1
00:00:01,161 --> 00:00:03,492
Niko ne voli da greši.

2
00:00:04,462 --> 00:00:06,309
A ja sam napravila ogromnu grešku.

3
00:00:07,534 --> 00:00:12,832
A razumevanje u čemu sam pogrešila
je dovelo do otkrića

4
00:00:12,856 --> 00:00:16,353
koje u potpunosti menja način
na koji razmišljamo o Zemlji i Mesecu.

5
00:00:17,531 --> 00:00:19,451
Ja sam planetarna naučnica

6
00:00:19,475 --> 00:00:23,205
i omiljena aktivnost
mi je da izazivam sudare planeta.

7
00:00:23,229 --> 00:00:24,240
(Smeh)

8
00:00:24,264 --> 00:00:30,083
U mojoj laboratoriji, mogu da pucam
u stene pomoću ovakvih topova.

9
00:00:31,120 --> 00:00:32,366
(Pucanj topa)

10
00:00:32,762 --> 00:00:33,837
(Smeh)

11
00:00:34,278 --> 00:00:38,310
U mojim eksperimentima,
mogu da stvorim ekstremne uslove

12
00:00:38,334 --> 00:00:39,960
prisutne tokom nastanka planete.

13
00:00:40,775 --> 00:00:44,793
A uz pomoć kompjuterskih modela,
mogu da sudaram čitave planete

14
00:00:44,817 --> 00:00:46,527
kako bih izazvala njihov rast

15
00:00:46,551 --> 00:00:48,138
ili mogu da ih uništim.

16
00:00:48,162 --> 00:00:49,239
(Smeh)

17
00:00:50,354 --> 00:00:54,778
Želim da razumem
kako da napravim Zemlju i Mesec

18
00:00:54,802 --> 00:00:58,042
i zašto je Zemlja toliko različita
od drugih planeta.

19
00:00:59,414 --> 00:01:03,151
Vodeća ideja o nastanku Zemlje i Meseca

20
00:01:03,175 --> 00:01:05,130
se naziva „teorijom velikog udara”.

21
00:01:06,011 --> 00:01:09,419
Teorija tvrdi da je telo veličine Marsa
udarilo mladu Zemlju

22
00:01:09,443 --> 00:01:14,768
i da je Mesec nastao od diska
formiranog od otpadaka oko planete.

23
00:01:16,061 --> 00:01:19,272
Ova teorija može da objasni
toliko toga u vezi s Mesecom,

24
00:01:19,296 --> 00:01:21,317
ali ima ogromni nedostatak:

25
00:01:22,051 --> 00:01:26,582
predviđa da se Mesec uglavnom sastoji
od planete veličine Marsa

26
00:01:26,606 --> 00:01:29,950
i da su Zemlja i Mesec
sačinjeni od različitih materijala.

27
00:01:30,504 --> 00:01:32,165
Međutim, to nije ono što vidimo.

28
00:01:33,154 --> 00:01:36,871
Zemlja i Mesec su zapravo
poput identičnih blizanaca.

29
00:01:37,704 --> 00:01:42,601
Genetski kod planeta je zapisan
u izotopima elemenata.

30
00:01:42,625 --> 00:01:45,494
Zemlja i Mesec imaju identične izotope.

31
00:01:45,518 --> 00:01:50,159
To znači da su Zemlja i Mesec
sačinjeni od istog materijala.

32
00:01:51,080 --> 00:01:54,703
Zaista je čudno
da su Zemlja i Mesec blizanci.

33
00:01:55,160 --> 00:01:57,796
Sve planete su sačinjene
od različitih materijala,

34
00:01:57,820 --> 00:01:59,949
stoga sve imaju različite izotope,

35
00:01:59,973 --> 00:02:02,028
sve imaju sopstvene genetske kodove.

36
00:02:02,695 --> 00:02:07,151
Ne postoje druga planetarna tela
koja imaju istu genetsku vezu.

37
00:02:07,824 --> 00:02:10,271
Samo su Zemlja i Mesec blizanci.

38
00:02:11,588 --> 00:02:14,163
Kada sam počela da radim
na poreklu Meseca,

39
00:02:14,187 --> 00:02:18,264
postojali su naučnici koju su želeli
da odbace čitavu ideju velikog udara.

40
00:02:18,288 --> 00:02:22,469
Nisu videli način na koji ova teorija
može da objasni posebnu vezu

41
00:02:22,493 --> 00:02:24,229
između Zemlje i Meseca.

42
00:02:24,729 --> 00:02:27,283
Svi smo pokušavali da smislimo nove ideje.

43
00:02:28,084 --> 00:02:31,064
Problem je bio što nije bilo boljih ideja.

44
00:02:31,768 --> 00:02:35,302
Sve druge ideje su imale
čak i krupnije nedostatke.

45
00:02:36,437 --> 00:02:40,059
Pa smo pokušavali da spasimo
teoriju velikog udara.

46
00:02:41,376 --> 00:02:46,257
Mladi naučnik iz moje grupe je predložio
da pokušamo da izmenimo obrtanje

47
00:02:46,281 --> 00:02:47,646
prilikom velikog udara.

48
00:02:47,670 --> 00:02:52,064
Možda je Zemljino brže okretanje
moglo da izmeša više materijala

49
00:02:52,088 --> 00:02:53,927
i tako objasni Mesec.

50
00:02:54,623 --> 00:02:57,306
Odabran je sudarač veličine Marsa

51
00:02:57,330 --> 00:02:59,073
jer je mogao da napravi Mesec

52
00:02:59,097 --> 00:03:02,038
i da uzrokuje dužinu dana na Zemlji.

53
00:03:03,227 --> 00:03:05,429
Ljudima se zaista sviđao taj deo modela.

54
00:03:06,481 --> 00:03:09,898
Međutim, šta ako je nešto drugo
odredilo dužinu dana na Zemlji?

55
00:03:10,484 --> 00:03:13,785
Onda bi postojalo
mnogo više mogućih velikih udara

56
00:03:13,785 --> 00:03:15,515
koji su mogli da stvore Mesec.

57
00:03:16,444 --> 00:03:19,109
Zanimalo me je šta bi moglo da se desi,

58
00:03:19,133 --> 00:03:23,520
pa sam pokušala da simuliram
velike udare brže rotacije

59
00:03:23,544 --> 00:03:26,028
i otkrila sam da je moguće

60
00:03:26,052 --> 00:03:29,930
napraviti disk od iste smeše materijala
kao u slučaju planete.

61
00:03:30,871 --> 00:03:32,881
Bili smo prilično uzbuđeni.

62
00:03:32,905 --> 00:03:35,577
Možda je ovo bio način
da se objasni Mesec.

63
00:03:36,950 --> 00:03:42,254
Problem je bio što smo takođe otkrili
da to nije naročito verovatno.

64
00:03:42,278 --> 00:03:45,358
Većinu vremena,
disk je različit od planete

65
00:03:45,382 --> 00:03:48,219
i činilo se da bi ovakav nastanak Meseca

66
00:03:48,243 --> 00:03:51,400
bio astronomska slučajnost,

67
00:03:52,243 --> 00:03:55,227
a bilo je prosto svima teško
da prihvate ovu ideju

68
00:03:55,251 --> 00:03:59,062
da je Mesečeva posebna veza
sa Zemljom slučajna.

69
00:04:01,220 --> 00:04:03,970
Teorija o velikom udaru
je i dalje bila u nevolji,

70
00:04:04,911 --> 00:04:08,050
a mi smo i dalje pokušavali
da otkrijemo kako da napravimo Mesec.

71
00:04:09,932 --> 00:04:13,896
Onda je došao dan
kad sam uvidela svoju grešku.

72
00:04:15,471 --> 00:04:20,410
Moj student i ja smo posmatrali podatke
o ovim brzorotirajućim velikim udarima.

73
00:04:20,434 --> 00:04:23,116
Tog dana, zapravo nismo
razmišljali o Mesecu,

74
00:04:23,140 --> 00:04:24,795
posmatrali smo planetu.

75
00:04:24,819 --> 00:04:27,358
Planeta postaje veoma vrela
i delimično isparava

76
00:04:27,382 --> 00:04:29,548
od energije udarca.

77
00:04:31,479 --> 00:04:33,477
Međutim, podaci nisu ličili na planetu.

78
00:04:33,501 --> 00:04:35,354
Izgledali su veoma čudno.

79
00:04:35,388 --> 00:04:37,785
Planeta je neobično
bila povezana s diskom.

80
00:04:39,433 --> 00:04:42,220
Javio mi se onaj superuzbudljivi osećaj

81
00:04:42,244 --> 00:04:45,945
kada nešto krajnje pogrešno
može da bude nešto krajnje zanimljivo.

82
00:04:48,011 --> 00:04:49,339
U svim mojim proračunima,

83
00:04:49,363 --> 00:04:52,623
pretpostavila sam postojanje planete
sa odvojenim diskovima oko sebe.

84
00:04:52,647 --> 00:04:55,072
Računanjem sastava diska smo testirali

85
00:04:55,096 --> 00:04:57,497
da li je udar mogao da stvori Mesec.

86
00:04:58,828 --> 00:05:01,006
Međutim, više se nije činilo tako prosto.

87
00:05:03,756 --> 00:05:06,839
Pravili smo grešku

88
00:05:06,863 --> 00:05:11,144
smatrajući da će planeta
uvek da izgleda kao planeta.

89
00:05:12,190 --> 00:05:19,109
Tog dana, znala sam da veliki udar
stvara nešto sasvim novo.

90
00:05:21,133 --> 00:05:22,959
Imala sam trenutke eureke.

91
00:05:23,655 --> 00:05:25,274
Ovo nije bio jedan od njih.

92
00:05:25,298 --> 00:05:26,465
(Smeh)

93
00:05:26,489 --> 00:05:29,402
Zaista nisam znala šta se zbivalo.

94
00:05:30,062 --> 00:05:32,214
Imala sam taj čudni,
novi objekat ispred sebe,

95
00:05:32,238 --> 00:05:35,019
kao i izazov da pokušam da ga razumem.

96
00:05:36,473 --> 00:05:39,387
Šta radite kada se suočite sa nepoznatim?

97
00:05:40,054 --> 00:05:41,735
Kako uopšte da otpočnete?

98
00:05:43,058 --> 00:05:44,827
Sve smo dovodili u pitanje:

99
00:05:45,400 --> 00:05:46,595
šta je planeta?

100
00:05:46,619 --> 00:05:49,283
Kada planeta više nije planeta?

101
00:05:49,320 --> 00:05:52,191
Poigravali smo se s novim idejama.

102
00:05:52,929 --> 00:05:55,273
Morali smo se otarasiti
starog načina razmišljanja

103
00:05:55,273 --> 00:05:58,802
i poigravajući se, mogla sam
da odbacim sve podatke,

104
00:05:58,826 --> 00:06:00,739
sva pravila stvarnog sveta

105
00:06:00,763 --> 00:06:03,048
i oslobodim um da istražuje.

106
00:06:04,711 --> 00:06:06,637
A stvarajući mentalni prostor

107
00:06:07,501 --> 00:06:10,247
na kom sam mogla da isprobavam
skandalozne ideje

108
00:06:11,233 --> 00:06:14,667
i da ih potom vratim
u stvarni svet radi testiranja,

109
00:06:15,331 --> 00:06:16,685
bila sam u stanju da učim.

110
00:06:19,423 --> 00:06:22,399
A poigravajući se,
naučili smo toliko toga.

111
00:06:22,880 --> 00:06:26,338
Kombinovala sam eksperimente
iz laboratorije sa kompjuterskim modelima

112
00:06:26,362 --> 00:06:28,944
i otkrila sam da je nakon
većine velikih udara

113
00:06:28,968 --> 00:06:31,130
Zemlja toliko vrela da nema površinu.

114
00:06:31,154 --> 00:06:34,744
Postoji samo duboki sloj gasa
koji postaje sve gušći sa dubinom.

115
00:06:35,289 --> 00:06:37,292
Zemlja bi izgledala kao Jupiter.

116
00:06:37,316 --> 00:06:38,832
Bez ičega na šta biste stali.

117
00:06:40,373 --> 00:06:43,245
A to je tek bio deo problema.

118
00:06:43,269 --> 00:06:45,643
Želela sam da razumem čitav problem.

119
00:06:46,242 --> 00:06:50,153
Nisam mogla da odustanem od izazova
razumevanja šta se zaista zbiva

120
00:06:50,177 --> 00:06:51,646
tokom velikih udara.

121
00:06:52,719 --> 00:06:54,310
Trebalo nam je skoro dve godine

122
00:06:55,191 --> 00:06:56,981
odbacivanja starih ideja

123
00:06:57,733 --> 00:06:59,275
i stvaranja novih

124
00:06:59,941 --> 00:07:01,825
da razumemo podatke

125
00:07:02,637 --> 00:07:04,446
i shvatimo šta to znači za Mesec.

126
00:07:05,811 --> 00:07:10,174
Otkrila sam novi tip astronomskog objekta.

127
00:07:11,168 --> 00:07:12,587
Ne radi se o planeti.

128
00:07:13,087 --> 00:07:14,582
Sačinjen je od planeta.

129
00:07:15,733 --> 00:07:18,251
Planeta je telo
čija je sopstvena gravitacija

130
00:07:18,275 --> 00:07:20,845
dovoljno jaka da mu podari sferni oblik.

131
00:07:20,869 --> 00:07:22,663
Vrti se u celosti oko sebe.

132
00:07:23,415 --> 00:07:26,134
Ukoliko postane toplija i vrti se brže,

133
00:07:26,158 --> 00:07:29,971
ekvator postaje sve veći
dok ne dosegne prelomnu tačku.

134
00:07:30,629 --> 00:07:32,271
Pogurajte je preko prelomne tačke

135
00:07:32,295 --> 00:07:36,392
i materijal u predelu ekvatora
se širi i postaje disk.

136
00:07:36,953 --> 00:07:39,722
U tom trentuku krši sva pravila
koja je čine planetom.

137
00:07:40,215 --> 00:07:42,610
Više ne može u celosti
da se obrće oko sebe,

138
00:07:42,634 --> 00:07:44,979
oblik joj se sve više menja
kako postaje sve veća;

139
00:07:44,999 --> 00:07:47,106
planeta je postala nešto sasvim novo.

140
00:07:48,771 --> 00:07:51,681
Imenovali smo naše otkriće:

141
00:07:52,610 --> 00:07:53,933
sinestija.

142
00:07:54,402 --> 00:07:56,584
Imenovali smo ga po boginji Hestiji,

143
00:07:56,608 --> 00:07:58,914
grčkoj boginji ognjišta i doma

144
00:07:58,938 --> 00:08:01,220
jer smatramo da je Zemlja postala dom.

145
00:08:01,244 --> 00:08:02,795
Prefiks znači „sveukupno”,

146
00:08:02,819 --> 00:08:05,616
kako bi se naglasila veza
između svih materijala.

147
00:08:06,640 --> 00:08:09,842
Sinestija je ono što planeta postaje

148
00:08:09,866 --> 00:08:14,316
kada je toplota i obrtanje odgurnu
mimo granica sfernog oblika.

149
00:08:15,691 --> 00:08:18,181
Da li biste želeli da vidite sinestiju?

150
00:08:18,205 --> 00:08:20,244
(Klicanje)

151
00:08:21,554 --> 00:08:25,486
U ovoj vizualizaciji
jedne od mojih simulacija,

152
00:08:25,510 --> 00:08:29,568
mlada Zemlja se već obrće brzo
zbog prethodnog velikog udara.

153
00:08:30,663 --> 00:08:33,899
Izobličena je, ali je naša planeta
i dalje prepoznatljiva

154
00:08:33,923 --> 00:08:35,829
po vodi na površini.

155
00:08:36,692 --> 00:08:40,549
Zbog energije od udara,
njena površina isparava,

156
00:08:40,573 --> 00:08:42,095
voda, atmosfera.

157
00:08:42,119 --> 00:08:46,042
I svi gasovi se međusobno izmešaju
za svega nekoliko sati.

158
00:08:47,414 --> 00:08:51,033
Otkrili smo da mnogi
veliki udari stvaraju sinestije,

159
00:08:51,566 --> 00:08:54,543
ali ovi plamteći,
jarki objekti ne žive dugo.

160
00:08:54,567 --> 00:08:58,103
Hlade se, skupljaju
i ponovo postaju planete.

161
00:08:59,266 --> 00:09:01,689
Dok su stenovite planete,
poput Zemlje, rasle,

162
00:09:01,713 --> 00:09:05,239
verovatno su postajale sinestije
jednom ili više puta.

163
00:09:07,338 --> 00:09:13,078
Sinestija nam pruža novi način
rešavanja problema nastanka Meseca.

164
00:09:14,821 --> 00:09:21,276
Naša je pretpostavka da je Mesec oblikovan
unutar ogromne, isparavajuće sinestije.

165
00:09:22,285 --> 00:09:25,355
Mesec je rastao zbog kiša od magme

166
00:09:25,379 --> 00:09:27,794
koje su se kondenzovale
iz isparavanja stena.

167
00:09:29,198 --> 00:09:31,487
Mesečeva posebna veza sa Zemljom

168
00:09:31,511 --> 00:09:34,277
postoji zato što je Mesec
nastao unutar Zemlje

169
00:09:34,301 --> 00:09:36,181
kada je Zemlja bila sinestija.

170
00:09:37,457 --> 00:09:41,743
Mesec je mogao da kruži
unutar sinestije godinama,

171
00:09:41,767 --> 00:09:43,384
skriven od pogleda.

172
00:09:44,622 --> 00:09:49,530
Mesec je otkriven tokom
sinestijinog hlađenja i skupljanja

173
00:09:49,554 --> 00:09:51,449
unutar njene orbite.

174
00:09:54,652 --> 00:09:57,245
Sinestija se pretvorila u planetu Zemlju

175
00:09:57,269 --> 00:10:00,683
tek nakon što se hladila
još stotinama godina.

176
00:10:02,990 --> 00:10:04,794
U našoj novoj teoriji,

177
00:10:04,818 --> 00:10:07,628
veliki udar stvara sinestiju,

178
00:10:07,652 --> 00:10:11,297
a sinestija se cepa u dva nova tela,

179
00:10:11,321 --> 00:10:16,055
stvarajući našu Zemlju i Mesec
koji su izotopski identični.

180
00:10:17,420 --> 00:10:21,137
Sinestije su nastajale širom univerzuma.

181
00:10:22,574 --> 00:10:28,155
A mi smo to tek sad shvatili,
otkrivajući ih u našoj mašti.

182
00:10:28,179 --> 00:10:33,082
Šta mi i dalje promiče
u svetu koji me okružuje?

183
00:10:33,106 --> 00:10:36,878
Šta mi se skriva od pogleda
zbog mojih sopstvenih pretpostavki?

184
00:10:39,371 --> 00:10:41,665
Sledeći put kada pogledate u Mesec,

185
00:10:41,689 --> 00:10:43,348
setite se:

186
00:10:43,372 --> 00:10:45,204
stvari koje mislite da znate

187
00:10:46,320 --> 00:10:50,779
mogu da budu prilike da otkrijete
nešto istinski zadivljujuće.

188
00:10:53,167 --> 00:10:57,547
(Aplauz)