Pierwsze imperium w historii powstało w gorącym, suchym krajobrazie bez opadów nawadniających uprawy, bez drzew i kamieni do budowy. Mimo to jego mieszkańcy zbudowali pierwsze miasta świata, z monumentalną architekturą i dużą populacją. Zrobili je całkowicie z błota. Sumer zajmował południową część współczesnego Iraku w regionie zwanym Mezopotamia. Słowo Mezopotamia oznacza "między dwiema rzekami", Tygrysem i Eufratem. Około 5000 roku p.n.e. pierwsi Sumerowie używali kanałów irygacyjnych, tam i zbiorników wodnych do przekierowania wód rzecznych i upraw na uprzednio suchych obszarach. Takie społeczności rolnicze powoli pojawiały się na całym świecie, ale to Sumerowie jako pierwsi poszli dalej. Używając glinianych cegieł z mułu rzecznego, zaczęli budować wielopiętrowe domy i świątynie. Wynaleźli koło garncarskie do zamiany błota w narzędzia i artykuły gospodarstwa domowego. Gliniane cegły dały początek pierwszym miastom świata, prawdopodobnie około 4500 roku p.n.e. Na szczycie drabiny społecznej miasta stali kapłani i kapłanki, uważani za szlachtę, następnie kupcy, rzemieślnicy, rolnicy i niewolnicy. Imperium sumeryjskie składało się z odrębnych miast-państw funkcjonujących jak małe narody. Łączyły ich luźno język i wiara, ale brakowało scentralizowanej władzy. Najwcześniejszymi miastami były Uruk, Ur i Eridu, a ostatecznie powstało kilkanaście miast. Każde miało króla pełniącego rolę między kapłanem a władcą. Miasta walczyły czasami ze sobą o nowe terytoria. Każde miasto poświęcono bóstwu-patronowi uważanemu za założyciela miasta. Największym i najważniejszym budynkiem w mieście był dom boga-patrona, ziggurat, świątynia zaprojektowana jako piramida schodkowa. Około 3200 roku p.n.e. Sumerowie zaczęli zwiększać zasięg. Koło garncarskie pojawiło się w rydwanach i wozach. Powstawały łodzie z trzciny i liści palmy daktylowej, z płóciennymi żaglami, które przenosiły Sumerów na duże odległości drogą morską. Żeby uzupełnić ograniczone zasoby, stworzyli sieć handlową z powstającymi królestwami Egiptu, Anatolii i Etiopii, importując złoto, srebro, lapis lazuli i drewno cedrowe. Handel był niespodziewanym bodźcem do wynalezienia pierwszego na świecie pisma. Zaczęło się od systemu księgowania dla sumeryjskich kupców handlujących z zagranicą. Po kilkuset latach wczesny system piktogramów zwany pismem klinowym zmienił się w pismo. Sumerowie stworzyli pierwsze spisane prawa i pierwszy system szkolny, mający na celu naukę pisania, oraz wprowadzili mniej ekscytujące innowacje, jak biurokracja i podatki. W szkołach skrybowie uczyli się od świtu do zmierzchu, od dzieciństwa do dorosłości. Uczyli się rachunkowości, matematyki i kopiowali dzieła literackie: hymny, mity, przysłowia, bajki o zwierzętach, zaklęcia magiczne i pierwsze eposy na glinianych tabliczkach. Niektóre z tych tabliczek opowiadały historię Gilgamesza, króla miasta Uruk i bohatera mitów. Ale w trzecim tysiącleciu p.n.e. Sumer nie był już jedynym imperium na świecie czy nawet w Mezopotamii. Fale plemion koczowniczych napływały do regionu z północy i wschodu. Niektórzy nowoprzybyli podziwiali Sumerów, przyjmowali ich styl życia i używali pism klinowych do wyrażania własnych języków. W 2300 roku p.n.e. król akadyjski Sargon podbił sumeryjskie państwa-miasta. Ale Sargon szanował sumeryjską kulturę, a Akadyjczycy i Sumerowie żyli obok siebie przez wieki. Inni najeźdźcy skupiali się tylko na grabieży i niszczeniu. Mimo rozprzestrzenienia kultury sumeryjskiej nieustanne inwazje wybiły do 1750 roku p.n.e. ludność sumeryjską. Później Sumer zniknął w piachach pustyni, odkryty na nowo dopiero w XIX wieku. Sama kultura sumeryjska przetrwała tysiące lat najpierw za sprawą Akadyjczyków, potem Asyryjczyków, a potem Babilończyków. Babilończycy przekazali sumeryjskie wynalazki i tradycje kulturze hebrajskiej, greckiej i rzymskiej. Niektóre trwają po dziś dzień.