WEBVTT

00:00:01.080 --> 00:00:03.840
‘De ruimte, de laatste grens.’

00:00:05.880 --> 00:00:09.336
Deze woorden hoorde ik voor het eerst 
toen ik net zes jaar oud was

00:00:09.360 --> 00:00:11.616
en ik was er helemaal weg van.

00:00:11.640 --> 00:00:14.016
Ik wilde nieuwe werelden verkennen.

00:00:14.040 --> 00:00:15.646
Ik wilde zoeken naar nieuw leven.

00:00:15.646 --> 00:00:18.760
Ik wilde alles wat 
het universum te bieden had.

00:00:19.840 --> 00:00:23.536
Die dromen, die woorden 
namen me mee op een reis,

00:00:23.560 --> 00:00:25.016
een ontdekkingsreis,

00:00:25.040 --> 00:00:27.216
via de school, de universiteit,

00:00:27.240 --> 00:00:30.680
een doctoraat, om ten slotte 
een professionele astronoom te worden.

00:00:31.920 --> 00:00:34.936
Ik leerde twee verbazingwekkende dingen,

00:00:34.960 --> 00:00:36.496
één een beetje ongelukkig,

00:00:36.520 --> 00:00:38.576
toen ik bezig was met mijn doctoraat.

00:00:38.600 --> 00:00:41.016
Ik zag in dat ik nog niet dadelijk

00:00:41.040 --> 00:00:44.200
een sterrenschip zou gaan besturen.

00:00:45.440 --> 00:00:50.056
Maar ook dat het universum vreemd, 
prachtig en uitgestrekt is,

00:00:50.080 --> 00:00:52.980
eigenlijk te groot om te worden 
onderzocht door ruimteschip.

00:00:53.720 --> 00:00:57.190
Ik kreeg interesse in de astronomie, 
in het gebruik van telescopen.

00:00:57.840 --> 00:01:00.616
Ik toon hier een beeld 
van de nachtelijke hemel.

00:01:00.640 --> 00:01:02.680
Je zou het overal ter wereld kunnen zien.

00:01:03.040 --> 00:01:07.000
Al deze sterren maken deel uit van ons 
lokale sterrenstelsel, de Melkweg.

00:01:07.560 --> 00:01:10.256
In een donkerder deel van de hemel,

00:01:10.280 --> 00:01:12.816
op een mooie donkere site, 
misschien in de woestijn,

00:01:12.840 --> 00:01:15.256
zou je het centrum 
van de Melkweg kunnen zien

00:01:15.280 --> 00:01:18.240
met zijn honderden miljarden sterren.

00:01:18.840 --> 00:01:20.416
Een heel mooi beeld.

00:01:20.440 --> 00:01:21.776
Kleurrijk.

00:01:21.800 --> 00:01:25.416
Bedenk dat dit maar een lokale 
uithoek van ons universum is.

00:01:25.440 --> 00:01:28.736
Je kunt zien dat er vreemd, 
donker stof overheen zit.

00:01:28.760 --> 00:01:30.646
Dat is lokaal stof

00:01:30.670 --> 00:01:32.980
dat het licht van de sterren verduistert.

00:01:33.010 --> 00:01:35.010
Maar toch zijn we vrij goed in staat --

00:01:35.040 --> 00:01:38.496
met onze ogen -- om ons kleine hoekje
van het universum te verkennen.

00:01:38.520 --> 00:01:39.856
Het kan echter beter.

00:01:39.880 --> 00:01:43.640
Je kunt prachtige telescopen zoals 
de Hubble Space Telescope gebruiken.

00:01:44.200 --> 00:01:46.586
Astronomen hebben 
deze afbeelding geconstrueerd:

00:01:46.586 --> 00:01:48.296
de Hubble Deep Field.

00:01:48.320 --> 00:01:52.656
Honderden uren lang hebben ze een 
miniem stukje van de hemel geobserveerd,

00:01:52.680 --> 00:01:55.080
niet groter dan 
een vingernagel op armslengte.

00:01:55.520 --> 00:01:58.240
In dit beeld zie je 
duizenden sterrenstelsels,

00:01:58.240 --> 00:02:01.936
en we weten dat er honderden miljoenen, 
miljarden sterrenstelsels moeten zijn

00:02:01.960 --> 00:02:03.336
in het hele universum,

00:02:03.360 --> 00:02:06.016
sommige zoals het onze, 
andere zeer verschillend.

00:02:06.040 --> 00:02:08.370
Dus je denkt, oké, 
deze reis kan ik voortzetten.

00:02:08.370 --> 00:02:11.416
Dit is makkelijk. Ik gebruik gewoon 
een zeer krachtige telescoop

00:02:11.440 --> 00:02:13.440
en kijk maar naar de hemel, geen probleem.

00:02:13.930 --> 00:02:17.976
Maar eigenlijk missen we iets 
als we enkel dat doen.

00:02:18.000 --> 00:02:20.736
Want alles waar ik 
tot dusver over heb gesproken

00:02:20.760 --> 00:02:24.656
ging over het zichtbare spectrum, 
dat wat je met je ogen kunnen zien,

00:02:24.680 --> 00:02:26.096
en dat is een klein,

00:02:26.120 --> 00:02:29.480
een heel klein stukje van wat 
het universum ons te bieden heeft.

00:02:30.160 --> 00:02:34.896
Er zijn ook twee belangrijke problemen 
bij het gebruik van zichtbaar licht.

00:02:34.920 --> 00:02:37.656
Niet alleen missen we 
alle andere processen

00:02:37.680 --> 00:02:40.580
die andere soorten licht uitzenden,

00:02:40.610 --> 00:02:42.296
maar er zijn twee problemen.

00:02:42.320 --> 00:02:45.696
Het eerste gaat over dat stof 
dat ik eerder noemde.

00:02:45.720 --> 00:02:48.656
Het stof houdt het zichtbare licht tegen.

00:02:48.680 --> 00:02:53.376
Hoe dieper we in het heelal kijken,
des te minder licht we zien.

00:02:53.400 --> 00:02:54.960
Het stof houdt het tegen.

00:02:55.520 --> 00:02:58.936
Maar er is een heel vreemd probleem 
met het gebruik van zichtbaar licht

00:02:58.960 --> 00:03:00.920
om het universum proberen verkennen.

00:03:01.640 --> 00:03:03.896
Neem even een pauze.

00:03:03.920 --> 00:03:06.600
Stel je staat op een 
drukke hoek van de straat.

00:03:07.080 --> 00:03:08.576
Er komen auto's voorbij.

00:03:08.600 --> 00:03:10.140
Een ambulance nadert.

00:03:10.840 --> 00:03:12.736
Ze heeft een sirene met een hoge toon.

00:03:12.736 --> 00:03:15.976
(Imiteert een passerende sirene)

00:03:16.000 --> 00:03:18.336
De sirene leek in toonhoogte te veranderen

00:03:18.360 --> 00:03:20.440
als ze je passeerde.

00:03:20.960 --> 00:03:24.840
De chauffeur van de ambulance 
veranderde de sirene niet om je te pesten.

00:03:26.040 --> 00:03:28.616
Het werd veroorzaakt door je waarneming.

00:03:28.640 --> 00:03:32.606
Toen de ambulance naderde 
werden de geluidsgolven gecomprimeerd

00:03:32.640 --> 00:03:34.576
en werd de toon hoger.

00:03:34.600 --> 00:03:37.516
Als de ambulance wegreed, 
werden de geluidsgolven uitgerekt

00:03:37.516 --> 00:03:39.456
en werd de toon lager.

00:03:39.480 --> 00:03:41.480
Hetzelfde gebeurt met licht.

00:03:42.040 --> 00:03:44.416
Van objecten die naar ons toe bewegen,

00:03:44.440 --> 00:03:47.616
zijn de lichtgolven gecomprimeerd 
en worden ze blauwer.

00:03:47.640 --> 00:03:49.856
Van objecten die van ons af bewegen,

00:03:49.880 --> 00:03:52.536
zijn de lichtgolven uitgerekt, 
ze lijken roder.

00:03:52.560 --> 00:03:55.440
Dit noemen we blauw- en roodverschuiving.

00:03:56.440 --> 00:03:59.376
Ons universum dijt uit

00:03:59.400 --> 00:04:03.576
dus alles gaat uit elkaar

00:04:03.600 --> 00:04:06.280
en daarom lijkt alles rood.

00:04:07.040 --> 00:04:10.776
Vreemd genoeg, hoe dieper je 
in het heelal kijkt,

00:04:10.800 --> 00:04:15.096
des te sneller bewegen 
de objecten van ons weg,

00:04:15.120 --> 00:04:16.839
zodat ze roder lijken.

00:04:17.560 --> 00:04:20.495
Als we nu met de Hubble Deep Field

00:04:20.519 --> 00:04:23.216
dieper in het heelal willen kijken

00:04:23.240 --> 00:04:24.776
dan zal voor de Hubble

00:04:24.800 --> 00:04:27.496
vanaf een bepaalde afstand

00:04:27.520 --> 00:04:29.120
alles rood worden

00:04:29.920 --> 00:04:31.896
en dat geeft een probleem.

00:04:31.920 --> 00:04:33.976
Uiteindelijk gaan we zo ver weg

00:04:34.000 --> 00:04:36.540
dat alles verschoven is naar het infrarood

00:04:36.560 --> 00:04:38.820
en we helemaal niets meer kunnen zien.

00:04:39.550 --> 00:04:41.400
Er moet een oplossing voor zijn

00:04:41.400 --> 00:04:43.216
anders ben ik beperkt in mijn tocht.

00:04:43.240 --> 00:04:45.136
Ik wilde het hele universum verkennen,

00:04:45.160 --> 00:04:49.080
niet alleen wat ik kan zien voordat 
roodverschuiving roet in het eten gooit.

00:04:50.160 --> 00:04:51.416
Er bestaat een techniek.

00:04:51.440 --> 00:04:52.816
Hij heet radioastronomie.

00:04:52.840 --> 00:04:54.860
Astronomen doen dat al decennialang.

00:04:54.860 --> 00:04:56.496
Het is een fantastische techniek.

00:04:56.520 --> 00:05:00.006
Ik toon jullie de Parkes Radio Telescoop, 
ook wel bekend als ‘The Dish’.

00:05:00.040 --> 00:05:01.816
Misschien zag je de film.

00:05:01.840 --> 00:05:03.416
Radio is echt briljant.

00:05:03.440 --> 00:05:05.976
Daarmee kunnen we veel dieper turen.

00:05:06.000 --> 00:05:08.696
Het wordt niet tegengehouden door stof,

00:05:08.720 --> 00:05:10.810
je kunt dus alles in het universum zien

00:05:10.810 --> 00:05:12.856
en roodverschuiving is minder een probleem

00:05:12.880 --> 00:05:16.080
omdat we ontvangers kunnen bouwen 
met een grotere bandbreedte.

00:05:16.600 --> 00:05:20.536
Wat ziet Parkes wanneer we hem
naar het midden van de Melkweg richten?

00:05:20.560 --> 00:05:22.520
We moeten iets fantastisch zien, toch?

00:05:23.160 --> 00:05:26.056
Nou, het is in ieder geval interessant.

00:05:26.080 --> 00:05:27.736
Al dat stof is weg.

00:05:27.760 --> 00:05:31.200
Zoals gezegd gaat radio dwars 
door dat stof, dus geen probleem.

00:05:31.840 --> 00:05:33.736
Maar het uitzicht is heel anders.

00:05:33.760 --> 00:05:37.486
We kunnen zien dat het centrum 
van de Melkweg opgloeit

00:05:37.510 --> 00:05:39.280
en dat is geen sterrenlicht.

00:05:39.960 --> 00:05:43.096
Dit licht noemen we synchrotronstraling.

00:05:43.120 --> 00:05:47.720
Het komt van elektronen die rond 
kosmische magneetvelden draaien.

00:05:48.280 --> 00:05:51.376
Het vlak gloeit op met dit licht.

00:05:51.400 --> 00:05:54.696
We kunnen er ook 
vreemde toefjes uit zien komen,

00:05:54.720 --> 00:05:57.216
en objecten die niet lijken te kloppen

00:05:57.240 --> 00:05:59.710
met eender wat we kunnen zien 
met onze eigen ogen.

00:06:00.410 --> 00:06:02.876
Maar het is moeilijk 
om dit beeld te interpreteren

00:06:02.876 --> 00:06:05.656
want zoals jullie kunnen zien 
is de resolutie zeer laag.

00:06:05.656 --> 00:06:07.656
Radiogolven hebben een lange golflengte

00:06:07.680 --> 00:06:09.976
en dat maakt de beeldscherpte slechter.

00:06:10.000 --> 00:06:12.056
Dit beeld is ook in zwart en wit,

00:06:12.080 --> 00:06:15.840
zodat we niet echt weten 
welke kleur dit alles heeft.

00:06:16.640 --> 00:06:18.036
Nu snel vooruit naar vandaag.

00:06:18.040 --> 00:06:19.496
We kunnen telescopen bouwen

00:06:19.520 --> 00:06:22.136
die deze problemen niet hebben.

00:06:22.160 --> 00:06:25.496
Dit is een beeld van het Murchison 
Radio Observatorium,

00:06:25.520 --> 00:06:28.296
een fantastische plek 
om radiotelescopen te bouwen.

00:06:28.320 --> 00:06:30.616
Het is er plat, droog

00:06:30.640 --> 00:06:33.616
en vooral is het er radiostil:

00:06:33.640 --> 00:06:36.736
geen mobiele telefoons, geen wifi, niets,

00:06:36.760 --> 00:06:39.256
gewoon heel, heel radiostil,

00:06:39.280 --> 00:06:42.000
dus een perfecte plek 
om een radiotelescoop te bouwen.

00:06:42.880 --> 00:06:45.736
De telescoop waar ik 
een paar jaar aan gewerkt heb,

00:06:45.760 --> 00:06:47.696
heet de Murchison Widefield Array

00:06:47.720 --> 00:06:50.736
en ik ga een time-lapse 
tonen van de bouw ervan.

00:06:50.760 --> 00:06:54.900
Dit zijn studenten 
en afgestudeerden in Perth.

00:06:54.900 --> 00:06:57.056
We noemen ze 'het studentenleger',

00:06:57.080 --> 00:06:59.896
en ze offeren hun tijd op
om een radiotelescoop te bouwen.

00:06:59.920 --> 00:07:02.130
Je krijgt er geen cursuskrediet voor.

00:07:02.320 --> 00:07:05.216
Ze zijn bezig met 
het maken van radiodipolen.

00:07:05.240 --> 00:07:10.200
Die ontvangen alleen bij lage frequenties, 
een beetje zoals FM-radio of televisie.

00:07:11.000 --> 00:07:14.096
Hier stellen we ze op in de woestijn.

00:07:14.120 --> 00:07:16.916
De uiteindelijke telescoop 
beslaat 10 vierkante kilometer

00:07:16.916 --> 00:07:18.696
van de West-Australische woestijn.

00:07:18.720 --> 00:07:21.696
Het interessante is 
dat er geen bewegende delen zijn.

00:07:21.720 --> 00:07:23.976
We zetten deze kleine antennes

00:07:24.000 --> 00:07:25.856
op kippendraad, in feite.

00:07:25.880 --> 00:07:27.296
Dat komt vrij goedkoop uit.

00:07:27.320 --> 00:07:29.296
Kabels nemen de signalen op

00:07:29.320 --> 00:07:31.376
van de antennes

00:07:31.400 --> 00:07:33.936
en brengen ze 
naar centrale verwerkingseenheden.

00:07:33.960 --> 00:07:35.736
Door de grootte van deze telescoop,

00:07:35.760 --> 00:07:38.416
doordat we hem over de gehele 
woestijn hebben gebouwd,

00:07:38.440 --> 00:07:41.240
krijgen we een betere 
resolutie dan Parkes.

00:07:41.880 --> 00:07:45.416
Uiteindelijk brengen 
al die kabels ze naar een eenheid

00:07:45.440 --> 00:07:48.976
die ze stuurt 
naar een supercomputer hier in Perth,

00:07:49.000 --> 00:07:50.696
en dat is waar ik ga meespelen.

00:07:51.320 --> 00:07:52.346
(Zucht)

00:07:52.360 --> 00:07:53.580
Radiodata.

00:07:53.580 --> 00:07:55.430
Ik heb de afgelopen vijf jaar

00:07:55.450 --> 00:07:58.496
gewerkt met zeer moeilijke 
en interessante gegevens

00:07:58.520 --> 00:08:00.566
waar niemand ooit 
eerder naar gekeken had.

00:08:00.566 --> 00:08:02.776
Ik was lange tijd bezig met kalibreren,

00:08:02.810 --> 00:08:06.376
draaide miljoenen CPU-uren
op supercomputers,

00:08:06.400 --> 00:08:08.800
om die gegevens 
proberen te begrijpen.

00:08:09.360 --> 00:08:11.296
Met deze telescoop,

00:08:11.320 --> 00:08:12.576
met deze gegevens,

00:08:12.600 --> 00:08:16.536
hebben we een overzicht van 
de gehele zuidelijke hemel uitgevoerd,

00:08:16.560 --> 00:08:21.656
de Galactische en Extragalactische 
All-sky MWA Survey,

00:08:21.680 --> 00:08:23.560
of GLEAM, zoals ik het noem.

00:08:24.440 --> 00:08:25.896
Ik ben er erg blij mee.

00:08:25.920 --> 00:08:29.301
Dit onderzoek gaat gepubliceerd worden, 
maar het is nog niet getoond,

00:08:29.325 --> 00:08:31.256
dus zijn jullie letterlijk de eersten

00:08:31.280 --> 00:08:34.080
om dit zuidelijke overzicht 
van de hele hemel te bekijken.

00:08:34.799 --> 00:08:38.120
Ik ben blij dat ik jullie enkele beelden 
van dit onderzoek kan tonen.

00:08:38.880 --> 00:08:40.775
Stel dat je in de Murchison

00:08:40.799 --> 00:08:42.895
onder de sterren ging kamperen

00:08:42.919 --> 00:08:44.536
en naar het zuiden keek.

00:08:44.560 --> 00:08:46.227
Je zag de zuidelijke hemelpool

00:08:46.251 --> 00:08:47.456
en de opkomende Melkweg.

00:08:47.480 --> 00:08:50.096
Als ik hier het radio-licht overheen leg

00:08:50.120 --> 00:08:52.776
dan is dit wat we waarnemen 
met onze onderzoek.

00:08:52.800 --> 00:08:56.196
Je kunt zien dat het Melkwegvlak 
niet langer verduisterd is door stof.

00:08:56.196 --> 00:08:58.296
Het licht op met synchrotronstraling

00:08:58.320 --> 00:09:00.816
en duizenden stippen 
verschijnen aan de hemel.

00:09:00.840 --> 00:09:04.136
De grote Magelhaense Wolk, 
onze naaste galactische buur,

00:09:04.160 --> 00:09:07.376
is oranje in plaats van 
het bekende blauwwit.

00:09:07.400 --> 00:09:10.776
Er is hier dus veel aan de hand. 
Laten we eens een kijkje nemen.

00:09:10.800 --> 00:09:13.216
Als we terugkijken 
naar het galactische centrum,

00:09:13.240 --> 00:09:16.456
waarvan ik eerder het Parkes-beeld toonde,

00:09:16.480 --> 00:09:18.856
in lage resolutie, zwart en wit,

00:09:18.880 --> 00:09:21.290
en we nu naar het GLEAM beeld overvloeien,

00:09:22.200 --> 00:09:26.056
kan je zien dat de resolutie 
met een factor honderd is gestegen.

00:09:26.080 --> 00:09:28.936
We hebben nu 
een kleurenbeeld van de hemel,

00:09:28.960 --> 00:09:30.296
een technicolor beeld.

00:09:30.320 --> 00:09:33.296
Het is geen valse-kleuren beeld.

00:09:33.320 --> 00:09:35.720
Dit zijn echte radiokleuren.

00:09:36.600 --> 00:09:39.416
Ik heb de laagste frequenties 
rood gekleurd,

00:09:39.440 --> 00:09:41.056
de hoogste blauw

00:09:41.080 --> 00:09:42.656
en de middelste groen.

00:09:42.680 --> 00:09:44.896
Dat geeft dit regenboogeffect.

00:09:44.920 --> 00:09:47.176
Dit zijn niet zomaar valse kleuren.

00:09:47.200 --> 00:09:49.530
De kleuren in deze afbeelding 
vertellen ons iets

00:09:49.530 --> 00:09:51.500
over de fysische processen in het heelal.

00:09:51.974 --> 00:09:54.736
Als je bijvoorbeeld kijkt 
langs het vlak van de Melkweg,

00:09:54.760 --> 00:09:56.856
dan licht het op in synchrotronstraling,

00:09:56.856 --> 00:09:58.616
die meestal oranjerood is,

00:09:58.640 --> 00:10:01.760
maar als we heel goed kijken, 
zien we kleine blauwe stippen.

00:10:02.320 --> 00:10:03.896
Als we inzoomen:

00:10:03.920 --> 00:10:06.456
deze blauwe stippen 
zijn geïoniseerd plasma

00:10:06.480 --> 00:10:08.120
rond zeer heldere sterren.

00:10:08.680 --> 00:10:11.170
Dat houdt het rode licht tegen

00:10:11.200 --> 00:10:13.230
waardoor ze blauw schijnen.

00:10:13.880 --> 00:10:16.816
Zij kunnen ons iets vertellen 
over de stervormingsgebieden

00:10:16.840 --> 00:10:18.096
in onze melkweg.

00:10:18.120 --> 00:10:19.736
We zien ze gewoon meteen.

00:10:19.760 --> 00:10:22.906
We kijken naar de Melkweg, 
en de kleur vertelt ons dat ze er zijn.

00:10:22.906 --> 00:10:24.416
Je kunt kleine zeepbellen zien,

00:10:24.440 --> 00:10:27.856
kleine cirkelvormige beelden 
rond het galactische vlak.

00:10:27.880 --> 00:10:29.880
Dat zijn resten van supernova’s.

00:10:30.600 --> 00:10:32.296
Wanneer een ster ontploft,

00:10:32.320 --> 00:10:34.540
wordt de buitenste schil afgeworpen

00:10:34.570 --> 00:10:38.096
vliegt naar buiten de ruimte in, 
neemt onderweg materiaal op,

00:10:38.120 --> 00:10:40.250
en dat produceert een kleine schaal.

00:10:40.800 --> 00:10:43.930
Het was een oud mysterie voor astronomen

00:10:43.960 --> 00:10:46.280
waar alle supernovaresten zaten.

00:10:46.960 --> 00:10:51.296
We weten dat er in het vlak een heleboel 
hoog-energetische elektronen moeten zijn

00:10:51.320 --> 00:10:53.950
om de waargenomen 
synchrotronstraling te produceren.

00:10:53.950 --> 00:10:56.576
We denken dat ze komen 
van de supernovaresten,

00:10:56.600 --> 00:10:58.376
maar er lijken er te weinig zijn.

00:10:58.400 --> 00:11:02.296
Gelukkig is GLEAM buitengewoon goed 
in het detecteren van supernovaresten.

00:11:02.320 --> 00:11:04.950
Dat staat hopelijk binnenkort
in onze nieuwe paper.

00:11:05.800 --> 00:11:07.056
Dat is allemaal prima.

00:11:07.080 --> 00:11:09.416
We hebben ons kleine 
lokale universum onderzocht,

00:11:09.440 --> 00:11:11.816
maar ik wilde dieper gaan, verder gaan.

00:11:11.840 --> 00:11:13.920
Ik wilde verder gaan dan de Melkweg.

00:11:14.520 --> 00:11:18.296
Zo kunnen we een zeer interessant 
object zien in de rechterbovenhoek.

00:11:18.320 --> 00:11:20.536
Dit is een lokaal radiostelsel,

00:11:20.560 --> 00:11:21.800
Centaurus A.

00:11:22.240 --> 00:11:23.496
Als we erop inzoomen,

00:11:23.520 --> 00:11:26.920
kunnen we zien dat er twee grote 
pluimen van uitgaan, de ruimte in.

00:11:27.480 --> 00:11:30.376
Als je recht in het midden 
tussen deze twee pluimen kijkt,

00:11:30.390 --> 00:11:32.906
zie je een sterrenstelsel 
dat lijkt op het onze.

00:11:32.920 --> 00:11:35.376
Het is een spiraal met een stofband.

00:11:35.400 --> 00:11:37.016
Het is een normaal sterrenstelsel.

00:11:37.040 --> 00:11:40.656
Maar deze pluimen zijn alleen 
zichtbaar in radiostraling.

00:11:40.680 --> 00:11:43.856
In het zichtbare spectrum 
zouden we ze niet eens zien

00:11:43.880 --> 00:11:47.050
en ze zijn duizenden malen groter 
dan het gastheer-sterrenstelsel.

00:11:47.480 --> 00:11:49.880
Wat gebeurt er? Wat maakt deze pluimen?

00:11:51.160 --> 00:11:54.696
In het midden van elk 
melkwegstelsel dat we kennen

00:11:54.720 --> 00:11:56.976
zit een superzwaar zwart gat.

00:11:57.000 --> 00:12:00.416
Nu zijn zwarte gaten onzichtbaar. 
Daarom heten ze zo.

00:12:00.440 --> 00:12:03.456
Alles wat je kunt zien, 
is de afbuiging van het licht eromheen

00:12:03.480 --> 00:12:07.390
en af en toe, als een ster 
of een gaswolk in hun baan komt,

00:12:07.440 --> 00:12:10.536
wordt die uit elkaar gescheurd 
door getijdekrachten

00:12:10.560 --> 00:12:13.040
en vormt zich een 'accretieschijf'.

00:12:13.640 --> 00:12:16.856
Deze accretieschijf licht 
helder op in x-straling

00:12:16.880 --> 00:12:21.296
en enorme magnetische velden 
kunnen het materiaal de ruimte in werpen

00:12:21.320 --> 00:12:23.040
aan bijna de lichtsnelheid.

00:12:23.520 --> 00:12:26.560
Deze pluimen 
zijn zichtbaar in radiostraling

00:12:26.590 --> 00:12:29.400
en dat is wat wij waarnemen 
bij ons onderzoek.

00:12:30.040 --> 00:12:34.056
Nu hebben we dus één radiosterrenstelsel 
te zien gekregen. Wat leuk is.

00:12:34.080 --> 00:12:35.890
Maar bovenin dat beeld

00:12:35.890 --> 00:12:38.016
zie je een ander radiomelkwegstelsel.

00:12:38.040 --> 00:12:41.280
Een beetje kleiner, 
omdat het verder weg is.

00:12:41.800 --> 00:12:44.456
Oké. Twee radiosterrenstelsels.

00:12:44.480 --> 00:12:46.056
We kunnen dit zien. Dat is goed.

00:12:46.080 --> 00:12:47.916
Hoe zit het met die andere punten?

00:12:47.916 --> 00:12:49.680
Zijn dat slechts sterren?

00:12:49.880 --> 00:12:51.096
Neen.

00:12:51.120 --> 00:12:53.020
Het zijn allemaal radiosterrenstelsels.

00:12:53.320 --> 00:12:56.216
Alle punten in dit beeld

00:12:56.240 --> 00:12:57.976
zijn melkwegstelsels

00:12:58.000 --> 00:13:00.856
op miljoenen 
tot miljarden lichtjaren afstand

00:13:00.880 --> 00:13:03.496
met een superzwaar 
zwart gat in het centrum.

00:13:03.520 --> 00:13:06.930
Ze duwen materiaal de ruimte in 
aan bijna de snelheid van het licht.

00:13:06.960 --> 00:13:08.880
Daar staat je verstand bij stil.

00:13:09.680 --> 00:13:13.416
En dit onderzoek is zelfs groter 
dan wat ik hier liet zien.

00:13:13.440 --> 00:13:16.346
Als we uitzoomen naar de volledige 
omvang van het onderzoek,

00:13:16.346 --> 00:13:20.096
kan je zien dat ik 300.000 
van deze radiosterrenstelsels vond.

00:13:20.120 --> 00:13:23.016
Echt een epische reis.

00:13:23.040 --> 00:13:25.696
We hebben deze sterrenstelsels 
allemaal ontdekt

00:13:25.720 --> 00:13:29.280
tot en met de allereerste 
superzware zwarte gaten.

00:13:29.960 --> 00:13:33.310
Ik ben er erg trots op en het 
zal volgende week worden gepubliceerd.

00:13:33.310 --> 00:13:36.096
Maar dat is niet alles.

00:13:36.120 --> 00:13:40.456
Ik heb met dit onderzoek de verste 
uithoeken van het heelal onderzocht,

00:13:40.480 --> 00:13:43.440
maar er is nog meer 
te zien in deze afbeelding.

00:13:44.320 --> 00:13:47.616
Ik neem jullie mee 
naar het begin van de tijd.

00:13:47.640 --> 00:13:51.296
Toen het heelal zich vormde, 
was er een grote klap,

00:13:51.320 --> 00:13:55.376
die het heelal achterliet 
als een zee van waterstof,

00:13:55.400 --> 00:13:56.896
neutrale waterstof.

00:13:56.920 --> 00:13:59.696
Dan kwamen 
de eerste sterren en sterrenstelsels,

00:13:59.720 --> 00:14:01.816
die die waterstof ioniseerden.

00:14:01.840 --> 00:14:05.280
Dus ging het universum 
van neutraal naar geïoniseerd.

00:14:06.160 --> 00:14:09.336
Dat veroorzaakte een signaal 
overal om ons heen.

00:14:09.360 --> 00:14:11.096
Overal doordringt het ons,

00:14:11.120 --> 00:14:12.536
zoals de Kracht.

00:14:12.560 --> 00:14:16.280
Omdat dat zo lang geleden gebeurde,

00:14:17.000 --> 00:14:18.800
is het signaal roodverschoven,

00:14:19.560 --> 00:14:22.856
en is nu een signaal 
met een zeer lage frequentie.

00:14:22.880 --> 00:14:25.336
Het is op dezelfde frequentie 
als mijn onderzoek,

00:14:25.360 --> 00:14:26.736
maar het is zo zwak.

00:14:26.760 --> 00:14:30.640
Het is een miljardste de grootte van een 
van de objecten in mijn onderzoek.

00:14:31.320 --> 00:14:36.216
Misschien is onze telescoop niet gevoelig 
genoeg om dit signaal te detecteren.

00:14:36.240 --> 00:14:38.736
Maar er komt een nieuwe radiotelescoop.

00:14:38.760 --> 00:14:40.416
Een sterrenschip krijg ik niet,

00:14:40.440 --> 00:14:41.696
maar hopelijk wel

00:14:41.720 --> 00:14:44.576
een van de grootste 
radiotelescopen in de wereld.

00:14:44.600 --> 00:14:48.216
We bouwen de Square Kilometre Array, 
een nieuwe radiotelescoop.

00:14:48.240 --> 00:14:50.736
Hij wordt duizend keer 
groter dan de MWA,

00:14:50.750 --> 00:14:53.610
duizend keer gevoeliger 
en met een nog betere resolutie.

00:14:53.610 --> 00:14:57.186
We zouden er tientallen miljoenen 
sterrenstelsels mee moeten vinden.

00:14:57.186 --> 00:14:58.816
En misschien, diep in dat signaal,

00:14:58.840 --> 00:15:02.830
krijg ik de eerste sterren 
en sterrenstelsels te zien

00:15:02.850 --> 00:15:05.400
van bij het begin van de tijd zelf.

00:15:05.920 --> 00:15:07.136
Dank je.

00:15:07.160 --> 00:15:09.920
(Applaus)