[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.69,0:00:13.01,Default,,0000,0000,0000,,مێژووی ئەو ئیمپڕاتۆریەتەی لە \Nخاکێکی گەرم و وشک سەریهەڵدا،
Dialogue: 0,0:00:13.01,0:00:18.79,Default,,0000,0000,0000,,بەبێ باران بۆ گەشەسەندنی بەرووبوومەکان و \Nبەبێ بوونی دار و بەرد بۆ کاری بنیاتنان.
Dialogue: 0,0:00:18.79,0:00:24.14,Default,,0000,0000,0000,,سەرەڕای هەموو ئەمانە، نیشتەجێبووەکانی\Nیەکەم شاری جیهانیان بیانتنا،
Dialogue: 0,0:00:24.14,0:00:28.23,Default,,0000,0000,0000,,لەگەڵ بوونی ئەندازیاری ناوازە و\Nدانیشتوانێکی زۆر—
Dialogue: 0,0:00:28.23,0:00:32.54,Default,,0000,0000,0000,,بەتەواوەتی لە قوڕەوە بیاتیان نا.
Dialogue: 0,0:00:32.54,0:00:36.05,Default,,0000,0000,0000,,سۆمەڕیەکان بەشی باشووری عێڕاقی \Nسەردەمیانەیەن داگیر کرد
Dialogue: 0,0:00:36.05,0:00:38.75,Default,,0000,0000,0000,,لەم ناوچەیەی کە بە میزۆپۆتامیا ناسرا بوو.
Dialogue: 0,0:00:38.75,0:00:41.93,Default,,0000,0000,0000,,میزۆپۆتامیا واتا "لەنێوان دوو ڕووبار"—
Dialogue: 0,0:00:41.93,0:00:44.89,Default,,0000,0000,0000,,ئەوانیش ڕووبارەکانی دیجلە و فوڕاتن.
Dialogue: 0,0:00:44.89,0:00:52.03,Default,,0000,0000,0000,,نزیکەی ساڵی ٥٠٠٠ـی پێش زایینی، سۆمەڕییە \Nکۆنەکان جۆگەکانی ئاو، بەنداوەکان و کۆگەکان
Dialogue: 0,0:00:52.03,0:00:58.46,Default,,0000,0000,0000,,بۆ دووبارە ڕێنوێنیکردنی ئاو و کێڵگە و\Nڕووبەرە زەویە وشکەکانی پێشتر بەکارهێنا.
Dialogue: 0,0:00:58.46,0:01:02.98,Default,,0000,0000,0000,,کۆمەڵگە کشتوکاڵیە هاوشێوەکای ئەمە بە\Nهێواشی لە سەرتاسەری جیهان بڵاودەبوونەوە .
Dialogue: 0,0:01:02.98,0:01:06.51,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام سۆمەڕیەکان دەستپێشخەربوون بۆ\Nئەنجامدانی هەنگاوی داهاتوو.
Dialogue: 0,0:01:06.51,0:01:09.81,Default,,0000,0000,0000,,ئەویش بە بەکارهێنانی خشتی قوڕین کە لە \Nقوڕی ڕووبارەوە دروستکرابوون،
Dialogue: 0,0:01:09.81,0:01:13.34,Default,,0000,0000,0000,,دەستیانکرد بە بنیاتنانی خانووی\Nچەندین قاتی و پەرستگاکان،
Dialogue: 0,0:01:13.34,0:01:14.60,Default,,0000,0000,0000,,تایەیان بنیاتنا__
Dialogue: 0,0:01:14.60,0:01:19.61,Default,,0000,0000,0000,,تایەی گڵێنەیی، بۆ گۆڕینی قوڕ بۆ \Nکەلوپەڵی ناو ماڵ و ئامێر بەکارھێنا.
Dialogue: 0,0:01:19.61,0:01:23.90,Default,,0000,0000,0000,,ئەو خشتە قوڕینانە بوونە هۆی \Nبەدەرکەوتنی یەکەم شاری جیهان،
Dialogue: 0,0:01:23.90,0:01:27.69,Default,,0000,0000,0000,,بە نزیکیەیی لە ساڵەکانی ٤٥٠٠ پێش زایینی.
Dialogue: 0,0:01:27.69,0:01:32.25,Default,,0000,0000,0000,,بەرزترین ئاستی کۆمەڵایەتی شارەکە \Nقەشەکان و ژنە قەشەکان بوون،
Dialogue: 0,0:01:32.25,0:01:34.38,Default,,0000,0000,0000,,کە بە خانەدان هەژمار دەکران،
Dialogue: 0,0:01:34.38,0:01:40.06,Default,,0000,0000,0000,,دواتر بازرگانەکان، خەڵکە پیشەوەرەکە و\Nجوتیارەکان و کۆیلەکان دەهاتن
Dialogue: 0,0:01:40.06,0:01:43.90,Default,,0000,0000,0000,,ئیمپڕاتۆریەتی سۆمەڕی لە شاری\Nناوازە پێکهاتبوو
Dialogue: 0,0:01:43.90,0:01:46.51,Default,,0000,0000,0000,,کە بەشێوەی نەتەوەی بچووک بڵاوببوونەوە.
Dialogue: 0,0:01:46.51,0:01:49.89,Default,,0000,0000,0000,,لە ڕێگای زمان و بیروبڕاوی گیانی \Nبەیەکەوە بەسترابوونەوە
Dialogue: 0,0:01:49.89,0:01:52.53,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام کێشەی دەستەمۆیی ناوەندیان هەبوو.
Dialogue: 0,0:01:52.53,0:01:56.88,Default,,0000,0000,0000,,کۆنترین شارەکان ئورک، ئوور و ئیردوو بوون،
Dialogue: 0,0:01:56.88,0:01:59.72,Default,,0000,0000,0000,,لەکۆتاییدا دەیان شاری تریش هەبوون.
Dialogue: 0,0:01:59.72,0:02:04.64,Default,,0000,0000,0000,,هەریەک لەم شارانە پادشایەکی هەبوو کە\Nیان خزمەتی فەرمانڕەوای دەکرد یان قەشە.
Dialogue: 0,0:02:04.64,0:02:09.03,Default,,0000,0000,0000,,هەندێک کاتیش لەگەڵ یەکتری شەڕیانکرد \Nبۆ داگیرکردنی ناوچەی نوێ.
Dialogue: 0,0:02:09.03,0:02:14.74,Default,,0000,0000,0000,,هەر شارێک تایبەتکرابوو بە خوداوەندێکی \Nپارێزەر و وەک دامەزرێنەری شارەکە دادەنرا.
Dialogue: 0,0:02:14.74,0:02:19.90,Default,,0000,0000,0000,,گەورەترین و گرنگترین باڵەخانەی شارەکە هی \Nخوداوەندی پارێزەری ماڵ کە بە خوداوەند:
Dialogue: 0,0:02:19.90,0:02:24.48,Default,,0000,0000,0000,,زگورەت ناودەبرا، پەرستگاکەی وەک هەڕەمێکی \Nپلیکانەدار نەخشێندرابوو.
Dialogue: 0,0:02:24.48,0:02:30.03,Default,,0000,0000,0000,,لە ساڵانی ٣٢٠٠ پێش زاینی، سۆمەڕیەکان \Nدەستیانکرد بە فرانکردنی ناوچەکانیان،
Dialogue: 0,0:02:30.03,0:02:34.30,Default,,0000,0000,0000,,تایە گڵێنەییەکان ماڵێکی نوێیان دۆزیەوە\Nئەویش لەسەر گالیسکە و دووچەرخەکان بوو.
Dialogue: 0,0:02:34.30,0:02:37.78,Default,,0000,0000,0000,,بەلەمەکانیان لە قامیش و چڵی \Nدارخورما دروستکرد،
Dialogue: 0,0:02:37.78,0:02:42.98,Default,,0000,0000,0000,,لەگەڵ هەبوونی چارۆگەی کەتان کە ناوچە دوور \Nفراوانەکانی ڕووبار و دەریاکانیان پێدەبڕی.
Dialogue: 0,0:02:42.98,0:02:46.54,Default,,0000,0000,0000,,بۆ تەواوکردنی سامانە دەگمەنەکەیان\Nتۆڕی بازرگانییان
Dialogue: 0,0:02:46.54,0:02:51.18,Default,,0000,0000,0000,,لەگەڵ شانشینە گەشەسەندووەکانی وەک\Nمیسڕ، ئەنادۆڵ و ئەسیوپیا دامەزراند،
Dialogue: 0,0:02:51.18,0:02:57.78,Default,,0000,0000,0000,,کاری هەناردەکردنی زێڕ، زیو\Nڵازورد و دارئەرزیان دەکرد.
Dialogue: 0,0:02:57.78,0:03:00.24,Default,,0000,0000,0000,,بازرگانیکردن و هەناردەکردنە \Nچاوەڕوانەکراوەکە بووە هۆی
Dialogue: 0,0:03:00.24,0:03:03.98,Default,,0000,0000,0000,,داهێنانی یەکەم سیستەمی جیهانی نووسین.
Dialogue: 0,0:03:03.98,0:03:07.18,Default,,0000,0000,0000,,ئەوەش سیستەمی ژمێریاری بوو \Nبۆ بازرگانە سۆمەڕیەکان
Dialogue: 0,0:03:07.18,0:03:10.36,Default,,0000,0000,0000,,لەگەڵ ئەوەش ئەنجامدانی کاری بازرگانی \Nلەگەڵ دەرەوە سەریهەڵدا.
Dialogue: 0,0:03:10.36,0:03:13.74,Default,,0000,0000,0000,,دوای چەند سەد ساڵێک، سیستەمی \Nنووسینی وێنەیی
Dialogue: 0,0:03:13.74,0:03:17.08,Default,,0000,0000,0000,,کە بە نووسینی بزماری ناسراوە \Nگۆڕا بۆ دەقی نووسین.
Dialogue: 0,0:03:17.08,0:03:20.02,Default,,0000,0000,0000,,سۆمەڕیەکان یاسا سەرەتاییەکانی \Nنووسینیان دروستکرد
Dialogue: 0,0:03:20.02,0:03:24.81,Default,,0000,0000,0000,,و یەکەم سیستەمی خوێندنگەیان داهێنا ئەویش \Nدروستکرابوو بۆ فێرکردنی پیتەکانی نووسین—
Dialogue: 0,0:03:24.81,0:03:31.32,Default,,0000,0000,0000,,پێشەوایی هەندێک نوێخوازی کەمتر \Nسەرنجڕاکێشییان کرد، وەک بیۆکراسی و باجدان.
Dialogue: 0,0:03:31.32,0:03:34.84,Default,,0000,0000,0000,,لە قوتانخانەکان، دانەرەکانیان لەگەڵ \Nخۆرهەڵاتن تا خۆرئاوابوون دەیانخوێند،
Dialogue: 0,0:03:34.84,0:03:37.63,Default,,0000,0000,0000,,لە منداڵیەوە تا تەمەنی پێگەیشتن.
Dialogue: 0,0:03:37.63,0:03:42.00,Default,,0000,0000,0000,,خۆیان فێری ژمێریاری و بیرکاری و \Nکارە لەبەرگیراوەکانی ئەدەبی دەکرد—
Dialogue: 0,0:03:42.00,0:03:47.42,Default,,0000,0000,0000,,سروودە ئایینیەکان، ئەفسانە، پەندەکان\Nچیرۆکی ئاژەڵان، نووسینی تەلیسمەکان،
Dialogue: 0,0:03:47.42,0:03:50.84,Default,,0000,0000,0000,,هەروەها یەکەم داستانی نووسراوە \Nلەسەر پارچە قوڕەکان پەیدابوو.
Dialogue: 0,0:03:50.84,0:03:54.14,Default,,0000,0000,0000,,هەندێک لەم پارچە قوڕانە باسی \Nچیرۆکی گڵگامشیان کردووە،
Dialogue: 0,0:03:54.14,0:03:59.77,Default,,0000,0000,0000,,پادشای شاری ئورک کە پاڵەوانی \Nچیرۆکە ئەفسانەییەکان بووە.
Dialogue: 0,0:03:59.77,0:04:05.89,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام لە ساڵی سێ هەزاری پێش زایینی، سۆمەڕ \Nتاکە ئیمپڕاتۆریەتی ناوچەکە نەما،
Dialogue: 0,0:04:05.89,0:04:08.12,Default,,0000,0000,0000,,تەنانەت تاکە ئمپڕاتۆریەتی \Nمیزۆپۆتامیاش نەبوو.
Dialogue: 0,0:04:08.12,0:04:13.66,Default,,0000,0000,0000,,شەپۆڵێک لە هۆزە دەشتەکییەکان \Nڕژانە ناوچەکانی باکوور و خۆرهەڵات،
Dialogue: 0,0:04:13.66,0:04:17.66,Default,,0000,0000,0000,,هەندێک لەخەڵکە نوێیەکان لاساییان کردنەوە،\Nو شێوازی ژیانی ئەوانیان پەیڕەودەکرد
Dialogue: 0,0:04:17.66,0:04:21.66,Default,,0000,0000,0000,,هەروەها شێوازی نووسینی بزماریان \Nبەکاردەهێنا بۆ دەربڕینی زمانی خۆیان.
Dialogue: 0,0:04:21.66,0:04:29.03,Default,,0000,0000,0000,,لە ساڵی ٢٣٠٠ پێش زایینی، پادشا سەرجۆنی \Nئەکەدی شار و ناوچەکانی سۆمەڕی داگیرکرد.
Dialogue: 0,0:04:29.03,0:04:31.70,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام سەرجۆن ڕێزی کلتوری سۆمەریەکانی گرت،
Dialogue: 0,0:04:31.70,0:04:37.26,Default,,0000,0000,0000,,هەربۆیە ئەکەدیەکان و سۆمەریەکان بۆماوەی\Nچەندین سەدە لەگەڵ یەکتری بوون.
Dialogue: 0,0:04:37.26,0:04:41.38,Default,,0000,0000,0000,,گروپە داگیرکەرەکانی تر تەنیا چاویان \Nلە تاڵانکردن و تێکدان بوو.
Dialogue: 0,0:04:41.38,0:04:43.84,Default,,0000,0000,0000,,تەنانەت لەگەڵ بڵاوبوونەوەی کلتوری سۆمەڕی،
Dialogue: 0,0:04:43.84,0:04:51.74,Default,,0000,0000,0000,,کۆمەڵە هێرشی بەردەوامی داگیرکەرەکان بووە \Nهۆی کوشتنی سۆمەڕیەکان لە ١٧٥٠ پێشزاین.
Dialogue: 0,0:04:51.74,0:04:55.94,Default,,0000,0000,0000,,دوای ئەوە، گەڕانەوە سەر بیابانە وشکەکان
Dialogue: 0,0:04:55.94,0:05:00.04,Default,,0000,0000,0000,,تاوەکو سەدەی ١٩ـەمەوە سەریانهەڵنەدایەوە.
Dialogue: 0,0:05:00.04,0:05:04.04,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام کلتوری سۆمەڕی بۆ هەزاران ساڵ \Nبە زیندوویی مایەوە—
Dialogue: 0,0:05:04.04,0:05:09.16,Default,,0000,0000,0000,,سەرەتا لەلای ئەکەدیەکان پارێزرا، دواتر\Nئاشووریەکان و، ئیمپڕاتۆریەتی بابلیەکان.
Dialogue: 0,0:05:09.16,0:05:13.04,Default,,0000,0000,0000,,بابلیەکان داهێنانەکان و نەریتەکانی \Nسۆمەڕیەکانیان گواستەوە بۆ
Dialogue: 0,0:05:13.04,0:05:16.80,Default,,0000,0000,0000,,کەلتوری جوولەکەکان، یۆناینەکان، ڕۆمانیەکان
Dialogue: 0,0:05:16.80,0:05:19.21,Default,,0000,0000,0000,,هەندێک لەو کەلتورانە تا ئەمرۆش \Nهەر پەیڕەو دەکرێن.