1
00:00:04,780 --> 00:00:10,400
Ni vivas en mondo de nehaltigebla ŝanĝo.

2
00:00:11,334 --> 00:00:15,155
Amasa migrado de homoj al novaj urbegoj

3
00:00:15,158 --> 00:00:18,327
kiu plenigas ĉielstrebajn konstruaĵojn

4
00:00:18,500 --> 00:00:21,436
kaj vastajn domaĉarojn.

5
00:00:21,440 --> 00:00:25,760
Grandaj deziroj por brulaĵoj kaj manĝaĵo,

6
00:00:25,770 --> 00:00:28,500
neantaŭvidebla klimatŝanĝo

7
00:00:29,000 --> 00:00:35,087
kaj ĉio tio en mondo, 
kie la loĝantaro daŭre kreskas.

8
00:00:36,460 --> 00:00:38,277
Ĉu ni maltrankviliĝu?

9
00:00:38,280 --> 00:00:41,516
Ĉu ni timu?

10
00:00:42,660 --> 00:00:46,100
Kiel ni interpretu kaj komprenu ĉion?

11
00:00:52,501 --> 00:00:59,000
7 miliardoj da homoj nun vivas sur nia 
planedo. Ĉu ĝi ne estas bela?

12
00:00:59,010 --> 00:01:03,500
Sed kiam kelkaj homoj pensas pri la mondo 
kaj ĝia estonteco, ili panikas!

13
00:01:03,510 --> 00:01:06,267
Aliaj preferas ne pensi pri tio entute.

14
00:01:06,280 --> 00:01:09,800
Sed ĉi-vesperon mi montros al vi kiel 
vere statas la mondo.

15
00:01:09,971 --> 00:01:13,000
Mia nomo estas Hans Rosling. Mi estas 
statistikisto ĉe...

16
00:01:13,010 --> 00:01:15,036
NE, NE, NE, NE... Ne malŝaltu!

17
00:01:15,040 --> 00:01:19,509
Per la plej novaj datumoj de ĉiuj landoj,
mi montros al vi la mondon nove.

18
00:01:19,510 --> 00:01:22,654
Mi rakontos al vi kiel 
la mondloĝantaro ŝanĝiĝas

19
00:01:22,656 --> 00:01:27,622
kaj kion la datumoj de hodiaŭ diras pri 
la estonteco de la mondo.

20
00:01:27,630 --> 00:01:32,500
Sendube ni havas grandegajn
defiojn antaŭ ni

21
00:01:32,730 --> 00:01:36,693
sed feliĉe la estonteco eble 
ne estos tiom senespera

22
00:01:36,800 --> 00:01:42,400
kaj la homaro jam fartas 
pli bone ol multaj el vi supozas!

23
00:01:44,000 --> 00:01:45,400
Ne paniku!

24
00:01:45,500 --> 00:01:47,300
La vero pri la mondloĝantaro

25
00:01:47,400 --> 00:01:49,740
kun profesoro Hans Rosling

26
00:01:51,495 --> 00:01:53,350
Beboj.

27
00:01:53,355 --> 00:01:55,170
Ĉiu estas beno.

28
00:01:55,300 --> 00:01:59,000
Sed multaj homoj pensas, 
ke la loĝantaro kreskas senbremse.

29
00:01:59,500 --> 00:02:02,400
Kelkaj eĉ parolas pri loĝantara bombo!

30
00:02:03,450 --> 00:02:05,800
Ĉu ili pravas?

31
00:02:08,000 --> 00:02:11,810
Do kiel ni statas pri la loĝantaro 
hodiaŭ? Kaj kiel ni alvenis ĉi tien?

32
00:02:11,900 --> 00:02:16,279
Mi rakontos al vi historion 
pri ĉiu, kiu iam ajn vivis.

33
00:02:16,345 --> 00:02:20,200
Nu, almenaŭ dum la lastaj kelkmil jaroj.

34
00:02:20,250 --> 00:02:21,700
Ek!

35
00:02:21,800 --> 00:02:25,122
Jen du aksoj.

36
00:02:25,123 --> 00:02:33,194
Ĉi tiu estas tempo en jaroj, kaj ĉi tiu 
estas la mondloĝantaro en miliardoj.

37
00:02:33,240 --> 00:02:41,404
en la jaro 10 000 antaŭ Kristo, 
kiam ekestis la unuaj terkultivistoj,

38
00:02:41,420 --> 00:02:45,338
la arĥeologoj kredas ke la 
mondloĝantaro estis nur 10 milionoj.

39
00:02:45,340 --> 00:02:49,488
Imagu: 10 milionoj! Tio estas 
kiel Svedio de hodiaŭ!

40
00:02:49,490 --> 00:02:53,000
Mondo de nur svedoj!

41
00:02:53,414 --> 00:03:01,385
Jarmiloj pasis... Kun bienistoj, manĝaĵo
kaj homoj, grandaj imperioj ekestis.

42
00:03:01,390 --> 00:03:06,110
Egipto, Ĉinio, Barato, kaj finfine Eŭropo.

43
00:03:06,120 --> 00:03:09,672
Kaj la loĝantaro kreskadis, 
sed malrapidege.

44
00:03:09,682 --> 00:03:13,772
Kaj ĉi tie mi haltas, en la jaro 1800.

45
00:03:13,782 --> 00:03:19,972
Ĉar en la jaro 1800 la mondloĝantaro iĝis
unu miliardo.

46
00:03:19,982 --> 00:03:28,693
Imagu... Ĉiu tia tempo, la kresko estis 
nur frakcio de procento, dum jarmiloj.

47
00:03:28,699 --> 00:03:35,460
En 1800, kun la industria revolucio, ĉio 
ŝanĝiĝis kaj la loĝantaro rapide kreskis.

48
00:03:35,504 --> 00:03:39,308
Dum apenaŭ 100 jaroj 
ĝi atingis 2 miliardojn.

49
00:03:39,315 --> 00:03:43,273
Kaj tiam, kiam mi estis en lernejo, 
estis 3 miliardoj.

50
00:03:43,283 --> 00:03:49,658
Multaj homoj diris: "La planedo ne povas 
subteni pli." - diris ankaŭ la spertuloj.

51
00:03:49,685 --> 00:03:52,128
Sed jen kio okazis...

52
00:03:52,133 --> 00:03:58,609
Ni iĝis 4 miliardoj... 5 miliardoj... 
6 miliardoj... 7 miliardoj!

53
00:03:58,620 --> 00:04:05,380
Imagu... Pli ol duono de la mondloĝantaro 
aldoniĝis dum mia vivtempo.

54
00:04:05,407 --> 00:04:08,992
Kaj la numero daŭre altiĝas.

55
00:04:10,414 --> 00:04:15,595
Plejparto de la kresko, lasttempe, 
estis en aziaj landoj.

56
00:04:15,619 --> 00:04:21,438
Kiel ĉi tie, en Bangladeŝo, kie la 
loĝantaro triobliĝis dum mia vivtempo.

57
00:04:21,466 --> 00:04:27,504
De 50 millionoj al pli ol 150 milionoj.

58
00:04:28,288 --> 00:04:32,780
Ĝi nun estas unu el la landoj kun 
la plej densa loĝantaro de la mondo.

59
00:04:32,790 --> 00:04:40,031
Ĉirkaŭ 15 milionoj loĝas jam en la 
homdensa ĉefurbo Dhaka.

60
00:04:40,100 --> 00:04:48,470
Homoj ĉi tie, enurbe aŭ enkampare,
intense zorgas pri la familigrandeco.

61
00:04:49,819 --> 00:04:52,150
Sed nova Bangladeŝo ekaperas...

62
00:04:52,168 --> 00:04:59,100
Kiel la familio Khan. Patrino 
Taslima, filinoj Tanjina kaj eta Sadia.

63
00:04:59,200 --> 00:05:03,602
Kaj patro Hannan.

64
00:05:04,500 --> 00:05:07,500
"Virinoj bezonas pli da tempo por 
pretiĝi ol viroj"

65
00:05:08,500 --> 00:05:12,800
"Se vi simple forigas ĝin, kial vi 
surmetas ŝminkon?

66
00:05:14,176 --> 00:05:17,736
Ambaŭ, Talisma kaj Hannan, 
mem venas el grandaj familioj,

67
00:05:17,738 --> 00:05:21,500
Sed ili decidis havi nur du gefilojn.

68
00:05:21,700 --> 00:05:25,402
En Bangladeŝo estas 
devizo kiun oni aŭdas ĉie

69
00:05:26,200 --> 00:05:29,300
"Ne pli ol du infanoj, 
unu estas eĉ pli bone"

70
00:05:34,000 --> 00:05:36,600
"Estas bonŝanco havi nur du filinojn

71
00:05:37,000 --> 00:05:39,500
"Se mi havus pli, do mi ne povus pagi."

72
00:05:39,900 --> 00:05:42,000
"Kun du infanoj, 
mi povas aĉeti kion ili volas."

73
00:05:47,000 --> 00:05:50,300
"Miaj poŝoj nun estas malplenaj!"

74
00:05:50,812 --> 00:05:56,002
Taslima kaj Hannan partoprenas 
kulturan ŝanĝon el grandaj familioj

75
00:05:56,010 --> 00:05:59,728
Kaj por Taslima, tio ankaŭ iĝis laboro.

76
00:05:59,740 --> 00:06:03,525
Ŝi laboras por la registara 
Familia Planado Servo

77
00:06:03,527 --> 00:06:06,583
kiu dungas virinojn kiel ŝin en ĉiu vilaĝo

78
00:06:06,691 --> 00:06:14,295
Ŝi iras de pordo al pordo helpante 
al aliuloj havi pli malgrandajn familiojn.

79
00:06:15,000 --> 00:06:16,600
Kiam estis via lasta menstruo?

80
00:06:16,900 --> 00:06:19,000
Ĝi estis je 22a.

81
00:06:19,300 --> 00:06:21,000
Vi ne uzas ion kontraŭ-
koncipmetodon?

82
00:06:21,500 --> 00:06:23,200
Ĉu ne estos problemo se vi 
iĝas graveda?

83
00:06:23,600 --> 00:06:25,900
Mi ne gravediĝas facile.

84
00:06:26,400 --> 00:06:28,400
Sed vi jam havas du filojn.

85
00:06:28,800 --> 00:06:31,000
Mi ne havas tempon por iri al la hospitalo.

86
00:06:31,500 --> 00:06:35,622
Taslima oferas konsilon, 
moralan apogon kaj

87
00:06:35,850 --> 00:06:38,400
plej grave, gamon da 
kontraŭkoncipiloj.

88
00:06:39,800 --> 00:06:43,000
Vi jam havas tri filinojn, 
ĉu vi vere volas havi pli da infanoj?

89
00:06:45,200 --> 00:06:46,400
Tio dependas de la patro.

90
00:06:46,500 --> 00:06:50,200
Vi naskas, kial ĝi dependas de li?

91
00:06:50,600 --> 00:06:53,200
Vi devas suferi la doloron, ne li.

92
00:06:53,700 --> 00:06:55,122
Kiu devas suferi la doloron?

93
00:06:55,900 --> 00:06:59,600
Se mi suferas la doloron, 
sed li volas filon, kion mi povas fari?

94
00:07:00,000 --> 00:07:04,600
Jen piloloj, glutu ilin je komenco
de via periodo.

95
00:07:10,000 --> 00:07:13,300
"Estas malfacila kiam 
ili estas malpli edukitaj.

96
00:07:13,700 --> 00:07:16,200
Sed la mesaĝo disvastiĝas iom post iom.

97
00:07:17,270 --> 00:07:23,468
Do, kiom sukcesaj Taslima kaj Bangladeŝo 
estas en malgrandigado de fekundeco?

98
00:07:23,487 --> 00:07:26,089
TIo estas la nombro da beboj po virino.

99
00:07:26,108 --> 00:07:28,912
En Svedio ni komencis 
la Gapminder Foundation

100
00:07:28,914 --> 00:07:33,717
por atingebligi mondajn datumojn 
kaj komprenigi ilin por ĉiuj.

101
00:07:33,749 --> 00:07:37,712
Do, mi povas montri situacion 
en Bangladeŝo kaj kio okazis.

102
00:07:37,720 --> 00:07:41,375
Jen, horizontala akso, beboj po virino

103
00:07:41,427 --> 00:07:44,853
El 1 al 2... 7 ĝis 8.

104
00:07:44,871 --> 00:07:48,936
kaj la vertikala akso estas vivdaŭro.

105
00:07:48,937 --> 00:07:53,557
vivekspekto, kiom da tempo 
ĵus naskita ekspektas vivi.

106
00:07:53,692 --> 00:07:56,111
El 30 ĝis 90

107
00:07:56,111 --> 00:08:00,093
Do, ni komencas en 1972,

108
00:08:00,115 --> 00:08:04,970
gravega jaro por Bangladeŝo, la unua 
kompleta jaro de sendependeco.

109
00:08:04,980 --> 00:08:08,400
Tiu jaro, Bangladeŝo estis tie

110
00:08:08,500 --> 00:08:11,489
kaj ili havis averaĝe 7 bebojn po virino

111
00:08:11,522 --> 00:08:14,949
kaj vivdaŭro estis malpli ol 50 jaroj.

112
00:08:14,984 --> 00:08:17,336
Kio okazis post la sendependiĝo?

113
00:08:17,386 --> 00:08:22,309
Ĉu vivo plilongiĝis? 
Infanoj malpliiĝis?

114
00:08:22,326 --> 00:08:25,000
Jen la datumoj. Ek, Bangladeŝo!

115
00:08:25,010 --> 00:08:28,669
Certe, vivo plilongiĝas kaj 
beboj, malpli... 6... 5...

116
00:08:28,680 --> 00:08:30,941
kaj vivo eĉ pli longa... 4... 3...

117
00:08:30,941 --> 00:08:37,443
kaj nun estas ĉe preskaŭ 2. Estas 2.2.
Kaj vivekspekto estas 70.

118
00:08:37,480 --> 00:08:43,325
Estas nekredebla! En 40 jaroj, 
Bangladeŝo iris

119
00:08:43,357 --> 00:08:48,131
de 7... 6... 5… 4… 3… 2…

120
00:08:48,150 --> 00:08:52,248
Miraklo okazis en Bangladeŝo!

121
00:08:52,300 --> 00:08:56,690
Ĉu nur en Bangladeŝo?
Nu, mi montros al vi la tutan mondon.

122
00:08:56,700 --> 00:09:02,376
Mi reeniras 50 jarojn, al 1963.

123
00:09:02,390 --> 00:09:04,863
Jen ĉiuj el la landoj.

124
00:09:04,890 --> 00:09:13,037
La verdaj estas Ameriko, nordo kaj sudo.
Flavaj Eŭropo, oriento kaj okcidento.

125
00:09:13,049 --> 00:09:20,915
Blua Afriko, nordo, sudo de Saharo. 
Ruĝa Azio, kun Aŭstralio kaj Novzelando.

126
00:09:20,986 --> 00:09:25,400
La grandeco de la bublo montras
grandecon de la popolo. Vidu:

127
00:09:25,428 --> 00:09:31,636
La pli grandaj tie estas Ĉinio kaj Barato.
Bangladeŝo estas tuj malantaŭ.

128
00:09:32,121 --> 00:09:38,211
En 1963 la averaĝo da beboj naskitaj
je virino en la mondo estis 5.

129
00:09:38,293 --> 00:09:41,700
Sed estis dividita mondo...
Ĉu vi vidas tion?

130
00:09:41,800 --> 00:09:49,002
La landoj ĉi tie, la evoluitaj, havis
malgrandajn familiojn kaj longajn vivojn.

131
00:09:49,073 --> 00:09:55,340
Kaj estis la evoluantaj landoj,
kun grandaj familioj kaj mallongaj vivoj.

132
00:09:55,350 --> 00:09:57,827
Kaj malmultaj landoj estis en la mezo.

133
00:09:57,839 --> 00:10:00,078
Sed nun ni vidos kio okazis.

134
00:10:00,089 --> 00:10:02,328
Mi ekos la mondon!

135
00:10:02,399 --> 00:10:03,986
Ek!

136
00:10:03,998 --> 00:10:07,890
Vi vidas ke Ĉinio, la granda bublo, 
ekhavos pli bonan sanon kaj

137
00:10:07,904 --> 00:10:10,974
kiam ili komencos familiplanadon,
familioj iĝas pli malgrandaj.

138
00:10:10,987 --> 00:10:13,900
La granda verda, rigardu Meksikon,
venas nun!

139
00:10:14,095 --> 00:10:16,957
Jen Brazilo, ankaŭ la verda en 
Latinameriko.

140
00:10:16,970 --> 00:10:22,169
Jen Barato sekvas. La grandaj ruĝaj 
estas aziaj landoj survojantaj tien.

141
00:10:22,200 --> 00:10:25,439
Multaj afrikanoj estas daŭre en
"multaj beboj pro virino".

142
00:10:25,440 --> 00:10:29,500
Nun Bangladeŝo preterpasas Barato
al la vojo al la malgranda familio.

143
00:10:29,705 --> 00:10:33,363
Kaj nun preskaŭ ĉiu lando

144
00:10:33,436 --> 00:10:36,502
Ho! La tertremo en Haiti!

145
00:10:36,516 --> 00:10:41,537
Kaj nun ĉiuj estas tie.
Kia ŝanĝo!

146
00:10:42,084 --> 00:10:47,578
Hodiaŭ, la averaĝo en la mondo
estas 2.5.

147
00:10:47,592 --> 00:10:51,902
Antaŭ kvindek jaroj estis kvin.

148
00:10:52,004 --> 00:10:59,157
La mondo ŝanĝiĝis: la averaĝa numero da
beboj pro virinoj iris de 5 al 2.5.

149
00:10:59,171 --> 00:11:04,192
Kaj daŭre malkreskas... Kia granda ŝanĝo!

150
00:11:04,220 --> 00:11:11,300
Homoj pensas ke Bangladeŝo kaj similaj
kandoj estas centroj de popolkreska bombo.

151
00:11:11,372 --> 00:11:13,491
Ili ne povus pli malpravi.

152
00:11:13,563 --> 00:11:17,459
Por mi, sanlaboristoj kiel 
Sinjorino Taslima kaj ŝiaj kolegoj,

153
00:11:17,470 --> 00:11:23,738
kiuj prenis iliajn landojn de tiu flanko -
la tutan vojon - en nur jardekoj

154
00:11:23,810 --> 00:11:28,713
al pli bona sano kaj malgrandaj familioj,
ili estas la herooj de nia tempo!

155
00:11:28,785 --> 00:11:32,326
Estas nekredebla ŝanĝo, kio okazis.

156
00:11:32,339 --> 00:11:36,057
Ni ne plu loĝas en dividita mondo.

157
00:11:36,544 --> 00:11:41,802
Sed kiom multe homoj scias pri tia
mirinda ŝanĝo?

158
00:11:41,816 --> 00:11:50,500
En Gapminder ni ne nur montras datumojn,
ni mezuras kion homoj scias pri la mondo.

159
00:11:50,523 --> 00:11:56,788
Ni faris la unuan demandaron en Svedio.
La rezultoj estis deprimigaj.

160
00:11:56,800 --> 00:12:04,429
Ni faris nian duan en Britio. Ni havis
altajn esperojn, ĉar britoj estis ĉie.

161
00:12:04,501 --> 00:12:06,916
Ni pensis ke ni ricevus bonajn rezultojn
ĉi tie.

162
00:12:06,950 --> 00:12:12,898
La unu demando estis: kiom da beboj
havas la virinoj averaĝe en Bangladeŝo?

163
00:12:13,000 --> 00:12:19,300
Kaj ni donis kvar alternativojn:
2.5, 3.5, 4.5 aŭ 5.5

164
00:12:19,500 --> 00:12:22,450
Jen la rezultoj de la brita demandaro.

165
00:12:28,458 --> 00:12:33,420
Sed vi scias la ĝustan respondon:
estas 2.5

166
00:12:33,450 --> 00:12:37,507
Nur 12 procentoj de la britoj pravis.


167
00:12:37,520 --> 00:12:43,489
Ni pensis ke eble estas malbone edukitaj 
homoj, kiuj malbonigis la rezulton.

168
00:12:43,500 --> 00:12:49,531
Do ni disdividis tiujn, kiuj iris al bonaj 
britaj universitatoj kaj havis degree?

169
00:12:49,545 --> 00:12:55,632
Kaj jen. La rezulto.

170
00:12:57,541 --> 00:13:00,785
Se io, ili estis eĉ pli malbonaj!

171
00:13:00,799 --> 00:13:04,931
Kaj nun vi eble pensus, ke al britoj
mankas scio pri la mondo.

172
00:13:04,950 --> 00:13:07,182
Ne, ne!

173
00:13:07,196 --> 00:13:11,683
Kio se ni demandintus ĉi tiun
ĉimpanzon kaj liaj amikoj?

174
00:13:11,697 --> 00:13:18,021
Mi skribintus malsamajn respondojn ĉe 
bananoj kaj lasus ili ĉiuj elekti po unu.

175
00:13:18,035 --> 00:13:20,923
Jen la rezulto, kiun mi ricevintus.

176
00:13:20,950 --> 00:13:23,766
Kompreneble ĉimpanzoj nenion 
scias pri Bangladeŝo.

177
00:13:29,052 --> 00:13:34,487
Sed hazarde, ili elektus dufoje 
pli ĝustaj respondoj ol la britoj.

178
00:13:35,620 --> 00:13:42,500
Pli ol duono de la britoj pensas
ke estas 4.5 aŭ pli.

179
00:13:43,149 --> 00:13:48,703
La problemo ne estas manko 
da scio, sed antaŭjuĝoj.

180
00:13:48,797 --> 00:13:52,300
La britoj ne povas imagi,
nek diveni

181
00:13:52,325 --> 00:13:57,726
ke virinoj en Bangladeŝo havas 2.5 bebojn 
averaĝe. Kaj vere estas jam 2.2.

182
00:13:57,728 --> 00:14:04,894
Tio estas kion la britoj ne scias: ke 
Taslima kaj ŝia familio estas la normo.

183
00:14:04,908 --> 00:14:12,120
Kaj ne nur tie, sed ĉie en la mondo. 
En Brazilo, familioj kun du infanoj.

184
00:14:12,150 --> 00:14:16,088
Vjetnamio, familioj kun du infanoj.

185
00:14:16,103 --> 00:14:21,656
Kaj eĉ en Barato, la plej ofta grandeco 
de familioj estas hodiaŭ du infanoj.

186
00:14:21,671 --> 00:14:26,217
Kaj ĉe la afrika kontinento, kiam vi iras
al grandaj urboj kiel Addis Abeba.

187
00:14:26,600 --> 00:14:29,593
Estas malpli ol 2 infanoj po virino
en Addis Abeba.

188
00:14:29,600 --> 00:14:34,213
Ili povas esti islamanoj, budhistoj, 
hinduoj, kristanoj...

189
00:14:34,228 --> 00:14:39,400
Ne estas unu religio, unu kulturo, unu 
kontinento

190
00:14:39,405 --> 00:14:41,020
kie 2-infanaj familioj ne 
povas okazi.

191
00:14:42,000 --> 00:14:45,680
Tiu ŝanĝo de grandaj al
2-infanaj familioj

192
00:14:45,702 --> 00:14:51,200
estas unu el la plej gravaj aferoj kio
okazis en la mondo dum mia vivo.

193
00:14:51,227 --> 00:14:54,500
Estas neniam antaŭe vidita en 
homa historio!

194
00:14:59,600 --> 00:15:02,515
Jen ni, reen en Bangladeŝo.
Lasu nin trovi la kialojn

195
00:15:02,800 --> 00:15:09,867
por tia historia kaj daŭra ŝanĝo 
de grandaj al malgrandaj familioj.

196
00:15:10,500 --> 00:15:17,686
Preskaŭ ĉiu knabino en islama Bangladeŝo,
kiel 15-jaraĝa Tanjina, iras al lernejo.

197
00:15:17,755 --> 00:15:24,693
La registaro eĉ pagas familiojn monon
por lasi la filinojn post baza edukado.

198
00:15:25,000 --> 00:15:31,400
En la lernejo de Tanjina, nun estas pli
da knabinoj ol knaboj.

199
00:15:33,500 --> 00:15:36,300
Kia tipo da familio tio estas?

200
00:15:36,400 --> 00:15:37,700
Granda familio!

201
00:15:38,000 --> 00:15:40,500
Ĉu al ili mankos manĝaĵo?

202
00:15:40,900 --> 00:15:43,550
Vi ne povas maltrafi la celon de 
tia leciono.

203
00:15:44,600 --> 00:15:47,800
Kia tipo da familio estas tia?

204
00:15:48,000 --> 00:15:49,000
Ĉu ili havos problemojn?

205
00:15:49,600 --> 00:15:50,500
Ne!

206
00:15:51,104 --> 00:15:57,500
Edukado estas efika kaj ankaŭ estas 
novaj ŝancoj por inoj en Bangladeŝo.

207
00:15:57,916 --> 00:16:04,726
Malgraŭ malegalecoj, estas pli da 
laborebloj kaj Tanjina havas altajn celojn.

208
00:16:05,000 --> 00:16:08,000
Mi amas iri al la lernejo.

209
00:16:09,000 --> 00:16:12,200
En la tempo de mia patrino,
ili june edziniĝis.

210
00:16:12,400 --> 00:16:14,500
Ili ne havis eblon studi

211
00:16:15,200 --> 00:16:19,950
Sed nun ni povas havi grandajn revojn
de iĝi kuracisto aŭ inĝeniero.

212
00:16:20,129 --> 00:16:24,984
Pli kaj pli da junulinoj ĉi tie vidas
ke aferoj povas esti malsamaj por ili

213
00:16:26,500 --> 00:16:30,700
Mi ne povas kompreni ke vi
edziniĝis kun 17 jaroj.

214
00:16:30,800 --> 00:16:34,500
Mi ne povus imagi edziniĝi en nur
du jaroj.

215
00:16:34,500 --> 00:16:36,000
Estas neimagebla.

216
00:16:36,800 --> 00:16:38,700
Ni ne komprenis tiam.

217
00:16:39,000 --> 00:16:41,000
Sed homoj scias pli bone nun.

218
00:16:42,700 --> 00:16:47,000
Do en kia aĝo vi pripensas edziĝi?

219
00:16:47,500 --> 00:16:49,000
Dudekkvin

220
00:16:50,000 --> 00:16:53,300
Mi finos mian edukadon kaj ekhavos laboron

221
00:16:54,100 --> 00:16:56,400
Mi iĝos kuracisto kaj poste edziniĝos.

222
00:16:56,900 --> 00:16:58,800
Vi estas tiom inteligenta!

223
00:17:03,299 --> 00:17:09,457
Estas mirinda vidi Taslima tiom esperplena
pri la estonteco de ŝiaj filinoj.

224
00:17:09,460 --> 00:17:15,084
Sed estas unu esenca ŝanĝo, surbaze de la 
ŝanĝo en Bangladeŝo.

225
00:17:15,086 --> 00:17:19,500
Estas grandega plibonigo de infantravivo.

226
00:17:24,208 --> 00:17:30,062
Nun estas Ramadano, la islama monato
da fasto kaj introspekto.

227
00:17:30,124 --> 00:17:37,058
En tia grava tempo, Hanan helpas siajn 
gepatrojn prizorgi la familian tombejon.

228
00:17:37,900 --> 00:17:40,200
Premu la teron per viaj manoj,

229
00:17:40,319 --> 00:17:47,957
Tri el la gefratoj de Hanan mortis kiam 
ili estis tre junaj. Ili entombiĝis ĉi tie.

230
00:17:48,500 --> 00:17:50,500
Ili mortis de morbilo.

231
00:17:51,200 --> 00:17:54,400
Ni ploris multege, estis tiom trista.

232
00:17:55,000 --> 00:17:57,500
Se kuracistoj estintus, ili povintus esti
kuracitaj

233
00:17:57,700 --> 00:17:59,000
Eble unu travivintus

234
00:17:59,500 --> 00:18:02,800
Kiel mi povas forgesi? Mi memoros ilin
mian tutan vivon.

235
00:18:03,093 --> 00:18:06,080
Kiam la gepatroj de Hanan estis juna paro,

236
00:18:06,243 --> 00:18:11,974
1 el 5 infanoj en Bangladeŝo mortis
antaŭ atingi 5 jarojn.

237
00:18:11,978 --> 00:18:17,484
Ĉiu familio vivis kun la senĉesa timo
perdi unu aŭ pli el la infanoj.

238
00:18:18,400 --> 00:18:21,600
Vi daŭre havis unu infanon post la alian.

239
00:18:21,800 --> 00:18:24,500
Kiam unu mortis, ne restis nur unu.

240
00:18:25,300 --> 00:18:27,400
Tiel estis.

241
00:18:28,000 --> 00:18:33,300
Ni ne pensis ke ni havis tro da infanoj,
aŭ pri kiel ilia estonteco estos

242
00:18:36,383 --> 00:18:44,495
En la lastaj jardekoj Bangladeŝo baza sano
multe progresis, specife infantravivo.

243
00:18:44,510 --> 00:18:48,498
Vakcinoj, kuraciloj de infektoj kaj
pli bona nutrado kaj higieno

244
00:18:48,500 --> 00:18:51,260
savis la vivon de milionoj da infanoj.

245
00:18:51,990 --> 00:18:57,243
Kaj kiam gepatroj vidas ke iliaj infanoj
verŝajne travivos

246
00:18:57,270 --> 00:19:02,041
la plej granda obstaklo al familiplanado 
fine malaperis.

247
00:19:02,070 --> 00:19:08,500
Eĉ en la domaĉoj de Dhaka, virinoj nun 
havas averaĝe nur du infanoj.

248
00:19:14,000 --> 00:19:16,525
Infantravivo estas la ŝlosilo.

249
00:19:17,000 --> 00:19:18,900
Lasu nin iri reen en historio.

250
00:19:18,950 --> 00:19:24,791
Kial la loĝantare de la mondo tiom
malrapide kreskis antaŭ 1800?

251
00:19:24,810 --> 00:19:30,003
Tra historio, ĉiuj el la dokumentoj
montras ke averaĝe

252
00:19:30,010 --> 00:19:33,794
du gepatroj havis ses infanojn.

253
00:19:33,810 --> 00:19:38,710
Sed tio aspektas kiel ege rapida kresko
de la loĝantaro. Do kial ne kreskis?

254
00:19:38,740 --> 00:19:47,358
Ĉar 1... 2... 3... 4 de la infanoj mortis
antaŭ kreski por mem iĝi gepatroj.

255
00:19:47,380 --> 00:19:51,900
Homoj en la pasinteco ne vivis en
ekologia ekvilibro kun la naturo,

256
00:19:51,916 --> 00:19:55,057
ili mortis en ekologia ekvilibro kun
naturo.

257
00:19:55,700 --> 00:19:59,086
Estis vere tragika!

258
00:19:59,120 --> 00:20:02,995
Sed kun la industria revolucio,
tio ŝanĝiĝis.

259
00:20:03,010 --> 00:20:10,636
Pli bonaj salajroj, pli da manĝaĵo, 
kranakvo, pli bona higieno, sapo, medicinaj pliboniĝoj

260
00:20:10,680 --> 00:20:16,618
Pro pliboniĝoj, kial la loĝantaro kreskis?
Ĉu kial ili havis pli da infanoj?

261
00:20:16,667 --> 00:20:26,688
Ne! En 1963 kiam mi estis en lernejo,
infanoj po virino malkreskis al 5.

262
00:20:26,700 --> 00:20:31,886
Kaj la kialo por rapida popolkresko 
estis la pliboniĝo en infantravivo.

263
00:20:31,900 --> 00:20:35,025
4 travivis tiam.

264
00:20:35,100 --> 00:20:39,823
Sed ankoraŭ 1 de 4 mortis,
estis daŭre terura.

265
00:20:39,850 --> 00:20:49,000
Nur en la lastaj jardekoj plejparte de la
landoj progresis en infantravivo.

266
00:20:49,500 --> 00:20:52,554
Do nun ni alproksimiĝas al nova ekvilibro.

267
00:20:52,580 --> 00:20:58,714
Kaj estas bona ekvilibro: du gepatroj 
averaĝe havas du infanojn kiuj travivas

268
00:20:58,750 --> 00:21:01,730
Ni havas familiojn en 
vere feliĉa ekvilibro.

269
00:21:01,732 --> 00:21:05,900
Tio estas la plej kutima familia situacio
en la mondo nuntempe.

270
00:21:05,901 --> 00:21:09,494
Kaj kio tio signifas por la estonteco?

271
00:21:09,510 --> 00:21:13,370
Mi montros al vi nian plej bonan 
projekcion en la estonteco,

272
00:21:13,374 --> 00:21:19,208
de la plej bonaj demografiistoj de la 
Popola Divisio de la Unuiĝintaj Nacioj.

273
00:21:19,412 --> 00:21:20,866
Kaj aspektas tiel.

274
00:21:20,892 --> 00:21:27,618
Unue daŭrigas tiel, al 8... al 9... 
kaj poste iras tien...

275
00:21:27,880 --> 00:21:29,851
Sed vidu: malrapidiĝas!

276
00:21:29,854 --> 00:21:33,837
Je la fino de la jarcento ĝi pli platiĝas.

277
00:21:33,880 --> 00:21:37,568
Kaj se ni iras pli proksimen, vi vidos

278
00:21:37,590 --> 00:21:43,669
ke ni esperas malrapidiĝon kaj la fino
de rapida popolkresko.

279
00:21:45,059 --> 00:21:49,533
Sed kompreneble tio estas projekcio kun
granda malcerteco.

280
00:21:49,536 --> 00:21:55,373
Sed ni estas certaj ke la fino de rapida
popolkresko venas ĉi tiun jarcenton.

281
00:21:55,755 --> 00:21:59,993
Kaj ĉio pro la efiko de la falanta kvoto
de infanhavado.

282
00:21:59,999 --> 00:22:02,007
Jen, vidu, se ni revenas

283
00:22:03,015 --> 00:22:05,798
mi montros tion pere de la 
kvanto da infanoj en la mondo.

284
00:22:05,810 --> 00:22:09,589
La numero da infanoj de 0 al 15 jaraĝaj.

285
00:22:09,800 --> 00:22:12,254
Jen ili venas. Vidu:

286
00:22:12,643 --> 00:22:17,320
La numero da infanoj malrapide kreskis...
kaj poste rapide kreskis...

287
00:22:17,322 --> 00:22:19,630
Je la fino de la jarcento ĉi tie

288
00:22:19,632 --> 00:22:22,619
estis du bilionoj da infanoj en la mondo

289
00:22:22,630 --> 00:22:29,800
Por mi estis vere grava jaro, ĉar tiam
Doris naskiĝis, mia unua nepino.

290
00:22:29,880 --> 00:22:34,971
Ŝi naskiĝis en vere speciala tempo
por infanoj de la mondo.

291
00:22:35,211 --> 00:22:40,540
Ĉar la specialigitaj demografoj taksas
ke ekde tia jaro

292
00:22:40,545 --> 00:22:44,745
la kvanto de infanoj daŭrigos tiel.

293
00:22:44,748 --> 00:22:47,114
Ne plu kreskos.

294
00:22:47,115 --> 00:22:52,385
Je la fino de la jarcento, ni daŭre havos
2 bilionoj da infanoj en la mondo.

295
00:22:52,446 --> 00:22:59,730
Kiam Doris naskiĝis, la mondo eniris
la tempon de infankulmino.

296
00:23:00,087 --> 00:23:02,980
La kvanto de infanoj ne kreskas.

297
00:23:02,989 --> 00:23:05,890
Nu, tio konfuzigos vin.

298
00:23:05,900 --> 00:23:13,000
Ĉar... kiel la loĝantaro povas kreski tiel,
se la kvanto de infanoj ne kreskas?

299
00:23:13,020 --> 00:23:15,784
De kie venos la plenkreskuloj?

300
00:23:15,842 --> 00:23:19,989
Por klarigi tion, mi lasos la tro belajn
digitalajn aĵojn

301
00:23:19,999 --> 00:23:26,386
kaj montros al vi vere povan edukan
materialon kiun ni kreis.

302
00:23:26,400 --> 00:23:30,220
Mi montros al vi la mondan 
loĝantaron, sinjorinoj kaj sinjoroj...

303
00:23:30,222 --> 00:23:33,901
En la formo de ŝaŭmblokoj.

304
00:23:35,222 --> 00:23:39,890
Unu bloko estas unu miliardo

305
00:23:39,910 --> 00:23:44,155
Kaj tio signifas ke ni havas pli ol 2 
miliardoj da infanoj en la mondo

306
00:23:44,180 --> 00:23:49,663
Kaj ni havas 2 miliardoj inter 15 kaj
30 jaroj

307
00:23:49,674 --> 00:23:51,617
Tio estas rondigitaj nombroj.

308
00:23:51,628 --> 00:23:54,230
1 miliardo inter 30 kaj 45 jaroj,

309
00:23:54,232 --> 00:23:57,836
1 miliardo inter 45 kaj 60 jaroj

310
00:23:57,966 --> 00:24:03,167
kaj mia bloko: 60 jaroj kaj pli aĝa.
Jen je la supra parto.

311
00:24:03,297 --> 00:24:05,654
Tio estas la monda popolo hodiaŭ.

312
00:24:05,725 --> 00:24:09,563
Vi povas vidi ke 3 miliardoj mankas
ĉi tie.

313
00:24:09,600 --> 00:24:12,535
Nur malmultaj mankas ĉar ili mortis.

314
00:24:12,540 --> 00:24:15,960
Plejparte el ili mankas ĉar ili neniam 
naskiĝis.

315
00:24:16,090 --> 00:24:22,052
Ĉar antaŭ 1980 estis multe malpli
da infanoj naskitaj en la mondo,

316
00:24:22,054 --> 00:24:24,695
ĉar estis malpli da virinoj,
kiuj naskis infanojn.

317
00:24:24,700 --> 00:24:26,800
Do jen estas hodiaŭ.

318
00:24:26,810 --> 00:24:29,400
Nu, kio okazos en la estonteco?

319
00:24:29,475 --> 00:24:32,130
Ĉu vi scias kio okazos al maljunuloj
kiel mi?

320
00:24:32,939 --> 00:24:34,291
Ili mortos!

321
00:24:34,310 --> 00:24:38,496
Jes! Estis iu ĉi tiu kiu laboras en 
malsanulejoj.

322
00:24:38,566 --> 00:24:40,746
Do... Ili mortas!

323
00:24:40,800 --> 00:24:45,781
La resto iĝas 15 jaroj pli aĝaj kaj
havos 2 miliardojn da infanoj.

324
00:24:46,740 --> 00:24:49,749
Tiuj estas maljunaj, tempo por morti.

325
00:24:49,800 --> 00:24:53,900
Kaj tiuj iĝas 15 jaroj pli aĝaj kaj
havos 2 miliardojn da infanoj.

326
00:24:53,900 --> 00:24:58,561
kaj ĉi tiu mortas. La aliaj... 15 jaroj 
pli aĝaj kaj havos 2 miliardojn infanojn.

327
00:24:58,580 --> 00:25:00,041
Ho!

328
00:25:00,125 --> 00:25:02,765
Sen altigi la nombro da infanoj,

329
00:25:02,800 --> 00:25:05,608
sen plilongigi la longeco de la vivo,

330
00:25:05,633 --> 00:25:11,353
ni havas 3 miliardoj pli pri tio granda
kaj neevitebla kresko da plenkreskuloj.

331
00:25:11,390 --> 00:25:15,440
Kio okazas kiam grandaj junaj generacioj
plenkreskiĝas.

332
00:25:15,465 --> 00:25:21,100
Jen unu plia detalo, bona novaĵo por tiuj,
kiuj estas aĝaj, kiel mi.

333
00:25:21,507 --> 00:25:24,876
Oni taksas ke maljunuloj vivos iomete 
pli longe.

334
00:25:24,900 --> 00:25:28,667
Do ni devas aldoni 1 miliardo por la
maljunuloj ĉi tie supre.

335
00:25:28,911 --> 00:25:32,635
Kaj mi senespere esperas ke mi estos
parto de tiu grupo.

336
00:25:32,642 --> 00:25:38,617
Ĉar tiel mi povas vivi longe kaj legi 
jarstatistikojn kiam ili ĉiujare raportiĝas.

337
00:25:38,694 --> 00:25:46,328
Sed kiam mi parolas kun multaj bonaj
aktivuloj por la medio, kio zorgas

338
00:25:46,394 --> 00:25:50,798
ili ofte diras al mi ke ni devas halti
la popolkreskiĝon je 8 miliardoj

339
00:25:50,800 --> 00:25:55,998
Kiam mi parolas kun ili... Unue, ili ne 
scias ke ni jam atingis la infanpinton

340
00:25:56,000 --> 00:26:03,900
kaj ili estas tute nekonsciaj ke la resto de
la kresko estas neevitable plenkreskuloj

341
00:26:03,905 --> 00:26:10,198
Do ni pli-malpli atingos tiun kvanton 
da homoj

342
00:26:10,850 --> 00:26:15,766
Do, ni scios kiom multe da miliardoj
estos. Sed kie ili vivos?

343
00:26:16,128 --> 00:26:19,497
Nun kaj en la estonteco.

344
00:26:21,281 --> 00:26:25,894
Jen la mondo. Jen la sep miliardoj.

345
00:26:26,434 --> 00:26:33,061
De la sep miliardoj, 1 vivas en Ameriko,
nordo kaj sudo kune.

346
00:26:33,068 --> 00:26:37,681
1 en Eŭropo, 1 en Afriko,

347
00:26:37,695 --> 00:26:41,531
kaj 4 en Azio.

348
00:26:41,538 --> 00:26:43,735
Tio estas nuntempe. Kiel ni 
povas memori tion?

349
00:26:43,740 --> 00:26:47,513
Mi havas unu simplan manieron:
mi metas la nombrojn tiel

350
00:26:47,550 --> 00:26:51,304
kaj mi diras ke estas la pinkodo 
de la mondo: 1114.

351
00:26:51,607 --> 00:26:55,272
Nun, kio okazos mezo de la jarcento?

352
00:26:55,336 --> 00:26:57,342
Tion ni scias sufiĉe bone.

353
00:26:57,350 --> 00:27:02,080
Eŭropo... Neniu kresko. Fakte, la 
eŭropa popolo malkreskas.

354
00:27:02,100 --> 00:27:06,490
En Ameriko, iom malpli da homoj.
Plejparte pensiuloj en Sudameriko.

355
00:27:06,492 --> 00:27:09,790
Do estas preskaŭ neniu diferenco,
preskaŭ la samon.

356
00:27:09,800 --> 00:27:13,005
En Azio ni havos 1 miliardon pli,

357
00:27:13,046 --> 00:27:16,322
kaj poste la kresko en Azio 
finiĝas.

358
00:27:16,363 --> 00:27:21,238
En Afriko, en la venontaj 40 jaroj,
la popolo duobliĝos.

359
00:27:21,457 --> 00:27:25,088
Nun... je la fino de la jarcento

360
00:27:25,100 --> 00:27:29,767
Nu, ni scias ke ne estos pli en Eŭropo,
nek en Ameriko, nek en Azio...

361
00:27:29,868 --> 00:27:34,600
Sed en Afriko, laŭ la datumoj de hodiaŭ, 
estos plia duobligo.

362
00:27:34,606 --> 00:27:39,628
Do estos 4 miliardoj en Afriko

363
00:27:39,640 --> 00:27:45,440
je 2100 kaj verŝajne tiu pinkodo 
iĝos 1145.

364
00:27:45,978 --> 00:27:49,900
En 2100 estos vere malsama mondo.

365
00:27:49,946 --> 00:27:53,987
La homoj kiuj vivos en kion mi nomiĝas
la malnova okcidento,

366
00:27:53,999 --> 00:27:58,666
en okcidenta Eŭropo kaj norda Ameriko, 
estos malpli ol 10 procentoj de la mondo.

367
00:27:58,772 --> 00:28:03,464
80 procentoj de la monda popolo vivos
en Azio kaj Afriko.

368
00:28:03,570 --> 00:28:07,314
Sed, ĉu estos sufiĉe da rimedoj por
vivteni ilin?

369
00:28:07,700 --> 00:28:13,770
Nu, tio estos grandega defio kaj nenio
alvenos aŭtomate.

370
00:28:13,877 --> 00:28:21,500
Sed mia versio de tio estas ke estos
ebla por tiuj miliardoj vivi bone kune.

371
00:28:28,763 --> 00:28:36,593
Certe estas ebla vidi la potencialon de
riĉa kaj paca Azio, kun 5 miliardoj

372
00:28:36,610 --> 00:28:39,791
Japanio, Suda Koreio kaj aliaj jam 
estas riĉaj.

373
00:28:39,800 --> 00:28:49,446
Sekvante ilian vojon al riĉeco, grandaj 
partoj de Ĉinio, Barato, Indonezio...

374
00:28:49,494 --> 00:28:54,954
Eĉ en malpli riĉaj aziaj landoj, pli kaj
pli ekhavas sufiĉe bonan vivon.

375
00:28:56,780 --> 00:29:02,500
Sed kio pri la estonta Afriko, de tiom
multe kiel 4 miliardoj?

376
00:29:02,700 --> 00:29:07,688
Ĉu ne plejparte el ili vivos en terura
malriĉeco?

377
00:29:07,737 --> 00:29:11,716
Mi vidis enorman malriĉecon en Afriko.

378
00:29:11,750 --> 00:29:19,390
Antaŭ 30 jaroj mi pasigis la du plej 
intensajn jarojn de mia kuracista vivo

379
00:29:19,391 --> 00:29:24,806
en unu el la plej malriĉaj landoj, 
Mozambiko, je la orientafrika marbordo.

380
00:29:24,820 --> 00:29:33,039
Mozambiko estis ĵus sendependiĝinta post 
longa milito kontraŭ la kolonia povo Portugalio.

381
00:29:33,100 --> 00:29:41,276
Mi deĵoris kiel unu el du kuracistoj, ambaŭ 
ni eksterlandanoj, por 300.000 homoj.

382
00:29:41,300 --> 00:29:47,436
Kaj jen la tiama hospitalo. Mia edzino 
ankaŭ laboris tie kiel akuŝisto.

383
00:29:47,484 --> 00:29:49,864
Jen la tuta personaro de la hospitalo.

384
00:29:49,900 --> 00:29:57,623
Tiuj blanke vestitaj bonŝancis dum la kolonia periodo ricevi profesian trejnadon de minimume unu jaro.

385
00:29:57,680 --> 00:30:01,295
La aliaj ... multaj el ili eĉ ne kapablis legi kaj skribi.

386
00:30:01,310 --> 00:30:05,796
Sed ili ĉiuj laboris kun tiom 
da sindediĉo kaj motiviĝo!

387
00:30:05,964 --> 00:30:11,956
Sed la pacientoj venis kun la 
plej aĉaj malsanoj de malriĉego

388
00:30:11,968 --> 00:30:15,195
kaj niaj resursoj ofte ne sufiĉis.

389
00:30:15,210 --> 00:30:21,962
Kaj precipe miaj kapabloj kiel juna kuracisto 
ne plenumis la bezonojn de la pacientoj.

390
00:30:21,963 --> 00:30:25,723
Mozambiko ankoraŭ nun 
estas tre malriĉa lando.

391
00:30:25,724 --> 00:30:30,595
Sed la aferoj treege pliboniĝis 
ekde mia ĉeesto antaŭ 30 jaroj.

392
00:30:36,193 --> 00:30:42,767
Unue, nun ekzistas tute nova hospitalo 
en la urbo kie mi laboris antaŭ 30 jaroj.

393
00:30:44,000 --> 00:30:50,117
La nova, multe pli granda hospitalo havas
15 kuracistojn, 11 el ili mozambikanoj.

394
00:30:50,119 --> 00:30:53,938
La tuta personaro nun estas bone trejnita.

395
00:30:55,450 --> 00:31:00,853
La direktoro de la hospitalo estas 
D-ro Cashimo, la obstetrikisto.

396
00:31:02,000 --> 00:31:04,000
Ĉio montras ...

397
00:31:04,300 --> 00:31:06,200
ke estos ...

398
00:31:06,500 --> 00:31:08,000
ĝemeloj!

399
00:31:08,665 --> 00:31:13,031
La transformiĝo ĉi tie mirigas min!

400
00:31:14,000 --> 00:31:16,000
Ni havas servojn de urĝecmedicino,


401
00:31:16,400 --> 00:31:19,500
pediatrio kaj ortopedia kirurgio.

402
00:31:20,700 --> 00:31:24,600
Ni havas grandajn laboratoriojn kaj 
apotekon laborante dum 24h ĉiutage.

403
00:31:24,800 --> 00:31:31,985
Ili rutine savas naskantajn virinojn per
cezera sekco, tio estis miatempe neebla.

404
00:31:34,000 --> 00:31:37,500
Nuntempe, ni povas fari tion ĉi tie, 
kun profesia teamo

405
00:31:38,000 --> 00:31:45,000
en operaciejo same bone 
ekipita kiel ĉie ajn en la mondo.

406
00:31:47,973 --> 00:31:51,666
Ĉio tiom multe pliboniĝis.

407
00:31:51,690 --> 00:31:56,600
Kiu naskiĝas en Mozambiko 
hodiaŭ atendos pli brilan estontecon.

408
00:32:00,339 --> 00:32:05,162
Ne nur pro pli bona sano, sed 
ankaŭ pro kreskiganta ekonomio

409
00:32:05,190 --> 00:32:07,545
kun viglaj havenoj kaj merkatoj

410
00:32:07,547 --> 00:32:11,500
kaj novaj industrioj kun 
multaj novaj laborpostenoj.

411
00:32:15,650 --> 00:32:20,474
Mi scias ke eble vi pensas ke tiaj 
bonnovaĵoj nur koncernas urbegojn kaj urbojn.

412
00:32:20,476 --> 00:32:22,142
Kaj tio veras!

413
00:32:22,144 --> 00:32:26,968
La plej granda defio estas en la kamparaj 
regionoj, kie loĝas la plejmulto da homoj.

414
00:32:27,268 --> 00:32:30,185
Sed aferoj ŝanĝiĝas ankaŭ ĉi tie.

415
00:32:33,166 --> 00:32:39,062
For en kampara norda Mozambiko 
situas la distrikto de Mogovolas.

416
00:32:40,137 --> 00:32:45,300
Tio estas la hejmo de Olivia, 
Andre kaj ilia juna familio.

417
00:32:46,750 --> 00:32:51,496
Kiel tiom multe da aliaj malriĉuloj en 
la mondo, Olivia kaj Andre estas agraruloj

418
00:32:51,516 --> 00:32:56,262
kies manĝaĵo dependas 
de kion ili kultivas.

419
00:33:00,036 --> 00:33:04,246
Estas la 4-a frumatene 
kaj la tagaj taskoj vokas.

420
00:33:06,769 --> 00:33:09,489
Andre direktiĝas rekte al la kampoj.

421
00:33:09,688 --> 00:33:12,706
Olivia unue iras alporti akvon.

422
00:33:12,726 --> 00:33:16,500
Ambaŭ devas marŝi mejlojn por atingi ion.

423
00:33:17,900 --> 00:33:20,500
Mi bezonas du horojn por alveni.

424
00:33:21,600 --> 00:33:25,800
Se tie estas okupata, 
foje necesas du horojn.

425
00:33:28,000 --> 00:33:31,600
Kiam mi revenas, mi lacas kaj malsatas.

426
00:33:33,703 --> 00:33:39,682
Sen iu alia transportilo 
ĉio devas esti portata.

427
00:33:42,540 --> 00:33:46,653
Olivia kaj Andre havas ok infanojn.

428
00:33:46,680 --> 00:33:50,049
Fekundeco estas ankoraŭ tre alta 
multloke en kampara Afriko.

429
00:33:50,080 --> 00:33:54,517
Estas la plej malriĉaj familioj kiuj bezonas 
manĝigi la plej grandan nombron da buŝoj.

430
00:33:54,854 --> 00:33:59,045
Ĉion ŝpareblan tiu familio vendos.

431
00:33:59,800 --> 00:34:02,000
Mi vere baraktas.

432
00:34:02,800 --> 00:34:09,600
Mi plantas ĉiajn kultivaĵojn, 
sed eĉ per ĉio ĉi ...

433
00:34:09,800 --> 00:34:17,600
mi tamen ne gajnas sufiĉe da 
mono por prizorgi miajn infanojn.

434
00:34:18,800 --> 00:34:22,699
Tamen la ekonomia kresko ja 
nun malrapide fluetas kamparen.

435
00:34:23,500 --> 00:34:29,500
Mi ŝparis dum tri jaroj por 
ekhavi tiun tegmenton por mia domo.

436
00:34:29,800 --> 00:34:35,451
Nun Andre strebas al unu afero, 
konvinkita ke tiu ŝanĝos ĉion.

437
00:34:35,800 --> 00:34:40,400
Mi urĝe bezonas biciklon! 
Mi povas nenien alveni sen ĝi.

438
00:34:42,342 --> 00:34:47,427
Bicicloj povas fari grandegan diferencon 
por la vivoj de la kamparanaj malriĉuloj.

439
00:34:47,467 --> 00:34:51,775
Ili ŝparas plurajn horojn tage 
kaj dume povas finfari pli da laboro.

440
00:34:52,054 --> 00:34:56,304
Per biciklo ili kapablas transporti 
multe pli pezan ŝarĝon al la bazaro

441
00:34:56,350 --> 00:34:58,210
kaj gajni pli da mono.

442
00:34:58,230 --> 00:35:00,286
Ili povas vojaĝi por trovi laboron

443
00:35:00,288 --> 00:35:04,108
kaj se ili malsaniĝas ili povas 
ĝustatempe atingi malsanulejon.

444
00:35:05,600 --> 00:35:12,800
Se mi akiros biciclon, mi tiom ĝojos.

445
00:35:13,200 --> 00:35:17,400
Ĉar domo sen biciklo ne estas hejmo.

446
00:35:17,682 --> 00:35:24,137
Andre kaj Olivia estas ŝparintaj monon 
jam du jarojn. Ĝi ankoraŭ ne sufiĉas.

447
00:35:24,200 --> 00:35:29,261
Ĉio nun dependas de la 
aktuala sezama rikolto.

448
00:35:29,300 --> 00:35:34,146
Se ili atingos bonan prezon, 
ili eble sukcesos.

449
00:35:36,331 --> 00:35:40,283
Andre kaj Olivia loĝas en 
unu el la plej malriĉaj landoj.

450
00:35:40,323 --> 00:35:44,275
Kaj ili loĝas en la kampara regiono, 
kiu estas la plej malrica parto de tiu lando.

451
00:35:44,434 --> 00:35:50,531
Do, kiom da homoj en la mondo vivas kiel 
tiuj? Kaj kiom da malriĉuloj estas?

452
00:35:50,690 --> 00:35:52,974
Mi montros al vi tiun ĉi mezurilon.

453
00:35:52,999 --> 00:35:56,429
Tre simpla. Malriĉa .. kaj .. riĉa.

454
00:35:56,470 --> 00:35:59,467
Jen mi havas la sep miliardojn denove.

455
00:35:59,626 --> 00:36:04,710
Ili estas en tre simpligita maniero ordigitaj 
de la plej malriĉaj ĝis la plej riĉaj.

456
00:36:05,167 --> 00:36:11,323
Nu, kiom enspezas la plej 
riĉa miliardo ĉi tie, dolarojn tage?

457
00:36:11,363 --> 00:36:13,000
Ni rigardu ĉi tien.

458
00:36:13,091 --> 00:36:14,570
Hoo .. hooo ..

459
00:36:14,580 --> 00:36:16,357
Ĝi kreskas, ĝi kreskas ...

460
00:36:16,400 --> 00:36:17,727
uj uj uj ...

461
00:36:17,800 --> 00:36:20,408
Mi eĉ ne povas atingi ĝin. $100 tage.

462
00:36:21,077 --> 00:36:26,319
Sekve ni rigardu la mezan 
miliardon. Kiom enspezas tiuj?

463
00:36:26,350 --> 00:36:30,853
Ĝi venos, jes ... nur $10.

464
00:36:30,955 --> 00:36:35,549
Kaj nun mi iru al la plej malriĉa 
miliardo. Kiom ili enspezas?

465
00:36:35,570 --> 00:36:37,897
Nu ...

466
00:36:37,950 --> 00:36:40,083
Nur $1.

467
00:36:40,509 --> 00:36:43,240
Ĉi tio estas la diferenco en 
la mondo hodiaŭ.

468
00:36:43,343 --> 00:36:48,400
La ekonomiistoj strekas linion kiun 
ili nomas "la linio de treega malriĉeco".

469
00:36:48,450 --> 00:36:49,900
Je iom pli ol $1.

470
00:36:50,000 --> 00:36:56,357
Tie vi apenaŭ havas sufiĉe da manĝo por la
familio, vi ne certas havi manĝon ĉiutage.

471
00:36:56,558 --> 00:36:58,595
Tamen unu miliardo klare estas sub tio.

472
00:36:58,635 --> 00:37:02,672
La dua miliardo estas iel 
dividita per tiu linio.

473
00:37:02,874 --> 00:37:05,263
Kaj la aliaj estas super ĝi.

474
00:37:05,600 --> 00:37:10,202
La plej malriĉaj homoj 
apenaŭ povas aĉeti ŝuojn.

475
00:37:10,220 --> 00:37:14,979
kaj kiam ili akiris ŝuojn, 
la sekva celo de ŝparado estas biciklo.

476
00:37:14,999 --> 00:37:17,327
Ĉi tie troviĝas Andre kaj Olivia.

477
00:37:17,350 --> 00:37:20,600
Kaj post biciklo vi ŝparos por motorciklo.

478
00:37:20,610 --> 00:37:24,486
Kaj tiam, post la motorciklo sekvos la aŭtomobilo.

479
00:37:24,572 --> 00:37:29,425
Kaj mi memoras kiam mia familio ekhavis sian unuan aŭton, ĝi estis malgranda griza Volkswagen.

480
00:37:29,511 --> 00:37:35,255
La unua afero kiun ni faris estis veturi al Norvegio por ferii, ĉar Norvegio estas tiom pli bela ol Svedio.

481
00:37:35,310 --> 00:37:39,089
Estis mirinda vojaĝo!

482
00:37:39,175 --> 00:37:45,052
Kaj nun mi estas en tiu ĉi grupo. Mi povas veturi kiel la plej riĉa miliardo, ni povas veturi ferien per aviadiloj.

483
00:37:45,057 --> 00:37:48,452
Kompreneble ekzistas homoj kiuj estas multe pli riĉaj ol la aviadiluloj.

484
00:37:48,538 --> 00:37:54,929
Kelkaj estas tiom riĉaj ke ili eĉ pripensas vojaĝi kiel turistoj en la kosmon.

485
00:37:54,935 --> 00:37:59,999
Kaj la enspeza diferenco inter la aviadiluloj kaj la plej riĉaj tie

486
00:38:00,010 --> 00:38:05,019
estas preskaŭ same granda kiel ĝi estas inter la aviadiluloj ĉi tie

487
00:38:05,030 --> 00:38:08,095
kaj la plej malriĉaj tiuflanke.

488
00:38:08,200 --> 00:38:13,925
Nu, la plej grava aspekto por memori el tiu ĉi grafikaĵo estas la jena:

489
00:38:13,963 --> 00:38:18,135
Por montri tion al vi mi bezonas mian ŝtupetaron.

490
00:38:18,335 --> 00:38:22,999
Foje bezonatas ankaŭ iom da malnova, bone funkcianta teknologio.

491
00:38:23,274 --> 00:38:26,250
Jen.

492
00:38:29,023 --> 00:38:33,114
Nun mi atingis la supron.

493
00:38:33,152 --> 00:38:39,834
La problemo por ni vivante kun $100 tage estas, ke kiam ni rigardas malsupren

494
00:38:39,953 --> 00:38:44,773
al tiuj kiuj havas $10 aŭ $1 ili aspektas same malriĉaj.

495
00:38:44,900 --> 00:38:46,800
Ni ne kapablas vidi la diferencon.

496
00:38:46,850 --> 00:38:50,767
Aspektas kvazaŭ ĉiu vivas kun la sama monkvanto.

497
00:38:50,802 --> 00:38:52,710
Kaj oni diras "ho, ili ĉiuj estas malriĉaj".

498
00:38:52,826 --> 00:38:59,592
Ne, mi povas certigi al vi, ĉar mi renkontis homojn kaj parolis kun homoj kiuj vivas ĉi-sube

499
00:38:59,708 --> 00:39:04,693
kaj mi povas aserti al vi, ke la ĉi-subaj homoj

500
00:39:04,700 --> 00:39:10,999
ili scias tre bone, kiom multe pli bone vivo estus se ili progresus de $1 al $10.

501
00:39:11,000 --> 00:39:13,147
La dekobla enspezo!

502
00:39:13,148 --> 00:39:16,594
Tio estas grandega diferenco.

503
00:39:16,620 --> 00:39:22,667
Por kompreni tion, ĝuste tion Olivia kaj Andre provas fari nun.

504
00:39:22,741 --> 00:39:27,162
Ĉiu malgranda paŝo laŭ ĉi tiu linio

505
00:39:27,200 --> 00:39:30,362
de la ŝuoj al la biciklo

506
00:39:30,390 --> 00:39:36,435
ŝajne malgranda el fora distanco havas gravan efikon al iliaj vivoj.

507
00:39:36,550 --> 00:39:46,152
Kaj se Andre kaj Olivia akirus tiun biciklon tio rapidigus ilin al pli bona vivo kaj bonfarto tiudirekten.

508
00:39:47,356 --> 00:39:53,900
Hodiaŭ Andre kaj Olivia prepariĝas por vendi la rikoltaĵon de sezamo kiun ili kultivis dum multaj monatoj.

509
00:39:54,500 --> 00:39:58,200
La prezo antaŭe estis je 25 metikaloj.

510
00:39:58,600 --> 00:40:01,500
Ĉi-jare ĝi estas pli bona.

511
00:40:02,000 --> 00:40:05,300
Ni esperas ĝin vendi je 40-45 metikaloj.

512
00:40:05,985 --> 00:40:11,901
Sed Andre kaj Olivia devas esti atentaj por ricevi la ĝustan prezon.

513
00:40:12,400 --> 00:40:19,800
Ni eltrovis, ke iuj aĉetantoj manipulis la pesilon.

514
00:40:20,100 --> 00:40:25,800
Do, se ni pesas ĝin mem kaj ĝi pezas 10 kilogramojn,

515
00:40:26,000 --> 00:40:35,500
poste alportas ĝin al la aĉetontoj, eble tiuj dirus al ni ke estas 7 aŭ 8.

516
00:40:36,183 --> 00:40:38,865
Andre estos faranta la vendadon.

517
00:40:38,936 --> 00:40:44,900
Kaj espereble la lastan fojon li bezozas helpon por transporti la rikoltaĵon al la bazaro.

518
00:40:48,005 --> 00:40:51,400
Andre devas agi sprite nun.

519
00:40:53,000 --> 00:40:57,400
Ho, ho, amiko mia! Faru la kalkuladon dece!

520
00:40:57,974 --> 00:41:02,713
La negoco faritas. Kaj Andre ĝojas pri la ricevita prezo.

521
00:41:06,300 --> 00:41:08,800
Nun mi elspezos mian monon!

522
00:41:10,354 --> 00:41:15,021
Estas la momento cele al kiu la familio tiom penige laboris.

523
00:41:32,974 --> 00:41:37,722
La vojiro de Andre al la bazaro postulis tutan matenon de piedirado.

524
00:41:37,800 --> 00:41:42,661
Nun, dum malpli ol horo li povas bicikli hejmen.

525
00:41:49,700 --> 00:41:52,000
Vi aĉetis biciklon!

526
00:41:52,300 --> 00:41:54,000
Jes, karulino, mi aĉetis biciklon!

527
00:42:02,043 --> 00:42:05,496
La biciklon oni tuj ekuzas.

528
00:42:05,520 --> 00:42:08,399
La infanoj alportas akvon per ĝi.

529
00:42:08,440 --> 00:42:11,813
Andre transportas pli da rikoltaĵoj al la bazaro.

530
00:42:11,900 --> 00:42:17,724
Kaj, same grave, Olivia kaj Andre povas nun facile atingi siajn lecionojn por plenaĝuloj

531
00:42:17,750 --> 00:42:23,149
do povas pli bone lerni kalkuli, legi kaj skribi.

532
00:42:24,700 --> 00:42:30,700
Nun mi celas ŝpari por aĉeti motorciklon por veturigi mian edzinon kaj miajn infanojn.

533
00:42:32,400 --> 00:42:34,100
Tio estas mia sekva celo.

534
00:42:39,372 --> 00:42:45,741
Estas grandioze vidi kiel Olivia kaj Andre pedalas for de la ekstrema malriĉeco.

535
00:42:45,850 --> 00:42:49,465
Kaj ili uzas la biciklon por iri al legokapabligaj lecionoj.

536
00:42:49,500 --> 00:42:54,647
Edukado tiom gravas por la progreso de homoj kaj nacioj.

537
00:42:55,249 --> 00:43:00,558
Sed kiom da homoj scias, kiel efektive evoluis edukado en la mondo?

538
00:43:00,600 --> 00:43:04,768
Tempo por la granda brita nescio-enketo denove.

539
00:43:04,810 --> 00:43:05,739
Ek.

540
00:43:05,774 --> 00:43:11,163
Ni demandis: kiu elcentaĵo de la plenaĝuloĵ en la mondo scipovas legi kaj skribi?

541
00:43:11,685 --> 00:43:17,700
Ĉu mi povas demandi la aŭskultantaron? Kiom el vi taksas ke 20%? Levu la manojn!

542
00:43:18,000 --> 00:43:20,394
40% ?

543
00:43:21,700 --> 00:43:23,962
60% ?

544
00:43:23,963 --> 00:43:26,923
Kaj 80% ? Ah, jes, jes.

545
00:43:27,121 --> 00:43:30,647
Jen la rezulto de la brita muestro.

546
00:43:35,947 --> 00:43:42,955
Nun uzeblas la rezulto de la brita enketo por eltrovi la korektan respondon, ĉu ne?

547
00:43:43,072 --> 00:43:46,922
Kompreneble, 80% estas la ĝusta respondo.

548
00:43:46,950 --> 00:43:50,808
Vi almenaŭ klare superis la britan averaĝon.

549
00:43:51,492 --> 00:43:55,300
Jes, 80% de la monda loĝantaro nuntempe scipovas legi kaj skribi.

550
00:43:55,310 --> 00:43:59,834
Legkapablo estas je 80%, fakte la plej aktuala nombro estas iom pli alta.

551
00:43:59,912 --> 00:44:04,530
Do, se mi estus komparinta tion kun la ĉimpanzoj denove, nu ...

552
00:44:04,542 --> 00:44:08,300
ankoraŭfoje vi havas nur hazardajn rezultojn por la ĉimpanzoj.

553
00:44:08,340 --> 00:44:12,834
Sed vi ricevas trioblan kvanton de koraktaj respondoj ol de la britoj.

554
00:44:13,352 --> 00:44:17,125
Kaj nun la universitatuloj.

555
00:44:17,189 --> 00:44:20,364
Eble ili scias tion ... ve, eĉ pli malbone.

556
00:44:20,477 --> 00:44:24,250
Kion do oni instruas en britaj universitatoj?

557
00:44:24,282 --> 00:44:31,132
La komuna vido concerne la mondon estas eksdata je pluraj jardekoj. La amasinformiloj preterlasis komuniki tion.

558
00:44:31,488 --> 00:44:35,423
Sed eble tio okazis ĉar la mondo tiom rapide ŝanĝiĝas.

559
00:44:35,430 --> 00:44:37,366
Sinjorinoj kaj sinjoroj,

560
00:44:37,398 --> 00:44:41,171
Mi donos al vi mian absolute preferatan diagramon.

561
00:44:41,190 --> 00:44:48,863
Mi montros al vi la historion de 200 landoj dum 200 jaroj ene de malpli ol unu minuto.

562
00:44:48,880 --> 00:44:55,179
Mi havas akson por enspezo. Mi havas akson por vivodaŭro.

563
00:44:55,190 --> 00:44:59,551
Mi komencas en 1800, kaj jen ĉiuj landoj.

564
00:44:59,580 --> 00:45:04,409
Kaj tiam en 1800 ĉiu estis sube en la malriĉa kaj malsana angulo, ĉu vi vidas?

565
00:45:04,420 --> 00:45:06,595
Mallonga vivodaŭro, malmulte da mono.

566
00:45:06,708 --> 00:45:09,186
Kaj jen la efiko de la industria revolucio.

567
00:45:09,200 --> 00:45:15,178
Kompreneble, la landoj en okcidenta Eŭropo altigas sian bonstaton, sed ne iĝas multe pli sanaj komence.

568
00:45:15,291 --> 00:45:18,822
Kaj tiuj sub koloniinisma regado neniel profitas tie.

569
00:45:18,935 --> 00:45:21,170
Ili restas tie en la malsana kaj malriĉa angulo.

570
00:45:21,202 --> 00:45:27,243
Kaj nun sano malrapide kreskas, ĝi altiĝas ĉi tien kaj ni eniras la novan jarcenton.

571
00:45:27,280 --> 00:45:31,600
Kaj la terura Unua Mondmilito kaj post tio la ekonomia regreso.

572
00:45:31,800 --> 00:45:34,200
Kaj poste la Dua Mondmilito.

573
00:45:34,500 --> 00:45:36,858
Ho. Kaj nun sendependiĝo.

574
00:45:36,900 --> 00:45:41,473
Kaj kun sendependeco sano kreskas pli rapide ol iam en tiuj aliaj landoj.

575
00:45:41,520 --> 00:45:47,384
Kaj nun sekvas la rapida ekonomia rekapto de Ĉinio kaj latinamerikaj landoj.

576
00:45:47,593 --> 00:45:49,003
Jen ili alvenas.

577
00:45:49,050 --> 00:45:53,213
Kaj Barato sekvas tie kaj ankaŭ la afrikaj landoj sekvas.

578
00:45:53,260 --> 00:45:56,500
Estas miriga ŝango okazinta en la mondo.

579
00:45:56,550 --> 00:46:02,800
Vidu, je la antaŭo ĉi tie ni nun havas Usonon kaj Brition, sed ili ne plu moviĝas tiom rapide.

580
00:46:02,801 --> 00:46:05,406
La rapide moviĝantaj estas ĉi tie en la mezo.

581
00:46:05,450 --> 00:46:08,968
Ĉinio moviĝas rapidege por rekapti. Kaj Bangladeŝo ...

582
00:46:09,000 --> 00:46:14,750
Vidu, Bangladeŝo jam estas ĉi tie, nun sufiĉe sana kaj ekkomencante rapidan ekonomian kreskon.

583
00:46:15,010 --> 00:46:20,499
Kaj Mozambiko... Jes, Mozambiko estas malantaŭe tie, sed nun rapide moviĝanta en la ĝustan direkton.

584
00:46:20,856 --> 00:46:24,952
Sed ĉio kion mi montras al vi estas landaj averaĝoj.

585
00:46:25,066 --> 00:46:29,648
Kio pri homoj? Ĉu ankaŭ homoj havas pli bonan vivon?

586
00:46:29,681 --> 00:46:34,263
Mi montros al vi nun ion, kio ekscitegas min estante statistikisto.

587
00:46:34,377 --> 00:46:39,000
Mi montros al vi la distribuon de enspezoj. La diferencon inter homoj.

588
00:46:39,100 --> 00:46:42,359
Kaj por tion fari, mi remetos la bobelon je 50 jaroj

589
00:46:42,380 --> 00:46:45,354
kaj tiam ni rigardos nur al mono.

590
00:46:45,380 --> 00:46:51,100
Kaj por fari tion necesas etendi kaj alĝustigi la akson, ĉar la plej riĉa estas tiom riĉa kaj la plej malriĉa tiom malriĉa,


591
00:46:52,100 --> 00:46:55,231
do la diferenco estos pli granda ol je la landoj.

592
00:46:55,265 --> 00:47:00,332
Kaj nun ni faligu la landojn ĉi-tien - jen Usono -

593
00:47:00,350 --> 00:47:03,408
kaj sternu por montri la amplekson ene de la lando.

594
00:47:03,450 --> 00:47:06,484
Kaj mi faligas ĉiujn landojn de la Amerikoj.

595
00:47:06,490 --> 00:47:10,370
Kaj nun vi povas spekti, de la plej riĉa ĝis la plej malriĉa persono.

596
00:47:10,486 --> 00:47:15,228
Kaj la alteco ĉi-tie montras kiom da personoj troviĝas je ĉiu enspeznivelo.

597
00:47:15,263 --> 00:47:18,800
Kaj nun ni faligu Eŭropon.

598
00:47:19,000 --> 00:47:22,900
Kaj supren mi metos Afrikon.

599
00:47:23,278 --> 00:47:29,500
Kaj fine, la regionon kun plej multe da homoj, plej supre, Azion.

600
00:47:29,990 --> 00:47:36,100
Nu, en 1963 la mondo konsistis el du ĝiboj:

601
00:47:36,144 --> 00:47:40,075
unue, la plej riĉa ĝibo, ĝi estas kiel kamelo, ĉu ne?

602
00:47:40,111 --> 00:47:44,042
La unua ĝibo ĉi-tie kun la plej riĉaj ĉefe estas Eŭropo kaj la Amerikoj.

603
00:47:44,060 --> 00:47:49,062
Kaj la plej malriĉa ĝibo tie estas ĉefe Azio kaj Afriko.

604
00:47:49,423 --> 00:47:51,896
Kaj la limo de malriĉeco estis tie.

605
00:47:52,095 --> 00:47:58,086
Ĉu vi povas vidi kiom da homoj ekzistis en ekstrema malriĉeco antaŭ 50 jaroj?

606
00:47:58,087 --> 00:48:00,074
Kaj la plejmulto el ili estis en Azio.

607
00:48:00,110 --> 00:48:06,147
Kaj homoj diris ke Azio neniam eliros malriĉecon, ekzakte kiel kelkaj diras tion ankoraŭ nun pri Afriko.

608
00:48:06,160 --> 00:48:07,928
Nu, kio okazis?

609
00:48:07,965 --> 00:48:09,466
Mi lanĉas la mondon.

610
00:48:09,503 --> 00:48:15,053
Kaj vi povas vidi ke multaj homoj estas nasktitaj en malriĉecon, sed Azio iras al pli granda enspezo

611
00:48:15,090 --> 00:48:19,101
kaj unu miliardo eliras ekstreman malriĉecon tiamaniere

612
00:48:19,300 --> 00:48:24,121
kaj la tuta fasono de la mondo ŝanĝiĝas, kaj la kamelo estas morta!

613
00:48:24,150 --> 00:48:27,360
Ĝi renaskiĝis kiel dromedaro.

614
00:48:27,640 --> 00:48:30,518
Kaj kion vi vidas ĉi tie, do,

615
00:48:30,636 --> 00:48:36,024
estas la varianco de la plej riĉaj, tio estas la plimulto de homoj en la mezo,

616
00:48:36,142 --> 00:48:40,963
kaj estas nun multe pli malgranda proporcio de la mondo en ekstrema malriĉeco.

617
00:48:41,000 --> 00:48:46,307
Sed atentu, daŭre tio estas multaj homoj: pli ol unu miliardo da homoj en ekstrema malriĉeco.

618
00:48:46,668 --> 00:48:52,866
Nun la demando estas: ĉu tiu "moviĝo el ekstrema malriĉeco" povos nun daŭradi

619
00:48:52,867 --> 00:48:57,238
por tiuj en Afriko kaj eĉ por la novaj miliardoj en Afriko?

620
00:48:59,380 --> 00:49:06,630
Mi opinias ke eblas, eĉ probablas, ke la plejmulto da landoj en Afriko ankaŭ leviĝos el malriĉeco.

621
00:49:06,630 --> 00:49:12,298
Necesos saĝan agadon kaj gigantan investadon, sed ĝi povas realiĝi.

622
00:49:14,427 --> 00:49:19,735
La multnombraj landoj de Afriko ne ĉiuj progresas samrapide.

623
00:49:20,000 --> 00:49:24,350
Malmultaj progresas rapidege, aliaj estas kaptitaj en konfliktoj.

624
00:49:24,351 --> 00:49:28,722
Sed la plimulto, tiel kiel Mozambiko, nun konstante progresas.

625
00:49:30,910 --> 00:49:35,281
Kaj kio pri la nutrado de ĉiuj novaj Afrikanoj estontece?

626
00:49:35,363 --> 00:49:41,600
Jes, ekzistas manko nun, sed samtempe multe da potencialo.

627
00:49:42,002 --> 00:49:49,400
Agrokultura produktaĵo estas nur ono de tio, kio eblus kun pli bona teknologio.


628
00:49:53,095 --> 00:49:57,386
Kaj la riveroj de Afriko apenaŭ estas utiligataj por akvumado.

629
00:49:57,399 --> 00:50:05,483
Unu tagon Afriko povus zumi pro rikoltaj draŝmaŝinoj kaj traktoroj kaj kultivi nutraĵojn por pliaj miliardoj.

630
00:50:05,888 --> 00:50:10,989
Kaj bonvolu ne pensi ke mi estas la sola kiu opinias ke Afriko povos sukcesi.

631
00:50:10,999 --> 00:50:20,463
Unuiĝintaj Nacioj estas fiksontaj novan oficialan celon: forigi ekstreman malriĉecon ene de 20 jaroj.

632
00:50:21,030 --> 00:50:26,698
Ĉiuj komprenas, ke tio estas grandega defio, sed mi serioze kredas, ke ĝi eblas.

633
00:50:27,993 --> 00:50:29,937
Imagu se tio okazus.

634
00:50:30,017 --> 00:50:34,957
Nu, kion ni vidis ĝis nun estas, ke la riĉa fino moviĝas ...

635
00:50:34,990 --> 00:50:40,949
kaj la mezo ... ĝi moviĝas. Sed tiu plej malriĉa fino restas.

636
00:50:41,919 --> 00:50:46,860
Estas ĉi tie en ekstrema malriĉeco kie ni trovas preskaŭ la tutan analfabetecon.

637
00:50:46,990 --> 00:50:51,394
Ĉi tie ni trovas altan infanmortecon kaj ankoraŭ po multajn bebojn naskitajn de virinoj.

638
00:50:51,558 --> 00:50:58,927
Estas kvazaŭ ekstrema malriĉeco memreproduktiĝas se vi ne ĉesigas ĝin rapide.

639
00:50:58,928 --> 00:51:05,200
Sed Andre kaj Olivia kaj tiaj homoj laboras tiom forte por eskapi de ĝi,

640
00:51:05,220 --> 00:51:10,992
kaj se ili nur povas akiri la ĝustan helpon de sia registaro kaj de la mondo ĝenerale

641
00:51:10,999 --> 00:51:18,884
kun aferoj kiel lernejo, sano, vakcinoj, vojoj, elektro, kontraŭkoncipiloj,

642
00:51:19,015 --> 00:51:25,443
tiam ili sukcesos, sed ili ĉefe sukcesos per sia propra diligenta laborado.

643
00:51:25,493 --> 00:51:31,921
Jen ni iras ... sekvas Andre kaj Olivia trans la linion.

644
00:51:31,950 --> 00:51:36,698
Ĝi estas ebla, ene de kelkaj jardekoj. Jes!

645
00:51:36,800 --> 00:51:40,660
Sed eliri malriĉecon estas nur la komenco.

646
00:51:40,664 --> 00:51:46,333
Homoj volas daŭrigi laŭ ĉi tiu linio al bona vivo.

647
00:51:46,384 --> 00:51:49,225
Sed kion signifas bona vivo?

648
00:51:50,756 --> 00:51:57,727
Por plej multaj homoj en la mondo la bona vivo al kiu ili strebas signifos pli da maŝinoj kaj multe pli da energikonsumo.

649
00:51:58,043 --> 00:52:06,715
Do jen problemo. Ĉar ĉio ĉi aldoniĝas al unu el la grandaj minacoj por la estonteco: severa klimata ŝanĝiĝo.

650
00:52:06,950 --> 00:52:11,816
80% de la energio uzata de la mondo estas ankoraŭ fosiliaj fueloj,

651
00:52:11,970 --> 00:52:17,160
kaj la scienco montras, ke la klimato eble ŝanĝiĝos draste en la estonteco

652
00:52:17,190 --> 00:52:24,800
pro la ellaso de karbona dioksido el la daŭra bruligado de ĉiuj tiuj fosiliaj fueloj.

653
00:52:26,416 --> 00:52:31,281
Mi ne estas la plej bona persono por diri al vi, kiom malbone estos la klimata ŝanĝo

654
00:52:31,355 --> 00:52:34,358
nek estas mi fakulo pri kiel malhelpi ĝin.

655
00:52:34,513 --> 00:52:42,212
Kion mi ja povas fari estas montri al vi datumojn por komprenigi vin, kiu ellasas la karbonan dioksidon.

656
00:52:42,250 --> 00:52:44,641
Mi montros tion.

657
00:52:44,670 --> 00:52:49,350
Vi memoras la mezurilon de la plej malriĉa miliardo ĝis la plej riĉa miliardo

658
00:52:49,411 --> 00:52:53,884
de tiu, kiu apenaŭ povas pagi ŝuojn ĝis tiu, kiu flugas per aviadiloj

659
00:52:53,945 --> 00:53:02,548
Nu ĉi tio montras la tutan kvanton da fosiliaj fueloj uzataj en la mondo dum unu jaro:

660
00:53:02,690 --> 00:53:05,301
karbo, nafto kaj tergaso.

661
00:53:05,362 --> 00:53:09,187
Kaj ĝi reprezentas pli-malpli la totalan ellason de karbona dioksido.

662
00:53:09,250 --> 00:53:13,154
Nun, kiom da ĝi estas uzata de la plej riĉa miliardo?

663
00:53:14,105 --> 00:53:16,150
Duono.

664
00:53:16,291 --> 00:53:18,903
Nun la dua plej riĉa miliardo.

665
00:53:18,950 --> 00:53:21,332
La duono de kio restas.

666
00:53:21,392 --> 00:53:24,004
Kaj vi komprenas kiom uzas la tria: la duonon de kio restas.

667
00:53:24,226 --> 00:53:28,214
Kaj la aliaj uzas apenaŭ ion ajn.

668
00:53:28,250 --> 00:53:37,687
Tio estas rondigitaj nombroj, sed ĝi klare montras, ke preskaŭ ĉiuj fosiliaj fueloj estas uzataj ĉi tie de la 1, 2, 3 plej riĉaj miliardoj.

669
00:53:37,688 --> 00:53:40,197
Pli ol 85 elcentojn ili uzas.

670
00:53:40,200 --> 00:53:47,646
Nun la plej riĉa miliardo almenaŭ ĉesis kreski, sed ni ankoraŭ devos vidi, ĉu ili malkreskos.

671
00:53:47,649 --> 00:53:52,909
Kaj dum la venontaj jardekoj estas la ekonomia kresko de tiuj du

672
00:53:52,950 --> 00:53:57,443
kiu plialtigos la uzon de fosiliaj fueloj kaj la ellason de karbona dioksido.

673
00:53:57,527 --> 00:54:03,273
Eĉ se tiuj ĉi tie eliros ekstreman malriĉecon kaj pliriĉiĝos ĝis la motorciklo

674
00:54:03,276 --> 00:54:07,807
tio ne multe kontribuos al la ellaso de karbona dioksido.


675
00:54:07,810 --> 00:54:15,013
Kaj rilate la kreskon de la loĝantaro, la plimulto de la aldonaj miliardoj dum la sekvaj 40 jaroj estos en ĉi tiu grupo.

676
00:54:15,078 --> 00:54:19,999
Sed tamen, se vi demandas homojn je la plej riĉa fino ili ŝajne ĉion miskomprenas.

677
00:54:20,017 --> 00:54:24,709
Ili malsuprenrigardas al la mondo, el siaj tre altaj emisioj, kaj jen ili diras:

678
00:54:24,750 --> 00:54:30,296
"Ho, tiuj je la alia flanko, vi ne povas vivi kiel ni, vi detruos la planedon".

679
00:54:30,866 --> 00:54:37,907
Vidu, mi trovas la argumenton de la homoj ĉi tie progresantaj multe pli ĝusta kaj logika.

680
00:54:38,072 --> 00:54:42,846
Ili diras: "Ve! Kiuj vi estas, dirante al ni ke ni ne povas vivi kiel vi?

681
00:54:43,335 --> 00:54:48,109
Vi prefere mem ŝanĝiĝu unue se vi volas ke ni agu alimaniere."

682
00:54:50,460 --> 00:54:56,125
Plenumendas multaj bazaj kondiĉoj por havi bonan vivon, kiujn miliardoj en la mondo ankoraŭ ne havas.

683
00:54:56,128 --> 00:55:02,926
La vilaĝo kaj la domo de Andre kaj tiom multaj similaj eĉ ne havas elektron.

684
00:55:03,577 --> 00:55:06,893
Mozambiko havas grandegajn karborezervojn


685
00:55:06,999 --> 00:55:13,937
kaj se ĝi kaj la aliaj plej malriĉaj landoj konstruas pageblajn novajn energicentralojn bruligante karbon pro elektro kaj industrio


686
00:55:14,021 --> 00:55:19,767
mi ne opinias, ke iu ajn, kiu mem ellasas pli da karbona dioksido intermiksiĝu.

687
00:55:19,770 --> 00:55:26,001
Nun mi starigos al vi du demandojn, kiujn mi ofte demandas al miaj svedaj gestudentoj.

688
00:55:26,247 --> 00:55:31,479
La unua estas: kiom el vi ne veturis per aviadilo ĉi-jare?

689
00:55:33,615 --> 00:55:35,232
Ho.

690
00:55:35,477 --> 00:55:39,766
Relative mulmultaj aranĝiĝas sen flugi. Do la sekva demando estas:

691
00:55:39,768 --> 00:55:45,982
Kiom el vi restis for de lavmaŝinoj kaj lavis permane ĉiujn littutokjn,

692
00:55:45,984 --> 00:55:48,886
vestaĵojn kaj tolaĵojn dum la lasta jaro?

693
00:55:50,281 --> 00:55:52,870
Mi atendis tion, neniu.

694
00:55:53,034 --> 00:55:59,105
Ĉiu kiu povas permesi tion al si uzas lavmaŝinon, eĉ la fanatikaj mediprotektantoj.

695
00:55:59,795 --> 00:56:03,437
Kaj mi ankoraŭ nun memoras la tagon, kiam mia familio ekhavis lavmaŝinon.

696
00:56:03,520 --> 00:56:07,080
Estis la 1a de novembro 1952.

697
00:56:07,083 --> 00:56:11,209
Avinjo estis invitita esti la unua kiu plenigu la maŝinon.

698
00:56:11,455 --> 00:56:15,338
Ŝi estis lavinta permane sian tutan vivon por familio de 9 personoj.

699
00:56:15,422 --> 00:56:24,002
Kaj pleniginte la maŝinon ŝi sidiĝis sur tabureton kaj ŝi spektis la tutan programon dum unu horo.

700
00:56:24,010 --> 00:56:26,269
Ŝi estis tute sorĉita.

701
00:56:26,300 --> 00:56:32,018
Por mia patrino tio ankaŭ signifis multe pli da libera tempo por fari aliajn aferojn.

702
00:56:32,183 --> 00:56:37,119
Ŝi povis legi librojn al mi, mi kredas ke tio igis min profesoro.

703
00:56:37,200 --> 00:56:40,762
Ne mirigas, ke ni diris dankon ŝtalfabriko,

704
00:56:40,800 --> 00:56:45,539
dankon lavpulvorofabriko, dankon elektrocentralo.

705
00:56:47,566 --> 00:56:49,587
Nu...

706
00:56:49,995 --> 00:56:57,116
Pripensante kien ĉio ĉi kondukas nin, mi havas nur unu etan modestan konsilon al vi,

707
00:56:57,120 --> 00:57:00,922
apud ĉio alia: rigardu la datumojn.

708
00:57:00,925 --> 00:57:02,865
Rigardu la faktojn pri la mondo.

709
00:57:02,900 --> 00:57:11,042
Kaj vi vidos kie ni estas hodiaŭ kaj kiel ni povas antaŭeniri kun ĉiuj ĉi miliardoj sur nia mirinda planedo.

710
00:57:12,342 --> 00:57:16,144
La defioj de ekstrema malriĉeco estis draste reduktitaj

711
00:57:16,145 --> 00:57:21,200
kaj nun la unuan fojon dum historio ni havas la povon ĉesigi ĝin por ĉiam.

712
00:57:22,625 --> 00:57:27,479
La defio de kreskanta loĝantaro fakte estas jam solvata,

713
00:57:27,563 --> 00:57:31,100
la nombro da infanoj ĉesis kreski.

714
00:57:31,150 --> 00:57:36,687
Kaj koncerne la defion de klimata ŝanĝo, ni ankoraŭ povas eviti la plej malbonan.

715
00:57:37,125 --> 00:57:44,226
Sed tio postulas ke la plej riĉaj kiel eble plej frue

716
00:57:44,250 --> 00:57:51,675
trovos manieron alĝustigi sian uzon de resursoj kaj energio al nivelo kiu, paŝon post paŝo,

717
00:57:51,690 --> 00:57:57,748
taŭgas por 10 miliardoj aŭ 11 miliardoj antaŭ la fino de ĉi tiu jarcento.

718
00:57:57,934 --> 00:58:01,230
Mi neniam nomis min optimisto,

719
00:58:01,334 --> 00:58:03,983
sed mi ja diras ke mi estas eblisto.

720
00:58:03,984 --> 00:58:08,193
Kaj mi ankaŭ diras ke la mondo estas pli
bona ol multaj el vi pensas.

721
00:58:08,459 --> 00:58:11,432
Koran dankon!