57:57.748
१० त ११ अब्ज लोकांबरोबर वाटून घेता येइल.

00:57:57.934 --> 00:58:01.230
मी स्वतःला कधिच आशावादी म्हटलेले नाही

00:58:01.334 --> 00:58:03.983
पण मी म्हणतो की मी "शक्यतावादी" आहे.

00:58:03.984 --> 00:58:08.193
आणि मी असेही म्हणतो कि हे जग तुम्हाला वाटते त्यापेक्षा खूप चांगले आहे.

00:58:08.459 --> 00:58:11.432
तुम्हाला खूप खूप धन्यवाद!