1
00:00:00,641 --> 00:00:03,928
Yaklaşık yedi buçuk milyar insanız.

2
00:00:04,635 --> 00:00:08,506
Dünya Sağlık Örgütü,
300 milyonun insanın depresyonda olduğunu

3
00:00:09,214 --> 00:00:12,089
ve her yıl 800 bin kişinin
intihar ettiğini söylüyor.

4
00:00:12,803 --> 00:00:16,877
Bunların küçük bir kısmı
aşırı nihilist bir yol seçiyor,

5
00:00:16,901 --> 00:00:21,116
alabildikleri kadar can alarak ölüyorlar.

6
00:00:21,140 --> 00:00:23,479
Son zamanlara dair ünlü örnekler var.

7
00:00:24,019 --> 00:00:27,052
İşte pek de ünlü olmayan biri.
Dokuz hafta önce gerçekleşti.

8
00:00:27,076 --> 00:00:28,268
Eğer hatırlamıyorsanız

9
00:00:28,292 --> 00:00:30,374
sebebi bunun çok fazla yaşanıyor olması.

10
00:00:30,398 --> 00:00:35,079
Vikipedi geçen yıl
323 kitlesel silahlı saldırı saydı,

11
00:00:35,103 --> 00:00:38,084
bunlar sadece evim Birleşik Devletler'de.

12
00:00:38,108 --> 00:00:40,322
Saldırganların hepsi
intihara meyilli değildi,

13
00:00:40,346 --> 00:00:43,142
hepsi ölüm oranlarını
maksimize etmeye çalışmıyorlardı

14
00:00:43,166 --> 00:00:44,396
ama pek çoğu öyleydi.

15
00:00:44,970 --> 00:00:48,544
Burada önemli soru şu:
Bu insanları kısıtlayan şey ne?

16
00:00:48,568 --> 00:00:50,074
Vegas saldırganını ele alalım.

17
00:00:50,098 --> 00:00:52,976
Elli sekiz insanın canına kıydı.

18
00:00:53,342 --> 00:00:55,444
Yeterli olduğunu düşündüğü için mi durdu?

19
00:00:55,801 --> 00:01:01,445
Hayır, bunun cevabını biliyoruz
çünkü 422 kişiyi de vurarak yaraladı,

20
00:01:01,469 --> 00:01:03,763
onları öldürmeyi tercih ederdi.

21
00:01:04,283 --> 00:01:07,023
Bu rakam 4.200 de olsa durmazdı.

22
00:01:07,047 --> 00:01:11,005
Böylesi nihilist bir kişi
hepimizi bile memnuniyetle öldürebilirdi.

23
00:01:11,029 --> 00:01:12,221
Bunu bilemeyiz.

24
00:01:12,953 --> 00:01:15,000
Bildiğimiz bir şey var ki

25
00:01:15,024 --> 00:01:18,443
o da intihara meyilli katillerin
o kararı verdiklerinde

26
00:01:18,467 --> 00:01:21,403
teknolojinin bir kuvvet çarpanı olduğu.

27
00:01:21,843 --> 00:01:23,253
İşte size bir örnek.

28
00:01:23,277 --> 00:01:28,276
Birkaç yıl önce Çin'de
10 kitlesel okul katliamı oldu,

29
00:01:28,300 --> 00:01:32,002
katliamlar bıçak, çekiç
ve satır gibi şeyler kullanılarak yapıldı

30
00:01:32,026 --> 00:01:34,073
çünkü orada silah erişimi gerçekten zor.

31
00:01:34,097 --> 00:01:38,084
Korkunç bir tesadüftür ki
bu son saldırı

32
00:01:38,108 --> 00:01:42,001
Connecticut, Newtown'daki
katliamdan sadece saatler önce oldu.

33
00:01:42,025 --> 00:01:44,045
Ancak o tek Amerikan saldırısı

34
00:01:44,045 --> 00:01:49,352
Çin'deki 10 saldırının toplamıyla
yaklaşık aynı can kaybına sebep oldu.

35
00:01:49,376 --> 00:01:55,249
Yani şunu söyleyebiliriz,
bıçak ne kadar korkunçsa silah daha kötü.

36
00:01:55,273 --> 00:01:57,986
Bir de uçak var: çok daha kötü.

37
00:01:58,010 --> 00:02:02,217
Pilot Andreas Lubitz bunu bize

38
00:02:02,241 --> 00:02:04,257
149 insanı kendisiyle intihara zorlayarak

39
00:02:04,281 --> 00:02:06,619
uçağı Fransız alplerine
çarptırdığında kanıtladı.

40
00:02:07,046 --> 00:02:09,832
Buna dair başka örnekler de var.

41
00:02:09,856 --> 00:02:14,904
Korkarım yakın gelecekte uçaklardan
çok daha ölümcül silahlar var...

42
00:02:14,928 --> 00:02:16,531
Metalden olmayan silahlar.

43
00:02:17,125 --> 00:02:22,247
O bahsettiğim
kıyamet dinamiklerini bir düşünelim,

44
00:02:22,271 --> 00:02:27,145
intihara meyilli kitlesel cinayetin
hızla gelişen bir alana taşındığını,

45
00:02:27,169 --> 00:02:30,973
toplum için genellikle
sınırsız vaat sunan bir alana...

46
00:02:31,606 --> 00:02:34,666
Dünyanın herhangi bir yerinde
başarısız dahi olsalar

47
00:02:34,690 --> 00:02:37,291
eğer nasıl yapacaklarını anlarlarsa

48
00:02:37,315 --> 00:02:40,093
hepimizi öldürmeye yeltenecek
küçük bir grup insan var.

49
00:02:40,736 --> 00:02:43,435
Vegas saldırganı onlardan biri
olabilir de olmayabilir de

50
00:02:43,459 --> 00:02:45,416
ama 7,5 milyar nüfusumuz düşünülünce

51
00:02:45,440 --> 00:02:47,874
bu sayı elbette sıfır değil.

52
00:02:47,898 --> 00:02:50,142
Çok sayıda intihara meyilli nihilist var.

53
00:02:50,166 --> 00:02:51,361
Buna şahit olduk bile.

54
00:02:51,385 --> 00:02:55,089
Kontrol edemedikleri şiddetli durum
bozukluğu olan insanlar var.

55
00:02:55,113 --> 00:03:00,481
Hayattan koparan travmalar
geçirmiş insanlar var ve daha neler neler.

56
00:03:00,993 --> 00:03:02,649
İnsanların geneli için

57
00:03:02,673 --> 00:03:07,375
Soğuk Savaş baş gösterene kadar
bu sayı hep sıfır olacaktı

58
00:03:07,399 --> 00:03:10,227
ancak sonra ansızın
bu iki küresel ittifakın liderleri

59
00:03:10,251 --> 00:03:12,797
dünyayı mahvetme yeteneği elde etti.

60
00:03:14,043 --> 00:03:17,556
Kıyameti koparacak
o düğmeye sahip insan sayısı

61
00:03:17,580 --> 00:03:20,224
o zamandan beri hep dengeliydi.

62
00:03:20,248 --> 00:03:22,433
Ama korkarım bu sayı büyümek üzere

63
00:03:22,457 --> 00:03:24,055
ve üçle sınırlı değil.

64
00:03:24,079 --> 00:03:25,497
Daha önce hiç olmadığı kadar.

65
00:03:25,521 --> 00:03:28,122
Bu bir teknoloji iş planına
benzeyecek diyebilirim.

66
00:03:28,146 --> 00:03:30,298
(Gülme sesleri)

67
00:03:32,264 --> 00:03:33,928
Bunun sebebi de

68
00:03:33,952 --> 00:03:36,292
üst düzey teknoloji çağında olmamız,

69
00:03:36,316 --> 00:03:41,103
bu teknoloji bugüne dek
imkânsız olan şeyleri ele alıp

70
00:03:41,127 --> 00:03:46,936
bunları yaşayan birkaç dahinin
süper gücü hâline getiriyor

71
00:03:46,960 --> 00:03:48,743
ve -- burası önemli --

72
00:03:48,767 --> 00:03:51,425
onlar da bu güçleri
herkese karşı kullanıyorlar.

73
00:03:51,853 --> 00:03:53,521
İşte size iyi niyetli bir örnek.

74
00:03:53,545 --> 00:03:58,191
1952 yılında bir bilgisayarla
dama oynamak istediğinizde

75
00:03:58,215 --> 00:04:01,698
gerçekten istiyor olmanız gerekirdi,

76
00:04:01,722 --> 00:04:06,707
sonra o bilgisayarın dünyadaki
19 kopyasından birini ele geçirir,

77
00:04:06,731 --> 00:04:10,357
sonra da Nobel Ödülü'ne layık beyninizle
ona dama öğretirdiniz.

78
00:04:10,381 --> 00:04:11,599
Çıta buydu.

79
00:04:12,869 --> 00:04:17,561
Şimdi ise telefonu olan birini
tanıyan birini tanımanız yeterli

80
00:04:17,585 --> 00:04:20,780
çünkü bilgisayar üst düzey bir teknoloji.

81
00:04:21,243 --> 00:04:23,257
Sentetik biyoloji de öyle,

82
00:04:23,281 --> 00:04:25,389
ben buna kısaca ''synbio'' diyeceğim.

83
00:04:26,006 --> 00:04:31,696
2011'de iki araştırmacı

84
00:04:31,720 --> 00:04:34,826
dama hilesi kadar zekice
ve eşi görülmemiş bir şey yaptılar,

85
00:04:34,850 --> 00:04:36,641
konu H5N1 gribiydi.

86
00:04:37,435 --> 00:04:42,091
Enfekte ettiği insanların
yüzde 60'ına kadarını öldüren bir silsile,

87
00:04:42,115 --> 00:04:43,810
Ebola'dan daha fazla.

88
00:04:43,834 --> 00:04:46,504
Ama hiç bulaşıcı değil,

89
00:04:46,528 --> 00:04:50,548
öyle ki 2015 yılından beri
50'den can kaybına sebep oldu.

90
00:04:50,572 --> 00:04:54,635
Bu araştırmacılar H5N1'in
genomunda düzenleme yaptılar

91
00:04:54,659 --> 00:04:59,251
ve onu inanılmaz öldürücü
ve ayrıca bulaşıcı hâle getirdiler.

92
00:04:59,275 --> 00:05:02,624
Dünyanın önde gelen iki bilim dergisinin
birinin haberler kısmında

93
00:05:02,648 --> 00:05:05,119
bu şey açığa çıktığı takdirde

94
00:05:05,119 --> 00:05:08,753
milyonlarca can kaybıyla sonuçlanacak
bir salgına sebep olacağı yazdı.

95
00:05:08,777 --> 00:05:10,646
Dr. Paul Keim

96
00:05:10,670 --> 00:05:14,619
bunun kadar korkunç bir organizma
düşünemediğini söyledi,

97
00:05:14,643 --> 00:05:17,742
Biyolojik Güvenlik Ulusal
Bilim Danışma Kurulu Başkanı'ndan

98
00:05:17,766 --> 00:05:22,241
benim asla duymak
istemeyeceğim türden bir şey.

99
00:05:22,689 --> 00:05:25,583
Bu arada Dr. Keim şunları da ekledi --

100
00:05:25,607 --> 00:05:28,409
["Bununla karşılaştırılınca
anthrax hiç korkutucu değil."]

101
00:05:28,433 --> 00:05:29,738
Kendisi ayrıca...

102
00:05:29,762 --> 00:05:31,152
[Anthrax uzmanı] (Kahkahalar)

103
00:05:31,152 --> 00:05:34,717
İyi haber şu ki
2011 biyolojik hack olayında

104
00:05:34,741 --> 00:05:37,804
bunu yapan insanlar
bize zarar vermek istemiyorlardı.

105
00:05:37,828 --> 00:05:39,020
Onlar virolog.

106
00:05:39,044 --> 00:05:41,211
Bilimin ilerlemesine inanıyorlardı.

107
00:05:41,235 --> 00:05:44,978
Kötü haber ise şu ki
teknoloji olduğu yerde durmaz

108
00:05:45,002 --> 00:05:47,030
ve önümüzdeki birkaç on yıl içinde

109
00:05:47,054 --> 00:05:50,132
onların bu becerisi aşırı kolay olacak.

110
00:05:50,559 --> 00:05:54,399
Aslında şimdiden çok daha kolay
çünkü dün sabah öğrendiğimize göre

111
00:05:54,423 --> 00:05:56,377
bu işi yapmalarından sadece iki yıl sonra

112
00:05:56,401 --> 00:05:59,905
CRISPR sistemi
genom düzenleme için ayarlandı.

113
00:05:59,929 --> 00:06:01,833
Bu başlı başına bir çığır,

114
00:06:01,857 --> 00:06:05,135
gen düzenlemeyi
inanılmaz derecede kolaylaştırıyor.

115
00:06:05,159 --> 00:06:08,313
O kadar ki CRISPR
artık liselerde öğretiliyor.

116
00:06:08,825 --> 00:06:12,125
Bu şey programlamadan
daha hızlı ilerliyor.

117
00:06:12,149 --> 00:06:15,260
Orada gördüğünüz yavaş,
cansız beyaz çizgi var ya?

118
00:06:15,284 --> 00:06:17,542
Moore yasası.

119
00:06:17,566 --> 00:06:21,346
Programlamanın ucuzlamasının
ne kadar hızlı olduğunu gösteriyor.

120
00:06:21,370 --> 00:06:24,403
O hızlı, gösterişli yeşil çizgi...

121
00:06:24,427 --> 00:06:28,491
genetik dizilimin ucuzlamasının
ne kadar hızlı olduğunu gösteriyor.

122
00:06:28,515 --> 00:06:32,113
Pekâlâ, gen düzenleme,
sentezleme ve dizilim...

123
00:06:32,137 --> 00:06:34,940
...bunlar farklı disiplinler
ama birbirlerine bağlılar.

124
00:06:34,964 --> 00:06:37,213
Şimdi hepsi hızla hareket ediyor.

125
00:06:37,237 --> 00:06:40,964
Krallıklarının anahtarları ise
bu küçücük veri dosyaları.

126
00:06:40,988 --> 00:06:44,896
Bu gördüğünüz,
H5N1'in genomundan bir alıntı.

127
00:06:44,920 --> 00:06:47,823
Tüm şey sadece birkaç sayfaya sığabilir.

128
00:06:47,847 --> 00:06:51,056
Merak etmeyin, eve gider gitmez
Google'da bunu aratabilirsiniz.

129
00:06:51,080 --> 00:06:52,814
Artık nasılsa her şey internette.

130
00:06:52,838 --> 00:06:54,772
Bu şeyi bulaşıcı yapan kısım ise

131
00:06:54,796 --> 00:06:57,130
bir Post-it kağıdına rahatça sığabilir.

132
00:06:57,154 --> 00:07:01,151
Ve bir dahi bir veri dosyası yapar,

133
00:07:01,175 --> 00:07:03,502
tüm aptallar onu kopyalayabilir,

134
00:07:03,526 --> 00:07:05,547
tüm dünyaya dağıtabilir

135
00:07:05,571 --> 00:07:07,207
veya basabilir.

136
00:07:07,231 --> 00:07:09,923
Ve sadece şunun üzerine değil,

137
00:07:09,947 --> 00:07:12,502
bunun üzerine de basılabilir.

138
00:07:12,993 --> 00:07:14,896
Bir senaryo hayal edelim.

139
00:07:15,287 --> 00:07:18,623
Yıl 2026 diyelim,
gelişigüzel bir yıl seçmiş olalım

140
00:07:18,647 --> 00:07:21,623
ve bilimi ilerletmek isteyen
çok zeki bir virolog var,

141
00:07:21,647 --> 00:07:23,953
salgın konusunu da
daha iyi anlamak istiyor,

142
00:07:23,977 --> 00:07:25,883
yeni bir mikro organizma geliştiriyor.

143
00:07:25,957 --> 00:07:28,111
Kızamık kadar bulaşıcı,

144
00:07:28,135 --> 00:07:30,055
Ebola kadar ölümcül

145
00:07:30,079 --> 00:07:34,087
ve bir salgına sebep olmadan önce
aylarca kuluçkaya yatıyor,

146
00:07:34,111 --> 00:07:38,326
bu yüzden de tehlike görünmeden
tüm dünya enfekte olabilir.

147
00:07:38,707 --> 00:07:41,218
Sonra viroloğun üniversitesine erişiliyor.

148
00:07:41,242 --> 00:07:43,664
Tabii bu bilim kurgu değil.

149
00:07:43,688 --> 00:07:45,874
Son zamanlarda ABD'de görülen bir dava

150
00:07:45,898 --> 00:07:49,268
300'den fazla üniversitede
hack olaylarını irdeliyor.

151
00:07:49,996 --> 00:07:55,517
Sonra o mikro organizmanın genomu
internetin karanlık sayfalarına yayılıyor.

152
00:07:55,541 --> 00:07:59,194
Dosya bir kez karşıya gitti mi
bir daha geri gelmez --

153
00:07:59,218 --> 00:08:03,401
bir fim şirketi veya müzik stüdyosu
işleten herkese sorun.

154
00:08:04,001 --> 00:08:06,973
Belki de 2026'da

155
00:08:06,997 --> 00:08:09,202
bu canlı yaratığı yaratmak için

156
00:08:09,226 --> 00:08:11,847
bizim örneğimizdeki virolog gibi
bir dahi gerekir

157
00:08:11,871 --> 00:08:13,797
ama belki de 15 yıl sonra,

158
00:08:13,821 --> 00:08:17,414
tüm liselerde bulabileceğiniz
bir DNA yazıcıyla iş hallolabilir.

159
00:08:17,883 --> 00:08:19,065
Olmazsa da...

160
00:08:19,514 --> 00:08:21,462
Bir 10 veya 20 yıl sonra kesin olur.

161
00:08:22,248 --> 00:08:24,658
Şunu da hızlıca geçeyim.

162
00:08:24,682 --> 00:08:25,924
Bu slaytı hatırladınız mı?

163
00:08:25,948 --> 00:08:28,267
Bu iki kelimeye dikkat edin.

164
00:08:28,840 --> 00:08:35,120
Biri bunu denerse ve yalnızca
yüzde 0,1 etkili olursa

165
00:08:35,144 --> 00:08:36,947
sekiz milyon insan ölür.

166
00:08:36,971 --> 00:08:40,610
Bu tam tamına 2.500 tane 11 Eylül demek.

167
00:08:40,634 --> 00:08:43,040
Medeniyet hayatta kalabilir

168
00:08:43,064 --> 00:08:45,850
ama sonsuza dek kalıcı hasar taşır.

169
00:08:46,586 --> 00:08:48,090
Bu da demek oluyor ki

170
00:08:48,090 --> 00:08:51,884
amaca giden yolda en küçük
şansı olan kişiye bile dikkat etmeliyiz,

171
00:08:51,908 --> 00:08:53,775
sadece dâhilere değil.

172
00:08:54,688 --> 00:08:59,735
Bugün yüzde 0,1 etkili
ve belki biraz daha yüksek oranlı

173
00:08:59,759 --> 00:09:03,001
bir kıyamet mikro organizması
yapabilecek dâhi sayısı

174
00:09:03,001 --> 00:09:05,044
bir elin parmaklarını geçmez.

175
00:09:05,068 --> 00:09:10,073
Dengeli ve başarılılar
ve bu grubun bir parçası değiller.

176
00:09:10,097 --> 00:09:13,370
Ben de bununla
zoraki barış içinde sayılırım.

177
00:09:14,307 --> 00:09:17,179
Peki ama teknoloji geliştiğinde

178
00:09:17,203 --> 00:09:18,783
ve bunlar yayıldığında

179
00:09:18,807 --> 00:09:22,134
ve binlerce beşeri bilim öğrencisi
bunlara erişim sağlayınca?

180
00:09:22,158 --> 00:09:25,706
Her biri kusursuz şekilde
dengeli olacak mı?

181
00:09:25,730 --> 00:09:27,554
Peki ya birkaç yıl sonra,

182
00:09:27,578 --> 00:09:31,287
stres yüklü tıp öğrencileri
bunlara erişim sağlayınca?

183
00:09:31,311 --> 00:09:33,203
O zaman çerçevesi içinde,

184
00:09:33,227 --> 00:09:35,548
o çemberler kesişecek

185
00:09:35,572 --> 00:09:37,186
çünkü burada bahsettiğimiz şey

186
00:09:37,186 --> 00:09:40,235
tüm dünya üzerinde yüz binlerce insan.

187
00:09:40,259 --> 00:09:44,317
Buna bir de Joker gibi giyinip

188
00:09:44,341 --> 00:09:47,593
Batman filminin ön gösteriminde
12 kişiyi öldüren adamı da ekleyelim.

189
00:09:47,617 --> 00:09:49,764
Kendisi sinirbilim doktora öğrencisiydi,

190
00:09:49,788 --> 00:09:51,700
NIH bursu vardı.

191
00:09:53,478 --> 00:09:55,004
Peki, sürpriz gelişme:

192
00:09:55,028 --> 00:09:59,923
Buna şimdi odaklanırsak
hayatta kalabileceğimiz kanısındayım.

193
00:09:59,947 --> 00:10:02,917
Bunu söylüyorum
çünkü saatlerimi harcayarak

194
00:10:02,941 --> 00:10:05,913
synbio üzerinde glonal liderlerle konuştum

195
00:10:05,937 --> 00:10:09,971
ve ayrıca yarattığım bilim podcasti
için yaptıklarını araştırdım.

196
00:10:09,995 --> 00:10:15,133
Başardıkları işler beni korkuttu,
eğer fark etmediyseniz diye söylüyorum --

197
00:10:15,157 --> 00:10:16,705
(Kahkahalar)

198
00:10:16,729 --> 00:10:20,077
ama daha da önemlisi,
bunun potansiyelini onurlandırmak için de.

199
00:10:20,101 --> 00:10:23,955
Bu şey kanseri tedavi edecek,
çevreyi iyileştirecek

200
00:10:23,979 --> 00:10:27,280
ve diğer canlılara olan zulmü durduracak.

201
00:10:27,942 --> 00:10:31,612
Kendimizi imha etmeden
tüm bunları nasıl yapacağız?

202
00:10:32,091 --> 00:10:35,922
Birincisi, beğenin ya da beğenmeyin,
sentetik biyoloji kapımıza dayandı,

203
00:10:35,946 --> 00:10:37,840
o yüzden bu teknolojiyi kucaklayalım.

204
00:10:37,864 --> 00:10:39,721
Eğer bir teknoloji yasağı koyarsak

205
00:10:39,745 --> 00:10:42,902
O zaman direksiyonu
kötü aktörlere devretmiş oluruz.

206
00:10:42,926 --> 00:10:45,282
Nükleer programların aksine,

207
00:10:45,306 --> 00:10:47,762
biyoloji görünmez şekilde çalışılabilir.

208
00:10:47,786 --> 00:10:52,243
Dev Sovyetler'in biyolojik silah
anlaşmaları ihlalleri bunu netleştirdi,

209
00:10:52,243 --> 00:10:55,296
tabii dünyadaki
her yasa dışı madde de öyle.

210
00:10:55,825 --> 00:10:58,049
İkincisi, uzmanlara sahip çıkın.

211
00:10:58,073 --> 00:11:00,081
Onları bu işe dahil edelim.

212
00:11:00,105 --> 00:11:02,723
Sahip olduğumuz her
bir milyon bir biyo mühendis için

213
00:11:02,747 --> 00:11:06,432
en azından bir milyonu
bizim tarafımızda olacaktır.

214
00:11:06,858 --> 00:11:09,679
Al Capone bizim tarafımızda olacaktır.

215
00:11:09,703 --> 00:11:12,513
İyi insan olmanın çıtası o kadar düşük ki.

216
00:11:13,386 --> 00:11:16,667
Dev sayısal avantajların da önemi var,

217
00:11:16,691 --> 00:11:19,580
tek bir kötü adam
çok büyük zarara sebep olsa da...

218
00:11:19,604 --> 00:11:21,179
çünkü pek çok şeyin yanında

219
00:11:21,203 --> 00:11:23,719
bu şeyi tam tamına
kullanmamızı sağlıyorlar:

220
00:11:23,743 --> 00:11:29,665
Hazırlık ve önlem için yıllarımız
ve umuyorum ki on yıllarımız var.

221
00:11:29,689 --> 00:11:33,177
Korkunç bir şey deneyecek ilk kişi --
biri mutlaka olacak --

222
00:11:33,201 --> 00:11:34,812
henüz doğmamış bile olabilir.

223
00:11:35,068 --> 00:11:38,593
Sonra, bu topluma yayılan bir çaba olmalı

224
00:11:38,617 --> 00:11:41,391
ve her biriniz bunun parçası olmalısınız

225
00:11:41,415 --> 00:11:45,585
çünkü küçük bir grup uzmandan

226
00:11:45,609 --> 00:11:50,747
sentetik biyolojiyi hem muhafaza edip
hem de fayda gütmelerini isteyemeyiz

227
00:11:50,771 --> 00:11:53,893
çünkü bunu finansal sistemle zaten denedik

228
00:11:53,917 --> 00:11:57,431
ve finans çalışanlarımız
umarsızca işi yapmayı öğrendikçe

229
00:11:57,455 --> 00:11:59,701
büyük ölçüde yozlaştılar,

230
00:11:59,725 --> 00:12:02,736
üzerimize devasa riskler yüklediler,

231
00:12:02,760 --> 00:12:04,677
kazançları özelleştirdiler,

232
00:12:04,701 --> 00:12:06,768
kötü bir şekilde zenginleştiler

233
00:12:06,792 --> 00:12:09,426
ve bizi 22 trilyon dolarlık borçla
kapana kıstırdılar.

234
00:12:10,723 --> 00:12:12,190
Daha da yakın zamanda --

235
00:12:12,214 --> 00:12:14,444
(Alkışlar)

236
00:12:14,468 --> 00:12:17,181
Teşekkür mektuplarını alanlar siz misiniz?

237
00:12:17,205 --> 00:12:18,503
Benimkini hâlâ bekliyorum.

238
00:12:18,527 --> 00:12:21,283
Sanırım minnet duymak için
çok meşguldüler.

239
00:12:21,307 --> 00:12:23,243
Daha da yakın zamanda,

240
00:12:24,291 --> 00:12:27,603
internet gizliliği büyük bir patlak verdi

241
00:12:27,627 --> 00:12:29,573
ve bunu dış kaynaklara yaptırdık.

242
00:12:29,597 --> 00:12:30,944
Bir kez daha

243
00:12:30,968 --> 00:12:33,526
özelleştirilen kazançlar,
sosyalleşen kayıplar.

244
00:12:33,550 --> 00:12:35,615
Bu kalıptan bıkıp usanan kim var?

245
00:12:35,639 --> 00:12:40,262
(Alkışlar)

246
00:12:40,286 --> 00:12:46,245
Refahımızı korumak için
daha katılımcı bir metota ihtiyacımız var

247
00:12:46,269 --> 00:12:47,426
ve gizliliğimizi

248
00:12:47,450 --> 00:12:49,216
ve de çok yakında... hayatlarımızı.

249
00:12:49,240 --> 00:12:51,978
Peki tüm bunları nasıl yaparız?

250
00:12:52,002 --> 00:12:54,670
Vücudumuz patojenlerle savaşırken

251
00:12:54,694 --> 00:12:57,092
maharetli bağışıklık sistemi
devreye girer,

252
00:12:57,116 --> 00:12:59,161
çok karmaşık ve çok katmanlı bir sistem.

253
00:12:59,185 --> 00:13:02,123
Bunlardan bir tanesini
tüm ekosistem için neden yapmıyoruz?

254
00:13:02,147 --> 00:13:05,815
İlk katmana yönelik konuşmalar içeren
bir TED Talks yılı yapılabilir.

255
00:13:05,839 --> 00:13:09,319
Bunlar sadece
pek çok harika fikirden birkaçı.

256
00:13:09,343 --> 00:13:11,329
Biraz Ar-Ge emeği ile

257
00:13:11,353 --> 00:13:16,288
şu an sahip olduğumuz
ilkel patojen sensörlerini alıp

258
00:13:16,312 --> 00:13:19,135
çok eğimli bir fiyat
performansına taşıyabiliriz,

259
00:13:19,159 --> 00:13:21,289
bu kısa sürede dikkat çeker

260
00:13:21,313 --> 00:13:22,467
ve buna sahip çıkılır

261
00:13:22,491 --> 00:13:26,819
ve adım adım duman detektörü
ve hatta akıllı telefon kadar yaygınlaşır.

262
00:13:26,843 --> 00:13:28,810
Şunu da ekleyeyim,

263
00:13:28,834 --> 00:13:31,461
üretimi ve dağımıtı söz konusu olunca

264
00:13:31,485 --> 00:13:34,506
aşıların da türlü türlü sorunları var.

265
00:13:34,530 --> 00:13:39,085
Ve bir kez yapıldıklarında yeni tehdit
ve mutasyonlara adapte olamıyorlar.

266
00:13:39,109 --> 00:13:41,928
tam teşekküllü bir biyo üretim üssü lazım,

267
00:13:41,952 --> 00:13:46,042
her bir eczaneye kadar uzayacak
ve hatta evlerimize bile.

268
00:13:46,066 --> 00:13:49,725
Aşı ve ilaç için yazıcı teknolojisi
ulaşabileceğimiz seviyede,

269
00:13:49,749 --> 00:13:51,732
tabii öncelik olursa.

270
00:13:51,756 --> 00:13:53,826
Sonra, akıl sağlığı.

271
00:13:53,850 --> 00:13:56,705
İntihar meyilli kitlesel katliam zanlıları

272
00:13:56,729 --> 00:14:01,213
tedaviye yanıt vermeyen depresyon
veya TSSB yaşıyorlar.

273
00:14:01,237 --> 00:14:05,308
Rick Doblin gibi bunun üzerinde çalışan
asil araştırmacılara ihtiyacımız var

274
00:14:05,332 --> 00:14:09,270
ama ayrıca sayılarla uğraşan bencillere de

275
00:14:09,294 --> 00:14:15,314
çünkü bu akut rahatsızlıkların hepimizi
tehlikeye soktuğunu söylüyorlar,

276
00:14:15,338 --> 00:14:17,068
sadece onu yaşayanları değil.

277
00:14:17,092 --> 00:14:20,542
Bu benciller bu durumla savaşmada

278
00:14:20,566 --> 00:14:22,820
bize ve Al Capone'a katılacak.

279
00:14:23,409 --> 00:14:27,711
Üçüncüsü, her birimiz
bu bağışıklık sisteminde

280
00:14:27,711 --> 00:14:30,901
beyaz kan hücresi olabiliriz ve olmalıyız.

281
00:14:31,280 --> 00:14:34,755
İntihara meyilli kitlesel caniler
rezil olabilirler, tamam

282
00:14:34,779 --> 00:14:38,888
ama aynı zamanda korkunç derecede
kırılmış ve üzgün insanlar

283
00:14:38,912 --> 00:14:41,332
ve bu durumda olmayan bizlere düşen görev

284
00:14:41,356 --> 00:14:43,443
kimsenin sevgisiz
kalmadığından emin olmak.

285
00:14:44,573 --> 00:14:49,257
(Alkışlar)

286
00:14:49,711 --> 00:14:52,280
Sonra da bu tehlikelerle savaşmayı

287
00:14:52,304 --> 00:14:55,064
sentetik biyolojinin temel prensibi
hâline getirmeliyiz.

288
00:14:55,088 --> 00:14:57,455
Pek çok şirketin iddia ettiğine göre

289
00:14:57,479 --> 00:15:00,195
mühendisleri
zamanlarının yüzde 20'sini

290
00:15:00,195 --> 00:15:01,799
istediklerini yaparak geçiriyor.

291
00:15:01,823 --> 00:15:04,219
Peki biyo mühendis işe alan

292
00:15:04,219 --> 00:15:05,667
ve biyo mühendis olan kişiler

293
00:15:05,691 --> 00:15:09,572
herkesin yararı için savunma geliştirmeye
zamanlarının yüzde 20'sini verseler?

294
00:15:11,397 --> 00:15:12,768
Kötü bir fikir olmazdı.

295
00:15:12,792 --> 00:15:14,010
(Alkışlar)

296
00:15:14,034 --> 00:15:16,674
Son olarak da...
Bu hiç eğlenceli olmayacak.

297
00:15:16,698 --> 00:15:20,645
Ama zihnimizin bazı çok ama çok
karanlık yerlere gitmesine izin vermeliyiz

298
00:15:20,669 --> 00:15:24,081
ve sizi bu akşam o yerlere götürmeme
izin verdiğiniz için teşekkürler.

299
00:15:24,105 --> 00:15:26,472
Soğuk Savaş'tan sağ çıktık

300
00:15:26,496 --> 00:15:30,849
çünkü hepimiz tehlikeyi anladı
ve ona saygı duydu,

301
00:15:30,873 --> 00:15:32,994
bunun kısmen bir sebebi de

302
00:15:32,994 --> 00:15:35,761
yıllarca kendimize anlattığımız
korkunç hayalet hikâyeleri,

303
00:15:35,785 --> 00:15:37,745
''Dr. Strangelove'' gibi isimlerle

304
00:15:37,769 --> 00:15:39,384
ve ''Savaş Oyunları.''

305
00:15:39,408 --> 00:15:41,704
Sakin olma zamanı değil.

306
00:15:41,728 --> 00:15:44,796
Panik yapmanın inanılmaz üretken olduğu

307
00:15:44,820 --> 00:15:47,478
o nadir zamanlardan biri --

308
00:15:47,502 --> 00:15:50,271
(Kahkahalar)

309
00:15:50,295 --> 00:15:52,392
hayalet hikâyeleri çıkarmak için

310
00:15:52,416 --> 00:15:57,281
ve korkumuzu bu tehlikeyle savaşmak için
yakıt olarak kullanmada.

311
00:15:57,771 --> 00:16:01,825
Çünkü size sunduğum bu korkunç senaryolar

312
00:16:01,849 --> 00:16:03,758
kader değil.

313
00:16:04,171 --> 00:16:05,528
Seçenek.

314
00:16:06,012 --> 00:16:09,619
Bu tehlike hâlâ uzak sayılır.

315
00:16:10,247 --> 00:16:13,010
Bu da demek ki biz izin verirsek

316
00:16:13,034 --> 00:16:15,222
üzerimize çökecek.

317
00:16:15,950 --> 00:16:17,144
İzin vermeleyim.

318
00:16:17,168 --> 00:16:18,884
Dinlediğiniz için teşekkürler.

319
00:16:18,908 --> 00:16:23,460
(Alkışlar)