WEBVTT

00:00:06.565 --> 00:00:09.069
Bila je to 1776. godina.

00:00:09.069 --> 00:00:13.419
U Bavarskoj, novi ideali racionalizma,
religioznih sloboda

00:00:13.419 --> 00:00:15.388
i univerzalnih ljudskih prava

00:00:15.388 --> 00:00:20.138
su se naticali sa snažnim uticajem
Katoličke crkve oko javnih afera.

00:00:20.138 --> 00:00:21.430
Preko Atlantika,

00:00:21.430 --> 00:00:26.470
nova nacija je uložila svoje zahteve
za nezavisnost na osnovu ovih ideja.

00:00:26.470 --> 00:00:27.966
Ali u Bavarskoj,

00:00:27.966 --> 00:00:32.336
pokušaji profesor prava, Adama Vajshaupta,
da podučava sekularnu filozofiju

00:00:32.336 --> 00:00:34.614
su nastavili da budu frustrijajući.

NOTE Paragraph

00:00:34.614 --> 00:00:38.984
Vajshaupt je odlučio da širi svoje ideje
putem tajnog društva

00:00:38.984 --> 00:00:43.120
koje bi ukazalo
na nedostatke crkvene ideologije.

00:00:43.120 --> 00:00:47.052
Zvao je svoje tajno društvo „Iluminati".

NOTE Paragraph

00:00:47.052 --> 00:00:52.792
Vajhaupt je modelovao aspekte svog tajnog
društva po uzoru na grupu zvanu „Masoni".

00:00:52.792 --> 00:00:56.672
Prvobitno elitno udruženje zidara
u kasnom srednjem veku,

00:00:56.672 --> 00:01:00.272
masoni su prešli
sa prenošenja veštine zidanja

00:01:00.272 --> 00:01:04.037
na uopštenije promovisanje
ideala znanja i razuma.

00:01:04.037 --> 00:01:07.930
Tokom vremena, prerasli su u polu-tajni,
ekskluzivni društveni red

00:01:07.930 --> 00:01:11.184
koji je uključivao puno
bogatih i uticajnih individua,

00:01:11.184 --> 00:01:14.377
sa složenim, tajnim ritualima uvođenja.

NOTE Paragraph

00:01:14.377 --> 00:01:18.997
Vajshaupt je stvorio paralelno društvo
dok je bio pridružen masonima

00:01:18.997 --> 00:01:21.139
i regrutovao ljude iz njihovih redova.

00:01:21.139 --> 00:01:24.136
Zadobio je kodno ime Spartak,

00:01:24.136 --> 00:01:27.459
po slavnom vođi pobune rimskih robova.

00:01:27.459 --> 00:01:32.269
Prvobitni članovi iluminata su postali
vladajući savet, ili Areopagus.

00:01:32.269 --> 00:01:36.923
Jedan od tih članova, baron Adolf Knige,
je takođe bio mason,

00:01:36.923 --> 00:01:39.490
i postao je uticajan regruter.

00:01:39.490 --> 00:01:42.871
Uz Knigeovu pomoć,
iluminati su proširili svoje brojeve,

00:01:42.871 --> 00:01:45.790
pridobili su uticaj unutar
nekoliko masonskih odreda,

00:01:45.790 --> 00:01:48.453
i uključili su masonske rituale.

00:01:48.453 --> 00:01:51.806
Do 1784. godine bilo je preko 600 članova,

00:01:51.806 --> 00:01:55.434
uključujući uticajne
naučnike i političare.

NOTE Paragraph

00:01:55.434 --> 00:01:57.581
Kako su iluminati sticali članove,

00:01:57.581 --> 00:02:00.588
tako je i Američka revolucija
dobijala na snazi.

00:02:00.588 --> 00:02:04.867
Tomas Džeferson je kasnije
naveo Vajshaupta kao inspiraciju.

00:02:04.867 --> 00:02:10.487
Evropski monarsi i sveštenstvo su bili
uplašeni od sličnih pobuna na svome tlu.

00:02:10.487 --> 00:02:14.886
U međuvremenu, postojanje iluminata
je postala javna tajna.

00:02:14.886 --> 00:02:18.273
I iluminati i masoni
su privlačili ljude isključivo

00:02:18.273 --> 00:02:20.347
iz društvene bogate elite,

00:02:20.347 --> 00:02:22.804
što je značilo
da su stalno bili rame uz rame

00:02:22.804 --> 00:02:25.938
sa članovima
religoznih i političkih ustanova.

00:02:25.938 --> 00:02:28.972
Mnogi u vladi i crkvi su verovali
da su obe grupe

00:02:28.972 --> 00:02:32.437
odlučne da naruše religioznost kod ljudi.

00:02:32.437 --> 00:02:35.802
Ali, ove grupe se nisu
nužno protivile religiji,

00:02:35.802 --> 00:02:39.243
one su samo verovale da bi trebalo
da bude odvojena od vladanja.

00:02:39.243 --> 00:02:43.256
Ipak, nepoverljiva bavarska vlada
počela je da čuva zapise

00:02:43.256 --> 00:02:46.274
sa imenima navodnih članova iluminata.

NOTE Paragraph

00:02:46.274 --> 00:02:50.964
Kako su iluminati počeli da osiguravaju
važne pozicije u lokalnim upravama

00:02:50.964 --> 00:02:52.318
i univerzitetima,

00:02:52.318 --> 00:02:57.444
uredba vojvode Karla Teodora
od Bavarije iz 1784. godine

00:02:57.444 --> 00:03:00.164
zabranila je sva tajna društva.

00:03:00.164 --> 00:03:05.134
Iako javna zabrana na nešto navodno tajno
može biti teška za sprovođenje,

00:03:05.134 --> 00:03:06.918
u ovom slučaju je upalilo.

00:03:06.918 --> 00:03:08.824
Samo devet godina nakon osnivanja,

00:03:08.824 --> 00:03:11.654
grupa je iščeznula,
njihovi zapisi su bili zaplenjeni,

00:03:11.654 --> 00:03:14.892
a Vajshaupt je bio primoran
da napusti zemlju.

NOTE Paragraph

00:03:14.892 --> 00:03:18.396
Iluminati su postali ozloglašeniji
u svom životu posle smrti,

00:03:18.396 --> 00:03:21.584
nego što su ikad bili
u svom kratkom postojanju.

00:03:21.584 --> 00:03:25.158
Deceniju kasnije,
nakon Francuske revolucije,

00:03:25.158 --> 00:03:29.748
konezervativni autori su tvrdili
da su iluminati preživeli proterivanje

00:03:29.748 --> 00:03:33.064
i da su organizovali rušenje monarhije.

00:03:33.064 --> 00:03:34.224
U Americi,

00:03:34.224 --> 00:03:39.174
propovednik Džedidaja Mors je promovisao
slične ideje zavera ilumunata

00:03:39.174 --> 00:03:40.861
protiv vlade.

00:03:40.861 --> 00:03:45.161
Iako ideja da tajna grupa
koja organizuje političke preokrete

00:03:45.161 --> 00:03:50.154
i dalje postoji danas, ne postoje dokazi
da su iluminati preživeli,

00:03:50.154 --> 00:03:53.135
da su se ponovo formirali
ili da su u ilegali.

00:03:53.135 --> 00:03:56.873
Njihov kratki mandat je dobro zabeležen
u zapisima bavarske vlade,

00:03:56.873 --> 00:03:59.158
i dan-danas aktivnim masonskim zapisima,

00:03:59.158 --> 00:04:02.989
a naročito preklapanje
između ova dva izvora,

00:04:02.989 --> 00:04:04.962
ostavlja nas bez reči od tada.

00:04:04.962 --> 00:04:08.170
U duhu racionalizma
koji su iluminati prisvojili

00:04:08.170 --> 00:04:11.409
može se zaključiti da oni više ne postoje.

NOTE Paragraph

00:04:11.409 --> 00:04:15.929
Ali ideje koje je podsticao Vajshaupt
da bi osnovao iluminate se i dalje šire,

00:04:15.929 --> 00:04:19.218
i danas postaju osnova
za mnoge zapadne vlade.

00:04:19.218 --> 00:04:22.712
Ove ideje nisu počele
niti se završile sa iluminatima,

00:04:22.712 --> 00:04:27.160
umesto toga, to je bilo jedno društvo
koje je predstavljalo talas promene

00:04:27.160 --> 00:04:30.158
koja je već bila na putu
kad je društvo osnovano,

00:04:30.158 --> 00:04:32.578
a nastavilo se dugo nakon
što se ono završilo.