1
00:00:04,784 --> 00:00:10,404
कायम बदलणारे जग हिच हया काळाची वास्तवत: अाहे

2
00:00:11,334 --> 00:00:15,155
अनेक लोक मोठ्या प्रमाणात अनेक महानगराकडे स्थलांतर करु लागले अाहेत

3
00:00:15,155 --> 00:00:18,324
काही गगनचुंबी इमारतीत स्थाइक होतात

4
00:00:18,500 --> 00:00:21,436
तर काही झोपडपट्टीत घर बनवतात.

5
00:00:21,440 --> 00:00:25,760
अन्नाची अाणि इंधनाची कधी न भागणारी भूक,

6
00:00:25,770 --> 00:00:28,500
बदलणारे, न सांगता येणारे विचित्र हवामान,

7
00:00:29,000 --> 00:00:35,087
अाणि हे सर्व घडते अाहे - जेव्हा लोकसंख्या अजुनही वाढत असताना

8
00:00:36,460 --> 00:00:38,277
अापल्याला हयाची चिंता असावी का?

9
00:00:38,280 --> 00:00:41,516
अापल्याला हयाची भिती असावी का?

10
00:00:42,660 --> 00:00:46,100
हया सर्वातून काय निष्कर्श काढायचा?

11
00:00:52,501 --> 00:00:59,000
हया जागाच्या पाठीवर सातशे कोटी लोक राहातात - ही अपूर्वाईची गोष्ट नव्हे का?

12
00:00:59,010 --> 00:01:03,500
परंतू या पार्श्वभूमीवर, जगाच्या अाणि भविष्याच्या काळजीने काही लोक घबरलेले अाहेत.

13
00:01:03,510 --> 00:01:06,267
काही लोक या विषयी विचार करायचे सुद्धा सोदून देतात.

14
00:01:06,280 --> 00:01:09,800
परंतू हया रात्री मी तुम्हाना खरे काय अाहे हे दाखवायचा प्रयत्न कारेन।

15
00:01:09,971 --> 00:01:13,000
माझे नाव हान्स रोझलिंग् . मी अाकडेवारी संख्यावारी कारणारा - -

16
00:01:13,010 --> 00:01:15,036
नको, नको, नको, नको, बंद करु नका - --

17
00:01:15,040 --> 00:01:19,509
- - कारण संख्याशास्त्राला मिळालेल्या नवीन माहितीतून मी तुम्हास हे जग नव्या द्र्ष्टीकोनातुन दाखवेन

18
00:01:19,510 --> 00:01:22,654
लोकसंख्या कशा (वेगळ्या) पद्धतीने वाढत अाहे हे तुम्हास सांगेन

19
00:01:22,656 --> 00:01:27,622
आाणी अाज दिसत असलेल्या माहितीवरून भविष्यातिल जग कसे असेल ते ही दाखवून देईन.

20
00:01:27,630 --> 00:01:32,500
नक्कीच अापल्यासमोर फार मोठी अाव्हाने ऊभी अाहेत!

21
00:01:32,730 --> 00:01:36,693
परंतू चांगली बातमी म्हणजे भविष्य येवढे अंधाकारमय नाही।

22
00:01:36,800 --> 00:01:42,400
अाणि मनुष्यप्राणी तुम्हाला वाटतो त्यापेक्षा खूप सुधारला अाहे.

23
00:01:44,000 --> 00:01:45,400
घाबरू नका!

24
00:01:45,500 --> 00:01:47,300
लोकसंख्येबाबतची सत्यता

25
00:01:47,400 --> 00:01:49,740
प्रोफेसर हांस् रोझलिंग यांच्या बरोबर

26
00:01:51,495 --> 00:01:53,350
तान्ही मुले - - -

27
00:01:53,355 --> 00:01:55,170
प्रत्येक (मूल) एक अाशीर्वाद - - -

28
00:01:55,300 --> 00:01:59,000
परंतू अनेक लोकांना वाटते की लोकसंख्येची वाढ अनियंत्रणीत अाहे

29
00:01:59,500 --> 00:02:02,400
काहीजण म्हणतात की (हा) लोकसंख्येचा बॉम्ब अाहे

30
00:02:03,450 --> 00:02:05,800
ते ऊचित अाहे का?

31
00:02:08,000 --> 00:02:11,810
मग सध्या अापलि लोकसंख्या कशी अाहे? आापण या (अवस्थेपर्यंत) कसे पोचलो?

32
00:02:11,900 --> 00:02:16,279
मी तुमहाला अातपर्यंत जन्मलेल्या प्रत्येक व्यक्तीचा इतिहास सांगणार अाहे

33
00:02:16,345 --> 00:02:20,200
बर, निदान गेल्या हजार वर्षाचा तरी

34
00:02:20,250 --> 00:02:21,700
अाता सुरू करु

35
00:02:21,800 --> 00:02:25,122
मी तुम्हाला दोन अक्ष देतो

36
00:02:25,123 --> 00:02:33,194
हा काळाचा - अाणी हा इथला जागतीक लोकसंख्येचा 
अब्जाच्या च्या टप्यात

37
00:02:33,240 --> 00:02:41,404
इश्र्वीसनपुर्वी १०००० वर्ष, जेंव्हा मनूष्यप्राणी सर्वप्रथम शेती करूलागला - 
त्याविषयी पुराणवस्तू तज्ञ असा अंदाज करतात की

38
00:02:41,420 --> 00:02:45,338
त्यावेळी जगाची लोकसंख्या केवळ एक कोटी होती

39
00:02:45,340 --> 00:02:49,488
कल्पना करा - फक्त एक कोटी! म्हणजे अाजचा स्वीडन् देश

40
00:02:49,490 --> 00:02:53,000
संपूर्ण जग फक्त स्वीडन् देशियांनी भरलेले

41
00:02:53,414 --> 00:03:01,385
परंतू जशी हजार वर्षे मागे पडू लागली तसे अजुन शेतकरी, 
अजुन अन्न अाणि अजुन माणसे --- अाणि बरीच साम्राज्ये निर्माण झाली

42
00:03:01,390 --> 00:03:06,110
इजिप्त, चीन, भारत - - - अाणि शेवटी युरोप!

43
00:03:06,120 --> 00:03:09,672
अाणि लोकसंख्या सुद्धा वाढू लागली, परंतू सावकाशीने.

44
00:03:09,682 --> 00:03:13,772
अाणि मी इथे थांबतो, सन १८००.

45
00:03:13,782 --> 00:03:19,972
कारण १८०० साली, जगाची लोकसंख्या १ अब्जाला पोचली

46
00:03:19,982 --> 00:03:28,693
कल्पना करा - ह्या सर्वकाळात, हजारो वर्षे, लोकसंख्येची वाढ एक (दशांश) टक्क्याहूनही कमी असे (प्रत्येक वर्षी)

47
00:03:28,699 --> 00:03:35,460
पण १८०० सालानंतर, औद्योगिक क्रांतीमुळे सगळेच बदलले अाणि लोकसंख्या दरवर्षी वेगाने वाढू लागली

48
00:03:35,504 --> 00:03:39,308
अवघ्या १०० वर्षात, ती २ अब्ज्यापर्यंत पोचली

49
00:03:39,315 --> 00:03:43,273
आाणि नंतर, मी जेंव्हा शाळेत होतो, ती ३ अब्ज होती

50
00:03:43,283 --> 00:03:49,658
मग बरेच लोक म्हणू लागले: "पृथ्वीनक्षत्र येवढ्या लोकांचा भार 
सांभाळू शकणार नाही". अागदी तज्ञ लोकांचे पण तेच म्हणणे

51
00:03:49,685 --> 00:03:52,128
पण घडलेते ते असे - - -

52
00:03:52,133 --> 00:03:58,609
अापण ४ अब्ज - - ५ अब्ज - - ६ अब्ज - - ७ अब्ज!

53
00:03:58,620 --> 00:04:05,380
विचार करा --- निम्याहून जास्त लोकसंख्या केवळ माङया अायूष्यात निर्माण झाली अाहे.

54
00:04:05,407 --> 00:04:08,992
अाणि तो अकडा अजुनही वाढतो अाहे

55
00:04:10,414 --> 00:04:15,595
ही लोकसंख्येची वाढ, अलिकडील वर्षात, अाशियाई देशात झालेली अाहे

56
00:04:15,619 --> 00:04:21,438
उदाहरणार्थ, इथे बांगलादेशात - - - जिथे लोकसंख्या तिपटीने वाढली केवळ माझ्या अायूष्यभरात

57
00:04:21,466 --> 00:04:27,504
५ कोटी वरून १५ कोटींपर्यंत

58
00:04:28,288 --> 00:04:32,780
तो अाता जगातला सार्वात घनदाट लोकसमख्येचा देश अाहे

59
00:04:32,790 --> 00:04:40,031
साधारणपणे दीड कोटी लोक खूप गर्दी झालेल्या राजधानीत, ढाक्यात राहातात

60
00:04:40,100 --> 00:04:48,470
येथील लोक, शहरातले असोत अथवा खेड्याकडील असोत, 
स्वतःच्या कुटुंबसंख्यच्या प्रचंड काळजीत अाहेत

61
00:04:48,942 --> 00:04:52,150
पण एक नवीन बांगलादेश उदयोन्मूख होत अाहे

62
00:04:52,168 --> 00:04:59,100
ह्या खान कुटुंबाचे उदाहरण. आाई तस्लिमा, मुली तंजिना अाणि छोटी सदिया

63
00:04:59,200 --> 00:05:01,945
अाणि वडिल हन्नान.

64
00:05:04,690 --> 00:05:07,436
बायकांना तयार व्हायला खूप वेळ लागतो, पुरुष तेवढा वेळ लावत नाहीत.

65
00:05:07,436 --> 00:05:11,556
जर तू हातानी पुसुन टाकणार असशील तर मग लावतेस कशासाठी?

66
00:05:11,556 --> 00:05:17,868
तस्लिमा अाणि हन्नान दोघेही स्वतः खूप मोठ्या कुटुंबातूनच अालेले

67
00:05:24,180 --> 00:05:24,190
पण त्यांनी ठरवले की फक्त दोनच मुले होवू द्यायची।

68
00:05:24,190 --> 00:05:24,200


69
00:05:26,988 --> 00:05:28,384


70
00:05:30,478 --> 00:05:33,618


71
00:05:33,618 --> 00:05:38,328


72
00:05:38,328 --> 00:05:44,219


73
00:05:44,219 --> 00:05:46,837


74
00:05:46,837 --> 00:05:49,455


75
00:05:49,455 --> 00:05:52,073


76
00:05:52,073 --> 00:05:56,002
तस्लिमा अाणि हन्नान हे मोठ्या कुटुंबपासून दूर जाउलागलेल्या संस्क्रुतीतले भागीदार अाहेत

77
00:05:56,010 --> 00:05:59,728
अाणि तस्लिमाचीतर ही नोकरीच झाली आाहे

78
00:05:59,740 --> 00:06:03,525
ती कुटुंब नियोजनाची सरकारी नोकरी करते

79
00:06:03,527 --> 00:06:06,583
जे (सरकार) तिच्यासारख्या बायकांना प्रत्येक खेड्यात नोकरीस ठेवतात.

80
00:06:06,691 --> 00:06:14,295
ती दारोदार जाउन इतराना लहान कुटुंब ठेवण्यासाठी मदत करते

81
00:06:30,886 --> 00:06:35,622
तस्लिमा त्याना सल्ला देते, नैतीक अाधार देते अाणी सर्वात महत्वाचे,

82
00:06:35,850 --> 00:06:38,400
वेगवेगळी गर्भनिरोधके पुरवते

83
00:07:17,270 --> 00:07:23,468
तर तस्लिमा या गर्भधारणाचा दर कमी करण्य़ात कितपत यशस्वी झाली अाहे?

84
00:07:23,487 --> 00:07:26,089
म्हणजे, प्रत्येक स्त्रीला होणार्या बाळांची सरासरी संख्या

85
00:07:26,108 --> 00:07:28,912
अाम्ही स्वीडन् मधे गॅपमाइंडर फौडेशनची स्थापना केली

86
00:07:28,914 --> 00:07:33,717
कारण जगातील सागळी सांख्यीक माहीती सर्वांना सोप्यारितीने पुरवता यावी

87
00:07:33,749 --> 00:07:37,712
यामुळे मी तुम्हाला बांगलादेशातील परिस्थिती अाणि काय घडले अाहे हे दाखवू शकेन

88
00:07:37,720 --> 00:07:41,375
हा, अाडवा अक्ष, स्त्रीला होणार्या बाळांची सरासरी संख्या

89
00:07:41,427 --> 00:07:44,853
अागदी १, ते २ - - - ७ ते ८

90
00:07:44,871 --> 00:07:48,936
अाणि हा उभा अक्ष, तो अायूष्यमर्यादेचा

91
00:07:48,937 --> 00:07:53,557
आयुर्मानाचा, नवजात बाळ कीती अायुष्य जगेल याचा

92
00:07:53,692 --> 00:07:56,111
३० पासून ते अागदी ९० पर्यंत

93
00:07:56,111 --> 00:08:00,093
अाता - - - अापण १९७२ मधे सूरूवात करू

94
00:08:00,115 --> 00:08:04,970
हे वर्ष बांगलादेशाला महत्वाचे, ज्या वर्षी त्या देशाला स्वातंत्र्य मिळून वर्ष झाले

95
00:08:04,980 --> 00:08:08,400
त्यावर्षी, बांगलादेशाची परिस्थिती ही इथे होती

96
00:08:08,500 --> 00:08:11,489
अाणि तिथे स्त्रीयां सरासरी ७ बाळांना जन्म द्यायच्या

97
00:08:11,522 --> 00:08:14,949
अाणि सरासरी आयुर्मान ५० वर्षापेक्षा कमी होते.

98
00:08:14,984 --> 00:08:17,336
मग स्वातंत्र्यानंतर काय झाले?

99
00:08:17,386 --> 00:08:22,309
बांगलादेशात आयुर्मानाची वाढ झाली का? तिथे बाळांचे जन्मप्रमाण कमी झाले का?

100
00:08:22,326 --> 00:08:25,000
इथे सगळी अाकडेवारी माहिती अाहे. मी बांगलादेश सुरू करतो.

101
00:08:25,010 --> 00:08:28,669
नक्कीच, आयुर्मान वाढत अाहे, जन्मप्रमाण, कमी कमी - - - ६ - - - ५

102
00:08:28,680 --> 00:08:30,941
अाणि आयुर्मान अजूनही लांबत आाहे - - - ४ - - -३

103
00:08:30,941 --> 00:08:37,443
अाणि अाता जन्मप्रमाण जवळजवळ २ पर्यंत अाले अाहे, २.२ ह्यपर्यंत. 
आाणि अायुर्मान हे सत्तरी पर्यंत लांबले अाहे

104
00:08:37,480 --> 00:08:43,325
हे पूर्णपणे अाश्चर्यकारक अाहे! गेल्या ४० वर्षात, बांगलादेश बदलल अाहे

105
00:08:43,357 --> 00:08:48,131
७ पासून ६ - ५ -४ - ३ - २

106
00:08:48,150 --> 00:08:52,248
हा चमत्कार बांगलादेशात घडला अाहे!

107
00:08:52,300 --> 00:08:56,690
पण ही गोष्ट फक्त बांगलादेशाचीच अाहे का? बर, 
मी तुम्हाला सगळे जग दाखवतो

108
00:08:56,700 --> 00:09:02,376
मी ५० वर्ष माघार काळी जातो - १९६३ सालात

109
00:09:02,390 --> 00:09:04,863
ईथे सगळे देश अाहेत.

110
00:09:04,890 --> 00:09:13,037
हीरव्या रंगात उत्तर अाणि दक्षीण अमेरिका.
पिवळ्या रंगात युरोप, पूर्व अाणि पश्चिम

111
00:09:13,049 --> 00:09:20,915
निळा म्हणजे आाफ्रिका, उत्तर अाणि सहारा वाळवंटाच्या दक्षीणेस. 
अाणि लाल हा अशिया खंड, त्यात अाम्ही अॉस्ट्रेलिया अाणि न्यू झिकंड़ घेतले अाहे.

112
00:09:20,986 --> 00:09:25,400
गोलाचा अाकार जेवढा मोठा तेवढी लोकसंख्या मोठी.

113
00:09:25,428 --> 00:09:31,636
हे तिथले मोठे गोल म्हणजे चीन व भारत. बांगलादेश त्याच्या मागोमाग.

114
00:09:32,121 --> 00:09:38,211
१९६३ साली जागतीक जन्मप्रमाणाची सरासरी होती ५.

115
00:09:38,293 --> 00:09:41,700
पण ते दुभागलेले जग होते - - - ते तुम्हाला दिसते किंवा जाणवते का?

116
00:09:41,800 --> 00:09:49,002
हे ईथले देश, विकासलेले, त्यांची कुटुंबे छोटी होती अाणि अायुष्य मोठे होते.

117
00:09:49,073 --> 00:09:55,340
अाणि मग हे विकसनशील देश, अाणि त्यांची मोठी कुटुंबे व छोटे अायुष्य

118
00:09:55,350 --> 00:09:57,827
ह्या तफावतीच्या मध्यावर फार कमी देश होते.

119
00:09:57,839 --> 00:10:00,078
पण अाता अापण बघू काय घदले ते.

120
00:10:00,089 --> 00:10:02,328
मी जगाची सुरुवात करतो!

121
00:10:02,399 --> 00:10:03,986
हे पहा - - -

122
00:10:03,998 --> 00:10:07,890
तूम्हाला दिसेल, चीन, मोठ्ठा गोळा, त्यांचे अारोग्य सुधारले

123
00:10:07,904 --> 00:10:10,974
अाणि त्यानी कुटुंब नियोजनास सुरुवात केली अाणि त्यांची कुटुंबे छोटी झाली।

124
00:10:10,987 --> 00:10:13,900
हा हिरवा, बघा मेक्सिको, तो तिथे येत अाहे.

125
00:10:14,095 --> 00:10:16,957
हा ब्राझीलसुध्धा, लॅटीन अमेरिकेतला हिरवा.

126
00:10:16,970 --> 00:10:22,169
अाणि हा भारत, मागोमाग येतोय. 
हे सगळे मोठे अशियातले लाल गोळे, सागळे त्याच मार्गी.

127
00:10:22,200 --> 00:10:25,439
अनेक अाफ्रीकेतील देश मात्र अजूनही 
दर स्त्री मागे बर्याच बाळांचा जन्म होतो अाहे .

128
00:10:25,440 --> 00:10:29,500
अाणि तिथे बांगलादेशाने भारतापुढे 
अाघाडी घेतली कुटुंब छोटे करण्यामधे.

129
00:10:29,705 --> 00:10:33,363
अाणि अाता जवळजवळ सगळेच देश भागाकडे सरकू लागले, 
अागदी अाफ्रीका देखील वर वळू लागलाय

130
00:10:33,436 --> 00:10:36,502
अोह्! तो हेएटी मधला भूकंप!

131
00:10:36,516 --> 00:10:41,537
आणि आता सगळेच वरपर्यंत पोचले. केवढा मोठा फरक!

132
00:10:42,084 --> 00:10:47,578
अाज सगळ्या जगाची जन्मप्रमाणाची सरासरी अाहे २.५

133
00:10:47,592 --> 00:10:51,902
केवळ ५० वर्षापूर्वी ती होती ५.

134
00:10:52,004 --> 00:10:59,157
जग बदलले अाहे: प्रत्येक स्त्री मागे बाळांचे जन्मप्रमाण ५ वरून २.५ वर आले आहे

135
00:10:59,171 --> 00:11:04,192
अाणि ते अजून उतरते अाहे - - - , केवढा मोठा फरक!

136
00:11:04,220 --> 00:11:11,300
लोकांना वाटत असे की बांगलादेश आणि त्यासारखे देश हे
लोकसंख्येच्या बॉम्बचे मूळ किंवा मध्य!

137
00:11:11,372 --> 00:11:13,491
परंतू ते किती चूकीचे होते!

138
00:11:13,563 --> 00:11:17,459
माझ्या मते, श्रीमति तलिस्मा आणि तिच्यासारखे आरोग्य कर्मचारी,

139
00:11:17,470 --> 00:11:23,738
ज्यानी त्यांचे देश, हया बाजूपासून - - - आगदी - - - काही दशवर्षात

140
00:11:23,810 --> 00:11:28,713
ह्या चांगल्या आरोग्याकडे आणि छोट़या कुटुंबाकडे नेले 
हे आपल्या काळातले धेय्यवादीच आहेत!

141
00:11:28,785 --> 00:11:32,326
हा आश्चर्यजनक बदलच घडला आहे.

142
00:11:32,339 --> 00:11:36,057
आपण आता विभागलेल्या जगात रहात नाही.

143
00:11:36,544 --> 00:11:41,802
पण किती लोकांना हया आश्चर्यजनक बदलाची जाणीव आहे?

144
00:11:41,816 --> 00:11:50,500
गॅपमाइंडर मधे आम्ही फक्त संख्याच पुरवत नाही,
आम्ही लोकांना कितपत माहीत आहे याची देखिल नोंद घेतो.

145
00:11:50,523 --> 00:11:56,788
म्हणून आम्ही स्वीडन् मधे पहिला आढावा घेतला. 
त्याचे परीणाम मात्र निराशावादी ठरले.

146
00:11:56,800 --> 00:12:04,429
आम्ही दुसरा आढावा ब्रिटनमधे घेतला. आमच्या खूप आशा होत्या, कारण
ब्रिटीश लोक सर्वत्र जाउन आले आहेत.

147
00:12:04,501 --> 00:12:06,916
आम्हाला वाटले तिथेतरी चांगले परीणाम दिसतील.

148
00:12:06,950 --> 00:12:12,898
आम्ही पहिला प्रश्न विचारला: बांगलादेशात प्रत्येक स्त्रीमागे 
सरासरी कीती मुले जन्माला येतात?

149
00:12:13,000 --> 00:12:19,300
आम्हि त्यांना चार पर्याय दिले: २.५, ३.५, ४.५ व ५.५

150
00:12:19,500 --> 00:12:22,450
आणि हा ब्रिटीश आढाव्याचा निकाल.

151
00:12:28,458 --> 00:12:33,420
पण तुम्हाला खरे उत्तर माहीत आहे: ते म्हणजे २.५

152
00:12:33,450 --> 00:12:37,507
केवळ १२ टक्के लोकांना बरोबर उत्तर देता आले.

153
00:12:37,520 --> 00:12:43,489
आम्हाला वाटलेकी कदाचित् अशिक्षित लोकांच्या 
उत्तरामुळे टक्केवारी कमी झाली असावी.

154
00:12:43,500 --> 00:12:49,531
म्हणून आम्ही ज्याना कॉलेज डीग्री नाही 
आणि ज्याना कॉलेज डीग्री आहे, यांचे विभाग केले.

155
00:12:49,545 --> 00:12:55,632
आणि इथे ते आहेत. हा परीणाम!

156
00:12:57,541 --> 00:13:00,785
पण त्यांची उत्तरे अजूनच वाइट

157
00:13:00,799 --> 00:13:04,931
आता तुम्ही असा निष्कर्ष काढाल की ब्रीटीशांना
जगाविषयी कमी माहिती आहे

158
00:13:04,950 --> 00:13:07,182
नाही नाही!

159
00:13:07,196 --> 00:13:11,683
मी जर एका वानराला आणि त्याच्या मित्रांना हा प्रश्न विचारला तर?

160
00:13:11,697 --> 00:13:18,021
मी एकेका केळ्यावर वेगवेगळे उत्तर लिहून 
त्यांना एक एक केळे उत्तरासाठी निवडू दिले असते

161
00:13:18,035 --> 00:13:20,923
तर त्याचे परिणामी उत्तर असे आले असते.

162
00:13:20,950 --> 00:13:23,766
अर्थात वानरांना बांगलादेशाविषयी काहीच कल्पना नाही

163
00:13:29,052 --> 00:13:34,487
पण केवळ यादृच्छिकतेमुळे, त्यांची बरोबर उत्तरे 
ब्रीटीशांच्या बरोबर उत्तरांपेक्शा दुप्पट असतील.

164
00:13:35,620 --> 00:13:42,500
अर्ध्याहून अधीक ब्रीटीश लोकांचे उत्तर ४.५ किंवा जास्त असे आहे।

165
00:13:43,149 --> 00:13:48,703
ही समस्या ज्ञानाच्या कमतरतेची नसून, 
पूर्वकल्पित गृहित विचारांची आहे.

166
00:13:48,797 --> 00:13:52,300
ब्रीटीश अशी कल्पना करू शकत नाहीत, 
किंवा अंदाजही करू शकत नाहीत

167
00:13:52,325 --> 00:13:57,726
बांगलादेशातील स्त्रीयांना सरासरी २.५ मुले होतात. 
आणि खरेतर २.२ च आहेत सध्या.

168
00:13:57,728 --> 00:14:04,894
ही गोष्ट ब्रीटीशांना माहीत नाही: की तस्लीमाआणि तिचे कुटुंब 
हे बांगलादेशातील सर्वसामान्य प्रमाणाचे आहे.

169
00:14:04,908 --> 00:14:12,120
आणि हे फक्त तिथेच् नाही तर जगभर आहे. 
ब्राझील मधे २ मुलांचेच कुटुंब.

170
00:14:12,150 --> 00:14:16,088
व्हिएतनामात २ मुलांचेच कुटुंब.

171
00:14:16,103 --> 00:14:21,656
आणि भारतातसुध्दा, आजकाल २ मुलांचेच कुटुंब हे प्रमाण झाले आहे.

172
00:14:21,671 --> 00:14:26,217
आणिजर तुम्ही आफ्रीकाखंडात गेलात, 
जर आदीस अबाबा सारख्या मोठ्या शहरात गेलात

173
00:14:23,232 --> 00:14:29,593
तर आदीस अबाबा मधे प्रत्येक स्त्रीला सरासरी २ पेक्षा कमीच मूले होतात

174
00:14:29,600 --> 00:14:34,213
मग ते मुसलमान, बुध्द, हिंदू, ख्रिश्चन - - -

175
00:14:34,228 --> 00:14:39,400
असा एक धर्म नाही, एक संस्कृती नाही, एक खंड नाही

176
00:14:39,405 --> 00:14:41,020
जिथे २ मुलांचे कुटुंब होउ शकत नाही.

177
00:14:42,000 --> 00:14:45,680
हा मोठ्या कुटुंबाकडून २ मुलांच्या कुटुंबाकडे होणारा बदल

178
00:14:45,702 --> 00:14:51,200
हा माझ्याआयुष्यभरातला ह्या जगात घडलेला सर्वात महत्वाचा आहे.

179
00:14:51,227 --> 00:14:54,500
हे मानवी इतिहासात अभूतपूर्वक् आहे !

180
00:14:59,600 --> 00:15:02,515
तर आता आपण परत बांगलादेशात.

181
00:15:00,600 --> 00:15:09,867
आपण ह्या मोठ्या वरून लहान कुटुंबाकडे होणार्या या 
ऐतिहासीक आणि अभूतपूर्व बडलाची कारण मिमांसा करूयात.

182
00:15:10,500 --> 00:15:17,686
आज, इस्लामिक बांगलादेशात, जवळ जवळ सगळया १५ वर्षीय
तंजिना सारख्या मुली शाळेत जातात.

183
00:15:17,755 --> 00:15:24,693
ते सरकार आज त्या मुलीच्या उच्य माध्यमीक शिक्षणासाठी
तिच्या कुटुंबाला पैशाची सुध्दा मदत करतात

184
00:15:23,900 --> 00:15:31,400
आजकाल तंजिनाच्या शाळेत मुलींची मुलांपेक्षा जास्त संख्या आहे.

185
00:15:40,264 --> 00:15:43,550
तुम्ही ह्या धदड्यातला हा मुद्दा न समजणे अशक्य!

186
00:15:51,104 --> 00:15:57,500
शीक्षण हे ऊपायकारक आहे अणि बांगलादेशीय स्त्रीयांना
अनेक नव्या संध्यांचा लाभ होत आहे.

187
00:15:57,916 --> 00:16:04,726
असमानता असून देखील आज खूप नोकर्या मिळू शकतात
आणि तंजिनाने खूप उच्च ध्येय ठेवले आहे.

188
00:16:20,129 --> 00:16:24,984
इथे अधिक आणि अधीक तरुण महिलांना गोष्टी कीती
वेगळ्या असू शकतात ह्याची जाणीव होऊ लागली आहे.

189
00:17:03,299 --> 00:17:09,457
तस्लिमाला, तिच्या दोन मुलींसाठी एका 
उज्वल भविष्याची वाटणारी आशा-ही विस्मयकारकच दिसते.

190
00:17:09,460 --> 00:17:15,084
पण बांगलादेश मधल्या बदलाला 
एका अत्यावश्यक परिवर्तनाचा आधार आहे.

191
00:17:15,086 --> 00:17:19,500
ते (परिवर्तन) म्हणजे मूल जगण्याची एक नाट्यमय सुधारणा.

192
00:17:24,208 --> 00:17:30,062
तो रमदान, मुसलमान लोकांचा उपवासाचा 
आणि अंतर्मयी होण्याचा महिना.

193
00:17:30,124 --> 00:17:37,058
अशा शुभ काळी, हानान आपल्या आई-वडिलांना 
कुटुंबाच्या स्मशानभूमी कधे लक्ष द्यायला मदत करत आहे.

194
00:17:40,319 --> 00:17:47,957
हनानची तीन भावंडे आगदी लहान असताना मृत्यूमुखी पडली. 
त्यांना येथे मृत्यूनंतर पुरले आहे.

195
00:18:03,093 --> 00:18:06,080
पूर्वी जेव्हा हनानचे आई-वडील तरूण जोडपे होते,

196
00:18:06,243 --> 00:18:11,974
त्याकाळी वय ५ वर्षे होण्याआधीच 
पाचातील एक मूल मृत्यूमुखी पडे.

197
00:18:11,978 --> 00:18:17,484
सगळ्या कुटुंबांना सतत भीती असे 
की एक किंवा अधिक मुले (मृत्यूमुखी) गमावतील.

198
00:18:36,383 --> 00:18:44,495
गेल्या काही दशकांत बांगलादेशाने मूलभूत आरोग्याची
विशेषतः मुलांना जगवण्याची, खूपच प्रगती केलेली आहे.

199
00:18:44,510 --> 00:18:48,498
लस, संक्रमण उपचार आणि चांगले पोषण आणि स्वच्छता

200
00:18:48,500 --> 00:18:51,260
यामुळे देशातील लाखो मुलांच्या जीवनाचे जतन झाले आहे.

201
00:18:51,990 --> 00:18:57,243
आणि आता आई-वडील म्हणून, त्यांना कल्पना आली आहे की
आपली सर्व मुले जीवीत असण्याची शक्यता आहे,

202
00:18:57,270 --> 00:19:02,041
कुटुंब नियोजन मोठा अडसर शेवटी नाहीसा झाला आहे.

203
00:19:02,070 --> 00:19:08,500
आगदी ढाक्यातल्या झोपडपट्टीत सुध्दा, 
स्त्रीयांना आता सरासरी फक्त 2 मुले होतात.

204
00:19:14,000 --> 00:19:17,025
मुले जीवीत असण्याची शक्यता वाढते यात सर्वकाही आहे.

205
00:19:16,800 --> 00:19:18,900
आपण परत भुतकाळात जाऊ या.

206
00:19:18,950 --> 00:19:24,791
१८०० सालापूर्वी जगाची लोकसंख्या खूप हळू का वाढत होती?

207
00:19:24,810 --> 00:19:30,003
संपूर्ण इतिहासात, सर्व ऐतिहासिक नोंदी अम्हाला दर्शवतात की सरासरीने,

208
00:19:30,010 --> 00:19:33,794
दोन पालकांना ६ मुले असत - कमीजास्त प्रमाणात.

209
00:19:33,810 --> 00:19:38,710
पण ही तर अतिशय जलद लोकसंख्या वाढ वाटते. मग ते वाढली का नाही?

210
00:19:35,740 --> 00:19:47,358
कारण, १... २ ... ३ ... ४ मुले; ती स्वत: पालक होण्याआधीच मरण पावत.

211
00:19:47,380 --> 00:19:51,900
पूर्वी लोकांचे निसर्गातले वास्तव्य पर्यावर्णीय संतूलनेत नव्हते,

212
00:19:51,916 --> 00:19:55,057
त्यांचा मृत्यू व्हायचा पर्यावर्णीय संतूलनेने.

213
00:19:55,700 --> 00:19:59,086
हे मात्र अतीशय शोकाचेच!

214
00:19:59,120 --> 00:20:02,995
पण औद्योगिक क्रांतीमुळे हे सर्व बदलले.

215
00:20:03,010 --> 00:20:10,636
चांगले वेतन, अधिक अन्न, तोटीचे पाणी, 
चांगले स्वच्छता, साबण, वैद्यकीय क्षेत्रातील प्रगती ....

216
00:20:10,680 --> 00:20:16,618
मग या सर्व प्रगतीमुळे लोकसंख्या का वाढेली? 
जास्त मुले झाली हे त्याला कारण?

217
00:20:16,667 --> 00:20:26,688
नाही! मी शाळेत असताना १९६३ मध्ये जगातल्या प्रत्येक 
स्त्री प्रति सरासरी मुलांची संख्या कमी होत होत ५ पर्यंत आली.

218
00:20:26,700 --> 00:20:31,886
आणि मुलांच्या जगण्याचा (दर) वाढणे 
हे लोकसंख्येच्या जलद वाढीचे कारण ठरले.

219
00:20:31,900 --> 00:20:35,025
त्याकाळी ४ जगत

220
00:20:35,100 --> 00:20:39,823
परंतू पाचापैकी एकाचा मृत्यू व्हायचा
आणि हे नक्कीच दुर्दैवाचे होते.

221
00:20:39,850 --> 00:20:49,000
बहुतेक देशांनी फक्त अलीकडील काळामध्येच मुले जगवण्याच्या
आणि कुटुंब नियोजनाच्या प्रयत्नात मोठी पुढे उडी घेतली आहे.

222
00:20:49,500 --> 00:20:52,554
यातून आता आम्ही एक नवीन समतोलता गाठत आहोत.

223
00:20:52,580 --> 00:20:58,714
आणि ती एक सुरेख समतोलणा आहे: 
सरासरी २ पालक व २ जीवीत रहाणारी मुले.

224
00:20:58,750 --> 00:21:01,730
ह्यातून आम्ही एक आनंदी संतूलनातले कुटुंब केले आहे.

225
00:21:01,732 --> 00:21:05,900
हीच आज जगातील सर्वसामान्य कौटुंबिक परिस्थिती आहे.

226
00:21:05,901 --> 00:21:09,494
आणि यातून भविष्याविषयी काय अर्थ काढता येइल?

227
00:21:09,510 --> 00:21:13,370
मी तुम्हाला (लोकसंख्या) भविष्यात काय असेल याचा सर्वोत्तम अंदाज देतो,

228
00:21:13,374 --> 00:21:19,208
युनायटेड नेशन्सच्या लोकसंख्याविभागातील तज्ञ्यांकडून आम्हाला - - -

229
00:21:19,412 --> 00:21:20,866
(मिळाले) आणि ते असे दिसते.

230
00:21:20,892 --> 00:21:27,618
ती (वाढ) सुरुवातीस चालूच राहील, ८ अब्ज्यापर्यंत - - -
नंतर ९ अब्ज - - - मग इथपर्यंत जाईल - - -

231
00:21:27,880 --> 00:21:29,851
पण बघा - ती मंद होती आहे!

232
00:21:29,854 --> 00:21:33,837
शतकाअखेरी पर्यंत वाढ आगदी सपाट होतीय.

233
00:21:33,880 --> 00:21:37,568
आणि मी जर यात अजून खोलात बघितले, तर तुम्हाला दिसेल

234
00:21:37,590 --> 00:21:43,669
की आपण या वाढीची मंदता आणि झपाट्याने वाढणार्या लोकसंख्येला
आळा बसेल अशी अपेक्षा करू शकतो.

235
00:21:45,059 --> 00:21:49,533
पण अर्थात हा अंदाज आहे आणि ह्या 
अकडेवारीत काहीप्रमाणात अनिश्चितता आहे.

236
00:21:49,536 --> 00:21:55,373
पण अापल्याला एक अर्थ तरी नक्की काढता येतो की
ह्या शतकात झपाट्याने वाढणार्या लोकसंख्येला आळा बसेल

237
00:21:55,755 --> 00:21:59,993
हा सर्व आहे तो, "घसरणार्या जननक्षमतेच्या दर" 
ह्यचा उल्लेखनीय परिणाम.

238
00:21:59,999 --> 00:22:02,007
इकडे पहा. आपण ह्यात (इतिहासात) पुन्हा गेलो तर

239
00:22:03,015 --> 00:22:05,798
मी हे तुम्हाला दाखवीन मुलांच्या संख्या दाखवून.

240
00:22:05,810 --> 00:22:09,589
० ते १५ वर्ष वयातील मुलांची संख्या.

241
00:22:09,800 --> 00:22:12,254
इथे आले ते (अकडे), बघा - - -

242
00:22:12,643 --> 00:22:17,320
मुलांची संख्या हळूहळू वाढली - - - मग नंतर ती सुद्धा वेगात वाढली - - -

243
00:22:17,322 --> 00:22:19,630
आणि शतकाअखेरीपर्यंत - इथे

244
00:22:19,632 --> 00:22:22,619
२ अब्ज मुले जगात होती.

245
00:22:22,630 --> 00:22:29,800
मला ते महत्त्वाचे वर्ष होते कारण त्यावर्षी 
डोरीस् चा जन्म झाला. ती माझी पहीली नात.

246
00:22:29,880 --> 00:22:34,971
तीचा जन्म झाला तो जगातील मुलांच्या द्रष्टीने 
एक विशेष वेळ होता.

247
00:22:35,211 --> 00:22:40,540
कारण लोकसंख्येच्या विशेषज्ञ्यांचा 
या वर्षी पासूनचा अंदाज

248
00:22:40,545 --> 00:22:44,745
(असा) जगातील मुलांच्या संख्येविषयीचा - -
असाच पुढे होत राहील.

249
00:22:44,748 --> 00:22:47,114
या नंतर तो पुढ वाढणार नाही.

250
00:22:47,115 --> 00:22:52,385
या शतकाच्या अखेरीस अपल्या जगात 
अजूनही २ अब्जच मुले असतील.

251
00:22:52,446 --> 00:22:59,730
डोरीस जेव्हा जन्म झाला तेव्हा जगातील 
मुलांची संख्या वरच्या टोकाला पोचली होती.

252
00:23:00,087 --> 00:23:02,980
मुलांच्या संख्येचा अकडा वाढत नाहीए आता.

253
00:23:02,989 --> 00:23:05,890
आता ह्यमुळे तुम्हाला संभ्रम होईल.

254
00:23:05,900 --> 00:23:13,000
कारण, लोकसंख्या अशी कशी वाढते, 
जर मुलांची संख्या वाढत नसेल तर?

255
00:23:13,020 --> 00:23:15,784
हे सगळे प्रौढ कुठुन येणार?

256
00:23:15,842 --> 00:23:19,989
आणि हे समजावण्यासाठी मी ही 
मोहक अंकात्मक सामग्री सोडतो.

257
00:23:19,999 --> 00:23:26,386
आणि तुम्हाला आम्ही विकसित केलेले 
खरेखुरे शक्तिशाली शैक्षणिक साहित्य दाखवतो.

258
00:23:26,400 --> 00:23:30,220
बंधू भगिनींनो, मी तुम्हाला 
आता जगातील लोकसंख्या दाखवेन.

259
00:23:30,222 --> 00:23:33,901
स्पंजच्या ठोकळ्यांच्या स्वरूपात.

260
00:23:35,222 --> 00:23:39,890
एक ठोकळा म्हणजे १ अब्ज

261
00:23:39,910 --> 00:23:44,155
म्हणजे, आपल्याकडे २ अब्ज मूले ह्या जगात आहेत.

262
00:23:44,180 --> 00:23:49,663
त्याखेरीज, अापल्याकडे १५ ते ३० वयवर्षातील
२ अब्ज लोक आहेत.

263
00:23:49,674 --> 00:23:51,617
(अर्थात) हे ठोकळ आकडे आहेत.

264
00:23:51,628 --> 00:23:54,230
आपल्याकडे अजून १ अब्ज लोक 
३० ते ४५ वयमर्यादेतले आहेत.

265
00:23:54,232 --> 00:23:57,836
आपल्याकडे अजून १ अब्ज लोक 
३० ते ४५ वयमर्यादेतले आहेत.

266
00:23:57,966 --> 00:24:03,167
आणि आता हा माझा ठोकळा - साठीचे आणि मोठे.
आम्ही इथे सर्वात वर.

267
00:24:03,297 --> 00:24:05,654
ही आज जगातील लोकसंख्या आहे.

268
00:24:05,725 --> 00:24:09,563
तुम्हाला हे दिसेल की ईथे ३ अब्ज गहाळ आहेत.

269
00:24:09,600 --> 00:24:12,535
आगदी थोडेसेच गहाळ आहेत कारण ते मरण पावले आहेत.

270
00:24:12,540 --> 00:24:15,960
हे बहुतेक गहाळ आहेत कारण त्यांचा जन्मच झाला नव्हता.

271
00:24:16,090 --> 00:24:22,052
कारण १९८० सालापूर्वी जगात खुप कमी मुलंचे जन्म झाले होते

272
00:24:22,054 --> 00:24:24,695
कारण त्याकाळी मुलांना जन्म देणार्या 
स्त्रीयांची संख्या बरीच कमी होती

273
00:24:24,700 --> 00:24:26,800
तर आज ही (परिस्थिती) आहे.

274
00:24:26,810 --> 00:24:29,400
आता भविष्यात काय घडणार?

275
00:24:29,475 --> 00:24:32,130
तुम्हाला माहीत आहे का माझ्यासारख्या 
वयस्कर लोकांचे काय होते?

276
00:24:32,939 --> 00:24:34,291
ते म्रत्यू पावतात.

277
00:24:34,310 --> 00:24:38,496
हो! इथे कूणीतरी आहेत, जे रुग्णालयात काम करतात.

278
00:24:38,566 --> 00:24:40,746
तर, - - ते म्रत्यू पावतात.

279
00:24:40,800 --> 00:24:45,781
उरलेले १५ वर्षाने मोठे होतात आणि 
त्यांना २ अब्ज मुले होतात

280
00:24:46,740 --> 00:24:49,749
हे अाता वृध्द झाले, त्यांचा मृत्यूसमय आला.

281
00:24:49,800 --> 00:24:53,900
आणि नंतर हे १५ वर्षाने मोठे होउन त्यांना २ अब्ज मुले होतात.

282
00:24:53,900 --> 00:24:58,561
आणि नंतर हे १५ वर्षाने मोठे होउन त्यांना २ अब्ज मुले होतात.

283
00:24:58,580 --> 00:25:00,041
आहाहा!

284
00:25:00,125 --> 00:25:02,765
मुलांची संख्या न वाढता,

285
00:25:02,800 --> 00:25:05,608
आयुष्यमान न वाढता,

286
00:25:05,633 --> 00:25:11,353
आपल्या कधे अजून ३ अब्ज लोक होतील अाणि 
नक्कीच मोठ्या लोकांची (संख्या) भरून काढतील.

287
00:25:11,390 --> 00:25:15,440
हे घडेल, नेमके त्यावेळी जेव्हा 
तरूण पिढीतील खूप लोक मोठे होतील.

288
00:25:15,465 --> 00:25:21,100
आता इथे एक विषेश खुलासा, 
जो माझ्यासारख्या वृध्द लोकांच्या दृष्टीने चांगला.

289
00:25:21,507 --> 00:25:24,876
असा एक अंदाज आहे वृध्द लोकांचे अयुष्यमान वाढणार आहे.

290
00:25:24,900 --> 00:25:28,667
ह्या कारणाने, आम्हाला अजुन १ अब्ज लोक इथे वर घ्यावे लागतील.

291
00:25:28,911 --> 00:25:32,635
मी एका मोठ्या आकांक्षेने 
अपेक्षा करतोय की मी ही त्या गटात असेन.

292
00:25:32,642 --> 00:25:38,617
कारण मग मला लांब आयुष्य लाभेल आणि
वाचायला मिळेल दरवर्षी येणारी वार्षीक आकडेवारी - - -

293
00:25:38,694 --> 00:25:46,328
पण मी जेव्हा अनेक समर्थ पर्यावरण कार्यकर्त्यांशी चर्चा करतो
तेव्हा त्यांच्या पर्यावरणाच्या काळजीने

294
00:25:46,394 --> 00:25:50,798
ते मला नेहमी सांगतात की 
"आपण लोकसंख्या ८ अब्जावे थांबवली पाहीजे."

295
00:25:50,800 --> 00:25:55,998
मग, मी जेव्हा त्यांना प्रथम सांगतो, तेव्हा त्याना माहीत 
नसते की आपण मुलांच्या संख्येचे उच्च टोक गाठले आहे.

296
00:25:56,000 --> 00:26:03,900
आणि त्यांना हे माहीत नसते की उर्वरित लोकसंख्या वाढ 
सर्व प्रौढ लोकांच्या संख्येमुळेच होइल.

297
00:26:03,905 --> 00:26:10,198
तेव्हा आपण कमीजास्तप्रमाणात 
येवढ्या लोकसंख्येपर्यंत पोचू.

298
00:26:10,850 --> 00:26:15,766
तर, आता आपल्याला माहीत आहे कि कीती अब्ज असतील.
पण ते रहाणार कुठे?

299
00:26:16,128 --> 00:26:19,497
तात्काळात आणि भाविष्यात.

300
00:26:21,281 --> 00:26:25,894
ते तिथे जग, आणि इथे ७ अब्ज लोक.

301
00:26:26,434 --> 00:26:33,061
७ अब्जातले, १ रहातात अमेरिकाखंडात - उत्तर आणि दक्षीण एकत्रीत.

302
00:26:33,068 --> 00:26:37,681
१ युरोपात, १ आफ्रीकेत.

303
00:26:37,695 --> 00:26:41,531
अणि ४ अशीयात

304
00:26:41,538 --> 00:26:43,735
हे झाले सध्याचे. पण हे लक्षात कसे ठेवायचे?

305
00:26:43,740 --> 00:26:47,513
माझगयाकडे लक्षात ठेवायला सोपा मार्ग असा - -
मी सगळे अकडे असे मांडतो - - -


306
00:26:47,550 --> 00:26:51,304
आणि म्हणतो की जगाचा पिनकोड आहे १११४.

307
00:26:51,607 --> 00:26:55,272
आता या शतकाच्या मध्यावर काय होईल?

308
00:26:55,336 --> 00:26:57,342
ते आम्हाला चांगल्याप्रकारे माहीत आहे.

309
00:26:57,350 --> 00:27:02,080
युरोप - - वाढ नाही! किंबहुना, युरोपियनांची लोकसंख्या कामीच होत आहे.

310
00:27:02,100 --> 00:27:06,490
अमेरिका खंडात थोडेसे जास्त लोक, 
मुख्यतः निवृत्त झालेले लॅटिन अमेरिकेतील लोक,

311
00:27:06,492 --> 00:27:09,790
त्यामुळे फरक पडत नाही, 
आणि ती (संख्या) जवळजवळ समान आहे.

312
00:27:09,800 --> 00:27:13,005
अशियात अापल्याकडे १ अब्ज अजून आहेत.

313
00:27:13,046 --> 00:27:16,322
आणि शिवाय अशियातली लोकसंख्यावाढही थांबली आहे.

314
00:27:16,363 --> 00:27:21,238
पुढील ४० वर्षात, आफ्रीकेतील लोकसंख्या 
दुपटीने वाढून २ अब्जापर्यंत पोचेल.

315
00:27:21,457 --> 00:27:25,088
आता - - - ह्या शतकाच्या अखेरीकडे वळू

316
00:27:25,100 --> 00:27:29,767
परंतू, आपल्याला माहीतच आहे; 
युरोपात अजून लोक नाहीत, अमेरिकेत नाहीत आणि अशियात नाहीत- - -

317
00:27:29,868 --> 00:27:34,600
पण आफ्रीकेचे नक्की आहे, 
अपल्याजवळील अकदेवारीवरून आता पुन्हा दुप्पट

318
00:27:34,606 --> 00:27:39,628
म्हणजे, अाफ्रीकेत ४ अब्ज होतील.

319
00:27:39,640 --> 00:27:45,440
२१०० साली, आणि त्यावेळचा पिनकोड असेल ११४५

320
00:27:45,978 --> 00:27:49,900
तर, २१०० साली हे जग फार वेगळे असेल.

321
00:27:49,946 --> 00:27:53,987
जे लोक - मी ज्याला पूर्वकाळचा पश्चिमखंड म्हणतो - तिथे

322
00:27:53,999 --> 00:27:58,666
म्हणजे पश्चिम युरोप, उत्तर अमेरिका, इथले, 
जगातल्या लोकसंख्येच्या प्रमाणात १०% हून कमी असतील.

323
00:27:58,772 --> 00:28:03,464
८०% जागतीक संख्या अशियात आणि आफ्रीकेत नांदत असेल.

324
00:28:03,570 --> 00:28:07,314
पण त्यांना टिकून राहण्यासाठी पुरेशी संसाधना असेल का?

325
00:28:07,700 --> 00:28:13,770
पण, हे एक महान आव्हान असेल 
आणि काही आपोआप येणार नाही.

326
00:28:13,877 --> 00:28:21,500
पण माझ्यामते या अब्जावधी लोकांना गुण्यागोविंदाने एकत्र रहाता येईल.

327
00:28:28,763 --> 00:28:36,593
जे पाहिजे ते ५ अब्ज लोकांचा एक संपन्न आणि शांत अशिया 
हे पहायला मिळण्याचा संभाव नक्कीच आहे.

328
00:28:36,610 --> 00:28:39,791
जपान, दक्षीण कोरीया आणि इतर अत्ताच संपन्न आहेत.

329
00:28:39,800 --> 00:28:49,446
त्यांच्यामागोमाग ह्या संपन्नतेच्या रस्त्यावर, चीन, भारत आणि 
इंडोनेशिया या देशांचे मोठाले भाग व इतर ानेक अशियाई देश आहेत.

330
00:28:49,494 --> 00:28:54,954
याखेरीज, अशियातल्या गारिब देशात, 
बर्याच जणांचे आयुष्यमान सुधारत आहे.

331
00:28:56,780 --> 00:29:02,500
पण भवितव्यात, आफ्रीकेचे ४ अब्ज लोंकाचे काय होणार?

332
00:29:02,700 --> 00:29:07,688
ते भयंकर दारिद्रयरेषेखाली राहतील का?

333
00:29:07,737 --> 00:29:11,716
मी आफ्रीकेतील अत्यंत दारिद्र्य बघितले आहे.

334
00:29:11,750 --> 00:29:19,390
३० वर्षांपूर्वी मी डॉक्टर म्हणून २ वर्षे खुप प्रकर्शाने माझे आयुष्य घालवले,

335
00:29:19,391 --> 00:29:24,806
ते आफ्रिका खंडाच्या पूर्वकिनार्याच्या गरीब मोझांबिक देशात.

336
00:29:24,820 --> 00:29:33,039
मोझांबिकला नुकतेच स्वतंत्र्य मिळले होते, 
वसाहती-पोर्तुगाल विरुद्ध एक लांब युद्धानंतर.

337
00:29:33,100 --> 00:29:41,276
माझे काम, आम्हा दोन परदेशीय डॉक्टरांपैकी एक म्हणून, 
३ लाख लोकांकडे बघण्याचे होते.

338
00:29:41,300 --> 00:29:47,436
आणि हे ते इस्पितळ होते. माझी पत्नी सुध्दा तिथे 
प्रसुतीशास्त्रातील परिचारिकेचे काम करत असे.

339
00:29:47,484 --> 00:29:49,864
या रुग्णालयातील हे सगळे कर्मचारी.

340
00:29:49,900 --> 00:29:57,623
पांढर्या कोटातल्यांना कमीत कमी एक वर्ष एक व्यावसायिक प्रशिक्षणाची 
(पोर्तुगीज) वसाहती काळात संधी मिळाली होती.

341
00:29:57,680 --> 00:30:01,295
आणि इतर, - - - त्यांना वाचता किंवा लिहिता पण येत नसे.

342
00:30:01,310 --> 00:30:05,796
पण ते सर्वजण अतिशय समर्पित आणि प्रेरणापुर्वक कार्य करत.

343
00:30:05,964 --> 00:30:11,956
पण रुग्ण आलेते वाईट रोग अत्यंत गरीबी घेउन

344
00:30:11,968 --> 00:30:15,195
आणि अमच्याकडील संसाधने कित्येकदा अपुरी पडत.

345
00:30:15,210 --> 00:30:21,962
आणि विशेषत: तरुण डॉक्टर म्हणून माझे कौशल्य, 
रुग्णांना गरजा पूर्ण करण्यासाठी कमी पडत असे.

346
00:30:21,963 --> 00:30:25,723
मोझांबिक अजूनही अत्यंत गरीब देश आहे.

347
00:30:25,724 --> 00:30:30,595
परंतू मी ३० वर्षांपूर्वी होतो त्यपासून गोष्टींमधे बरीच सुधारणा झाली आहे.

348
00:30:36,193 --> 00:30:42,767
सांगायची सुरुवात म्हणजे, आता मी ज्या गावात ३० वर्षांपूर्वी 
काम केले तेथे आता एक नवीन रुग्णालय आहे.

349
00:30:44,000 --> 00:30:50,117
त्या नवीन आणि खूप मोठ्या रुग्णालयात १५ डॉक्टर आहेत 
आणि त्यातले ११ जण स्थानीक मोझांबीकचेच आहेत.

350
00:30:50,119 --> 00:30:53,938
सर्व कर्मचार्यांना व्यवस्थीत प्रशिक्षण मिळलेले आहे.

351
00:30:55,450 --> 00:31:00,853
रुग्णालयाचे संचालक आहेत डॉ. काशिमो, प्रसुतीशास्त्रातील तज्ञ.

352
00:31:08,665 --> 00:31:13,031
हे परिवर्तन मला आश्चर्यकारक वाटते!

353
00:31:24,569 --> 00:31:31,985
ते नियमितपणे सिझेरियन प्रसुती मधून महीलांना वाचवतात, 
जी गोष्ट मी जेव्हा तिथे होते तेव्हा अशक्य होती.

354
00:31:47,973 --> 00:31:51,666
सगळ्या गोष्टी येवढ्या सुधारल्या आहेत.

355
00:31:51,690 --> 00:31:56,600
आज मोझांबिक जन्मलेल्यांचे भविष्य खूपच उजळ असेल!

356
00:32:00,339 --> 00:32:05,162
नुसते चांगले आरोग्यच नव्हे तर वेगाने सुधारणारी अर्थव्यवस्था सुध्दा!

357
00:32:05,190 --> 00:32:07,545
(समुद्रकिनारची) व्यस्त बंदरे आणि बाजार

358
00:32:07,547 --> 00:32:11,500
आणि नवे उद्योग बरेच नवीन रोजगार!

359
00:32:15,650 --> 00:32:20,474
मला कल्पना आहे; तुम्ही विचार करत असालकी
ही चांगली बातमी फक्त शहर आणि गावांपुरतीच आहे.

360
00:32:20,476 --> 00:32:22,142
आणि ते खरे आहे!

361
00:32:22,144 --> 00:32:26,968
वाईट आव्हान ग्रामीण भागात आहे जेथे बहुतांशी लोक राहतात.

362
00:32:27,268 --> 00:32:30,185
पण तिथे सुध्दा वस्तुस्थिती बदलत आहे.

363
00:32:33,166 --> 00:32:39,062
मोझांबीकच्या खूप आतल्या ग्रामीण भागात आहे एक जिल्हा - मोगोव्होलास.

364
00:32:40,137 --> 00:32:45,300
हे अॉलिव्हिया आणी आन्द्रे यांच्या तरूण कुटुंबाचे घर.

365
00:32:46,750 --> 00:32:51,496
जगातील अनेक गरीब लोकांसारखे, 
अॉलिव्हिया आणि आंद्रे हे देखील शेतकरीच आहेत.

366
00:32:51,516 --> 00:32:56,262
त्यांचे खाणे हे ते काय पेरतील यावरच अवलंबीत आहे.

367
00:33:00,036 --> 00:33:04,246
पहाटेचे ४ वाजले अहेत आणि दिवसाची सगळी कामे बोलावतायत.

368
00:33:06,769 --> 00:33:09,489
आन्द्रे सरळ शेताकडे नीघतो.

369
00:33:09,688 --> 00:33:12,706
अॉलिव्हिया प्रथम पाणी आणायाला जाते.

370
00:33:12,726 --> 00:33:16,500
दोघांनाही कुठेही पोचायला अनेक मैल पायदळी जावे लागते.

371
00:33:33,703 --> 00:33:39,682
कसल्याहि वाहतूकीचा पर्याय नसल्याने, 
सर्व गोष्टी चालत जाऊनच आणाव्या लागतात.

372
00:33:42,540 --> 00:33:46,653
अॉलिव्हिया आणि आन्द्रे यांना ८ मुले आहेत.

373
00:33:46,680 --> 00:33:50,049
अजूनही ग्रामीण आफ्रिकेत जन्मसंख्येचा दर जास्तच आहे.

374
00:33:50,080 --> 00:33:54,517
आणि सर्वात गरीब कुटुंबांना सर्वात जास्त तोंडे भरावी लागतात.

375
00:33:54,854 --> 00:33:59,045
जे काही हे कुटुंब वाचवेल, त्याची ते विक्री करतील.

376
00:34:18,033 --> 00:34:22,699
पण हळूहळू गावाखेड्याकडेसुध्दा आर्थिक वाढेला सुरुवात झाली आहे.

377
00:34:29,175 --> 00:34:35,451
आता आन्द्रेची नजर एका अशा गोष्टिकडे लागली अाहे, 
ज्याने त्याच्यामते सगळेच बदलून जाईल.

378
00:34:42,342 --> 00:34:47,427
सायकलमुळे खेड्यातील गरीबांच्या 
आयुष्यात खूपच फरक पडू शकतो.

379
00:34:47,467 --> 00:34:51,775
ते अनेक तास वेळ वाचवू शकतात आणि 
आजून जास्त कामे संपवू शकतात

380
00:34:52,054 --> 00:34:56,304
सायकलच्यामुळे ते जास्त जडवस्तू बाजारात नेऊ शकतात.

381
00:34:56,350 --> 00:34:58,210
आणि जास्त पैसे कमवू शकतात.

382
00:34:58,230 --> 00:35:00,286
ते काम शोधण्यासाठी प्रवास करू शकतात.

383
00:35:00,288 --> 00:35:04,108
आणि जर ते आजारी पडले तर 
वेळच्यावेळी दवाखान्यात पोचू शकतात

384
00:35:17,682 --> 00:35:24,137
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया गेले २ वर्ष पैसे बाजूला ठवत आहेत.
अजून त्यांच्याजवळ पुरेसे नाही आहेत.

385
00:35:24,200 --> 00:35:29,261
आता सगळे त्यांनी पेरलेल्या तिळाच्या पिकावर अवलंबून आहे

386
00:35:29,300 --> 00:35:34,146
जर त्यांना त्याची चांगली किंमत मिळाली 
तर कादाचित त्यांचे बनुन जाईल

387
00:35:36,331 --> 00:35:40,283
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया हे एका सर्वात गरीब देशात रहातात.

388
00:35:40,323 --> 00:35:44,275
आणि ते ग्रामीण भागात रहातात जो देशातला सर्वात गरीब भाग आहे.

389
00:35:44,434 --> 00:35:50,531
तेव्हा अशा तर्हेने रहाणारे जगात किती लोक आहेत?
आणि त्यातले किती आहेत जे गरीब आहेत?

390
00:35:50,690 --> 00:35:52,974
आता मी तुम्हाला ही एक यार्डाची मोजपट्टी दाखवेन.

391
00:35:52,999 --> 00:35:56,429
आगदी सोपे. गरीब - - -आणि - - -श्रीमंत

392
00:35:56,470 --> 00:35:59,467
इथे पुन्हा माझ्याकडे अाहेत - ७ अब्ज.

393
00:35:59,626 --> 00:36:04,710
त्यांची आगदी सोप्यापध्दतीने रचना केली आहे, 
सर्वात गारीबापासून ते सर्वात श्रीमंता पर्यंत.

394
00:36:05,167 --> 00:36:11,323
आता, हे इथले १ अब्ज श्रीमंत, 
दर दिवसाला डॉलरच्या प्रमाणात, किती कमावतात?

395
00:36:11,363 --> 00:36:13,000
आपण इथे पाहू

396
00:36:13,091 --> 00:36:14,570
अो अो

397
00:36:14,580 --> 00:36:16,357
तो वर येतोय, तो वर येतोय - -

398
00:36:16,400 --> 00:36:17,727
अो अो

399
00:36:17,800 --> 00:36:20,408
मी इथवर पोचूच शकत नाही. १०० डॉलर्स दिवसाला.

400
00:36:21,077 --> 00:36:26,319
आता आपण बघू ह्या मधल्या अब्जांचे. ते किती कमावतात?

401
00:36:26,350 --> 00:36:30,853
ते दिसेलच आता - - - फक्त १० डॉलर्स


402
00:36:30,955 --> 00:36:35,549
आता मी सर्वात गरीब अब्जांच्याकडे जातो. ते किती कमावतात?

403
00:36:35,570 --> 00:36:37,897
(बघू)

404
00:36:37,950 --> 00:36:40,083
फक्त १ डॉलर.

405
00:36:40,509 --> 00:36:43,240
आज हा या जगातला फरक आहे.

406
00:36:43,343 --> 00:36:48,400
अर्थतज्ञ्यांनी एक रेषा काढली आहे अत्यंत गरीबीची.

407
00:36:48,450 --> 00:36:49,900
जेमतेम १ डॉलरच्या वर.

408
00:36:50,000 --> 00:36:56,357
तेव्हा तुम्हाला कुटुंबाला पुरेसे खाण्यापुरते अन्न देखील जेमतेम असते 
आणि तुम्हाला खात्री देखील नसतेकी सगळ्या दिवशी पुरेसे अन्न असेल.

409
00:36:56,558 --> 00:36:58,595
हे १ अब्ज अजुनही त्याखालीच आहेत.

410
00:36:58,635 --> 00:37:02,672
हे दुसरे अब्ज त्या रेषेने दुभागले गेले आहेत.

411
00:37:02,874 --> 00:37:05,263
आणि बाकी सर्व त्याच्यावर आहेत.

412
00:37:05,600 --> 00:37:10,202
आगदी गरीब लोकांना जोडे घेणे देखील परवडणे अवघड होते.

413
00:37:10,220 --> 00:37:14,979
आणि ते जेव्हा जोडे घेतात - - - त्यानंतर ते साठवणूक करतात ते सायकल साठी

414
00:37:14,999 --> 00:37:17,327
आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया ते सध्द्या या परिस्थितीत आहेत.

415
00:37:17,350 --> 00:37:20,600
आणि सायकल नंतर, ते मोटारसायकलच्या मागे जातील.

416
00:37:20,610 --> 00:37:24,486
आणि मग मोतारसायकलनंतर, ती कार (गाडी).

417
00:37:24,572 --> 00:37:29,425
आणि माला आठवते आहे जेव्हा माझ्या कुटुंबाकडे गाडी आली, 
ती होती छोटीशी राखाडी रंगाची व्होक्सवॅगन्.

418
00:37:29,511 --> 00:37:35,255
आम्ही सर्वप्रथम काय केले तर नॉर्वेला सुट्टीला गेलो, 
कारण नॉर्वे स्वीडन् पेक्षा जास्त सुरेख आहे.

419
00:37:35,310 --> 00:37:39,089
तो एक विलक्षण (सुरेख) प्रवास होता!

420
00:37:39,175 --> 00:37:45,052
आणि आता मी या गटात आहे. मी ह्या श्रीमंतासारखा जाऊ शकतो. 
आम्ही सुट्टीसाठी विमानाने जाऊ शकतो.

421
00:37:45,057 --> 00:37:48,452
अर्थात, या "वैमानिक" लोकांच्यापेक्षासुध्दा 
अनेक लोक बरेच श्रीमंत आहेत.

422
00:37:48,538 --> 00:37:54,929
काही लोक एवढे श्रीमंत आहेत की ते आता अंतराळात 
पर्यटक म्हणून जावे असा विचार करू लागले आहेत.

423
00:37:54,935 --> 00:37:59,999
आणि "वैमानीक" लोकांच्या आणि इथल्या 
सर्वात श्रीमंत लोकांच्या कमाईतला फरक - -

424
00:38:00,010 --> 00:38:05,019
हा "वैमानीक" लोकांच्या येवढाच मोठा आहे.

425
00:38:05,030 --> 00:38:08,095
आगदी ह्या टोकाच्या सर्वात गरीबांच्या तुलनेचा.

426
00:38:08,200 --> 00:38:13,925
आता या यार्डाच्या मोजपट्टीतून सर्वात 
महत्वाची गोष्ट लक्षात ठेवायची म्हणजे ती ही.

427
00:38:13,963 --> 00:38:18,135
ते दाखवण्यासाठी मला शिडीची गरज आहे.

428
00:38:18,335 --> 00:38:22,999
कधीकधी तुम्हाला चांगले चालणार्या 
जुन्या तंत्रज्ञानाची देखील गरज असते.

429
00:38:23,274 --> 00:38:26,250
हे इथे

430
00:38:29,023 --> 00:38:33,114
मी फक्त इथवर - - - बर इथे आहेत ते, आता मी वर पर्यंत पोचलोय.

431
00:38:33,152 --> 00:38:39,834
आम्ही दिवसाला १०० डॉलर्स कमावणार्यांना 
एक समस्या अशी आहे की आम्ही खाली बघतो

432
00:38:39,953 --> 00:38:44,773
त्यांच्याकडे जे दिवसाला फक्त १० कींवा १ डॉलर कमावतात - 
ते सगळे सारखेच गरीब दिसतात.

433
00:38:44,900 --> 00:38:46,800
आम्हाला (त्यांच्यातला) फरकच दिसत नाही.

434
00:38:46,850 --> 00:38:50,767
ते असे दिसते की ते सगळे एकसारख्याच मिळकतीवर रहातात.

435
00:38:50,802 --> 00:38:52,710
आणि मग ते म्हणतात "ते सगळेच गरीब आहेत."

436
00:38:52,826 --> 00:38:59,592
नाही, मी तुम्हाला खात्रीपूर्वक सांगूशकतो. कारण 
मी त्या लोकांशी भेटलो, बोललो आहे जे तीथे राहतात.

437
00:38:59,708 --> 00:39:04,693
आणि मी तुम्हाला खात्रीपूर्वक सांगूशकतो 
की तिथल्या खालच्या लोकांना

438
00:39:04,700 --> 00:39:10,999
ह्याची व्यवस्थीत कल्पना आहे की (त्यांचे) आयुष्य किती सुखाचे असेल जर ते १ डॉलर वरून १० डॉलर्सवर पोचलेतर.

439
00:39:11,000 --> 00:39:13,147
१० पटीने जास्त कमाई.

440
00:39:13,148 --> 00:39:16,594
हा खूप मोठा फरक आहे.

441
00:39:16,620 --> 00:39:22,667
हे समजण्यासाठी, - - - अॉलिव्हिया आणि आन्द्रे 
आता असे करायचा प्रयत्न करत आहेत.

442
00:39:22,741 --> 00:39:27,162
ह्या रेषेतील प्रत्येक छोट्या पाऊलागणीक

443
00:39:27,200 --> 00:39:30,362
जोड्यापासून ते सायकलकडे

444
00:39:30,390 --> 00:39:36,435
दूरवरून ते कितीही छोटे दिसलेतरी 
त्यांच्या आयुष्यात त्याने खूप फरक पडतो.

445
00:39:36,550 --> 00:39:46,152
आणि आन्द्रे आणि अॉलिव्हियाजर सायकल घऊ शकलेतर 
त्यांची प्रगती वेगाने चांगल्या आयुष्याकडे आणि धनसमृत्तीकड होईल.

446
00:39:47,356 --> 00:39:53,900
आज, आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया - अनेक महिन्यापासून 
उगवलेल्या तिळाचे पीक विकायच्या तयारीस लागले आहेत

447
00:40:05,985 --> 00:40:11,901
पण आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया यांना योग्य भाव 
मिळवण्यासाठी विशेष काळजि घ्यावी लागेल.

448
00:40:36,183 --> 00:40:38,865
आन्द्रे विकण्याचे काम करणार आहे.

449
00:40:38,936 --> 00:40:44,900
आणि तो आशेत आहे की अाता ही शेवटचीचवेळ असेल 
जेव्हा त्याला वाताहतीसाठी दुसर्याची मदत घ्यावी लागेल.

450
00:40:48,005 --> 00:40:51,701
आता आन्द्रेला आगदी काळजीपूर्वक लक्षदेऊन व्यवहार कारावा लागेल.

451
00:40:57,974 --> 00:41:02,713
सौदा पक्का झालाय. मिळालेल्या किंमतीने आन्द्रे खुषित आहे.

452
00:41:10,354 --> 00:41:15,021
ज्याक्षणासाठी कुटुंबाने कष्ट केले तो क्षण आलाय.

453
00:41:32,974 --> 00:41:37,722
आन्द्रेचा सकाळभरचा बाजाराकडला प्रवास पायतळी होता.

454
00:41:37,800 --> 00:41:42,661
आता, एका तासाच्या आत तो घरी पोहचू शकेल.

455
00:42:02,043 --> 00:42:05,496
सायकलीचा कामाला ताबडतोब उपयोग केला जातोय.

456
00:42:05,520 --> 00:42:08,399
मुले त्याने पाणी घेऊन येतात.

457
00:42:08,440 --> 00:42:11,813
आन्द्रे बाजारात अजून जास्त पीक घेऊन जातो.

458
00:42:11,900 --> 00:42:17,724
आणि तेवढेच महत्वाचे म्हणजे, आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया 
सहजगत्या प्रौढशिक्षणाच्या वर्गात पोहचू शकतात

459
00:42:17,750 --> 00:42:23,149
जिथे ते चांगले गणीत अाणि वाचन लिखाण शिकू शकतात.

460
00:42:39,372 --> 00:42:45,741
आन्द्रे आणि अॉलिव्हियांना सायकलवरून 
गरीबीबाहेर पडताना बघणे हे किती महान दृष्य आहे.

461
00:42:45,850 --> 00:42:49,465
आणि ते साक्षरतेच्या वर्गात जाताना सायकल घऊन जातात.

462
00:42:49,500 --> 00:42:54,647
शिक्षण हे लोकांच्या आणि देशाच्या प्रगतिसाठी अतिशय मह्त्वाचे आहे.

463
00:42:55,249 --> 00:43:00,558
पण कितींना कल्पना आहे जगात शिक्षणाचे काय झाले आहे?

464
00:43:00,600 --> 00:43:04,768
पुन्हा महान ब्रिटिश अज्ञानाच्या सर्वेक्षणाची वेळ!

465
00:43:04,810 --> 00:43:05,739
आता पहा

466
00:43:05,774 --> 00:43:11,163
आम्ही विचारले, जगातले किती टक्के लोक 
साक्षर आहेत, वाचू लिहू शकतात?

467
00:43:11,685 --> 00:43:17,700
मी प्रेक्षकांना विचारू शकतो? कितींचा अंदाज आहे २० चा? हात वर.

468
00:43:18,000 --> 00:43:20,394
४०?

469
00:43:21,700 --> 00:43:23,962
६०?

470
00:43:23,963 --> 00:43:26,923
आणि ८०?

471
00:43:27,121 --> 00:43:30,647
हा ब्रिटिशांच्या उत्तरांचा नमुना आहे.

472
00:43:35,947 --> 00:43:42,955
आता तुम्ही योग्य उत्तर काय आहे हे शोधण्यासाठी 
ब्रिटिशांच्या सर्वेक्षणातील उत्तरांचा वापर करू शकता, नाही का?

473
00:43:43,072 --> 00:43:46,922
अर्थात ८०% हे बरोबर उत्तर आहे.

474
00:43:46,950 --> 00:43:50,808
निदान तुमचे सरासरीचे उत्तर ब्रिटिशांच्या 
उत्तरापेक्षा नक्कीच् चांगले होते.

475
00:43:51,492 --> 00:43:55,300
हो, आज, जगातील ८०% लोक वाचू आणि लिहू शकतात.

476
00:43:55,310 --> 00:43:59,834
हो साक्षरता ८०% - - खरेतर, आगदी 
नुकतेच आलेले अाकडे अजून मोठे आहेत.

477
00:43:59,912 --> 00:44:04,530
तर, मी ह्या अकड्यांची तुलना 
वानरांच्याशी केलीतर - - - तुम्हाला माहीतच् आहे. - - -

478
00:44:04,542 --> 00:44:08,300
पुन्हा परत वानरांच्याकडून फक्त यादृच्छिक उत्तरांची अपेक्षा बाळगतो.

479
00:44:08,340 --> 00:44:12,834
तरीदेखील तुम्हाला ३ पटीने जास्त बरोबर उत्तरे मिळतील 
ब्रिटिशांच्या उत्तरांच्या प्रमाणात.

480
00:44:13,352 --> 00:44:17,125
आणि आता विद्यापिठिय लोक - - -

481
00:44:17,189 --> 00:44:20,364
कदाचित त्यांना माहीत असेल. - - - अरे, त्याहूनही वाईट.

482
00:44:20,477 --> 00:44:24,250
हे काय - - ते काय शिकवत आहेत ब्रिटिश विद्यापिठातून?

483
00:44:24,282 --> 00:44:31,132
जगाविषयीचे अंदाजहे कित्येक दशकाने मागे पडलेले आहेत.
(बातम्या देणारी) माध्यमे हे सांगायला पूर्णपणे विसरून गेले.

484
00:44:31,488 --> 00:44:35,423
पण कदाचित ह्याचे कारण असेल की जग वेगात बदलते आहे.

485
00:44:35,430 --> 00:44:37,366
(बंधू भगिनींनो) स्त्री-पुरुषांनो

486
00:44:37,398 --> 00:44:41,171
मी माझा आत्तापर्यंतचा सर्वात आवडता आलेख दाखवणार आहे,

487
00:44:41,190 --> 00:44:48,863
मी तुम्हाला २०० देशांचा गेल्या २०० वर्षातला 
इतिहास १ मिनीटाच्या आत सांगणार आहे.

488
00:44:48,880 --> 00:44:55,179
हा माझा कमाईचा अक्ष. आणि हा आयुष्यमानाचा.

489
00:44:55,190 --> 00:44:59,551
मी सुरुवात करतो १८०० साली - आणि इथे हे सारे देश आहेत.

490
00:44:59,580 --> 00:45:04,409
अाणि १८०० साली सगळे गरीबीच्या आणि 
आजाराच्या कोन्यात होते; दिसते का तुम्हाला?

491
00:45:04,420 --> 00:45:06,595
छोटे अयुष्यमान, कमी पैसे.

492
00:45:06,708 --> 00:45:09,186
आणि इथे येतोए औद्योगिक क्रांतीचा परिणाम.

493
00:45:09,200 --> 00:45:15,178
अर्थात, पश्चिम युरोपातील देशात चांगली समृद्धी आली
परंतू सुरुवातीस त्यांचे आरोग्य फारसे सुधारले नव्हते.

494
00:45:15,291 --> 00:45:18,822
आणि ते वसाहतिच्या वर्चस्वाखाली होते, 
त्यांना तेथे काही फायदा नव्हता.

495
00:45:18,935 --> 00:45:21,170
ते तिथल्या गरीबीच्या दुसर्या कोपर्यात तसेच राहीले.

496
00:45:21,202 --> 00:45:27,243
आणि इथे आरोग्य हळूहळू सुधारत आहे, ते तिथे वर सरकू 
लागले आहेत जसे आपण नवीन शतकात येत आहोत तसे.

497
00:45:27,280 --> 00:45:31,600
आणि प्रथम भयंकर महायुद्ध, आणि त्या नंतरची आर्थिक मंदी.

498
00:45:31,800 --> 00:45:34,200
आणि मग दुसरे महायुद्ध.

499
00:45:34,500 --> 00:45:36,858
अो आणि त्यानंतर स्वातंत्र्य.

500
00:45:36,900 --> 00:45:41,473
आणि स्वातंत्र्यानंतर आरोग्य जलदपणे सुधारुलागले 
आगदी इतर इथल्या देशांच्या तुलनेत सुध्दा.

501
00:45:41,520 --> 00:45:47,384
आणि आता चीन आणि इतर लॅटिन अमेरिकन देशांची 
जलदपणे आर्थिक समानतकडे वाटचाल सुरु झाली.

502
00:45:47,593 --> 00:45:49,003
हे पहा ते इथे येत आहेत.

503
00:45:49,050 --> 00:45:53,213
आणि भारत त्यांच्या मागोमाग आणि 
आफ्रीकेतले देश देखील मागोमाग.

504
00:45:53,260 --> 00:45:56,500
हा जगातील एक आश्चर्यकारक बदल घडला आहे.

505
00:45:56,550 --> 00:46:02,800
येथे अमेरिका आणि ब्रिटन पुढे आहेत हे तुम्हाला माहीत आहे, 
पण ते आता जलद हलत नाहीयेत.

506
00:46:02,801 --> 00:46:05,406
जलद सरकणारे हे ते इथे मधे आहेत.

507
00:46:05,450 --> 00:46:08,968
चीन अतिशय जलद वाटचाल करत आहे. आणि बांगलादेश ...

508
00:46:09,000 --> 00:46:14,750
पहा बांगलादेश, येथे आधीच येऊन पोचलाय, 
बराच निरोगी आणि आता जलद आर्थिक वाढीचा.

509
00:46:15,010 --> 00:46:20,499
आणि मोझांबीक - - हो, मोझांबीक इथे मागे आहे, 
पण ते सुध्दा वेगातच योग्य दिशेकडे सरकत आहेत.

510
00:46:20,856 --> 00:46:24,952
पण मी जे दाखवतो आहे हे देशातील सरासरीचे अकडे.

511
00:46:25,066 --> 00:46:29,648
पण लोकांचे काय? त्यांचे आयुष्य सुधारले आहे का?

512
00:46:29,681 --> 00:46:34,263
मी आता तुम्हाला एक संख्याशास्त्रज्ञ म्हणून ज्याने 
मी खूप उत्तेजित होतो ते दाखवणार आहे.

513
00:46:34,377 --> 00:46:39,000
मी तुम्हास उत्पन्नाचे कसे वितरण आहे ते दाखवतो. 
लोकातला फरक.

514
00:46:39,100 --> 00:46:42,359
आणि त्यासाठी हे गोल मी ५० वर्ष मी मागे नेतोय.

515
00:46:42,380 --> 00:46:45,354
आणि त्यानंतर आपण फक्त पैशाकडे लक्ष देऊ.

516
00:46:45,380 --> 00:46:52,074
आणि त्यासाठी हल अक्ष विस्तृत आणि समायोजित करू, 
कारण श्रीमंत खूप श्रीमंत आहेत आणि गरीब खूप गरीब आहेत

517
00:46:52,100 --> 00:46:55,231
त्यामुळे त्यांच्यात (श्रीमंत व गरीबात) 
देशोदेशामधल्यापेक्षा जास्त मोठा फरक असेल,

518
00:46:55,265 --> 00:47:00,332
आता ह्यावर, आपण देशांना पडू देऊ. हा अमेरिका देश.

519
00:47:00,350 --> 00:47:03,408
आणि यातला प्रसार त्या देशातली श्रेणी दाखवतौ.

520
00:47:03,450 --> 00:47:06,484
आता मी अमेरिका खंडातले सगळे देश खाली आणतो.

521
00:47:06,490 --> 00:47:10,370
आता तुम्हाला दिसेल सर्वात श्रीमंतापासून 
ते गरीबातल्या गरीबापर्यंत.

522
00:47:10,486 --> 00:47:15,228
आणि ही ऊंची दाखवते प्रत्येक कमाईच्या पातळीवर किती आहेत ते.

523
00:47:15,263 --> 00:47:19,300
आणि आता यूरोपला पण खाली आणूयात.

524
00:47:18,400 --> 00:47:22,900
आणि त्यावर मी आफ्रीका ठेवणार आहे

525
00:47:23,278 --> 00:47:29,500
आणि शेवटी, जगातील सर्वात जास्त लोकसंख्येच्या 
भागाचा, सगळ्यात वर, अशिया खंड.

526
00:47:29,990 --> 00:47:36,100
आता १९६३ साली, जगात दोन मोठी 
(उंटाच्या पाठीवरील) वाशिंड होती.

527
00:47:36,144 --> 00:47:40,075
पहीले श्रीमंतांचे वाशिंड, ते हुबेहुब 
मंगोलियन ऊंटाच्या पाठीवरल्यासारखे (दोन वाशिंडयाचे)! - - -आहे ना?

528
00:47:40,111 --> 00:47:44,042
हे पहीले श्रीमंतांचे वाशिंड आहेते मुख्यतः युरोप अाणि अमेरिकेचे.

529
00:47:44,060 --> 00:47:49,062
आणि हे इकडचे गरिबांचे वाशिंड ते अशिया व आफ्रीकेचे.

530
00:47:49,423 --> 00:47:51,896
आणि "गरीब-रेखा" तिथे होती.

531
00:47:52,095 --> 00:47:58,086
तुम्हाल दिसताहेत का ५० वर्षापूर्वी किती लोक अत्यंत गरीबीत होते?

532
00:47:58,087 --> 00:48:00,074
आणि ते प्रामुख्याने अशीयात होते.

533
00:48:00,110 --> 00:48:06,147
आणि लोक म्हणत की अशिया दारिद्र्यातून निघूच शकणार नाही;
जसे आज काही लोक आफ्रीकेबद्दल बोलतात तसे.

534
00:48:06,160 --> 00:48:07,928
मग, काय घडले?

535
00:48:07,965 --> 00:48:09,466
मी जग सुरु करतो.

536
00:48:09,503 --> 00:48:15,053
आणि तुम्हाला दिसेल ब-याच लोकांचा जन्म दारिद्र्यात झाला, 
पण अशीयाची चाल वाढत्या उत्पन्नाकडे गेली.

537
00:48:15,090 --> 00:48:19,101
आणि १ अब्ज लोक अत्यंत गरीबीतून या दिशेने बाहेर पडले.

538
00:48:19,300 --> 00:48:24,121
आणि सगळ्या जगाचा आकार बदलला, 
आणि मंगोलीयन उंटाचा म्रुत्यु झाला.

539
00:48:24,150 --> 00:48:27,360
आणि त्याचा अरेबियन (एकाच वाशिंद्म्हड्याचा) उंट 
म्हणून पुनर्जन्म झाला.

540
00:48:27,640 --> 00:48:30,518
आणि तुम्ही इथे काय पाहू शकता हे ते म्हणजे

541
00:48:30,636 --> 00:48:36,024
हा श्रीमंतापासून तफावत होत असताना, जास्तीचे लोक हे मध्यावर

542
00:48:36,142 --> 00:48:40,963
आणि जगातले खूपच कमी प्रमाणातले लोक 
आता अत्यंत गरीबी खाली आहेत.

543
00:48:41,000 --> 00:48:46,307
परंतू काळजी अजून असूद्या, तरीही खूप लोक आहेत; 
१ अब्जाहूनही अधीक लोक अत्यंत गरीबी खाली आहेत.

544
00:48:46,668 --> 00:48:52,866
आता प्रश्न असा की ही अत्यंत गरीबीतून 
बाहेर येण्याचे असेच चालू राहील

545
00:48:52,867 --> 00:48:57,238
विषेशतः (सध्याचे) आफ्रीकेतले आणि नवीन 
अब्जावधी होणा-या आफ्रीकेतले?

546
00:48:59,380 --> 00:49:06,630
मला वाटते कि हे शक्य आहे, आणि सांभाव्य पण आहे 
की आफ्रीकेतले बरेच देश गरीबीतून वर येतील.

547
00:49:06,630 --> 00:49:12,298
तो शहाण्यासारखी कृती आणि प्रचंड मोठी 
गुंतवणूकीची आवश्यकता आहे, पण ते घडू शकते.

548
00:49:14,427 --> 00:49:19,735
आफ्रीकेतले अनेक देश समान पातळीत सुधारत नाहीएत.

549
00:49:18,751 --> 00:49:24,350
काही वेगात वाढताहेत, आणि काही संघर्षात अडकले आहेत.

550
00:49:24,351 --> 00:49:28,722
परंतू बरेचसे, मोझांबीकसारखे, धीम्यागतीने प्रगती करत आहेत.

551
00:49:30,910 --> 00:49:35,281
आणि ह्या सगळ्या नवीन आफ्रकेतील 
लोकांना खायला कसे घालणार?

552
00:49:35,363 --> 00:49:41,600
हो, आजकाल टंचाई आहे, पण अजून (सुधारणा) संभवनीय आहे.

553
00:49:42,002 --> 00:49:49,400
आफ्रिकेतील कृषी उत्पादन, चांगल्या तंत्रज्ञानाने 
जेवढे होऊ शकते त्यामानाने खूपच किरकोळ आहे.

554
00:49:53,095 --> 00:49:57,386
आणि आफ्रिकेतील नद्यां कृषीसिंचनासाठी 
जेमतेम उपयोगास वापरल्या आहेत.

555
00:49:57,399 --> 00:50:05,483
एक दिवस आफ्रिकेत हारव्हेस्टर आणि ट्रॅक्टरच्या जोडीने 
अनेक अब्जावधी लोकांना पुरेसे अन्न निर्माण करू शकतील.

556
00:50:05,888 --> 00:50:10,989
आणि कृपया असे समजू नका की 
आफ्रीका हे करू शकेल हे फक्त माझेच मत आहे म्हणून.

557
00:50:10,999 --> 00:50:20,463
युनायटेड नेशन्स सध्या एक नवीन ध्येय ठरवत आहे - 
२० वर्षाच्या आत अत्यंत गरीबी मिटवायचे

558
00:50:21,030 --> 00:50:26,698
सगळे समजून आहेत की हे खूपच मोठे आव्हान आहे,
पण मला प्रामाणीकपणे वाटते की हे शक्य आहे.

559
00:50:27,993 --> 00:50:29,937
कल्पना करा की जर असे घडले तर.

560
00:50:30,017 --> 00:50:34,957
आता, काय आम्ही आतापर्यंत पाहिले आहे की श्रीमंतीचे टोक सरकते ...

561
00:50:34,990 --> 00:50:40,949
आणि मध्यातले, ते ही सरकते, 
पण गरीबीचे टोक मात्र अडकलेले

562
00:50:41,919 --> 00:50:46,860
ह्या अत्यंत गरीबीतच आपल्याला जवळजवळ सर्व निरक्षरता सापडेल.

563
00:50:46,990 --> 00:50:51,394
येथे आपल्याला मोठा बालमृत्यूचा दर आणि 
दर स्त्रीला होणा-या अनेक मुलांचा जन्म दिसेल.

564
00:50:51,558 --> 00:50:58,927
त्याचे असे वाटते की, जर पटकन् संपवली नाहीतर 
अत्यंत गरीबी स्वतःचेच पुनरुत्पादन असे आहे.

565
00:50:58,928 --> 00:51:05,200
पण आन्द्रे आणि अॉलिव्हिया, आणि त्यांच्यासारखे लोक, 
त्यापासून दूर जाण्यासाठी खूपच मेहनत घेतात.

566
00:51:05,220 --> 00:51:10,992
आणि त्यांना जर त्यांच्या सरकारकडून आणि 
जगातील इतरांकडून योग्य मदत मिळेल,

567
00:51:10,999 --> 00:51:18,884
विशेषतः शाळा, आरोग्य, लस, रस्ते, 
वीज, गर्भनिरोधक सारख्या गोष्टींची,

568
00:51:19,015 --> 00:51:25,443
तर त्यांना ते जमेल पण ते प्रामुख्याने त्यांच्या 
स्वत: च्या मेहनतीनेच ते यशस्वी होतील.

569
00:51:25,493 --> 00:51:31,921
बर, आपण निघू, आंद्रे आणि अॉलिव्हिया 
यांच्या मागोमाग रेषा अोलांडून जा - - -

570
00:51:31,950 --> 00:51:36,698
ते पुढील काही दशकातच हे शक्य आहे. - - - होयच!

571
00:51:36,800 --> 00:51:40,660
पण गरीबीतून बाहेर पडणे ही फक्त सुरुवात आहे.

572
00:51:40,664 --> 00:51:46,333
लोकांना या अोळीने चांगल्या आयुष्याकडे जाण्याची इच्छा आहे.

573
00:51:46,384 --> 00:51:49,225
पण चांगल्या आयुष्याचा अर्थ काय?

574
00:51:50,756 --> 00:51:57,727
जगातील बरेच लोक ज्या चांगल्या जीवनासाठी पराकाष्ठा करत आहेत 
त्याचा अर्थ म्हणजे जास्त यंत्रे आणि जास्त ऊर्जा.

575
00:51:58,043 --> 00:52:06,715
तर हा एक मोठा प्रश्न आहे. ह्या सगळ्याची बेरीज म्हणजे 
भविष्याला एक मोठा धोका आहे - - - तीव्र हवामानतील बदल.

576
00:52:06,950 --> 00:52:11,816
जगातील ८०% ऊर्जा अजूनही खनिज इंधनांतूनच येते,

577
00:52:11,970 --> 00:52:17,160
आणि विज्ञानतून दिसत आहे की 
भविष्यात हवामान नाट्यमय रितीने बदलू शकते,

578
00:52:17,190 --> 00:52:24,800
परंतू कार्बन डायअॉक्साईडचे उत्सर्जन हे खनिज इंधन जाळल्यानेच होते.

579
00:52:26,416 --> 00:52:31,281
मी हवामान बदल किती वाईट असेल हे सांगण्यासाठी योग्य व्यक्ती नाही,

580
00:52:31,355 --> 00:52:34,358
ना ते कसे थोपवावे हे सांगण्यासाठी.

581
00:52:34,513 --> 00:52:42,212
मी तुम्हाला आकडेवारीने तुम्हाला दर्शवून देऊ शकतो की 
हे कार्बन डायऑक्साइड चे उत्सर्जन कोण करत आहे.

582
00:52:42,250 --> 00:52:44,641
मी हे दाखवेन

583
00:52:44,670 --> 00:52:49,350
तुम्हाला आठवती आहे ती यार्डाची पट्टी 
सर्वात गरीब अब्जापासून ते सर्वात श्रीमंत अब्जापर्यंतची

584
00:52:49,411 --> 00:52:53,884
आगदी ज्यांना जोडे जेमतेम परवडतात 
त्यापसून ते जे विमानाने उड्डाण करू शकतात

585
00:52:53,945 --> 00:53:02,548
आता हे दाखवते एका वर्षात सगळ्या जगाने वापरलेल खनिज इंधन.

586
00:53:02,690 --> 00:53:05,301
कोळसा, तेल आणि नैसर्गिक वायू.

587
00:53:05,362 --> 00:53:09,187
आणि ते दर्शवते कमी जास्त प्रमाणातले कार्बन डायऑक्साइडचे एकूण उत्सर्जन.

588
00:53:09,250 --> 00:53:13,154
आता ह्यातले सर्वात श्रीमंत अब्जानी किती वापरले?

589
00:53:14,105 --> 00:53:16,150
त्यातले निम्मे.

590
00:53:16,291 --> 00:53:18,903
आता त्या खालील श्रीमंत अब्ज.

591
00:53:18,950 --> 00:53:21,332
उरलेल्यातले निम्मे.

592
00:53:21,392 --> 00:53:24,004
आणि तुम्हाला समजले असेल ते तिस-या अब्जातले किती वापरतात याचा.

593
00:53:24,226 --> 00:53:28,214
उरलेल्यातले निम्मे. आणि बाकी फारच थोडा वापर करतात.

594
00:53:28,250 --> 00:53:37,687
हे साधारण ढोबळ अकडे आहेत, पण ते व्यवस्थीत रित्या दाखवतात की जवळ जवळ
सगळे खनिज इंधन हे सर्वात श्रीमंत १, २ ३, अब्जांनी वापरले आहे.

595
00:53:37,688 --> 00:53:40,197
८५% पेक्षा अधीक ते वापरतात.

596
00:53:40,200 --> 00:53:47,646
आता श्रीमंत अब्जांची वाढ तरी थांबली आहे, 
पण अाम्हाला अजून दिसायचे आहे कि ते कमी होईल का.

597
00:53:47,649 --> 00:53:52,909
आणि येत्या दशकातील या दोन घटांची आर्थीक वाढ

598
00:53:52,950 --> 00:53:57,443
ज्याकारणास्तव खनिज इंधनाच्या वापराचे व 
कार्बन डायअॉक्साईडच्या उत्सर्जनाचे प्रमाण वाढेल.

599
00:53:57,527 --> 00:54:03,273
याईथले अत्यंत गरीबी बाहेर येऊन आगदी मोटारसायकलिपर्यंत श्रीमंत झाले तरी

600
00:54:03,276 --> 00:54:07,807
त्याचा कार्बन डायऑक्साइडच्या उत्सर्जनाला फारसा हातभार लागत नाही.

601
00:54:07,810 --> 00:54:15,013
आणी जनसंख्यावाढीविषयी म्हणालतर पुढच्या ४० वर्षातले 
अजून येणारे अनेक अब्ज, ह्या भागात असतील.

602
00:54:15,078 --> 00:54:19,999
तरीसुध्दा, जर तुम्ही या टोकाच्या श्रीमंताना विचारले 
तर वाटते कि त्यांना चुकीचेच कळलेले असावे.

603
00:54:20,017 --> 00:54:24,709
ते त्यांच्या खूप जास्त वरच्या उत्सर्जनाच्या पातळीवरून 
जगाकडे बघतात आणि म्हणतात - -

604
00:54:24,750 --> 00:54:30,296
अहो, ते तिथल्या सगळ्यांनो, तुम्ही आमच्यासारखे 
राहू शकणार नाही, तुम्ही (पृथ्वी)ग्रह नष्ट कराल.

605
00:54:30,866 --> 00:54:37,907
हे पहा, मला ह्या लोकांचा, जे पुढे येवू बघताहेत त्यांचा, 
युक्तिवाद योग्य वाटतो.

606
00:54:38,072 --> 00:54:42,846
ते म्हणतात - "हं, तुम्ही कोण आम्हाला सांगणार कि 
आम्ही तुमच्यासारखे राहू शकणार नाही?"

607
00:54:43,335 --> 00:54:48,109
"आपण चांगला बदल करा जर आम्ही वेगळ्या पध्दतीने करावे असे इच्छित असल्यास."

608
00:54:50,460 --> 00:54:56,125
जर ह्या अब्जावधींना चांगले जीवन हवे असेल तर - 
त्यांना ज्या अद्याप ह्या मिळाल्या नाहीत - अशा अनेक आवश्यक गोष्टींची गरज आहे .

609
00:54:56,128 --> 00:55:02,926
आंद्रे आणि त्याच्यासारखे अनेकांचे खेडे आणि घर इथे विजेचा पुरवठा देखील नाहीए.

610
00:55:03,577 --> 00:55:06,893
मोझांबीकमधे कोळश्याचा खूप साठा आहे

611
00:55:06,999 --> 00:55:13,937
आणि जर त्यांनी आणि इतर गरीब देशांनी नवीन परवडतील अशी कोळश्यावर आधारित असलेली वीज नर्मिती केंद्रे उभी केली तर

612
00:55:14,021 --> 00:55:19,767
माझ्यामते, जे जास्त कार्बन (दायअॉक्साईड)चे उत्सर्जन करतात 
त्यांनी त्यात ढवळाढवळ करू नये.

613
00:55:19,770 --> 00:55:26,001
आता मी तुम्हाला दोन प्रश्न विचारणार आहे जे 
मी नेहमी माझ्या स्वीडीश विद्यार्थ्यांना विचारतो.

614
00:55:26,247 --> 00:55:31,479
पहिला आहे - आपल्यापैकी किती लोकांनी विमानाने प्रवास केला नाही?

615
00:55:33,615 --> 00:55:35,232
अरे, अरे.

616
00:55:35,477 --> 00:55:39,766
बरेच लोक विमान प्रवासाखेरीज राहू शकतात.
तर पुढचा प्रश्न असा - -

617
00:55:39,768 --> 00:55:45,982
तुमच्यापैकी कितीजण कपडे धुण्याच्या यंत्रापासून लांब राहीले आहेत 
आणि हाताने सागळे पलंगपोस

618
00:55:45,984 --> 00:55:48,886
आणि कपडे स्वच्छ केले या गेल्या वर्षात?

619
00:55:50,281 --> 00:55:52,870
मला वाटलेच. कुणिच नाही.

620
00:55:53,034 --> 00:55:59,105
प्रत्येकजण ज्याला कपडे धुण्याचे यंत्र परवडते तो ते वापरतो
आगदी पर्यावरणासाठी जोरदार चळवळी करणारा सुध्दा!

621
00:55:59,795 --> 00:56:03,437
आणी मला अजून आठवतोय तो दिवस जेव्हा 
माझ्या कुटुंबात कपडे धुण्याचे यंत्र आले.

622
00:56:03,520 --> 00:56:07,080
तो दिवस होता १ नोव्हेंबर १९५२

623
00:56:07,083 --> 00:56:11,209
आज्जीला आमंत्रीत केले होते पहिल्या वापरासाठी

624
00:56:11,455 --> 00:56:15,338
तिने आयुष्यभर हाताने कपडे धुतले होते९ जणांच्या कुटुंबाचे

625
00:56:15,422 --> 00:56:24,002
आणि तिने जेव्हा यंत्रात कपडे भरले तेव्हा ती 
एका तिवईवर बसून एक तास ते यंत्र संपेपर्यंत बघत राहीली.

626
00:56:24,010 --> 00:56:26,269
ती पूर्णपणे मंत्रमुग्ध झाली होती.

627
00:56:26,300 --> 00:56:32,018
त्यामुळे माझ्या आईला खूप मुक्त वेळ मिळाला 
ज्यात तिला इतर गोष्टी करता आल्या.

628
00:56:32,183 --> 00:56:37,119
तिला मला पुस्तके वाचून दाखवणे शक्य झाले, 
मला वाटते की त्यामुळेच मी प्राध्यापक झालो.

629
00:56:37,200 --> 00:56:40,762
मग आम्ही उगाच नाही पोलाद कारखान्याचे आभार मानत,

630
00:56:40,800 --> 00:56:45,539
साबणाच्या कारखान्याचे आभार, वीज निर्माणकेंद्राचे आभार.

631
00:56:47,566 --> 00:56:49,587
आता

632
00:56:49,995 --> 00:56:57,116
ह्या सगळ्यातून आपण कुठवर येउन राहीलो तर 
त्याबद्दल माझा तुम्हाला एक नम्र सल्ला आहे

633
00:56:57,120 --> 00:57:00,922
इतर सगळ्या गोष्टीखेरीज - अकडेवारीकडे (आणि माहीतीकडे) बघा.

634
00:57:00,925 --> 00:57:02,865
जगातल्या तथ्यतेकडे पहा.

635
00:57:02,900 --> 00:57:11,042
मग तुम्हाला दीसेल की आज आपण कुठे आहोत आणि ह्यापुढे ह्या 
अब्जावधी लोकांबरोबर आपण या सुरेख नक्षत्रावर पुढे कशी वाटचाल करू

636
00:57:12,342 --> 00:57:16,144
अत्यंत गरीबीची आव्हाने मोठ्या प्रमाणाने कमी झाली आहेत

637
00:57:16,145 --> 00:57:21,200
आणि इतिहासात प्रथमच ती कायमतः समाप्त करण्याची शक्ती आमच्यात आहे.

638
00:57:22,625 --> 00:57:27,479
लोकसंख्या वाढीचे आव्हान खरं तर, आत्ताच सुटत आहे,

639
00:57:27,563 --> 00:57:31,100
मुलांची संख्या वाढण्याचे थांबले आहे.

640
00:57:31,150 --> 00:57:36,687
आणि हवामान बदलाविषयी म्हणालतरं, आपण 
अजूनही सर्वात वाईट होउशकतील अश्या घटना टाळू शकतो.

641
00:57:37,125 --> 00:57:44,226
पण त्यासाठी श्रीमंतांनी लवकरात लवकर

642
00:57:44,250 --> 00:57:51,675
मार्ग शोधला पाहिजे ज्यामुळे त्यांची उर्जा आणि इतर संसाधने वापरायची पातळी हळूहळू

643
00:57:51,690 --> 00:57:57,748
१० त ११ अब्ज लोकांबरोबर वाटून घेता येइल.

644
00:57:57,934 --> 00:58:01,230
मी स्वतःला कधिच आशावादी म्हटलेले नाही

645
00:58:01,334 --> 00:58:03,983
पण मी म्हणतो की मी "शक्यतावादी" आहे.

646
00:58:03,984 --> 00:58:08,193
आणि मी असेही म्हणतो कि हे जग तुम्हाला वाटते त्यापेक्षा खूप चांगले आहे.

647
00:58:08,459 --> 00:58:11,432
तुम्हाला खूप खूप धन्यवाद!