0:00:00.000,0:00:03.000
Сакам да го погледнете ова бебе.

0:00:03.000,0:00:06.000
Тоа што ве привлекува се нејзините очи

0:00:06.000,0:00:09.000
и кожата која сакате да ја допрете.

0:00:09.000,0:00:12.000
Но денес ќе зборувам за нешто што не можете да го видите -

0:00:12.000,0:00:15.000
тоа што се случува во нејзиното мало мозоче.

0:00:16.000,0:00:18.000
Модерните алатки на неврологијата

0:00:18.000,0:00:21.000
ни демонстрираат дека тоа што се случува таму

0:00:21.000,0:00:24.000
не е ништо помалку значајно од „ракетна наука.“

0:00:24.000,0:00:26.000
И тоа што го проучуваме

0:00:26.000,0:00:28.000
ќе фрли светлина

0:00:28.000,0:00:31.000
врз тоа што романтичарските писатели и поети

0:00:31.000,0:00:34.000
го опишуваа како „небесна отвореност“

0:00:34.000,0:00:36.000
на детскиот ум.

0:00:36.000,0:00:38.000
Овде гледаме

0:00:38.000,0:00:40.000
една мајка од Индија,

0:00:40.000,0:00:42.000
која зборува Коро,

0:00:42.000,0:00:44.000
кој е новопронајден јазик.

0:00:44.000,0:00:46.000
И таа му зборува на своето бебе.

0:00:46.000,0:00:48.000
Тоа што оваа мајка -

0:00:48.000,0:00:51.000
и 800те луѓе кои зборуваат Коро во светот -

0:00:51.000,0:00:54.000
подразбираат е дека за да се зачува овој јазик,

0:00:54.000,0:00:57.000
тие треба да им го зборуваат на своите бебиња.

0:00:57.000,0:01:00.000
И тука лежи една клучна загатка.

0:01:00.000,0:01:02.000
Зошто не може да се зачува еден јазик

0:01:02.000,0:01:05.000
преку зборување на истиот на мене и тебе, на возрасните?

0:01:05.000,0:01:08.000
Тоа е поврзано со мозокот.

0:01:08.000,0:01:10.000
Овде гледаме

0:01:10.000,0:01:13.000
дека јазикот има критичен период на изучување.

0:01:13.000,0:01:16.000
Начинот на читање на овој слајд е да ја погледнете вашата возраст на хоризонталната оска.

0:01:16.000,0:01:19.000
(смеа)

0:01:19.000,0:01:21.000
А на вертикалната оска ќе ја видите

0:01:21.000,0:01:23.000
вашата способност за усвојување на втор јазик.

0:01:23.000,0:01:25.000
Бебињата и децата се генијалци

0:01:25.000,0:01:27.000
сè додека не наполнат седум години,

0:01:27.000,0:01:30.000
а потоа има систематско опаѓање.

0:01:30.000,0:01:32.000
По пубертетот веќе нè нема на мапата.

0:01:32.000,0:01:35.000
Ни научниците не ја оспоруваат оваа крива,

0:01:35.000,0:01:37.000
но лабораториите насекаде во светот

0:01:37.000,0:01:40.000
се обидуваат да сфатат зошто ова се одвива токму на овој начин.

0:01:40.000,0:01:42.000
Работата во мојата лабораторија се фокусира

0:01:42.000,0:01:44.000
на првиот критичен период во развојот -

0:01:44.000,0:01:46.000
и тоа е периодот во кој

0:01:46.000,0:01:49.000
бебињата се обидуваат да ги совладаат звуците кои се користат во нивниот јазик.

0:01:49.000,0:01:52.000
Сметаме дека преку проучување на овој процес,

0:01:52.000,0:01:54.000
ќе имаме модел за остатокот од јазикот

0:01:54.000,0:01:57.000
и евентуално за критичните периоди кои можеби постојат во детството

0:01:57.000,0:01:59.000
за социјален, емоционален

0:01:59.000,0:02:01.000
и когнитивен развој.

0:02:01.000,0:02:03.000
Па така, ги проучувавме бебињата

0:02:03.000,0:02:05.000
користејќи техника која ја користиме насекаде во светот

0:02:05.000,0:02:07.000
и звуците од сите јазици.

0:02:07.000,0:02:09.000
Бебето седи во скутот на својот родител

0:02:09.000,0:02:11.000
и ние ги обучуваме да ја вртат главата кога звукот се менува -

0:02:11.000,0:02:13.000
на пример од „а“ во „и.“

0:02:13.000,0:02:15.000
Ако го направат тоа во вистинското време,

0:02:15.000,0:02:17.000
црната кутија почнува да свети

0:02:17.000,0:02:19.000
и мече панда чука на тапан.

0:02:19.000,0:02:21.000
Шестмесечни бебиња ја обожуваат задачата.

0:02:21.000,0:02:23.000
Што научивме?

0:02:23.000,0:02:25.000
Бебињата насекаде во светот

0:02:25.000,0:02:27.000
како што јас сакам да кажувам,

0:02:27.000,0:02:29.000
се како „граѓани на светот.“

0:02:29.000,0:02:32.000
Можат да ги разликуваат звуците од сите јазици

0:02:32.000,0:02:35.000
без разлика која земја ја тестираме и кој јазик го употребуваме

0:02:35.000,0:02:38.000
и тоа е извонредно бидејќи ние возрасните ја немаме оваа способност.

0:02:38.000,0:02:40.000
Ние сме културно-ограничени слушатели.

0:02:40.000,0:02:42.000
Ние можеме да ги разликуваме звуците на сопствениот јазик,

0:02:42.000,0:02:44.000
но не и тие на странските јазици.

0:02:44.000,0:02:46.000
Па се поставува прашање:

0:02:46.000,0:02:48.000
кога, тие „граѓани на светот“

0:02:48.000,0:02:51.000
се претвораат во јазично-ограничени сушатели како нас?

0:02:51.000,0:02:54.000
И одговорот: пред нивниот прв роденден.

0:02:54.000,0:02:57.000
Тука гледате изведба на задачата со вртење на главата

0:02:57.000,0:02:59.000
за бебиња тестирани во Токио и САД,

0:02:59.000,0:03:01.000
тука во Сиетл,

0:03:01.000,0:03:03.000
како слушаат „ра“ и „ла“ -

0:03:03.000,0:03:06.000
звуци важни за англискиот, но не и за јапонскиот јазик.

0:03:06.000,0:03:09.000
Па така, во првите шест до осум месеци бебињата се целосно еднакви.

0:03:09.000,0:03:12.000
Два месеци подоцна се случува нешто неверојатно.

0:03:12.000,0:03:14.000
Бебињата во САД се подобри во учењето,

0:03:14.000,0:03:16.000
а учењето кај бебињата во Јапонија се влошува,

0:03:16.000,0:03:18.000
но двете групи на бебиња

0:03:18.000,0:03:21.000
се подготвуваат за точно определениот јазик кој ќе го изучуваат.

0:03:21.000,0:03:24.000
Прашањето е следно: што се случува

0:03:24.000,0:03:26.000
за време на критичниот двомесечен период?

0:03:26.000,0:03:28.000
Ова е критичниот период за развој на слухот,

0:03:28.000,0:03:30.000
но што се случува?

0:03:30.000,0:03:32.000
Има две работи кои се случуваат.

0:03:32.000,0:03:35.000
Првата е дека бебињата нè слушаат внимателно

0:03:35.000,0:03:38.000
и додека нè слушаат како ние зборуваме -

0:03:38.000,0:03:40.000
тие собираат податоци.

0:03:40.000,0:03:43.000
Слушнете две мајки кои зборуваат галовно и мајчински -

0:03:43.000,0:03:46.000
универзалниот јазик кој сите го користиме кога зборуваме со деца -

0:03:46.000,0:03:49.000
прво на англиски, а потоа на јапонски.

0:03:49.000,0:03:52.000
(видео) Англиска мајка: Ах, што ги сакам твоите големи сини очиња -

0:03:52.000,0:03:55.000
толку се убави и слатки.

0:03:56.000,0:04:02.000
Јапонска мајка: (на јапонски)

0:04:02.000,0:04:04.000
Патриша Кул: За време на продукцијата на говор

0:04:04.000,0:04:06.000
кога бебињата слушаат,

0:04:06.000,0:04:08.000
тие собираат податоци

0:04:08.000,0:04:11.000
за јазикот кој го слушаат.

0:04:11.000,0:04:14.000
И овие распределби (стапки на фрекфентност) растат.

0:04:14.000,0:04:16.000
И тоа што научивме

0:04:16.000,0:04:19.000
е дека бебињата се чувствителни на статистиката,

0:04:19.000,0:04:22.000
а статистиките на јапонскиот и англискиот многу, многу се разликуваат.

0:04:22.000,0:04:25.000
Англискиот има многу „Р“ и „Л“,

0:04:25.000,0:04:27.000
покажува изговорот.

0:04:27.000,0:04:29.000
А изговорот кај јапонскиот е сосема поинаков,

0:04:29.000,0:04:32.000
кај него повеќе има група на средни звуци,

0:04:32.000,0:04:35.000
позната како јапонското „Р.“

0:04:35.000,0:04:37.000
Бебињата ги апсорбираат

0:04:37.000,0:04:39.000
податоците за јазикот,

0:04:39.000,0:04:41.000
а тоа им ги менува мозоците;

0:04:41.000,0:04:43.000
ги преобразува од граѓани на светот

0:04:43.000,0:04:46.000
во културно-ограничени слушатели како што сме ние.

0:04:46.000,0:04:48.000
Но, ние како возрасни

0:04:48.000,0:04:50.000
повеќе не ги апсорбираме тие податоци.

0:04:50.000,0:04:53.000
Ние сме водени од претставите во нашата меморија

0:04:53.000,0:04:56.000
кои биле формирани рано во развојот.

0:04:56.000,0:04:58.000
Па така овде гледаме менување

0:04:58.000,0:05:01.000
на нашите сфаќања за тоа што всушност претставува критичниот период.

0:05:01.000,0:05:04.000
Од математичка гледна точка ние тврдиме

0:05:04.000,0:05:07.000
дека учењето на јазичниот материјал може да успори

0:05:07.000,0:05:09.000
кога нашиот изговор ќе се стабилизира.

0:05:09.000,0:05:12.000
Се покренуваат голем број прашања за билингвалните луѓе.

0:05:12.000,0:05:16.000
Билингвалците мораат да водат две групи на статистика во умот одеднаш

0:05:16.000,0:05:19.000
и да се префрлаат од една на друга, последователно,

0:05:19.000,0:05:21.000
зависно од личноста со која зборуваат.

0:05:21.000,0:05:23.000
Па се прашавме,

0:05:23.000,0:05:26.000
можат ли бебињата да собираат статистички податоци за сосема нов јазик?

0:05:26.000,0:05:28.000
И го тестиравме ова изложувајќи две американски бебиња

0:05:28.000,0:05:30.000
кои никогаш не слушнале втор јазик,

0:05:30.000,0:05:33.000
на мандарински за првпат за време на критичниот период.

0:05:33.000,0:05:35.000
Знаевме дека кога монолингвалците беа тестирани

0:05:35.000,0:05:38.000
во Тајпеј и Сиетл на мандарински звуци

0:05:38.000,0:05:40.000
тие ја покажаа истата шема.

0:05:40.000,0:05:42.000
Шест до осум месеци тие се целосно еднакви.

0:05:42.000,0:05:45.000
Два месеца подоцна нешто неверојатно се случува.

0:05:45.000,0:05:48.000
Но, овојпат тајванските бебиња се подобруваа во изучувањето, а не американските.

0:05:48.000,0:05:51.000
Ги изложивме американските бебиња за време на овој критичен период

0:05:51.000,0:05:53.000
на мандарински.

0:05:53.000,0:05:56.000
Беше исто како да имаат мандарински роднини кои дошле да ги посетат на еден месец,

0:05:56.000,0:05:58.000
се вселиле во вашата куќа

0:05:58.000,0:06:00.000
и зборувале со бебињата 12 сесии.

0:06:00.000,0:06:02.000
Еве како изгледаше тоа во лабораторија.

0:06:02.000,0:06:24.000
(видео) Мандарински говорител: (на мандарински)

0:06:24.000,0:06:26.000
П.К.: Што им направивме на нивните мали мозочиња?

0:06:26.000,0:06:29.000
(смеа)

0:06:29.000,0:06:31.000
Моравме да водиме контролна група

0:06:31.000,0:06:33.000
за да се осигураме дека самото доаѓање во лабораторијата

0:06:33.000,0:06:35.000
не ги подобрува „мандаринските вештини.“

0:06:35.000,0:06:37.000
Така, група бебиња дојдоа и слушаа англиски.

0:06:37.000,0:06:39.000
И можеме да видиме од графиконот

0:06:39.000,0:06:41.000
дека изложеноста на англиски не го подобри нивниот мандарински јазик.

0:06:41.000,0:06:43.000
Но, гледајте што се случи кај бебињата

0:06:43.000,0:06:45.000
изложени на мандарински 12 сесии.

0:06:45.000,0:06:47.000
Тие беа исто толку добри како и бебињата од Тајван

0:06:47.000,0:06:50.000
кои го слушале јазикот околу 10 и пол месеци.

0:06:50.000,0:06:52.000
Се покажа

0:06:52.000,0:06:54.000
дека бебињата собираат податоци за новиот јазик.

0:06:54.000,0:06:58.000
Било што и да ставите пред нив, тие за тоа собираат податоци.

0:06:58.000,0:07:00.000
Но се прашувавме која улога

0:07:00.000,0:07:02.000
ја игра човекот

0:07:02.000,0:07:04.000
во оваа поучна вежба

0:07:04.000,0:07:06.000
Затоа тестиравме друга група бебиња

0:07:06.000,0:07:09.000
во која децата ја добија истата доза, истите 12 сесии,

0:07:09.000,0:07:11.000
но преку телевизор

0:07:11.000,0:07:14.000
и друга група бебиња кои беа изложени само на звуци

0:07:14.000,0:07:16.000
и гледаа мече на екранот.

0:07:16.000,0:07:19.000
Што им направивме на нивните мозочиња?

0:07:19.000,0:07:22.000
Тоа што го гледате тука е аудио резултатот -

0:07:22.000,0:07:24.000
скоро ништо научено -

0:07:24.000,0:07:27.000
и видео резултатот -

0:07:27.000,0:07:29.000
скоро ништо научено.

0:07:29.000,0:07:31.000
Потребен е човек

0:07:31.000,0:07:33.000
за бебињата да учат и собираат податоци.

0:07:33.000,0:07:35.000
Социјалната компонента на мозокот одредува

0:07:35.000,0:07:37.000
кога бебињата ќе прибираат податоци.

0:07:37.000,0:07:39.000
Ние сакаме да навлеземе во мозокот

0:07:39.000,0:07:41.000
и да видиме како се случува тоа

0:07:41.000,0:07:43.000
додека бебињата се пред телевизор,

0:07:43.000,0:07:45.000
за разлика од тоа кога се наоѓаат пред човек.

0:07:45.000,0:07:47.000
За среќа, имаме нова машина,

0:07:47.000,0:07:49.000
магнетоенцефалографија,

0:07:49.000,0:07:51.000
која ни овозможува да го направиме ова.

0:07:51.000,0:07:53.000
Изгледа како фен од Марс.

0:07:53.000,0:07:55.000
Но е комплетно безбедна,

0:07:55.000,0:07:58.000
целосно непопречувачка и тивка.

0:07:58.000,0:08:00.000
Гледаме со милиметарска прецизност

0:08:00.000,0:08:02.000
во поглед на просторот

0:08:02.000,0:08:04.000
и точност во милисекунди

0:08:04.000,0:08:06.000
користејќи 306 SQUIDs -

0:08:06.000,0:08:08.000
овие се суперспроводни

0:08:08.000,0:08:10.000
квантни направи за интерференција -

0:08:10.000,0:08:12.000
кои ги фаќаат магнетните полиња

0:08:12.000,0:08:14.000
кои се менуваат додека размислуваме.

0:08:14.000,0:08:16.000
Ние сме први во светот

0:08:16.000,0:08:18.000
кои снимаме бебиња

0:08:18.000,0:08:20.000
во магнетоенцефалографска машина

0:08:20.000,0:08:22.000
додека тие учат.

0:08:22.000,0:08:24.000
Ова е малата Ема.

0:08:24.000,0:08:26.000
Таа е шестмесечно бебе.

0:08:26.000,0:08:28.000
И таа слуша различни јазици

0:08:28.000,0:08:31.000
преку слушалките во нејзините уши.

0:08:31.000,0:08:33.000
Можете да забележите дека таа може да се поместува.

0:08:33.000,0:08:35.000
Ние ја надгледуваме нејзината глава

0:08:35.000,0:08:37.000
со мали сензорни топчиња во капа

0:08:37.000,0:08:40.000
па така, таа може да се поместува како сака.

0:08:40.000,0:08:42.000
Ова е брилијантно техничко постигнување.

0:08:42.000,0:08:44.000
Што гледаме?

0:08:44.000,0:08:46.000
Го гледаме бебешкиот мозок.

0:08:46.000,0:08:49.000
Додека бебето слуша збор на нејзиниот јазик,

0:08:49.000,0:08:51.000
аудиторните области се активираат,

0:08:51.000,0:08:53.000
а последователно и околните области,

0:08:53.000,0:08:56.000
за кои мислиме дека се поврзани со кохерентноста,

0:08:56.000,0:08:58.000
координирајќи го мозокот со неговите различни области

0:08:58.000,0:09:00.000
и каузалноста каде

0:09:00.000,0:09:03.000
една мозочна област поттикнува активирање на друга.

0:09:03.000,0:09:05.000
Влегуваме

0:09:05.000,0:09:08.000
во грандиозна и златна ера

0:09:08.000,0:09:11.000
на знаење за развитокот на детскиот мозок.

0:09:11.000,0:09:13.000
Ќе имаме можност да гледаме во детскиот мозок

0:09:13.000,0:09:15.000
додека тие доживуваат некаква емоција,

0:09:15.000,0:09:17.000
додека учат да зборуваат и читаат,

0:09:17.000,0:09:19.000
додека решаваат математички проблем,

0:09:19.000,0:09:21.000
додека имаат идеја.

0:09:21.000,0:09:24.000
И врз основа на мозокот ќе можеме да создадеме интервенции

0:09:24.000,0:09:27.000
за оние деца кои имаат потешкотии во учењето.

0:09:27.000,0:09:30.000
Како што поетите и писателите опишуваа,

0:09:30.000,0:09:32.000
ние ќе можеме да ја видиме, јас мислам

0:09:32.000,0:09:34.000
таа неверојатна отвореност,

0:09:34.000,0:09:36.000
таа целосна и крајна отвореност

0:09:36.000,0:09:39.000
на детскиот ум.

0:09:39.000,0:09:41.000
Преку проучување на детскиот мозок,

0:09:41.000,0:09:43.000
ќе можеме да откриеме големи вистини

0:09:43.000,0:09:45.000
за тоа што значи да си човек

0:09:45.000,0:09:47.000
и во процесот

0:09:47.000,0:09:49.000
би можеле да им помогнеме на нашите умови да останат отворени за учење

0:09:49.000,0:09:51.000
во текот на целите наши животи.

0:09:51.000,0:09:53.000
Ви благодарам.

0:09:53.000,0:09:56.000
(аплауз)