[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.69,0:00:13.01,Default,,0000,0000,0000,,Tarihin ilk imparatorluğu,\Nekinleri beslemek için yağışsız,
Dialogue: 0,0:00:13.01,0:00:18.79,Default,,0000,0000,0000,,inşa için taşı veya ağacı olmayan,\Nsıcak ve kuru bir araziden yükseldi.
Dialogue: 0,0:00:18.79,0:00:24.14,Default,,0000,0000,0000,,Tüm bunlara rağmen,\Nsakinleri dünyanın ilk şehirlerini,
Dialogue: 0,0:00:24.14,0:00:28.23,Default,,0000,0000,0000,,anıtsal mimarisi \Nve büyük nüfusuyla inşa ettiler
Dialogue: 0,0:00:28.23,0:00:32.54,Default,,0000,0000,0000,,ve onları tamamen çamurdan inşa ettiler.
Dialogue: 0,0:00:32.54,0:00:36.05,Default,,0000,0000,0000,,Sümer, Mezopotamya denilen bölgede
Dialogue: 0,0:00:36.05,0:00:38.75,Default,,0000,0000,0000,,modern Irak'ın güney bölümündeydi.
Dialogue: 0,0:00:38.75,0:00:41.93,Default,,0000,0000,0000,,Mezopotamya “iki nehir arasında”\Nanlamına gelir —
Dialogue: 0,0:00:41.93,0:00:44.28,Default,,0000,0000,0000,,Dicle ve Fırat.
Dialogue: 0,0:00:44.89,0:00:52.03,Default,,0000,0000,0000,,MÖ 5000 civarında, ilk Sümerliler\Nnehir suyunu yeniden yönlendirerek
Dialogue: 0,0:00:52.03,0:00:58.46,Default,,0000,0000,0000,,kupkuru arazi için sulama kanallarını,\Nbarajları ve rezervuarları kullandılar.
Dialogue: 0,0:00:58.46,0:01:02.98,Default,,0000,0000,0000,,Bunun gibi tarım toplulukları yavaş yavaş\Ndünya çapında ortaya çıkıyordu.
Dialogue: 0,0:01:02.98,0:01:06.77,Default,,0000,0000,0000,,Ancak bir sonraki adımı ilk atanlar\NSümerlilerdi.
Dialogue: 0,0:01:06.77,0:01:09.34,Default,,0000,0000,0000,,Nehir çamurundan yapılmış\Nkil tuğlaları kullanarak
Dialogue: 0,0:01:09.34,0:01:13.34,Default,,0000,0000,0000,,çok katlı evler ve tapınaklar\Ninşa etmeye başladılar.
Dialogue: 0,0:01:13.34,0:01:14.97,Default,,0000,0000,0000,,Çamuru ev eşyalarına
Dialogue: 0,0:01:14.97,0:01:19.20,Default,,0000,0000,0000,,ve aletlere dönüştürmek için bir çömlekçi\Nçarkı olan çarkı icat ettiler.
Dialogue: 0,0:01:19.61,0:01:23.90,Default,,0000,0000,0000,,Bu kil tuğlalar, \Nmuhtemelen MÖ 4500 civarında
Dialogue: 0,0:01:23.90,0:01:27.69,Default,,0000,0000,0000,,dünyanın ilk şehirlerinin\Ndoğmasını sağladı.
Dialogue: 0,0:01:27.69,0:01:34.51,Default,,0000,0000,0000,,Şehrin sosyal merdiveninin tepesinde asil\Nolarak kabul edilen rahipler ve rahibeler,
Dialogue: 0,0:01:34.51,0:01:40.06,Default,,0000,0000,0000,,sonra tüccarlar, zanaatkarlar, çiftçiler\Nve köleleştirilmiş insanlar vardı.
Dialogue: 0,0:01:40.06,0:01:43.90,Default,,0000,0000,0000,,Sümer imparatorluğu,\Nküçük uluslar gibi işleyen
Dialogue: 0,0:01:43.90,0:01:46.51,Default,,0000,0000,0000,,farklı şehir devletlerinden oluşuyordu.
Dialogue: 0,0:01:46.51,0:01:49.89,Default,,0000,0000,0000,,Dil ve manevi inançla \Ngevşek bir şekilde bağlantılıydılar
Dialogue: 0,0:01:49.89,0:01:52.14,Default,,0000,0000,0000,,ancak merkezi kontrollerden yoksundu.
Dialogue: 0,0:01:52.53,0:01:56.88,Default,,0000,0000,0000,,İlk şehirler Uruk, Ur ve Eridu idi
Dialogue: 0,0:01:56.88,0:01:59.72,Default,,0000,0000,0000,,ve sonunda bir düzine şehir ortaya çıktı.
Dialogue: 0,0:01:59.72,0:02:04.64,Default,,0000,0000,0000,,Her birinin, bir rahip ile hükümdar gibi\Ngörev yapan bir kralı vardı.
Dialogue: 0,0:02:04.64,0:02:09.03,Default,,0000,0000,0000,,Bazen yeni bölgeleri fethetmek için\Nbirbirlerine karşı savaştılar.
Dialogue: 0,0:02:09.03,0:02:14.74,Default,,0000,0000,0000,,Her şehir, şehrin kurucusu olarak kabul\Nedilen bir koruyucu tanrıya adanmıştı.
Dialogue: 0,0:02:14.74,0:02:19.90,Default,,0000,0000,0000,,Şehrin en büyük ve en önemli binası\Nbu koruyucu tanrının eviydi:
Dialogue: 0,0:02:19.90,0:02:24.48,Default,,0000,0000,0000,,Basamaklı bir piramit olarak tasarlanmış\Nbir tapınak olan ziggurat.
Dialogue: 0,0:02:24.48,0:02:30.03,Default,,0000,0000,0000,,MÖ 3200 civarında Sümerliler \Nerişim alanlarını genişletmeye başladı.
Dialogue: 0,0:02:30.03,0:02:34.30,Default,,0000,0000,0000,,Çömlekçi çarkı, savaş arabaları\Nve vagonlarda yeni bir yuva buldu.
Dialogue: 0,0:02:34.30,0:02:37.78,Default,,0000,0000,0000,,Sazlıklardan ve hurma yapraklarından,\Nonları nehir ve deniz yoluyla
Dialogue: 0,0:02:37.78,0:02:42.98,Default,,0000,0000,0000,,uzak mesafelere taşıyan keten yelkenlerle\Ntekneler inşa ettiler.
Dialogue: 0,0:02:42.98,0:02:46.54,Default,,0000,0000,0000,,Kıt kaynakları desteklemek için Mısır,\NAnadolu ve Etiyopya'daki
Dialogue: 0,0:02:46.54,0:02:51.18,Default,,0000,0000,0000,,yükselen krallıklarla\Nbir ticaret ağı kurdular
Dialogue: 0,0:02:51.18,0:02:57.08,Default,,0000,0000,0000,,ve altın, gümüş, gök cevher\Nve sedir ağacı ithal ettiler.
Dialogue: 0,0:02:57.78,0:03:01.28,Default,,0000,0000,0000,,Ticaret, dünyanın ilk yazı sisteminin
Dialogue: 0,0:03:01.28,0:03:03.98,Default,,0000,0000,0000,,icadı için beklenmedik bir itici güçtü.
Dialogue: 0,0:03:03.98,0:03:07.18,Default,,0000,0000,0000,,Yurt dışında tüccarlarla iş yapan\NSümer tüccarları için
Dialogue: 0,0:03:07.18,0:03:09.88,Default,,0000,0000,0000,,bir muhasebe sistemi olarak başladı.
Dialogue: 0,0:03:09.88,0:03:13.76,Default,,0000,0000,0000,,Birkaç yüz yıl sonra, çivi yazısı adlı
Dialogue: 0,0:03:13.76,0:03:17.08,Default,,0000,0000,0000,,erken piktogram sistemi\Nbir alfabeye dönüştü.
Dialogue: 0,0:03:17.08,0:03:20.02,Default,,0000,0000,0000,,Sümerler ilk yazılı yasaları hazırladı
Dialogue: 0,0:03:20.02,0:03:24.81,Default,,0000,0000,0000,,ve yazma zanaatını öğretmek için\Ntasarlanan ilk okul sistemini yarattı
Dialogue: 0,0:03:24.81,0:03:30.81,Default,,0000,0000,0000,,ve bürokrasi ve vergiler gibi daha az\Nheyecan verici yeniliklere öncülük etti.
Dialogue: 0,0:03:31.32,0:03:34.02,Default,,0000,0000,0000,,Okullarda, çocukluktan yetişkinliğe kadar
Dialogue: 0,0:03:34.02,0:03:37.63,Default,,0000,0000,0000,,gün doğumundan \Ngün batımına kadar çalışan yazarlar.
Dialogue: 0,0:03:37.63,0:03:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Muhasebe, matematik \Nve kopyalanmış edebiyat eserlerini—
Dialogue: 0,0:03:42.00,0:03:47.42,Default,,0000,0000,0000,,ilahiler, mitler, atasözleri,\Nfablları, büyüleri
Dialogue: 0,0:03:47.42,0:03:50.84,Default,,0000,0000,0000,,ve kil tabletlerdeki \Nilk destanları öğrendiler.
Dialogue: 0,0:03:50.84,0:03:54.14,Default,,0000,0000,0000,,Bu tabletlerden bazıları,\Nefsanevi masallara da konu olan
Dialogue: 0,0:03:54.14,0:03:59.38,Default,,0000,0000,0000,,Uruk şehrinin kralı Gılgamış'ın\Nhikayesini anlatıyordu.
Dialogue: 0,0:03:59.77,0:04:03.76,Default,,0000,0000,0000,,Ancak MÖ 3. bin yılda Sümer etraftaki,
Dialogue: 0,0:04:03.76,0:04:08.12,Default,,0000,0000,0000,,hatta Mezopotamya'daki\Ntek imparatorluk değildi.
Dialogue: 0,0:04:08.12,0:04:13.66,Default,,0000,0000,0000,,Bölgeye kuzeyden ve doğudan\Ngöçebe aşiret dalgaları aktı.
Dialogue: 0,0:04:13.66,0:04:17.73,Default,,0000,0000,0000,,Bazı yeni gelenler,\Nyaşam tarzlarını benimseyen
Dialogue: 0,0:04:17.73,0:04:19.50,Default,,0000,0000,0000,,ve kendi dillerini ifade etmek için
Dialogue: 0,0:04:19.50,0:04:21.66,Default,,0000,0000,0000,,çivi yazısını kullanan \NSümerlere saygı duydu.
Dialogue: 0,0:04:21.66,0:04:28.78,Default,,0000,0000,0000,,2300'de Akad kralı Sargon Sümer\Nşehir devletlerini fethetti.
Dialogue: 0,0:04:29.03,0:04:31.70,Default,,0000,0000,0000,,Ancak Sargon Sümer kültürüne\Nsaygı duyuyordu
Dialogue: 0,0:04:31.70,0:04:37.26,Default,,0000,0000,0000,,ve Akadlar ve Sümerler\Nyüzyıllar boyunca yan yana yaşadı.
Dialogue: 0,0:04:37.26,0:04:41.38,Default,,0000,0000,0000,,Diğer işgalci gruplar yalnızca yağma\Nve yıkıma odaklandı.
Dialogue: 0,0:04:41.38,0:04:43.84,Default,,0000,0000,0000,,Sümer kültürü yayılırken bile
Dialogue: 0,0:04:43.84,0:04:51.74,Default,,0000,0000,0000,,MÖ 1750'de Sümer halkını \Nsürekli bir istila saldırısı öldürdü.
Dialogue: 0,0:04:51.74,0:04:55.94,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra Sümerler, 19. yüzyıla doğru
Dialogue: 0,0:04:55.94,0:05:00.04,Default,,0000,0000,0000,,yeniden keşfedilmemesi için\Nçöl toprağında kayboldu.
Dialogue: 0,0:05:00.04,0:05:04.04,Default,,0000,0000,0000,,Ancak Sümer kültürü önce Akadlar,\Nsonra Asurlular,
Dialogue: 0,0:05:04.04,0:05:09.16,Default,,0000,0000,0000,,sonra Babilliler aracılığıyla\Nbinlerce yıl yaşadı.
Dialogue: 0,0:05:09.16,0:05:13.04,Default,,0000,0000,0000,,Babilliler Sümer icatlarını\Nve geleneklerini İbrani,
Dialogue: 0,0:05:13.04,0:05:16.80,Default,,0000,0000,0000,,Yunan ve Roma kültürlerinden geçirdiler.
Dialogue: 0,0:05:16.80,0:05:19.21,Default,,0000,0000,0000,,Bazıları günümüzde devam ediyor.