0:00:04.780,0:00:10.400
Ni vivas en mondo de nehaltigebla ŝanĝo.

0:00:11.334,0:00:15.155
Amasa migrado de homoj al novaj urbegoj

0:00:15.158,0:00:18.327
kiu plenigas ĉielstrebajn konstruaĵojn

0:00:18.500,0:00:21.436
kaj vastajn domaĉarojn.

0:00:21.440,0:00:25.760
Grandaj deziroj por brulaĵoj kaj manĝaĵo,

0:00:25.770,0:00:28.500
neantaŭvidebla klimatŝanĝo

0:00:29.000,0:00:35.087
kaj ĉio tio en mondo, [br]kie la loĝantaro daŭre kreskas.

0:00:36.460,0:00:38.277
Ĉu ni maltrankviliĝu?

0:00:38.280,0:00:41.516
Ĉu ni timu?

0:00:42.660,0:00:46.100
Kiel ni interpretu kaj komprenu ĉion?

0:00:52.501,0:00:59.000
7 miliardoj da homoj nun vivas sur nia [br]planedo. Ĉu ĝi ne estas bela?

0:00:59.010,0:01:03.500
Sed kiam kelkaj homoj pensas pri la mondo [br]kaj ĝia estonteco, ili panikas!

0:01:03.510,0:01:06.267
Aliaj preferas ne pensi pri tio entute.

0:01:06.280,0:01:09.800
Sed ĉi-vesperon mi montros al vi kiel [br]vere statas la mondo.

0:01:09.971,0:01:13.000
Mia nomo estas Hans Rosling. Mi estas [br]statistikisto ĉe...

0:01:13.010,0:01:15.036
NE, NE, NE, NE... Ne malŝaltu!

0:01:15.040,0:01:19.509
Per la plej novaj datumoj de ĉiuj landoj,[br]mi montros al vi la mondon nove.

0:01:19.510,0:01:22.654
Mi rakontos al vi kiel [br]la mondloĝantaro ŝanĝiĝas

0:01:22.656,0:01:27.622
kaj kion la datumoj de hodiaŭ diras pri [br]la estonteco de la mondo.

0:01:27.630,0:01:32.500
Sendube ni havas grandegajn[br]defiojn antaŭ ni

0:01:32.730,0:01:36.693
sed feliĉe la estonteco eble [br]ne estos tiom senespera

0:01:36.800,0:01:42.400
kaj la homaro jam fartas [br]pli bone ol multaj el vi supozas!

0:01:44.000,0:01:45.400
Ne paniku!

0:01:45.500,0:01:47.300
La vero pri la mondloĝantaro

0:01:47.400,0:01:49.740
kun profesoro Hans Rosling

0:01:51.495,0:01:53.350
Beboj.

0:01:53.355,0:01:55.170
Ĉiu estas beno.

0:01:55.300,0:01:59.000
Sed multaj homoj pensas, [br]ke la loĝantaro kreskas senbremse.

0:01:59.500,0:02:02.400
Kelkaj eĉ parolas pri loĝantara bombo!

0:02:03.450,0:02:05.800
Ĉu ili pravas?

0:02:08.000,0:02:11.810
Do kiel ni statas pri la loĝantaro [br]hodiaŭ? Kaj kiel ni alvenis ĉi tien?

0:02:11.900,0:02:16.279
Mi rakontos al vi historion [br]pri ĉiu, kiu iam ajn vivis.

0:02:16.345,0:02:20.200
Nu, almenaŭ dum la lastaj kelkmil jaroj.

0:02:20.250,0:02:21.700
Ek!

0:02:21.800,0:02:25.122
Jen du aksoj.

0:02:25.123,0:02:33.194
Ĉi tiu estas tempo en jaroj, kaj ĉi tiu [br]estas la mondloĝantaro en miliardoj.

0:02:33.240,0:02:41.404
en la jaro 10 000 antaŭ Kristo, [br]kiam ekestis la unuaj terkultivistoj,

0:02:41.420,0:02:45.338
la arĥeologoj kredas ke la [br]mondloĝantaro estis nur 10 milionoj.

0:02:45.340,0:02:49.488
Imagu: 10 milionoj! Tio estas [br]kiel Svedio de hodiaŭ!

0:02:49.490,0:02:53.000
Mondo de nur svedoj!

0:02:53.414,0:03:01.385
Jarmiloj pasis... Kun bienistoj, manĝaĵo[br]kaj homoj, grandaj imperioj ekestis.

0:03:01.390,0:03:06.110
Egipto, Ĉinio, Barato, kaj finfine Eŭropo.

0:03:06.120,0:03:09.672
Kaj la loĝantaro kreskadis, [br]sed malrapidege.

0:03:09.682,0:03:13.772
Kaj ĉi tie mi haltas, en la jaro 1800.

0:03:13.782,0:03:19.972
Ĉar en la jaro 1800 la mondloĝantaro iĝis[br]unu miliardo.

0:03:19.982,0:03:28.693
Imagu... Ĉiu tia tempo, la kresko estis [br]nur frakcio de procento, dum jarmiloj.

0:03:28.699,0:03:35.460
En 1800, kun la industria revolucio, ĉio [br]ŝanĝiĝis kaj la loĝantaro rapide kreskis.

0:03:35.504,0:03:39.308
Dum apenaŭ 100 jaroj [br]ĝi atingis 2 miliardojn.

0:03:39.315,0:03:43.273
Kaj tiam, kiam mi estis en lernejo, [br]estis 3 miliardoj.

0:03:43.283,0:03:49.658
Multaj homoj diris: "La planedo ne povas [br]subteni pli." - diris ankaŭ la spertuloj.

0:03:49.685,0:03:52.128
Sed jen kio okazis...

0:03:52.133,0:03:58.609
Ni iĝis 4 miliardoj... 5 miliardoj... [br]6 miliardoj... 7 miliardoj!

0:03:58.620,0:04:05.380
Imagu... Pli ol duono de la mondloĝantaro [br]aldoniĝis dum mia vivtempo.

0:04:05.407,0:04:08.992
Kaj la numero daŭre altiĝas.

0:04:10.414,0:04:15.595
Plejparto de la kresko, lasttempe, [br]estis en aziaj landoj.

0:04:15.619,0:04:21.438
Kiel ĉi tie, en Bangladeŝo, kie la [br]loĝantaro triobliĝis dum mia vivtempo.

0:04:21.466,0:04:27.504
De 50 millionoj al pli ol 150 milionoj.

0:04:28.288,0:04:32.780
Ĝi nun estas unu el la landoj kun [br]la plej densa loĝantaro de la mondo.

0:04:32.790,0:04:40.031
Ĉirkaŭ 15 milionoj loĝas jam en la [br]homdensa ĉefurbo Dhaka.

0:04:40.100,0:04:48.470
Homoj ĉi tie, enurbe aŭ enkampare,[br]intense zorgas pri la familigrandeco.

0:04:49.819,0:04:52.150
Sed nova Bangladeŝo ekaperas...

0:04:52.168,0:04:59.100
Kiel la familio Khan. Patrino [br]Taslima, filinoj Tanjina kaj eta Sadia.

0:04:59.200,0:05:03.602
Kaj patro Hannan.

0:05:04.500,0:05:07.500
"Virinoj bezonas pli da tempo por [br]pretiĝi ol viroj"

0:05:08.500,0:05:12.800
"Se vi simple forigas ĝin, kial vi [br]surmetas ŝminkon?

0:05:14.176,0:05:17.736
Ambaŭ, Talisma kaj Hannan, [br]mem venas el grandaj familioj,

0:05:17.738,0:05:21.500
Sed ili decidis havi nur du gefilojn.

0:05:21.700,0:05:25.402
En Bangladeŝo estas [br]devizo kiun oni aŭdas ĉie

0:05:26.200,0:05:29.300
"Ne pli ol du infanoj, [br]unu estas eĉ pli bone"

0:05:34.000,0:05:36.600
"Estas bonŝanco havi nur du filinojn

0:05:37.000,0:05:39.500
"Se mi havus pli, do mi ne povus pagi."

0:05:39.900,0:05:42.000
"Kun du infanoj, [br]mi povas aĉeti kion ili volas."

0:05:47.000,0:05:50.300
"Miaj poŝoj nun estas malplenaj!"

0:05:50.812,0:05:56.002
Taslima kaj Hannan partoprenas [br]kulturan ŝanĝon el grandaj familioj

0:05:56.010,0:05:59.728
Kaj por Taslima, tio ankaŭ iĝis laboro.

0:05:59.740,0:06:03.525
Ŝi laboras por la registara [br]Familia Planado Servo

0:06:03.527,0:06:06.583
kiu dungas virinojn kiel ŝin en ĉiu vilaĝo

0:06:06.691,0:06:14.295
Ŝi iras de pordo al pordo helpante [br]al aliuloj havi pli malgrandajn familiojn.

0:06:15.000,0:06:16.600
Kiam estis via lasta menstruo?

0:06:16.900,0:06:19.000
Ĝi estis je 22a.

0:06:19.300,0:06:21.000
Vi ne uzas ion kontraŭ-[br]koncipmetodon?

0:06:21.500,0:06:23.200
Ĉu ne estos problemo se vi [br]iĝas graveda?

0:06:23.600,0:06:25.900
Mi ne gravediĝas facile.

0:06:26.400,0:06:28.400
Sed vi jam havas du filojn.

0:06:28.800,0:06:31.000
Mi ne havas tempon por iri al la hospitalo.

0:06:31.500,0:06:35.622
Taslima oferas konsilon, [br]moralan apogon kaj

0:06:35.850,0:06:38.400
plej grave, gamon da [br]kontraŭkoncipiloj.

0:06:39.800,0:06:43.000
Vi jam havas tri filinojn, [br]ĉu vi vere volas havi pli da infanoj?

0:06:45.200,0:06:46.400
Tio dependas de la patro.

0:06:46.500,0:06:50.200
Vi naskas, kial ĝi dependas de li?

0:06:50.600,0:06:53.200
Vi devas suferi la doloron, ne li.

0:06:53.700,0:06:55.122
Kiu devas suferi la doloron?

0:06:55.900,0:06:59.600
Se mi suferas la doloron, [br]sed li volas filon, kion mi povas fari?

0:07:00.000,0:07:04.600
Jen piloloj, glutu ilin je komenco[br]de via periodo.

0:07:10.000,0:07:13.300
"Estas malfacila kiam [br]ili estas malpli edukitaj.

0:07:13.700,0:07:16.200
Sed la mesaĝo disvastiĝas iom post iom.

0:07:17.270,0:07:23.468
Do, kiom sukcesaj Taslima kaj Bangladeŝo [br]estas en malgrandigado de fekundeco?

0:07:23.487,0:07:26.089
TIo estas la nombro da beboj po virino.

0:07:26.108,0:07:28.912
En Svedio ni komencis [br]la Gapminder Foundation

0:07:28.914,0:07:33.717
por atingebligi mondajn datumojn [br]kaj komprenigi ilin por ĉiuj.

0:07:33.749,0:07:37.712
Do, mi povas montri situacion [br]en Bangladeŝo kaj kio okazis.

0:07:37.720,0:07:41.375
Jen, horizontala akso, beboj po virino

0:07:41.427,0:07:44.853
El 1 al 2... 7 ĝis 8.

0:07:44.871,0:07:48.936
kaj la vertikala akso estas vivdaŭro.

0:07:48.937,0:07:53.557
vivekspekto, kiom da tempo [br]ĵus naskita ekspektas vivi.

0:07:53.692,0:07:56.111
El 30 ĝis 90

0:07:56.111,0:08:00.093
Do, ni komencas en 1972,

0:08:00.115,0:08:04.970
gravega jaro por Bangladeŝo, la unua [br]kompleta jaro de sendependeco.

0:08:04.980,0:08:08.400
Tiu jaro, Bangladeŝo estis tie

0:08:08.500,0:08:11.489
kaj ili havis averaĝe 7 bebojn po virino

0:08:11.522,0:08:14.949
kaj vivdaŭro estis malpli ol 50 jaroj.

0:08:14.984,0:08:17.336
Kio okazis post la sendependiĝo?

0:08:17.386,0:08:22.309
Ĉu vivo plilongiĝis? [br]Infanoj malpliiĝis?

0:08:22.326,0:08:25.000
Jen la datumoj. Ek, Bangladeŝo!

0:08:25.010,0:08:28.669
Certe, vivo plilongiĝas kaj [br]beboj, malpli... 6... 5...

0:08:28.680,0:08:30.941
kaj vivo eĉ pli longa... 4... 3...

0:08:30.941,0:08:37.443
kaj nun estas ĉe preskaŭ 2. Estas 2.2.[br]Kaj vivekspekto estas 70.

0:08:37.480,0:08:43.325
Estas nekredebla! En 40 jaroj, [br]Bangladeŝo iris

0:08:43.357,0:08:48.131
de 7... 6... 5… 4… 3… 2…

0:08:48.150,0:08:52.248
Miraklo okazis en Bangladeŝo!

0:08:52.300,0:08:56.690
Ĉu nur en Bangladeŝo?[br]Nu, mi montros al vi la tutan mondon.

0:08:56.700,0:09:02.376
Mi reeniras 50 jarojn, al 1963.

0:09:02.390,0:09:04.863
Jen ĉiuj el la landoj.

0:09:04.890,0:09:13.037
La verdaj estas Ameriko, nordo kaj sudo.[br]Flavaj Eŭropo, oriento kaj okcidento.

0:09:13.049,0:09:20.915
Blua Afriko, nordo, sudo de Saharo. [br]Ruĝa Azio, kun Aŭstralio kaj Novzelando.

0:09:20.986,0:09:25.400
La grandeco de la bublo montras[br]grandecon de la popolo. Vidu:

0:09:25.428,0:09:31.636
La pli grandaj tie estas Ĉinio kaj Barato.[br]Bangladeŝo estas tuj malantaŭ.

0:09:32.121,0:09:38.211
En 1963 la averaĝo da beboj naskitaj[br]je virino en la mondo estis 5.

0:09:38.293,0:09:41.700
Sed estis dividita mondo...[br]Ĉu vi vidas tion?

0:09:41.800,0:09:49.002
La landoj ĉi tie, la evoluitaj, havis[br]malgrandajn familiojn kaj longajn vivojn.

0:09:49.073,0:09:55.340
Kaj estis la evoluantaj landoj,[br]kun grandaj familioj kaj mallongaj vivoj.

0:09:55.350,0:09:57.827
Kaj malmultaj landoj estis en la mezo.

0:09:57.839,0:10:00.078
Sed nun ni vidos kio okazis.

0:10:00.089,0:10:02.328
Mi ekos la mondon!

0:10:02.399,0:10:03.986
Ek!

0:10:03.998,0:10:07.890
Vi vidas ke Ĉinio, la granda bublo, [br]ekhavos pli bonan sanon kaj

0:10:07.904,0:10:10.974
kiam ili komencos familiplanadon,[br]familioj iĝas pli malgrandaj.

0:10:10.987,0:10:13.900
La granda verda, rigardu Meksikon,[br]venas nun!

0:10:14.095,0:10:16.957
Jen Brazilo, ankaŭ la verda en [br]Latinameriko.

0:10:16.970,0:10:22.169
Jen Barato sekvas. La grandaj ruĝaj [br]estas aziaj landoj survojantaj tien.

0:10:22.200,0:10:25.439
Multaj afrikanoj estas daŭre en[br]"multaj beboj pro virino".

0:10:25.440,0:10:29.500
Nun Bangladeŝo preterpasas Barato[br]al la vojo al la malgranda familio.

0:10:29.705,0:10:33.363
Kaj nun preskaŭ ĉiu lando

0:10:33.436,0:10:36.502
Ho! La tertremo en Haiti!

0:10:36.516,0:10:41.537
Kaj nun ĉiuj estas tie.[br]Kia ŝanĝo!

0:10:42.084,0:10:47.578
Hodiaŭ, la averaĝo en la mondo[br]estas 2.5.

0:10:47.592,0:10:51.902
Antaŭ kvindek jaroj estis kvin.

0:10:52.004,0:10:59.157
La mondo ŝanĝiĝis: la averaĝa numero da[br]beboj pro virinoj iris de 5 al 2.5.

0:10:59.171,0:11:04.192
Kaj daŭre malkreskas... Kia granda ŝanĝo!

0:11:04.220,0:11:11.300
Homoj pensas ke Bangladeŝo kaj similaj[br]kandoj estas centroj de popolkreska bombo.

0:11:11.372,0:11:13.491
Ili ne povus pli malpravi.

0:11:13.563,0:11:17.459
Por mi, sanlaboristoj kiel [br]Sinjorino Taslima kaj ŝiaj kolegoj,

0:11:17.470,0:11:23.738
kiuj prenis iliajn landojn de tiu flanko -[br]la tutan vojon - en nur jardekoj

0:11:23.810,0:11:28.713
al pli bona sano kaj malgrandaj familioj,[br]ili estas la herooj de nia tempo!

0:11:28.785,0:11:32.326
Estas nekredebla ŝanĝo, kio okazis.

0:11:32.339,0:11:36.057
Ni ne plu loĝas en dividita mondo.

0:11:36.544,0:11:41.802
Sed kiom multe homoj scias pri tia[br]mirinda ŝanĝo?

0:11:41.816,0:11:50.500
En Gapminder ni ne nur montras datumojn,[br]ni mezuras kion homoj scias pri la mondo.

0:11:50.523,0:11:56.788
Ni faris la unuan demandaron en Svedio.[br]La rezultoj estis deprimigaj.

0:11:56.800,0:12:04.429
Ni faris nian duan en Britio. Ni havis[br]altajn esperojn, ĉar britoj estis ĉie.

0:12:04.501,0:12:06.916
Ni pensis ke ni ricevus bonajn rezultojn[br]ĉi tie.

0:12:06.950,0:12:12.898
La unu demando estis: kiom da beboj[br]havas la virinoj averaĝe en Bangladeŝo?

0:12:13.000,0:12:19.300
Kaj ni donis kvar alternativojn:[br]2.5, 3.5, 4.5 aŭ 5.5

0:12:19.500,0:12:22.450
Jen la rezultoj de la brita demandaro.

0:12:28.458,0:12:33.420
Sed vi scias la ĝustan respondon:[br]estas 2.5

0:12:33.450,0:12:37.507
Nur 12 procentoj de la britoj pravis.[br]

0:12:37.520,0:12:43.489
Ni pensis ke eble estas malbone edukitaj [br]homoj, kiuj malbonigis la rezulton.

0:12:43.500,0:12:49.531
Do ni disdividis tiujn, kiuj iris al bonaj [br]britaj universitatoj kaj havis degree?

0:12:49.545,0:12:55.632
Kaj jen. La rezulto.

0:12:57.541,0:13:00.785
Se io, ili estis eĉ pli malbonaj!

0:13:00.799,0:13:04.931
Kaj nun vi eble pensus, ke al britoj[br]mankas scio pri la mondo.

0:13:04.950,0:13:07.182
Ne, ne!

0:13:07.196,0:13:11.683
Kio se ni demandintus ĉi tiun[br]ĉimpanzon kaj liaj amikoj?

0:13:11.697,0:13:18.021
Mi skribintus malsamajn respondojn ĉe [br]bananoj kaj lasus ili ĉiuj elekti po unu.

0:13:18.035,0:13:20.923
Jen la rezulto, kiun mi ricevintus.

0:13:20.950,0:13:23.766
Kompreneble ĉimpanzoj nenion [br]scias pri Bangladeŝo.

0:13:29.052,0:13:34.487
Sed hazarde, ili elektus dufoje [br]pli ĝustaj respondoj ol la britoj.

0:13:35.620,0:13:42.500
Pli ol duono de la britoj pensas[br]ke estas 4.5 aŭ pli.

0:13:43.149,0:13:48.703
La problemo ne estas manko [br]da scio, sed antaŭjuĝoj.

0:13:48.797,0:13:52.300
La britoj ne povas imagi,[br]nek diveni

0:13:52.325,0:13:57.726
ke virinoj en Bangladeŝo havas 2.5 bebojn [br]averaĝe. Kaj vere estas jam 2.2.

0:13:57.728,0:14:04.894
Tio estas kion la britoj ne scias: ke [br]Taslima kaj ŝia familio estas la normo.

0:14:04.908,0:14:12.120
Kaj ne nur tie, sed ĉie en la mondo. [br]En Brazilo, familioj kun du infanoj.

0:14:12.150,0:14:16.088
Vjetnamio, familioj kun du infanoj.

0:14:16.103,0:14:21.656
Kaj eĉ en Barato, la plej ofta grandeco [br]de familioj estas hodiaŭ du infanoj.

0:14:21.671,0:14:26.217
Kaj ĉe la afrika kontinento, kiam vi iras[br]al grandaj urboj kiel Addis Abeba.

0:14:26.600,0:14:29.593
Estas malpli ol 2 infanoj po virino[br]en Addis Abeba.

0:14:29.600,0:14:34.213
Ili povas esti islamanoj, budhistoj, [br]hinduoj, kristanoj...

0:14:34.228,0:14:39.400
Ne estas unu religio, unu kulturo, unu [br]kontinento

0:14:39.405,0:14:41.020
kie 2-infanaj familioj ne [br]povas okazi.

0:14:42.000,0:14:45.680
Tiu ŝanĝo de grandaj al[br]2-infanaj familioj

0:14:45.702,0:14:51.200
estas unu el la plej gravaj aferoj kio[br]okazis en la mondo dum mia vivo.

0:14:51.227,0:14:54.500
Estas neniam antaŭe vidita en [br]homa historio!

0:14:59.600,0:15:02.515
Jen ni, reen en Bangladeŝo.[br]Lasu nin trovi la kialojn

0:15:02.800,0:15:09.867
por tia historia kaj daŭra ŝanĝo [br]de grandaj al malgrandaj familioj.

0:15:10.500,0:15:17.686
Preskaŭ ĉiu knabino en islama Bangladeŝo,[br]kiel 15-jaraĝa Tanjina, iras al lernejo.

0:15:17.755,0:15:24.693
La registaro eĉ pagas familiojn monon[br]por lasi la filinojn post baza edukado.

0:15:25.000,0:15:31.400
En la lernejo de Tanjina, nun estas pli[br]da knabinoj ol knaboj.

0:15:33.500,0:15:36.300
Kia tipo da familio tio estas?

0:15:36.400,0:15:37.700
Granda familio!

0:15:38.000,0:15:40.500
Ĉu al ili mankos manĝaĵo?

0:15:40.900,0:15:43.550
Vi ne povas maltrafi la celon de [br]tia leciono.

0:15:44.600,0:15:47.800
Kia tipo da familio estas tia?

0:15:48.000,0:15:49.000
Ĉu ili havos problemojn?

0:15:49.600,0:15:50.500
Ne!

0:15:51.104,0:15:57.500
Edukado estas efika kaj ankaŭ estas [br]novaj ŝancoj por inoj en Bangladeŝo.

0:15:57.916,0:16:04.726
Malgraŭ malegalecoj, estas pli da [br]laborebloj kaj Tanjina havas altajn celojn.

0:16:05.000,0:16:08.000
Mi amas iri al la lernejo.

0:16:09.000,0:16:12.200
En la tempo de mia patrino,[br]ili june edziniĝis.

0:16:12.400,0:16:14.500
Ili ne havis eblon studi

0:16:15.200,0:16:19.950
Sed nun ni povas havi grandajn revojn[br]de iĝi kuracisto aŭ inĝeniero.

0:16:20.129,0:16:24.984
Pli kaj pli da junulinoj ĉi tie vidas[br]ke aferoj povas esti malsamaj por ili

0:16:26.500,0:16:30.700
Mi ne povas kompreni ke vi[br]edziniĝis kun 17 jaroj.

0:16:30.800,0:16:34.500
Mi ne povus imagi edziniĝi en nur[br]du jaroj.

0:16:34.500,0:16:36.000
Estas neimagebla.

0:16:36.800,0:16:38.700
Ni ne komprenis tiam.

0:16:39.000,0:16:41.000
Sed homoj scias pli bone nun.

0:16:42.700,0:16:47.000
Do en kia aĝo vi pripensas edziĝi?

0:16:47.500,0:16:49.000
Dudekkvin

0:16:50.000,0:16:53.300
Mi finos mian edukadon kaj ekhavos laboron

0:16:54.100,0:16:56.400
Mi iĝos kuracisto kaj poste edziniĝos.

0:16:56.900,0:16:58.800
Vi estas tiom inteligenta!

0:17:03.299,0:17:09.457
Estas mirinda vidi Taslima tiom esperplena[br]pri la estonteco de ŝiaj filinoj.

0:17:09.460,0:17:15.084
Sed estas unu esenca ŝanĝo, surbaze de la [br]ŝanĝo en Bangladeŝo.

0:17:15.086,0:17:19.500
Estas grandega plibonigo de infantravivo.

0:17:24.208,0:17:30.062
Nun estas Ramadano, la islama monato[br]da fasto kaj introspekto.

0:17:30.124,0:17:37.058
En tia grava tempo, Hanan helpas siajn [br]gepatrojn prizorgi la familian tombejon.

0:17:37.900,0:17:40.200
Premu la teron per viaj manoj,

0:17:40.319,0:17:47.957
Tri el la gefratoj de Hanan mortis kiam [br]ili estis tre junaj. Ili entombiĝis ĉi tie.

0:17:48.500,0:17:50.500
Ili mortis de morbilo.

0:17:51.200,0:17:54.400
Ni ploris multege, estis tiom trista.

0:17:55.000,0:17:57.500
Se kuracistoj estintus, ili povintus esti[br]kuracitaj

0:17:57.700,0:17:59.000
Eble unu travivintus

0:17:59.500,0:18:02.800
Kiel mi povas forgesi? Mi memoros ilin[br]mian tutan vivon.

0:18:03.093,0:18:06.080
Kiam la gepatroj de Hanan estis juna paro,

0:18:06.243,0:18:11.974
1 el 5 infanoj en Bangladeŝo mortis[br]antaŭ atingi 5 jarojn.

0:18:11.978,0:18:17.484
Ĉiu familio vivis kun la senĉesa timo[br]perdi unu aŭ pli el la infanoj.

0:18:18.400,0:18:21.600
Vi daŭre havis unu infanon post la alian.

0:18:21.800,0:18:24.500
Kiam unu mortis, ne restis nur unu.

0:18:25.300,0:18:27.400
Tiel estis.

0:18:28.000,0:18:33.300
Ni ne pensis ke ni havis tro da infanoj,[br]aŭ pri kiel ilia estonteco estos

0:18:36.383,0:18:44.495
En la lastaj jardekoj Bangladeŝo baza sano[br]multe progresis, specife infantravivo.

0:18:44.510,0:18:48.498
Vakcinoj, kuraciloj de infektoj kaj[br]pli bona nutrado kaj higieno

0:18:48.500,0:18:51.260
savis la vivon de milionoj da infanoj.

0:18:51.990,0:18:57.243
Kaj kiam gepatroj vidas ke iliaj infanoj[br]verŝajne travivos

0:18:57.270,0:19:02.041
la plej granda obstaklo al familiplanado [br]fine malaperis.

0:19:02.070,0:19:08.500
Eĉ en la domaĉoj de Dhaka, virinoj nun [br]havas averaĝe nur du infanoj.

0:19:14.000,0:19:16.525
Infantravivo estas la ŝlosilo.

0:19:17.000,0:19:18.900
Lasu nin iri reen en historio.

0:19:18.950,0:19:24.791
Kial la loĝantare de la mondo tiom[br]malrapide kreskis antaŭ 1800?

0:19:24.810,0:19:30.003
Tra historio, ĉiuj el la dokumentoj[br]montras ke averaĝe

0:19:30.010,0:19:33.794
du gepatroj havis ses infanojn.

0:19:33.810,0:19:38.710
Sed tio aspektas kiel ege rapida kresko[br]de la loĝantaro. Do kial ne kreskis?

0:19:38.740,0:19:47.358
Ĉar 1... 2... 3... 4 de la infanoj mortis[br]antaŭ kreski por mem iĝi gepatroj.

0:19:47.380,0:19:51.900
Homoj en la pasinteco ne vivis en[br]ekologia ekvilibro kun la naturo,

0:19:51.916,0:19:55.057
ili mortis en ekologia ekvilibro kun[br]naturo.

0:19:55.700,0:19:59.086
Estis vere tragika!

0:19:59.120,0:20:02.995
Sed kun la industria revolucio,[br]tio ŝanĝiĝis.

0:20:03.010,0:20:10.636
Pli bonaj salajroj, pli da manĝaĵo, [br]kranakvo, pli bona higieno, sapo, medicinaj pliboniĝoj

0:20:10.680,0:20:16.618
Pro pliboniĝoj, kial la loĝantaro kreskis?[br]Ĉu kial ili havis pli da infanoj?

0:20:16.667,0:20:26.688
Ne! En 1963 kiam mi estis en lernejo,[br]infanoj po virino malkreskis al 5.

0:20:26.700,0:20:31.886
Kaj la kialo por rapida popolkresko [br]estis la pliboniĝo en infantravivo.

0:20:31.900,0:20:35.025
4 travivis tiam.

0:20:35.100,0:20:39.823
Sed ankoraŭ 1 de 4 mortis,[br]estis daŭre terura.

0:20:39.850,0:20:49.000
Nur en la lastaj jardekoj plejparte de la[br]landoj progresis en infantravivo.

0:20:49.500,0:20:52.554
Do nun ni alproksimiĝas al nova ekvilibro.

0:20:52.580,0:20:58.714
Kaj estas bona ekvilibro: du gepatroj [br]averaĝe havas du infanojn kiuj travivas

0:20:58.750,0:21:01.730
Ni havas familiojn en [br]vere feliĉa ekvilibro.

0:21:01.732,0:21:05.900
Tio estas la plej kutima familia situacio[br]en la mondo nuntempe.

0:21:05.901,0:21:09.494
Kaj kio tio signifas por la estonteco?

0:21:09.510,0:21:13.370
Mi montros al vi nian plej bonan [br]projekcion en la estonteco,

0:21:13.374,0:21:19.208
de la plej bonaj demografiistoj de la [br]Popola Divisio de la Unuiĝintaj Nacioj.

0:21:19.412,0:21:20.866
Kaj aspektas tiel.

0:21:20.892,0:21:27.618
Unue daŭrigas tiel, al 8... al 9... [br]kaj poste iras tien...

0:21:27.880,0:21:29.851
Sed vidu: malrapidiĝas!

0:21:29.854,0:21:33.837
Je la fino de la jarcento ĝi pli platiĝas.

0:21:33.880,0:21:37.568
Kaj se ni iras pli proksimen, vi vidos

0:21:37.590,0:21:43.669
ke ni esperas malrapidiĝon kaj la fino[br]de rapida popolkresko.

0:21:45.059,0:21:49.533
Sed kompreneble tio estas projekcio kun[br]granda malcerteco.

0:21:49.536,0:21:55.373
Sed ni estas certaj ke la fino de rapida[br]popolkresko venas ĉi tiun jarcenton.

0:21:55.755,0:21:59.993
Kaj ĉio pro la efiko de la falanta kvoto[br]de infanhavado.

0:21:59.999,0:22:02.007
Jen, vidu, se ni revenas

0:22:03.015,0:22:05.798
mi montros tion pere de la [br]kvanto da infanoj en la mondo.

0:22:05.810,0:22:09.589
La numero da infanoj de 0 al 15 jaraĝaj.

0:22:09.800,0:22:12.254
Jen ili venas. Vidu:

0:22:12.643,0:22:17.320
La numero da infanoj malrapide kreskis...[br]kaj poste rapide kreskis...

0:22:17.322,0:22:19.630
Je la fino de la jarcento ĉi tie

0:22:19.632,0:22:22.619
estis du bilionoj da infanoj en la mondo

0:22:22.630,0:22:29.800
Por mi estis vere grava jaro, ĉar tiam[br]Doris naskiĝis, mia unua nepino.

0:22:29.880,0:22:34.971
Ŝi naskiĝis en vere speciala tempo[br]por infanoj de la mondo.

0:22:35.211,0:22:40.540
Ĉar la specialigitaj demografoj taksas[br]ke ekde tia jaro

0:22:40.545,0:22:44.745
la kvanto de infanoj daŭrigos tiel.

0:22:44.748,0:22:47.114
Ne plu kreskos.

0:22:47.115,0:22:52.385
Je la fino de la jarcento, ni daŭre havos[br]2 bilionoj da infanoj en la mondo.

0:22:52.446,0:22:59.730
Kiam Doris naskiĝis, la mondo eniris[br]la tempon de infankulmino.

0:23:00.087,0:23:02.980
La kvanto de infanoj ne kreskas.

0:23:02.989,0:23:05.890
Nu, tio konfuzigos vin.

0:23:05.900,0:23:13.000
Ĉar... kiel la loĝantaro povas kreski tiel,[br]se la kvanto de infanoj ne kreskas?

0:23:13.020,0:23:15.784
De kie venos la plenkreskuloj?

0:23:15.842,0:23:19.989
Por klarigi tion, mi lasos la tro belajn[br]digitalajn aĵojn

0:23:19.999,0:23:26.386
kaj montros al vi vere povan edukan[br]materialon kiun ni kreis.

0:23:26.400,0:23:30.220
Mi montros al vi la mondan [br]loĝantaron, sinjorinoj kaj sinjoroj...

0:23:30.222,0:23:33.901
En la formo de ŝaŭmblokoj.

0:23:35.222,0:23:39.890
Unu bloko estas unu miliardo

0:23:39.910,0:23:44.155
Kaj tio signifas ke ni havas pli ol 2 [br]miliardoj da infanoj en la mondo

0:23:44.180,0:23:49.663
Kaj ni havas 2 miliardoj inter 15 kaj[br]30 jaroj

0:23:49.674,0:23:51.617
Tio estas rondigitaj nombroj.

0:23:51.628,0:23:54.230
1 miliardo inter 30 kaj 45 jaroj,

0:23:54.232,0:23:57.836
1 miliardo inter 45 kaj 60 jaroj

0:23:57.966,0:24:03.167
kaj mia bloko: 60 jaroj kaj pli aĝa.[br]Jen je la supra parto.

0:24:03.297,0:24:05.654
Tio estas la monda popolo hodiaŭ.

0:24:05.725,0:24:09.563
Vi povas vidi ke 3 miliardoj mankas[br]ĉi tie.

0:24:09.600,0:24:12.535
Nur malmultaj mankas ĉar ili mortis.

0:24:12.540,0:24:15.960
Plejparte el ili mankas ĉar ili neniam [br]naskiĝis.

0:24:16.090,0:24:22.052
Ĉar antaŭ 1980 estis multe malpli[br]da infanoj naskitaj en la mondo,

0:24:22.054,0:24:24.695
ĉar estis malpli da virinoj,[br]kiuj naskis infanojn.

0:24:24.700,0:24:26.800
Do jen estas hodiaŭ.

0:24:26.810,0:24:29.400
Nu, kio okazos en la estonteco?

0:24:29.475,0:24:32.130
Ĉu vi scias kio okazos al maljunuloj[br]kiel mi?

0:24:32.939,0:24:34.291
Ili mortos!

0:24:34.310,0:24:38.496
Jes! Estis iu ĉi tiu kiu laboras en [br]malsanulejoj.

0:24:38.566,0:24:40.746
Do... Ili mortas!

0:24:40.800,0:24:45.781
La resto iĝas 15 jaroj pli aĝaj kaj[br]havos 2 miliardojn da infanoj.

0:24:46.740,0:24:49.749
Tiuj estas maljunaj, tempo por morti.

0:24:49.800,0:24:53.900
Kaj tiuj iĝas 15 jaroj pli aĝaj kaj[br]havos 2 miliardojn da infanoj.

0:24:53.900,0:24:58.561
kaj ĉi tiu mortas. La aliaj... 15 jaroj [br]pli aĝaj kaj havos 2 miliardojn infanojn.

0:24:58.580,0:25:00.041
Ho!

0:25:00.125,0:25:02.765
Sen altigi la nombro da infanoj,

0:25:02.800,0:25:05.608
sen plilongigi la longeco de la vivo,

0:25:05.633,0:25:11.353
ni havas 3 miliardoj pli pri tio granda[br]kaj neevitebla kresko da plenkreskuloj.

0:25:11.390,0:25:15.440
Kio okazas kiam grandaj junaj generacioj[br]plenkreskiĝas.

0:25:15.465,0:25:21.100
Jen unu plia detalo, bona novaĵo por tiuj,[br]kiuj estas aĝaj, kiel mi.

0:25:21.507,0:25:24.876
Oni taksas ke maljunuloj vivos iomete [br]pli longe.

0:25:24.900,0:25:28.667
Do ni devas aldoni 1 miliardo por la[br]maljunuloj ĉi tie supre.

0:25:28.911,0:25:32.635
Kaj mi senespere esperas ke mi estos[br]parto de tiu grupo.

0:25:32.642,0:25:38.617
Ĉar tiel mi povas vivi longe kaj legi [br]jarstatistikojn kiam ili ĉiujare raportiĝas.

0:25:38.694,0:25:46.328
Sed kiam mi parolas kun multaj bonaj[br]aktivuloj por la medio, kio zorgas

0:25:46.394,0:25:50.798
ili ofte diras al mi ke ni devas halti[br]la popolkreskiĝon je 8 miliardoj

0:25:50.800,0:25:55.998
Kiam mi parolas kun ili... Unue, ili ne [br]scias ke ni jam atingis la infanpinton

0:25:56.000,0:26:03.900
kaj ili estas tute nekonsciaj ke la resto de[br]la kresko estas neevitable plenkreskuloj

0:26:03.905,0:26:10.198
Do ni pli-malpli atingos tiun kvanton [br]da homoj

0:26:10.850,0:26:15.766
Do, ni scios kiom multe da miliardoj[br]estos. Sed kie ili vivos?

0:26:16.128,0:26:19.497
Nun kaj en la estonteco.

0:26:21.281,0:26:25.894
Jen la mondo. Jen la sep miliardoj.

0:26:26.434,0:26:33.061
De la sep miliardoj, 1 vivas en Ameriko,[br]nordo kaj sudo kune.

0:26:33.068,0:26:37.681
1 en Eŭropo, 1 en Afriko,

0:26:37.695,0:26:41.531
kaj 4 en Azio.

0:26:41.538,0:26:43.735
Tio estas nuntempe. Kiel ni [br]povas memori tion?

0:26:43.740,0:26:47.513
Mi havas unu simplan manieron:[br]mi metas la nombrojn tiel

0:26:47.550,0:26:51.304
kaj mi diras ke estas la pinkodo [br]de la mondo: 1114.

0:26:51.607,0:26:55.272
Nun, kio okazos mezo de la jarcento?

0:26:55.336,0:26:57.342
Tion ni scias sufiĉe bone.

0:26:57.350,0:27:02.080
Eŭropo... Neniu kresko. Fakte, la [br]eŭropa popolo malkreskas.

0:27:02.100,0:27:06.490
En Ameriko, iom malpli da homoj.[br]Plejparte pensiuloj en Sudameriko.

0:27:06.492,0:27:09.790
Do estas preskaŭ neniu diferenco,[br]preskaŭ la samon.

0:27:09.800,0:27:13.005
En Azio ni havos 1 miliardon pli,

0:27:13.046,0:27:16.322
kaj poste la kresko en Azio [br]finiĝas.

0:27:16.363,0:27:21.238
En Afriko, en la venontaj 40 jaroj,[br]la popolo duobliĝos.

0:27:21.457,0:27:25.088
Nun... je la fino de la jarcento

0:27:25.100,0:27:29.767
Nu, ni scias ke ne estos pli en Eŭropo,[br]nek en Ameriko, nek en Azio...

0:27:29.868,0:27:34.600
Sed en Afriko, laŭ la datumoj de hodiaŭ, [br]estos plia duobligo.

0:27:34.606,0:27:39.628
Do estos 4 miliardoj en Afriko

0:27:39.640,0:27:45.440
je 2100 kaj verŝajne tiu pinkodo [br]iĝos 1145.

0:27:45.978,0:27:49.900
En 2100 estos vere malsama mondo.

0:27:49.946,0:27:53.987
La homoj kiuj vivos en kion mi nomiĝas[br]la malnova okcidento,

0:27:53.999,0:27:58.666
en okcidenta Eŭropo kaj norda Ameriko, [br]estos malpli ol 10 procentoj de la mondo.

0:27:58.772,0:28:03.464
80 procentoj de la monda popolo vivos[br]en Azio kaj Afriko.

0:28:03.570,0:28:07.314
Sed, ĉu estos sufiĉe da rimedoj por[br]vivteni ilin?

0:28:07.700,0:28:13.770
Nu, tio estos grandega defio kaj nenio[br]alvenos aŭtomate.

0:28:13.877,0:28:21.500
Sed mia versio de tio estas ke estos[br]ebla por tiuj miliardoj vivi bone kune.

0:28:28.763,0:28:36.593
Certe estas ebla vidi la potencialon de[br]riĉa kaj paca Azio, kun 5 miliardoj

0:28:36.610,0:28:39.791
Japanio, Suda Koreio kaj aliaj jam [br]estas riĉaj.

0:28:39.800,0:28:49.446
Sekvante ilian vojon al riĉeco, grandaj [br]partoj de Ĉinio, Barato, Indonezio...

0:28:49.494,0:28:54.954
Eĉ en malpli riĉaj aziaj landoj, pli kaj[br]pli ekhavas sufiĉe bonan vivon.

0:28:56.780,0:29:02.500
Sed kio pri la estonta Afriko, de tiom[br]multe kiel 4 miliardoj?

0:29:02.700,0:29:07.688
Ĉu ne plejparte el ili vivos en terura[br]malriĉeco?

0:29:07.737,0:29:11.716
Mi vidis enorman malriĉecon en Afriko.

0:29:11.750,0:29:19.390
Antaŭ 30 jaroj mi pasigis la du plej [br]intensajn jarojn de mia kuracista vivo

0:29:19.391,0:29:24.806
en unu el la plej malriĉaj landoj, [br]Mozambiko, je la orientafrika marbordo.

0:29:24.820,0:29:33.039
Mozambiko estis ĵus sendependiĝinta post [br]longa milito kontraŭ la kolonia povo Portugalio.

0:29:33.100,0:29:41.276
Mi deĵoris kiel unu el du kuracistoj, ambaŭ [br]ni eksterlandanoj, por 300.000 homoj.

0:29:41.300,0:29:47.436
Kaj jen la tiama hospitalo. Mia edzino [br]ankaŭ laboris tie kiel akuŝisto.

0:29:47.484,0:29:49.864
Jen la tuta personaro de la hospitalo.

0:29:49.900,0:29:57.623
Tiuj blanke vestitaj bonŝancis dum la kolonia periodo ricevi profesian trejnadon de minimume unu jaro.

0:29:57.680,0:30:01.295
La aliaj ... multaj el ili eĉ ne kapablis legi kaj skribi.

0:30:01.310,0:30:05.796
Sed ili ĉiuj laboris kun tiom [br]da sindediĉo kaj motiviĝo!

0:30:05.964,0:30:11.956
Sed la pacientoj venis kun la [br]plej aĉaj malsanoj de malriĉego

0:30:11.968,0:30:15.195
kaj niaj resursoj ofte ne sufiĉis.

0:30:15.210,0:30:21.962
Kaj precipe miaj kapabloj kiel juna kuracisto [br]ne plenumis la bezonojn de la pacientoj.

0:30:21.963,0:30:25.723
Mozambiko ankoraŭ nun [br]estas tre malriĉa lando.

0:30:25.724,0:30:30.595
Sed la aferoj treege pliboniĝis [br]ekde mia ĉeesto antaŭ 30 jaroj.

0:30:36.193,0:30:42.767
Unue, nun ekzistas tute nova hospitalo [br]en la urbo kie mi laboris antaŭ 30 jaroj.

0:30:44.000,0:30:50.117
La nova, multe pli granda hospitalo havas[br]15 kuracistojn, 11 el ili mozambikanoj.

0:30:50.119,0:30:53.938
La tuta personaro nun estas bone trejnita.

0:30:55.450,0:31:00.853
La direktoro de la hospitalo estas [br]D-ro Cashimo, la obstetrikisto.

0:31:02.000,0:31:04.000
Ĉio montras ...

0:31:04.300,0:31:06.200
ke estos ...

0:31:06.500,0:31:08.000
ĝemeloj!

0:31:08.665,0:31:13.031
La transformiĝo ĉi tie mirigas min!

0:31:14.000,0:31:16.000
Ni havas servojn de urĝecmedicino,[br]

0:31:16.400,0:31:19.500
pediatrio kaj ortopedia kirurgio.

0:31:20.700,0:31:24.600
Ni havas grandajn laboratoriojn kaj [br]apotekon laborante dum 24h ĉiutage.

0:31:24.800,0:31:31.985
Ili rutine savas naskantajn virinojn per[br]cezera sekco, tio estis miatempe neebla.

0:31:34.000,0:31:37.500
Nuntempe, ni povas fari tion ĉi tie, [br]kun profesia teamo

0:31:38.000,0:31:45.000
en operaciejo same bone [br]ekipita kiel ĉie ajn en la mondo.

0:31:47.973,0:31:51.666
Ĉio tiom multe pliboniĝis.

0:31:51.690,0:31:56.600
Kiu naskiĝas en Mozambiko [br]hodiaŭ atendos pli brilan estontecon.

0:32:00.339,0:32:05.162
Ne nur pro pli bona sano, sed [br]ankaŭ pro kreskiganta ekonomio

0:32:05.190,0:32:07.545
kun viglaj havenoj kaj merkatoj

0:32:07.547,0:32:11.500
kaj novaj industrioj kun [br]multaj novaj laborpostenoj.

0:32:15.650,0:32:20.474
Mi scias ke eble vi pensas ke tiaj [br]bonnovaĵoj nur koncernas urbegojn kaj urbojn.

0:32:20.476,0:32:22.142
Kaj tio veras!

0:32:22.144,0:32:26.968
La plej granda defio estas en la kamparaj [br]regionoj, kie loĝas la plejmulto da homoj.

0:32:27.268,0:32:30.185
Sed aferoj ŝanĝiĝas ankaŭ ĉi tie.

0:32:33.166,0:32:39.062
For en kampara norda Mozambiko [br]situas la distrikto de Mogovolas.

0:32:40.137,0:32:45.300
Tio estas la hejmo de Olivia, [br]Andre kaj ilia juna familio.

0:32:46.750,0:32:51.496
Kiel tiom multe da aliaj malriĉuloj en [br]la mondo, Olivia kaj Andre estas agraruloj

0:32:51.516,0:32:56.262
kies manĝaĵo dependas [br]de kion ili kultivas.

0:33:00.036,0:33:04.246
Estas la 4-a frumatene [br]kaj la tagaj taskoj vokas.

0:33:06.769,0:33:09.489
Andre direktiĝas rekte al la kampoj.

0:33:09.688,0:33:12.706
Olivia unue iras alporti akvon.

0:33:12.726,0:33:16.500
Ambaŭ devas marŝi mejlojn por atingi ion.

0:33:17.900,0:33:20.500
Mi bezonas du horojn por alveni.

0:33:21.600,0:33:25.800
Se tie estas okupata, [br]foje necesas du horojn.

0:33:28.000,0:33:31.600
Kiam mi revenas, mi lacas kaj malsatas.

0:33:33.703,0:33:39.682
Sen iu alia transportilo [br]ĉio devas esti portata.

0:33:42.540,0:33:46.653
Olivia kaj Andre havas ok infanojn.

0:33:46.680,0:33:50.049
Fekundeco estas ankoraŭ tre alta [br]multloke en kampara Afriko.

0:33:50.080,0:33:54.517
Estas la plej malriĉaj familioj kiuj bezonas [br]manĝigi la plej grandan nombron da buŝoj.

0:33:54.854,0:33:59.045
Ĉion ŝpareblan tiu familio vendos.

0:33:59.800,0:34:02.000
Mi vere baraktas.

0:34:02.800,0:34:09.600
Mi plantas ĉiajn kultivaĵojn, [br]sed eĉ per ĉio ĉi ...

0:34:09.800,0:34:17.600
mi tamen ne gajnas sufiĉe da [br]mono por prizorgi miajn infanojn.

0:34:18.800,0:34:22.699
Tamen la ekonomia kresko ja [br]nun malrapide fluetas kamparen.

0:34:23.500,0:34:29.500
Mi ŝparis dum tri jaroj por [br]ekhavi tiun tegmenton por mia domo.

0:34:29.800,0:34:35.451
Nun Andre strebas al unu afero, [br]konvinkita ke tiu ŝanĝos ĉion.

0:34:35.800,0:34:40.400
Mi urĝe bezonas biciklon! [br]Mi povas nenien alveni sen ĝi.

0:34:42.342,0:34:47.427
Bicicloj povas fari grandegan diferencon [br]por la vivoj de la kamparanaj malriĉuloj.

0:34:47.467,0:34:51.775
Ili ŝparas plurajn horojn tage [br]kaj dume povas finfari pli da laboro.

0:34:52.054,0:34:56.304
Per biciklo ili kapablas transporti [br]multe pli pezan ŝarĝon al la bazaro

0:34:56.350,0:34:58.210
kaj gajni pli da mono.

0:34:58.230,0:35:00.286
Ili povas vojaĝi por trovi laboron

0:35:00.288,0:35:04.108
kaj se ili malsaniĝas ili povas [br]ĝustatempe atingi malsanulejon.

0:35:05.600,0:35:12.800
Se mi akiros biciclon, mi tiom ĝojos.

0:35:13.200,0:35:17.400
Ĉar domo sen biciklo ne estas hejmo.

0:35:17.682,0:35:24.137
Andre kaj Olivia estas ŝparintaj monon [br]jam du jarojn. Ĝi ankoraŭ ne sufiĉas.

0:35:24.200,0:35:29.261
Ĉio nun dependas de la [br]aktuala sezama rikolto.

0:35:29.300,0:35:34.146
Se ili atingos bonan prezon, [br]ili eble sukcesos.

0:35:36.331,0:35:40.283
Andre kaj Olivia loĝas en [br]unu el la plej malriĉaj landoj.

0:35:40.323,0:35:44.275
Kaj ili loĝas en la kampara regiono, [br]kiu estas la plej malrica parto de tiu lando.

0:35:44.434,0:35:50.531
Do, kiom da homoj en la mondo vivas kiel [br]tiuj? Kaj kiom da malriĉuloj estas?

0:35:50.690,0:35:52.974
Mi montros al vi tiun ĉi mezurilon.

0:35:52.999,0:35:56.429
Tre simpla. Malriĉa .. kaj .. riĉa.

0:35:56.470,0:35:59.467
Jen mi havas la sep miliardojn denove.

0:35:59.626,0:36:04.710
Ili estas en tre simpligita maniero ordigitaj [br]de la plej malriĉaj ĝis la plej riĉaj.

0:36:05.167,0:36:11.323
Nu, kiom enspezas la plej [br]riĉa miliardo ĉi tie, dolarojn tage?

0:36:11.363,0:36:13.000
Ni rigardu ĉi tien.

0:36:13.091,0:36:14.570
Hoo .. hooo ..

0:36:14.580,0:36:16.357
Ĝi kreskas, ĝi kreskas ...

0:36:16.400,0:36:17.727
uj uj uj ...

0:36:17.800,0:36:20.408
Mi eĉ ne povas atingi ĝin. $100 tage.

0:36:21.077,0:36:26.319
Sekve ni rigardu la mezan [br]miliardon. Kiom enspezas tiuj?

0:36:26.350,0:36:30.853
Ĝi venos, jes ... nur $10.

0:36:30.955,0:36:35.549
Kaj nun mi iru al la plej malriĉa [br]miliardo. Kiom ili enspezas?

0:36:35.570,0:36:37.897
Nu ...

0:36:37.950,0:36:40.083
Nur $1.

0:36:40.509,0:36:43.240
Ĉi tio estas la diferenco en [br]la mondo hodiaŭ.

0:36:43.343,0:36:48.400
La ekonomiistoj strekas linion kiun [br]ili nomas "la linio de treega malriĉeco".

0:36:48.450,0:36:49.900
Je iom pli ol $1.

0:36:50.000,0:36:56.357
Tie vi apenaŭ havas sufiĉe da manĝo por la[br]familio, vi ne certas havi manĝon ĉiutage.

0:36:56.558,0:36:58.595
Tamen unu miliardo klare estas sub tio.

0:36:58.635,0:37:02.672
La dua miliardo estas iel [br]dividita per tiu linio.

0:37:02.874,0:37:05.263
Kaj la aliaj estas super ĝi.

0:37:05.600,0:37:10.202
La plej malriĉaj homoj [br]apenaŭ povas aĉeti ŝuojn.

0:37:10.220,0:37:14.979
kaj kiam ili akiris ŝuojn, [br]la sekva celo de ŝparado estas biciklo.

0:37:14.999,0:37:17.327
Ĉi tie troviĝas Andre kaj Olivia.

0:37:17.350,0:37:20.600
Kaj post biciklo vi ŝparos por motorciklo.

0:37:20.610,0:37:24.486
Kaj tiam, post la motorciklo sekvos la aŭtomobilo.

0:37:24.572,0:37:29.425
Kaj mi memoras kiam mia familio ekhavis sian unuan aŭton, ĝi estis malgranda griza Volkswagen.

0:37:29.511,0:37:35.255
La unua afero kiun ni faris estis veturi al Norvegio por ferii, ĉar Norvegio estas tiom pli bela ol Svedio.

0:37:35.310,0:37:39.089
Estis mirinda vojaĝo!

0:37:39.175,0:37:45.052
Kaj nun mi estas en tiu ĉi grupo. Mi povas veturi kiel la plej riĉa miliardo, ni povas veturi ferien per aviadiloj.

0:37:45.057,0:37:48.452
Kompreneble ekzistas homoj kiuj estas multe pli riĉaj ol la aviadiluloj.

0:37:48.538,0:37:54.929
Kelkaj estas tiom riĉaj ke ili eĉ pripensas vojaĝi kiel turistoj en la kosmon.

0:37:54.935,0:37:59.999
Kaj la enspeza diferenco inter la aviadiluloj kaj la plej riĉaj tie

0:38:00.010,0:38:05.019
estas preskaŭ same granda kiel ĝi estas inter la aviadiluloj ĉi tie

0:38:05.030,0:38:08.095
kaj la plej malriĉaj tiuflanke.

0:38:08.200,0:38:13.925
Nu, la plej grava aspekto por memori el tiu ĉi grafikaĵo estas la jena:

0:38:13.963,0:38:18.135
Por montri tion al vi mi bezonas mian ŝtupetaron.

0:38:18.335,0:38:22.999
Foje bezonatas ankaŭ iom da malnova, bone funkcianta teknologio.

0:38:23.274,0:38:26.250
Jen.

0:38:29.023,0:38:33.114
Nun mi atingis la supron.

0:38:33.152,0:38:39.834
La problemo por ni vivante kun $100 tage estas, ke kiam ni rigardas malsupren

0:38:39.953,0:38:44.773
al tiuj kiuj havas $10 aŭ $1 ili aspektas same malriĉaj.

0:38:44.900,0:38:46.800
Ni ne kapablas vidi la diferencon.

0:38:46.850,0:38:50.767
Aspektas kvazaŭ ĉiu vivas kun la sama monkvanto.

0:38:50.802,0:38:52.710
Kaj oni diras "ho, ili ĉiuj estas malriĉaj".

0:38:52.826,0:38:59.592
Ne, mi povas certigi al vi, ĉar mi renkontis homojn kaj parolis kun homoj kiuj vivas ĉi-sube

0:38:59.708,0:39:04.693
kaj mi povas aserti al vi, ke la ĉi-subaj homoj

0:39:04.700,0:39:10.999
ili scias tre bone, kiom multe pli bone vivo estus se ili progresus de $1 al $10.

0:39:11.000,0:39:13.147
La dekobla enspezo!

0:39:13.148,0:39:16.594
Tio estas grandega diferenco.

0:39:16.620,0:39:22.667
Por kompreni tion, ĝuste tion Olivia kaj Andre provas fari nun.

0:39:22.741,0:39:27.162
Ĉiu malgranda paŝo laŭ ĉi tiu linio

0:39:27.200,0:39:30.362
de la ŝuoj al la biciklo

0:39:30.390,0:39:36.435
ŝajne malgranda el fora distanco havas gravan efikon al iliaj vivoj.

0:39:36.550,0:39:46.152
Kaj se Andre kaj Olivia akirus tiun biciklon tio rapidigus ilin al pli bona vivo kaj bonfarto tiudirekten.

0:39:47.356,0:39:53.900
Hodiaŭ Andre kaj Olivia prepariĝas por vendi la rikoltaĵon de sezamo kiun ili kultivis dum multaj monatoj.

0:39:54.500,0:39:58.200
La prezo antaŭe estis je 25 metikaloj.

0:39:58.600,0:40:01.500
Ĉi-jare ĝi estas pli bona.

0:40:02.000,0:40:05.300
Ni esperas ĝin vendi je 40-45 metikaloj.

0:40:05.985,0:40:11.901
Sed Andre kaj Olivia devas esti atentaj por ricevi la ĝustan prezon.

0:40:12.400,0:40:19.800
Ni eltrovis, ke iuj aĉetantoj manipulis la pesilon.

0:40:20.100,0:40:25.800
Do, se ni pesas ĝin mem kaj ĝi pezas 10 kilogramojn,

0:40:26.000,0:40:35.500
poste alportas ĝin al la aĉetontoj, eble tiuj dirus al ni ke estas 7 aŭ 8.

0:40:36.183,0:40:38.865
Andre estos faranta la vendadon.

0:40:38.936,0:40:44.900
Kaj espereble la lastan fojon li bezozas helpon por transporti la rikoltaĵon al la bazaro.

0:40:48.005,0:40:51.400
Andre devas agi sprite nun.

0:40:53.000,0:40:57.400
Ho, ho, amiko mia! Faru la kalkuladon dece!

0:40:57.974,0:41:02.713
La negoco faritas. Kaj Andre ĝojas pri la ricevita prezo.

0:41:06.300,0:41:08.800
Nun mi elspezos mian monon!

0:41:10.354,0:41:15.021
Estas la momento cele al kiu la familio tiom penige laboris.

0:41:32.974,0:41:37.722
La vojiro de Andre al la bazaro postulis tutan matenon de piedirado.

0:41:37.800,0:41:42.661
Nun, dum malpli ol horo li povas bicikli hejmen.

0:41:49.700,0:41:52.000
Vi aĉetis biciklon!

0:41:52.300,0:41:54.000
Jes, karulino, mi aĉetis biciklon!

0:42:02.043,0:42:05.496
La biciklon oni tuj ekuzas.

0:42:05.520,0:42:08.399
La infanoj alportas akvon per ĝi.

0:42:08.440,0:42:11.813
Andre transportas pli da rikoltaĵoj al la bazaro.

0:42:11.900,0:42:17.724
Kaj, same grave, Olivia kaj Andre povas nun facile atingi siajn lecionojn por plenaĝuloj

0:42:17.750,0:42:23.149
do povas pli bone lerni kalkuli, legi kaj skribi.

0:42:24.700,0:42:30.700
Nun mi celas ŝpari por aĉeti motorciklon por veturigi mian edzinon kaj miajn infanojn.

0:42:32.400,0:42:34.100
Tio estas mia sekva celo.

0:42:39.372,0:42:45.741
Estas grandioze vidi kiel Olivia kaj Andre pedalas for de la ekstrema malriĉeco.

0:42:45.850,0:42:49.465
Kaj ili uzas la biciklon por iri al legokapabligaj lecionoj.

0:42:49.500,0:42:54.647
Edukado tiom gravas por la progreso de homoj kaj nacioj.

0:42:55.249,0:43:00.558
Sed kiom da homoj scias, kiel efektive evoluis edukado en la mondo?

0:43:00.600,0:43:04.768
Tempo por la granda brita nescio-enketo denove.

0:43:04.810,0:43:05.739
Ek.

0:43:05.774,0:43:11.163
Ni demandis: kiu elcentaĵo de la plenaĝuloĵ en la mondo scipovas legi kaj skribi?

0:43:11.685,0:43:17.700
Ĉu mi povas demandi la aŭskultantaron? Kiom el vi taksas ke 20%? Levu la manojn!

0:43:18.000,0:43:20.394
40% ?

0:43:21.700,0:43:23.962
60% ?

0:43:23.963,0:43:26.923
Kaj 80% ? Ah, jes, jes.

0:43:27.121,0:43:30.647
Jen la rezulto de la brita muestro.

0:43:35.947,0:43:42.955
Nun uzeblas la rezulto de la brita enketo por eltrovi la korektan respondon, ĉu ne?

0:43:43.072,0:43:46.922
Kompreneble, 80% estas la ĝusta respondo.

0:43:46.950,0:43:50.808
Vi almenaŭ klare superis la britan averaĝon.

0:43:51.492,0:43:55.300
Jes, 80% de la monda loĝantaro nuntempe scipovas legi kaj skribi.

0:43:55.310,0:43:59.834
Legkapablo estas je 80%, fakte la plej aktuala nombro estas iom pli alta.

0:43:59.912,0:44:04.530
Do, se mi estus komparinta tion kun la ĉimpanzoj denove, nu ...

0:44:04.542,0:44:08.300
ankoraŭfoje vi havas nur hazardajn rezultojn por la ĉimpanzoj.

0:44:08.340,0:44:12.834
Sed vi ricevas trioblan kvanton de koraktaj respondoj ol de la britoj.

0:44:13.352,0:44:17.125
Kaj nun la universitatuloj.

0:44:17.189,0:44:20.364
Eble ili scias tion ... ve, eĉ pli malbone.

0:44:20.477,0:44:24.250
Kion do oni instruas en britaj universitatoj?

0:44:24.282,0:44:31.132
La komuna vido concerne la mondon estas eksdata je pluraj jardekoj. La amasinformiloj preterlasis komuniki tion.

0:44:31.488,0:44:35.423
Sed eble tio okazis ĉar la mondo tiom rapide ŝanĝiĝas.

0:44:35.430,0:44:37.366
Sinjorinoj kaj sinjoroj,

0:44:37.398,0:44:41.171
Mi donos al vi mian absolute preferatan diagramon.

0:44:41.190,0:44:48.863
Mi montros al vi la historion de 200 landoj dum 200 jaroj ene de malpli ol unu minuto.

0:44:48.880,0:44:55.179
Mi havas akson por enspezo. Mi havas akson por vivodaŭro.

0:44:55.190,0:44:59.551
Mi komencas en 1800, kaj jen ĉiuj landoj.

0:44:59.580,0:45:04.409
Kaj tiam en 1800 ĉiu estis sube en la malriĉa kaj malsana angulo, ĉu vi vidas?

0:45:04.420,0:45:06.595
Mallonga vivodaŭro, malmulte da mono.

0:45:06.708,0:45:09.186
Kaj jen la efiko de la industria revolucio.

0:45:09.200,0:45:15.178
Kompreneble, la landoj en okcidenta Eŭropo altigas sian bonstaton, sed ne iĝas multe pli sanaj komence.

0:45:15.291,0:45:18.822
Kaj tiuj sub koloniinisma regado neniel profitas tie.

0:45:18.935,0:45:21.170
Ili restas tie en la malsana kaj malriĉa angulo.

0:45:21.202,0:45:27.243
Kaj nun sano malrapide kreskas, ĝi altiĝas ĉi tien kaj ni eniras la novan jarcenton.

0:45:27.280,0:45:31.600
Kaj la terura Unua Mondmilito kaj post tio la ekonomia regreso.

0:45:31.800,0:45:34.200
Kaj poste la Dua Mondmilito.

0:45:34.500,0:45:36.858
Ho. Kaj nun sendependiĝo.

0:45:36.900,0:45:41.473
Kaj kun sendependeco sano kreskas pli rapide ol iam en tiuj aliaj landoj.

0:45:41.520,0:45:47.384
Kaj nun sekvas la rapida ekonomia rekapto de Ĉinio kaj latinamerikaj landoj.

0:45:47.593,0:45:49.003
Jen ili alvenas.

0:45:49.050,0:45:53.213
Kaj Barato sekvas tie kaj ankaŭ la afrikaj landoj sekvas.

0:45:53.260,0:45:56.500
Estas miriga ŝango okazinta en la mondo.

0:45:56.550,0:46:02.800
Vidu, je la antaŭo ĉi tie ni nun havas Usonon kaj Brition, sed ili ne plu moviĝas tiom rapide.

0:46:02.801,0:46:05.406
La rapide moviĝantaj estas ĉi tie en la mezo.

0:46:05.450,0:46:08.968
Ĉinio moviĝas rapidege por rekapti. Kaj Bangladeŝo ...

0:46:09.000,0:46:14.750
Vidu, Bangladeŝo jam estas ĉi tie, nun sufiĉe sana kaj ekkomencante rapidan ekonomian kreskon.

0:46:15.010,0:46:20.499
Kaj Mozambiko... Jes, Mozambiko estas malantaŭe tie, sed nun rapide moviĝanta en la ĝustan direkton.

0:46:20.856,0:46:24.952
Sed ĉio kion mi montras al vi estas landaj averaĝoj.

0:46:25.066,0:46:29.648
Kio pri homoj? Ĉu ankaŭ homoj havas pli bonan vivon?

0:46:29.681,0:46:34.263
Mi montros al vi nun ion, kio ekscitegas min estante statistikisto.

0:46:34.377,0:46:39.000
Mi montros al vi la distribuon de enspezoj. La diferencon inter homoj.

0:46:39.100,0:46:42.359
Kaj por tion fari, mi remetos la bobelon je 50 jaroj

0:46:42.380,0:46:45.354
kaj tiam ni rigardos nur al mono.

0:46:45.380,0:46:51.100
Kaj por fari tion necesas etendi kaj alĝustigi la akson, ĉar la plej riĉa estas tiom riĉa kaj la plej malriĉa tiom malriĉa,[br]

0:46:52.100,0:46:55.231
do la diferenco estos pli granda ol je la landoj.

0:46:55.265,0:47:00.332
Kaj nun ni faligu la landojn ĉi-tien - jen Usono -

0:47:00.350,0:47:03.408
kaj sternu por montri la amplekson ene de la lando.

0:47:03.450,0:47:06.484
Kaj mi faligas ĉiujn landojn de la Amerikoj.

0:47:06.490,0:47:10.370
Kaj nun vi povas spekti, de la plej riĉa ĝis la plej malriĉa persono.

0:47:10.486,0:47:15.228
Kaj la alteco ĉi-tie montras kiom da personoj troviĝas je ĉiu enspeznivelo.

0:47:15.263,0:47:18.800
Kaj nun ni faligu Eŭropon.

0:47:19.000,0:47:22.900
Kaj supren mi metos Afrikon.

0:47:23.278,0:47:29.500
Kaj fine, la regionon kun plej multe da homoj, plej supre, Azion.

0:47:29.990,0:47:36.100
Nu, en 1963 la mondo konsistis el du ĝiboj:

0:47:36.144,0:47:40.075
unue, la plej riĉa ĝibo, ĝi estas kiel kamelo, ĉu ne?

0:47:40.111,0:47:44.042
La unua ĝibo ĉi-tie kun la plej riĉaj ĉefe estas Eŭropo kaj la Amerikoj.

0:47:44.060,0:47:49.062
Kaj la plej malriĉa ĝibo tie estas ĉefe Azio kaj Afriko.

0:47:49.423,0:47:51.896
Kaj la limo de malriĉeco estis tie.

0:47:52.095,0:47:58.086
Ĉu vi povas vidi kiom da homoj ekzistis en ekstrema malriĉeco antaŭ 50 jaroj?

0:47:58.087,0:48:00.074
Kaj la plejmulto el ili estis en Azio.

0:48:00.110,0:48:06.147
Kaj homoj diris ke Azio neniam eliros malriĉecon, ekzakte kiel kelkaj diras tion ankoraŭ nun pri Afriko.

0:48:06.160,0:48:07.928
Nu, kio okazis?

0:48:07.965,0:48:09.466
Mi lanĉas la mondon.

0:48:09.503,0:48:15.053
Kaj vi povas vidi ke multaj homoj estas nasktitaj en malriĉecon, sed Azio iras al pli granda enspezo

0:48:15.090,0:48:19.101
kaj unu miliardo eliras ekstreman malriĉecon tiamaniere

0:48:19.300,0:48:24.121
kaj la tuta fasono de la mondo ŝanĝiĝas, kaj la kamelo estas morta!

0:48:24.150,0:48:27.360
Ĝi renaskiĝis kiel dromedaro.

0:48:27.640,0:48:30.518
Kaj kion vi vidas ĉi tie, do,

0:48:30.636,0:48:36.024
estas la varianco de la plej riĉaj, tio estas la plimulto de homoj en la mezo,

0:48:36.142,0:48:40.963
kaj estas nun multe pli malgranda proporcio de la mondo en ekstrema malriĉeco.

0:48:41.000,0:48:46.307
Sed atentu, daŭre tio estas multaj homoj: pli ol unu miliardo da homoj en ekstrema malriĉeco.

0:48:46.668,0:48:52.866
Nun la demando estas: ĉu tiu "moviĝo el ekstrema malriĉeco" povos nun daŭradi

0:48:52.867,0:48:57.238
por tiuj en Afriko kaj eĉ por la novaj miliardoj en Afriko?

0:48:59.380,0:49:06.630
Mi opinias ke eblas, eĉ probablas, ke la plejmulto da landoj en Afriko ankaŭ leviĝos el malriĉeco.

0:49:06.630,0:49:12.298
Necesos saĝan agadon kaj gigantan investadon, sed ĝi povas realiĝi.

0:49:14.427,0:49:19.735
La multnombraj landoj de Afriko ne ĉiuj progresas samrapide.

0:49:20.000,0:49:24.350
Malmultaj progresas rapidege, aliaj estas kaptitaj en konfliktoj.

0:49:24.351,0:49:28.722
Sed la plimulto, tiel kiel Mozambiko, nun konstante progresas.

0:49:30.910,0:49:35.281
Kaj kio pri la nutrado de ĉiuj novaj Afrikanoj estontece?

0:49:35.363,0:49:41.600
Jes, ekzistas manko nun, sed samtempe multe da potencialo.

0:49:42.002,0:49:49.400
Agrokultura produktaĵo estas nur ono de tio, kio eblus kun pli bona teknologio.[br]

0:49:53.095,0:49:57.386
Kaj la riveroj de Afriko apenaŭ estas utiligataj por akvumado.

0:49:57.399,0:50:05.483
Unu tagon Afriko povus zumi pro rikoltaj draŝmaŝinoj kaj traktoroj kaj kultivi nutraĵojn por pliaj miliardoj.

0:50:05.888,0:50:10.989
Kaj bonvolu ne pensi ke mi estas la sola kiu opinias ke Afriko povos sukcesi.

0:50:10.999,0:50:20.463
Unuiĝintaj Nacioj estas fiksontaj novan oficialan celon: forigi ekstreman malriĉecon ene de 20 jaroj.

0:50:21.030,0:50:26.698
Ĉiuj komprenas, ke tio estas grandega defio, sed mi serioze kredas, ke ĝi eblas.

0:50:27.993,0:50:29.937
Imagu se tio okazus.

0:50:30.017,0:50:34.957
Nu, kion ni vidis ĝis nun estas, ke la riĉa fino moviĝas ...

0:50:34.990,0:50:40.949
kaj la mezo ... ĝi moviĝas. Sed tiu plej malriĉa fino restas.

0:50:41.919,0:50:46.860
Estas ĉi tie en ekstrema malriĉeco kie ni trovas preskaŭ la tutan analfabetecon.

0:50:46.990,0:50:51.394
Ĉi tie ni trovas altan infanmortecon kaj ankoraŭ po multajn bebojn naskitajn de virinoj.

0:50:51.558,0:50:58.927
Estas kvazaŭ ekstrema malriĉeco memreproduktiĝas se vi ne ĉesigas ĝin rapide.

0:50:58.928,0:51:05.200
Sed Andre kaj Olivia kaj tiaj homoj laboras tiom forte por eskapi de ĝi,

0:51:05.220,0:51:10.992
kaj se ili nur povas akiri la ĝustan helpon de sia registaro kaj de la mondo ĝenerale

0:51:10.999,0:51:18.884
kun aferoj kiel lernejo, sano, vakcinoj, vojoj, elektro, kontraŭkoncipiloj,

0:51:19.015,0:51:25.443
tiam ili sukcesos, sed ili ĉefe sukcesos per sia propra diligenta laborado.

0:51:25.493,0:51:31.921
Jen ni iras ... sekvas Andre kaj Olivia trans la linion.

0:51:31.950,0:51:36.698
Ĝi estas ebla, ene de kelkaj jardekoj. Jes!

0:51:36.800,0:51:40.660
Sed eliri malriĉecon estas nur la komenco.

0:51:40.664,0:51:46.333
Homoj volas daŭrigi laŭ ĉi tiu linio al bona vivo.

0:51:46.384,0:51:49.225
Sed kion signifas bona vivo?

0:51:50.756,0:51:57.727
Por plej multaj homoj en la mondo la bona vivo al kiu ili strebas signifos pli da maŝinoj kaj multe pli da energikonsumo.

0:51:58.043,0:52:06.715
Do jen problemo. Ĉar ĉio ĉi aldoniĝas al unu el la grandaj minacoj por la estonteco: severa klimata ŝanĝiĝo.

0:52:06.950,0:52:11.816
80% de la energio uzata de la mondo estas ankoraŭ fosiliaj fueloj,

0:52:11.970,0:52:17.160
kaj la scienco montras, ke la klimato eble ŝanĝiĝos draste en la estonteco

0:52:17.190,0:52:24.800
pro la ellaso de karbona dioksido el la daŭra bruligado de ĉiuj tiuj fosiliaj fueloj.

0:52:26.416,0:52:31.281
Mi ne estas la plej bona persono por diri al vi, kiom malbone estos la klimata ŝanĝo

0:52:31.355,0:52:34.358
nek estas mi fakulo pri kiel malhelpi ĝin.

0:52:34.513,0:52:42.212
Kion mi ja povas fari estas montri al vi datumojn por komprenigi vin, kiu ellasas la karbonan dioksidon.

0:52:42.250,0:52:44.641
Mi montros tion.

0:52:44.670,0:52:49.350
Vi memoras la mezurilon de la plej malriĉa miliardo ĝis la plej riĉa miliardo

0:52:49.411,0:52:53.884
de tiu, kiu apenaŭ povas pagi ŝuojn ĝis tiu, kiu flugas per aviadiloj

0:52:53.945,0:53:02.548
Nu ĉi tio montras la tutan kvanton da fosiliaj fueloj uzataj en la mondo dum unu jaro:

0:53:02.690,0:53:05.301
karbo, nafto kaj tergaso.

0:53:05.362,0:53:09.187
Kaj ĝi reprezentas pli-malpli la totalan ellason de karbona dioksido.

0:53:09.250,0:53:13.154
Nun, kiom da ĝi estas uzata de la plej riĉa miliardo?

0:53:14.105,0:53:16.150
Duono.

0:53:16.291,0:53:18.903
Nun la dua plej riĉa miliardo.

0:53:18.950,0:53:21.332
La duono de kio restas.

0:53:21.392,0:53:24.004
Kaj vi komprenas kiom uzas la tria: la duonon de kio restas.

0:53:24.226,0:53:28.214
Kaj la aliaj uzas apenaŭ ion ajn.

0:53:28.250,0:53:37.687
Tio estas rondigitaj nombroj, sed ĝi klare montras, ke preskaŭ ĉiuj fosiliaj fueloj estas uzataj ĉi tie de la 1, 2, 3 plej riĉaj miliardoj.

0:53:37.688,0:53:40.197
Pli ol 85 elcentojn ili uzas.

0:53:40.200,0:53:47.646
Nun la plej riĉa miliardo almenaŭ ĉesis kreski, sed ni ankoraŭ devos vidi, ĉu ili malkreskos.

0:53:47.649,0:53:52.909
Kaj dum la venontaj jardekoj estas la ekonomia kresko de tiuj du

0:53:52.950,0:53:57.443
kiu plialtigos la uzon de fosiliaj fueloj kaj la ellason de karbona dioksido.

0:53:57.527,0:54:03.273
Eĉ se tiuj ĉi tie eliros ekstreman malriĉecon kaj pliriĉiĝos ĝis la motorciklo

0:54:03.276,0:54:07.807
tio ne multe kontribuos al la ellaso de karbona dioksido.[br]

0:54:07.810,0:54:15.013
Kaj rilate la kreskon de la loĝantaro, la plimulto de la aldonaj miliardoj dum la sekvaj 40 jaroj estos en ĉi tiu grupo.

0:54:15.078,0:54:19.999
Sed tamen, se vi demandas homojn je la plej riĉa fino ili ŝajne ĉion miskomprenas.

0:54:20.017,0:54:24.709
Ili malsuprenrigardas al la mondo, el siaj tre altaj emisioj, kaj jen ili diras:

0:54:24.750,0:54:30.296
"Ho, tiuj je la alia flanko, vi ne povas vivi kiel ni, vi detruos la planedon".

0:54:30.866,0:54:37.907
Vidu, mi trovas la argumenton de la homoj ĉi tie progresantaj multe pli ĝusta kaj logika.

0:54:38.072,0:54:42.846
Ili diras: "Ve! Kiuj vi estas, dirante al ni ke ni ne povas vivi kiel vi?

0:54:43.335,0:54:48.109
Vi prefere mem ŝanĝiĝu unue se vi volas ke ni agu alimaniere."

0:54:50.460,0:54:56.125
Plenumendas multaj bazaj kondiĉoj por havi bonan vivon, kiujn miliardoj en la mondo ankoraŭ ne havas.

0:54:56.128,0:55:02.926
La vilaĝo kaj la domo de Andre kaj tiom multaj similaj eĉ ne havas elektron.

0:55:03.577,0:55:06.893
Mozambiko havas grandegajn karborezervojn[br]

0:55:06.999,0:55:13.937
kaj se ĝi kaj la aliaj plej malriĉaj landoj konstruas pageblajn novajn energicentralojn bruligante karbon pro elektro kaj industrio[br]

0:55:14.021,0:55:19.767
mi ne opinias, ke iu ajn, kiu mem ellasas pli da karbona dioksido intermiksiĝu.

0:55:19.770,0:55:26.001
Nun mi starigos al vi du demandojn, kiujn mi ofte demandas al miaj svedaj gestudentoj.

0:55:26.247,0:55:31.479
La unua estas: kiom el vi ne veturis per aviadilo ĉi-jare?

0:55:33.615,0:55:35.232
Ho.

0:55:35.477,0:55:39.766
Relative mulmultaj aranĝiĝas sen flugi. Do la sekva demando estas:

0:55:39.768,0:55:45.982
Kiom el vi restis for de lavmaŝinoj kaj lavis permane ĉiujn littutokjn,

0:55:45.984,0:55:48.886
vestaĵojn kaj tolaĵojn dum la lasta jaro?

0:55:50.281,0:55:52.870
Mi atendis tion, neniu.

0:55:53.034,0:55:59.105
Ĉiu kiu povas permesi tion al si uzas lavmaŝinon, eĉ la fanatikaj mediprotektantoj.

0:55:59.795,0:56:03.437
Kaj mi ankoraŭ nun memoras la tagon, kiam mia familio ekhavis lavmaŝinon.

0:56:03.520,0:56:07.080
Estis la 1a de novembro 1952.

0:56:07.083,0:56:11.209
Avinjo estis invitita esti la unua kiu plenigu la maŝinon.

0:56:11.455,0:56:15.338
Ŝi estis lavinta permane sian tutan vivon por familio de 9 personoj.

0:56:15.422,0:56:24.002
Kaj pleniginte la maŝinon ŝi sidiĝis sur tabureton kaj ŝi spektis la tutan programon dum unu horo.

0:56:24.010,0:56:26.269
Ŝi estis tute sorĉita.

0:56:26.300,0:56:32.018
Por mia patrino tio ankaŭ signifis multe pli da libera tempo por fari aliajn aferojn.

0:56:32.183,0:56:37.119
Ŝi povis legi librojn al mi, mi kredas ke tio igis min profesoro.

0:56:37.200,0:56:40.762
Ne mirigas, ke ni diris dankon ŝtalfabriko,

0:56:40.800,0:56:45.539
dankon lavpulvorofabriko, dankon elektrocentralo.

0:56:47.566,0:56:49.587
Nu...

0:56:49.995,0:56:57.116
Pripensante kien ĉio ĉi kondukas nin, mi havas nur unu etan modestan konsilon al vi,

0:56:57.120,0:57:00.922
apud ĉio alia: rigardu la datumojn.

0:57:00.925,0:57:02.865
Rigardu la faktojn pri la mondo.

0:57:02.900,0:57:11.042
Kaj vi vidos kie ni estas hodiaŭ kaj kiel ni povas antaŭeniri kun ĉiuj ĉi miliardoj sur nia mirinda planedo.

0:57:12.342,0:57:16.144
La defioj de ekstrema malriĉeco estis draste reduktitaj

0:57:16.145,0:57:21.200
kaj nun la unuan fojon dum historio ni havas la povon ĉesigi ĝin por ĉiam.

0:57:22.625,0:57:27.479
La defio de kreskanta loĝantaro fakte estas jam solvata,

0:57:27.563,0:57:31.100
la nombro da infanoj ĉesis kreski.

0:57:31.150,0:57:36.687
Kaj koncerne la defion de klimata ŝanĝo, ni ankoraŭ povas eviti la plej malbonan.

0:57:37.125,0:57:44.226
Sed tio postulas ke la plej riĉaj kiel eble plej frue

0:57:44.250,0:57:51.675
trovos manieron alĝustigi sian uzon de resursoj kaj energio al nivelo kiu, paŝon post paŝo,

0:57:51.690,0:57:57.748
taŭgas por 10 miliardoj aŭ 11 miliardoj antaŭ la fino de ĉi tiu jarcento.

0:57:57.934,0:58:01.230
Mi neniam nomis min optimisto,

0:58:01.334,0:58:03.983
sed mi ja diras ke mi estas eblisto.

0:58:03.984,0:58:08.193
Kaj mi ankaŭ diras ke la mondo estas pli[br]bona ol multaj el vi pensas.

0:58:08.459,0:58:11.432
Koran dankon!