0:00:01.080,0:00:03.840
‘De ruimte, de laatste grens.’

0:00:05.880,0:00:09.336
Deze woorden hoorde ik voor het eerst [br]toen ik net zes jaar oud was

0:00:09.360,0:00:11.616
en ik was er helemaal weg van.

0:00:11.640,0:00:14.016
Ik wilde nieuwe werelden verkennen.

0:00:14.040,0:00:15.646
Ik wilde zoeken naar nieuw leven.

0:00:15.646,0:00:18.760
Ik wilde alles wat [br]het universum te bieden had.

0:00:19.840,0:00:23.536
Die dromen, die woorden [br]namen me mee op een reis,

0:00:23.560,0:00:25.016
een ontdekkingsreis,

0:00:25.040,0:00:27.216
via de school, de universiteit,

0:00:27.240,0:00:30.680
een doctoraat, om ten slotte [br]een professionele astronoom te worden.

0:00:31.920,0:00:34.936
Ik leerde twee verbazingwekkende dingen,

0:00:34.960,0:00:36.496
één een beetje ongelukkig,

0:00:36.520,0:00:38.576
toen ik bezig was met mijn doctoraat.

0:00:38.600,0:00:41.016
Ik zag in dat ik nog niet dadelijk

0:00:41.040,0:00:44.200
een sterrenschip zou gaan besturen.

0:00:45.440,0:00:50.056
Maar ook dat het universum vreemd, [br]prachtig en uitgestrekt is,

0:00:50.080,0:00:52.980
eigenlijk te groot om te worden [br]onderzocht door ruimteschip.

0:00:53.720,0:00:57.190
Ik kreeg interesse in de astronomie, [br]in het gebruik van telescopen.

0:00:57.840,0:01:00.616
Ik toon hier een beeld [br]van de nachtelijke hemel.

0:01:00.640,0:01:02.680
Je zou het overal ter wereld kunnen zien.

0:01:03.040,0:01:07.000
Al deze sterren maken deel uit van ons [br]lokale sterrenstelsel, de Melkweg.

0:01:07.560,0:01:10.256
In een donkerder deel van de hemel,

0:01:10.280,0:01:12.816
op een mooie donkere site, [br]misschien in de woestijn,

0:01:12.840,0:01:15.256
zou je het centrum [br]van de Melkweg kunnen zien

0:01:15.280,0:01:18.240
met zijn honderden miljarden sterren.

0:01:18.840,0:01:20.416
Een heel mooi beeld.

0:01:20.440,0:01:21.776
Kleurrijk.

0:01:21.800,0:01:25.416
Bedenk dat dit maar een lokale [br]uithoek van ons universum is.

0:01:25.440,0:01:28.736
Je kunt zien dat er vreemd, [br]donker stof overheen zit.

0:01:28.760,0:01:30.646
Dat is lokaal stof

0:01:30.670,0:01:32.980
dat het licht van de sterren verduistert.

0:01:33.010,0:01:35.010
Maar toch zijn we vrij goed in staat --

0:01:35.040,0:01:38.496
met onze ogen -- om ons kleine hoekje[br]van het universum te verkennen.

0:01:38.520,0:01:39.856
Het kan echter beter.

0:01:39.880,0:01:43.640
Je kunt prachtige telescopen zoals [br]de Hubble Space Telescope gebruiken.

0:01:44.200,0:01:46.586
Astronomen hebben [br]deze afbeelding geconstrueerd:

0:01:46.586,0:01:48.296
de Hubble Deep Field.

0:01:48.320,0:01:52.656
Honderden uren lang hebben ze een [br]miniem stukje van de hemel geobserveerd,

0:01:52.680,0:01:55.080
niet groter dan [br]een vingernagel op armslengte.

0:01:55.520,0:01:58.240
In dit beeld zie je [br]duizenden sterrenstelsels,

0:01:58.240,0:02:01.936
en we weten dat er honderden miljoenen, [br]miljarden sterrenstelsels moeten zijn

0:02:01.960,0:02:03.336
in het hele universum,

0:02:03.360,0:02:06.016
sommige zoals het onze, [br]andere zeer verschillend.

0:02:06.040,0:02:08.370
Dus je denkt, oké, [br]deze reis kan ik voortzetten.

0:02:08.370,0:02:11.416
Dit is makkelijk. Ik gebruik gewoon [br]een zeer krachtige telescoop

0:02:11.440,0:02:13.440
en kijk maar naar de hemel, geen probleem.

0:02:13.930,0:02:17.976
Maar eigenlijk missen we iets [br]als we enkel dat doen.

0:02:18.000,0:02:20.736
Want alles waar ik [br]tot dusver over heb gesproken

0:02:20.760,0:02:24.656
ging over het zichtbare spectrum, [br]dat wat je met je ogen kunnen zien,

0:02:24.680,0:02:26.096
en dat is een klein,

0:02:26.120,0:02:29.480
een heel klein stukje van wat [br]het universum ons te bieden heeft.

0:02:30.160,0:02:34.896
Er zijn ook twee belangrijke problemen [br]bij het gebruik van zichtbaar licht.

0:02:34.920,0:02:37.656
Niet alleen missen we [br]alle andere processen

0:02:37.680,0:02:40.580
die andere soorten licht uitzenden,

0:02:40.610,0:02:42.296
maar er zijn twee problemen.

0:02:42.320,0:02:45.696
Het eerste gaat over dat stof [br]dat ik eerder noemde.

0:02:45.720,0:02:48.656
Het stof houdt het zichtbare licht tegen.

0:02:48.680,0:02:53.376
Hoe dieper we in het heelal kijken,[br]des te minder licht we zien.

0:02:53.400,0:02:54.960
Het stof houdt het tegen.

0:02:55.520,0:02:58.936
Maar er is een heel vreemd probleem [br]met het gebruik van zichtbaar licht

0:02:58.960,0:03:00.920
om het universum proberen verkennen.

0:03:01.640,0:03:03.896
Neem even een pauze.

0:03:03.920,0:03:06.600
Stel je staat op een [br]drukke hoek van de straat.

0:03:07.080,0:03:08.576
Er komen auto's voorbij.

0:03:08.600,0:03:10.140
Een ambulance nadert.

0:03:10.840,0:03:12.736
Ze heeft een sirene met een hoge toon.

0:03:12.736,0:03:15.976
(Imiteert een passerende sirene)

0:03:16.000,0:03:18.336
De sirene leek in toonhoogte te veranderen

0:03:18.360,0:03:20.440
als ze je passeerde.

0:03:20.960,0:03:24.840
De chauffeur van de ambulance [br]veranderde de sirene niet om je te pesten.

0:03:26.040,0:03:28.616
Het werd veroorzaakt door je waarneming.

0:03:28.640,0:03:32.606
Toen de ambulance naderde [br]werden de geluidsgolven gecomprimeerd

0:03:32.640,0:03:34.576
en werd de toon hoger.

0:03:34.600,0:03:37.516
Als de ambulance wegreed, [br]werden de geluidsgolven uitgerekt

0:03:37.516,0:03:39.456
en werd de toon lager.

0:03:39.480,0:03:41.480
Hetzelfde gebeurt met licht.

0:03:42.040,0:03:44.416
Van objecten die naar ons toe bewegen,

0:03:44.440,0:03:47.616
zijn de lichtgolven gecomprimeerd [br]en worden ze blauwer.

0:03:47.640,0:03:49.856
Van objecten die van ons af bewegen,

0:03:49.880,0:03:52.536
zijn de lichtgolven uitgerekt, [br]ze lijken roder.

0:03:52.560,0:03:55.440
Dit noemen we blauw- en roodverschuiving.

0:03:56.440,0:03:59.376
Ons universum dijt uit

0:03:59.400,0:04:03.576
dus alles gaat uit elkaar

0:04:03.600,0:04:06.280
en daarom lijkt alles rood.

0:04:07.040,0:04:10.776
Vreemd genoeg, hoe dieper je [br]in het heelal kijkt,

0:04:10.800,0:04:15.096
des te sneller bewegen [br]de objecten van ons weg,

0:04:15.120,0:04:16.839
zodat ze roder lijken.

0:04:17.560,0:04:20.495
Als we nu met de Hubble Deep Field

0:04:20.519,0:04:23.216
dieper in het heelal willen kijken

0:04:23.240,0:04:24.776
dan zal voor de Hubble

0:04:24.800,0:04:27.496
vanaf een bepaalde afstand

0:04:27.520,0:04:29.120
alles rood worden

0:04:29.920,0:04:31.896
en dat geeft een probleem.

0:04:31.920,0:04:33.976
Uiteindelijk gaan we zo ver weg

0:04:34.000,0:04:36.540
dat alles verschoven is naar het infrarood

0:04:36.560,0:04:38.820
en we helemaal niets meer kunnen zien.

0:04:39.550,0:04:41.400
Er moet een oplossing voor zijn

0:04:41.400,0:04:43.216
anders ben ik beperkt in mijn tocht.

0:04:43.240,0:04:45.136
Ik wilde het hele universum verkennen,

0:04:45.160,0:04:49.080
niet alleen wat ik kan zien voordat [br]roodverschuiving roet in het eten gooit.

0:04:50.160,0:04:51.416
Er bestaat een techniek.

0:04:51.440,0:04:52.816
Hij heet radioastronomie.

0:04:52.840,0:04:54.860
Astronomen doen dat al decennialang.

0:04:54.860,0:04:56.496
Het is een fantastische techniek.

0:04:56.520,0:05:00.006
Ik toon jullie de Parkes Radio Telescoop, [br]ook wel bekend als ‘The Dish’.

0:05:00.040,0:05:01.816
Misschien zag je de film.

0:05:01.840,0:05:03.416
Radio is echt briljant.

0:05:03.440,0:05:05.976
Daarmee kunnen we veel dieper turen.

0:05:06.000,0:05:08.696
Het wordt niet tegengehouden door stof,

0:05:08.720,0:05:10.810
je kunt dus alles in het universum zien

0:05:10.810,0:05:12.856
en roodverschuiving is minder een probleem

0:05:12.880,0:05:16.080
omdat we ontvangers kunnen bouwen [br]met een grotere bandbreedte.

0:05:16.600,0:05:20.536
Wat ziet Parkes wanneer we hem[br]naar het midden van de Melkweg richten?

0:05:20.560,0:05:22.520
We moeten iets fantastisch zien, toch?

0:05:23.160,0:05:26.056
Nou, het is in ieder geval interessant.

0:05:26.080,0:05:27.736
Al dat stof is weg.

0:05:27.760,0:05:31.200
Zoals gezegd gaat radio dwars [br]door dat stof, dus geen probleem.

0:05:31.840,0:05:33.736
Maar het uitzicht is heel anders.

0:05:33.760,0:05:37.486
We kunnen zien dat het centrum [br]van de Melkweg opgloeit

0:05:37.510,0:05:39.280
en dat is geen sterrenlicht.

0:05:39.960,0:05:43.096
Dit licht noemen we synchrotronstraling.

0:05:43.120,0:05:47.720
Het komt van elektronen die rond [br]kosmische magneetvelden draaien.

0:05:48.280,0:05:51.376
Het vlak gloeit op met dit licht.

0:05:51.400,0:05:54.696
We kunnen er ook [br]vreemde toefjes uit zien komen,

0:05:54.720,0:05:57.216
en objecten die niet lijken te kloppen

0:05:57.240,0:05:59.710
met eender wat we kunnen zien [br]met onze eigen ogen.

0:06:00.410,0:06:02.876
Maar het is moeilijk [br]om dit beeld te interpreteren

0:06:02.876,0:06:05.656
want zoals jullie kunnen zien [br]is de resolutie zeer laag.

0:06:05.656,0:06:07.656
Radiogolven hebben een lange golflengte

0:06:07.680,0:06:09.976
en dat maakt de beeldscherpte slechter.

0:06:10.000,0:06:12.056
Dit beeld is ook in zwart en wit,

0:06:12.080,0:06:15.840
zodat we niet echt weten [br]welke kleur dit alles heeft.

0:06:16.640,0:06:18.036
Nu snel vooruit naar vandaag.

0:06:18.040,0:06:19.496
We kunnen telescopen bouwen

0:06:19.520,0:06:22.136
die deze problemen niet hebben.

0:06:22.160,0:06:25.496
Dit is een beeld van het Murchison [br]Radio Observatorium,

0:06:25.520,0:06:28.296
een fantastische plek [br]om radiotelescopen te bouwen.

0:06:28.320,0:06:30.616
Het is er plat, droog

0:06:30.640,0:06:33.616
en vooral is het er radiostil:

0:06:33.640,0:06:36.736
geen mobiele telefoons, geen wifi, niets,

0:06:36.760,0:06:39.256
gewoon heel, heel radiostil,

0:06:39.280,0:06:42.000
dus een perfecte plek [br]om een radiotelescoop te bouwen.

0:06:42.880,0:06:45.736
De telescoop waar ik [br]een paar jaar aan gewerkt heb,

0:06:45.760,0:06:47.696
heet de Murchison Widefield Array

0:06:47.720,0:06:50.736
en ik ga een time-lapse [br]tonen van de bouw ervan.

0:06:50.760,0:06:54.900
Dit zijn studenten [br]en afgestudeerden in Perth.

0:06:54.900,0:06:57.056
We noemen ze 'het studentenleger',

0:06:57.080,0:06:59.896
en ze offeren hun tijd op[br]om een radiotelescoop te bouwen.

0:06:59.920,0:07:02.130
Je krijgt er geen cursuskrediet voor.

0:07:02.320,0:07:05.216
Ze zijn bezig met [br]het maken van radiodipolen.

0:07:05.240,0:07:10.200
Die ontvangen alleen bij lage frequenties, [br]een beetje zoals FM-radio of televisie.

0:07:11.000,0:07:14.096
Hier stellen we ze op in de woestijn.

0:07:14.120,0:07:16.916
De uiteindelijke telescoop [br]beslaat 10 vierkante kilometer

0:07:16.916,0:07:18.696
van de West-Australische woestijn.

0:07:18.720,0:07:21.696
Het interessante is [br]dat er geen bewegende delen zijn.

0:07:21.720,0:07:23.976
We zetten deze kleine antennes

0:07:24.000,0:07:25.856
op kippendraad, in feite.

0:07:25.880,0:07:27.296
Dat komt vrij goedkoop uit.

0:07:27.320,0:07:29.296
Kabels nemen de signalen op

0:07:29.320,0:07:31.376
van de antennes

0:07:31.400,0:07:33.936
en brengen ze [br]naar centrale verwerkingseenheden.

0:07:33.960,0:07:35.736
Door de grootte van deze telescoop,

0:07:35.760,0:07:38.416
doordat we hem over de gehele [br]woestijn hebben gebouwd,

0:07:38.440,0:07:41.240
krijgen we een betere [br]resolutie dan Parkes.

0:07:41.880,0:07:45.416
Uiteindelijk brengen [br]al die kabels ze naar een eenheid

0:07:45.440,0:07:48.976
die ze stuurt [br]naar een supercomputer hier in Perth,

0:07:49.000,0:07:50.696
en dat is waar ik ga meespelen.

0:07:51.320,0:07:52.346
(Zucht)

0:07:52.360,0:07:53.580
Radiodata.

0:07:53.580,0:07:55.430
Ik heb de afgelopen vijf jaar

0:07:55.450,0:07:58.496
gewerkt met zeer moeilijke [br]en interessante gegevens

0:07:58.520,0:08:00.566
waar niemand ooit [br]eerder naar gekeken had.

0:08:00.566,0:08:02.776
Ik was lange tijd bezig met kalibreren,

0:08:02.810,0:08:06.376
draaide miljoenen CPU-uren[br]op supercomputers,

0:08:06.400,0:08:08.800
om die gegevens [br]proberen te begrijpen.

0:08:09.360,0:08:11.296
Met deze telescoop,

0:08:11.320,0:08:12.576
met deze gegevens,

0:08:12.600,0:08:16.536
hebben we een overzicht van [br]de gehele zuidelijke hemel uitgevoerd,

0:08:16.560,0:08:21.656
de Galactische en Extragalactische [br]All-sky MWA Survey,

0:08:21.680,0:08:23.560
of GLEAM, zoals ik het noem.

0:08:24.440,0:08:25.896
Ik ben er erg blij mee.

0:08:25.920,0:08:29.301
Dit onderzoek gaat gepubliceerd worden, [br]maar het is nog niet getoond,

0:08:29.325,0:08:31.256
dus zijn jullie letterlijk de eersten

0:08:31.280,0:08:34.080
om dit zuidelijke overzicht [br]van de hele hemel te bekijken.

0:08:34.799,0:08:38.120
Ik ben blij dat ik jullie enkele beelden [br]van dit onderzoek kan tonen.

0:08:38.880,0:08:40.775
Stel dat je in de Murchison

0:08:40.799,0:08:42.895
onder de sterren ging kamperen

0:08:42.919,0:08:44.536
en naar het zuiden keek.

0:08:44.560,0:08:46.227
Je zag de zuidelijke hemelpool

0:08:46.251,0:08:47.456
en de opkomende Melkweg.

0:08:47.480,0:08:50.096
Als ik hier het radio-licht overheen leg

0:08:50.120,0:08:52.776
dan is dit wat we waarnemen [br]met onze onderzoek.

0:08:52.800,0:08:56.196
Je kunt zien dat het Melkwegvlak [br]niet langer verduisterd is door stof.

0:08:56.196,0:08:58.296
Het licht op met synchrotronstraling

0:08:58.320,0:09:00.816
en duizenden stippen [br]verschijnen aan de hemel.

0:09:00.840,0:09:04.136
De grote Magelhaense Wolk, [br]onze naaste galactische buur,

0:09:04.160,0:09:07.376
is oranje in plaats van [br]het bekende blauwwit.

0:09:07.400,0:09:10.776
Er is hier dus veel aan de hand. [br]Laten we eens een kijkje nemen.

0:09:10.800,0:09:13.216
Als we terugkijken [br]naar het galactische centrum,

0:09:13.240,0:09:16.456
waarvan ik eerder het Parkes-beeld toonde,

0:09:16.480,0:09:18.856
in lage resolutie, zwart en wit,

0:09:18.880,0:09:21.290
en we nu naar het GLEAM beeld overvloeien,

0:09:22.200,0:09:26.056
kan je zien dat de resolutie [br]met een factor honderd is gestegen.

0:09:26.080,0:09:28.936
We hebben nu [br]een kleurenbeeld van de hemel,

0:09:28.960,0:09:30.296
een technicolor beeld.

0:09:30.320,0:09:33.296
Het is geen valse-kleuren beeld.

0:09:33.320,0:09:35.720
Dit zijn echte radiokleuren.

0:09:36.600,0:09:39.416
Ik heb de laagste frequenties [br]rood gekleurd,

0:09:39.440,0:09:41.056
de hoogste blauw

0:09:41.080,0:09:42.656
en de middelste groen.

0:09:42.680,0:09:44.896
Dat geeft dit regenboogeffect.

0:09:44.920,0:09:47.176
Dit zijn niet zomaar valse kleuren.

0:09:47.200,0:09:49.530
De kleuren in deze afbeelding [br]vertellen ons iets

0:09:49.530,0:09:51.500
over de fysische processen in het heelal.

0:09:51.974,0:09:54.736
Als je bijvoorbeeld kijkt [br]langs het vlak van de Melkweg,

0:09:54.760,0:09:56.856
dan licht het op in synchrotronstraling,

0:09:56.856,0:09:58.616
die meestal oranjerood is,

0:09:58.640,0:10:01.760
maar als we heel goed kijken, [br]zien we kleine blauwe stippen.

0:10:02.320,0:10:03.896
Als we inzoomen:

0:10:03.920,0:10:06.456
deze blauwe stippen [br]zijn geïoniseerd plasma

0:10:06.480,0:10:08.120
rond zeer heldere sterren.

0:10:08.680,0:10:11.170
Dat houdt het rode licht tegen

0:10:11.200,0:10:13.230
waardoor ze blauw schijnen.

0:10:13.880,0:10:16.816
Zij kunnen ons iets vertellen [br]over de stervormingsgebieden

0:10:16.840,0:10:18.096
in onze melkweg.

0:10:18.120,0:10:19.736
We zien ze gewoon meteen.

0:10:19.760,0:10:22.906
We kijken naar de Melkweg, [br]en de kleur vertelt ons dat ze er zijn.

0:10:22.906,0:10:24.416
Je kunt kleine zeepbellen zien,

0:10:24.440,0:10:27.856
kleine cirkelvormige beelden [br]rond het galactische vlak.

0:10:27.880,0:10:29.880
Dat zijn resten van supernova’s.

0:10:30.600,0:10:32.296
Wanneer een ster ontploft,

0:10:32.320,0:10:34.540
wordt de buitenste schil afgeworpen

0:10:34.570,0:10:38.096
vliegt naar buiten de ruimte in, [br]neemt onderweg materiaal op,

0:10:38.120,0:10:40.250
en dat produceert een kleine schaal.

0:10:40.800,0:10:43.930
Het was een oud mysterie voor astronomen

0:10:43.960,0:10:46.280
waar alle supernovaresten zaten.

0:10:46.960,0:10:51.296
We weten dat er in het vlak een heleboel [br]hoog-energetische elektronen moeten zijn

0:10:51.320,0:10:53.950
om de waargenomen [br]synchrotronstraling te produceren.

0:10:53.950,0:10:56.576
We denken dat ze komen [br]van de supernovaresten,

0:10:56.600,0:10:58.376
maar er lijken er te weinig zijn.

0:10:58.400,0:11:02.296
Gelukkig is GLEAM buitengewoon goed [br]in het detecteren van supernovaresten.

0:11:02.320,0:11:04.950
Dat staat hopelijk binnenkort[br]in onze nieuwe paper.

0:11:05.800,0:11:07.056
Dat is allemaal prima.

0:11:07.080,0:11:09.416
We hebben ons kleine [br]lokale universum onderzocht,

0:11:09.440,0:11:11.816
maar ik wilde dieper gaan, verder gaan.

0:11:11.840,0:11:13.920
Ik wilde verder gaan dan de Melkweg.

0:11:14.520,0:11:18.296
Zo kunnen we een zeer interessant [br]object zien in de rechterbovenhoek.

0:11:18.320,0:11:20.536
Dit is een lokaal radiostelsel,

0:11:20.560,0:11:21.800
Centaurus A.

0:11:22.240,0:11:23.496
Als we erop inzoomen,

0:11:23.520,0:11:26.920
kunnen we zien dat er twee grote [br]pluimen van uitgaan, de ruimte in.

0:11:27.480,0:11:30.376
Als je recht in het midden [br]tussen deze twee pluimen kijkt,

0:11:30.390,0:11:32.906
zie je een sterrenstelsel [br]dat lijkt op het onze.

0:11:32.920,0:11:35.376
Het is een spiraal met een stofband.

0:11:35.400,0:11:37.016
Het is een normaal sterrenstelsel.

0:11:37.040,0:11:40.656
Maar deze pluimen zijn alleen [br]zichtbaar in radiostraling.

0:11:40.680,0:11:43.856
In het zichtbare spectrum [br]zouden we ze niet eens zien

0:11:43.880,0:11:47.050
en ze zijn duizenden malen groter [br]dan het gastheer-sterrenstelsel.

0:11:47.480,0:11:49.880
Wat gebeurt er? Wat maakt deze pluimen?

0:11:51.160,0:11:54.696
In het midden van elk [br]melkwegstelsel dat we kennen

0:11:54.720,0:11:56.976
zit een superzwaar zwart gat.

0:11:57.000,0:12:00.416
Nu zijn zwarte gaten onzichtbaar. [br]Daarom heten ze zo.

0:12:00.440,0:12:03.456
Alles wat je kunt zien, [br]is de afbuiging van het licht eromheen

0:12:03.480,0:12:07.390
en af en toe, als een ster [br]of een gaswolk in hun baan komt,

0:12:07.440,0:12:10.536
wordt die uit elkaar gescheurd [br]door getijdekrachten

0:12:10.560,0:12:13.040
en vormt zich een 'accretieschijf'.

0:12:13.640,0:12:16.856
Deze accretieschijf licht [br]helder op in x-straling

0:12:16.880,0:12:21.296
en enorme magnetische velden [br]kunnen het materiaal de ruimte in werpen

0:12:21.320,0:12:23.040
aan bijna de lichtsnelheid.

0:12:23.520,0:12:26.560
Deze pluimen [br]zijn zichtbaar in radiostraling

0:12:26.590,0:12:29.400
en dat is wat wij waarnemen [br]bij ons onderzoek.

0:12:30.040,0:12:34.056
Nu hebben we dus één radiosterrenstelsel [br]te zien gekregen. Wat leuk is.

0:12:34.080,0:12:35.890
Maar bovenin dat beeld

0:12:35.890,0:12:38.016
zie je een ander radiomelkwegstelsel.

0:12:38.040,0:12:41.280
Een beetje kleiner, [br]omdat het verder weg is.

0:12:41.800,0:12:44.456
Oké. Twee radiosterrenstelsels.

0:12:44.480,0:12:46.056
We kunnen dit zien. Dat is goed.

0:12:46.080,0:12:47.916
Hoe zit het met die andere punten?

0:12:47.916,0:12:49.680
Zijn dat slechts sterren?

0:12:49.880,0:12:51.096
Neen.

0:12:51.120,0:12:53.020
Het zijn allemaal radiosterrenstelsels.

0:12:53.320,0:12:56.216
Alle punten in dit beeld

0:12:56.240,0:12:57.976
zijn melkwegstelsels

0:12:58.000,0:13:00.856
op miljoenen [br]tot miljarden lichtjaren afstand

0:13:00.880,0:13:03.496
met een superzwaar [br]zwart gat in het centrum.

0:13:03.520,0:13:06.930
Ze duwen materiaal de ruimte in [br]aan bijna de snelheid van het licht.

0:13:06.960,0:13:08.880
Daar staat je verstand bij stil.

0:13:09.680,0:13:13.416
En dit onderzoek is zelfs groter [br]dan wat ik hier liet zien.

0:13:13.440,0:13:16.346
Als we uitzoomen naar de volledige [br]omvang van het onderzoek,

0:13:16.346,0:13:20.096
kan je zien dat ik 300.000 [br]van deze radiosterrenstelsels vond.

0:13:20.120,0:13:23.016
Echt een epische reis.

0:13:23.040,0:13:25.696
We hebben deze sterrenstelsels [br]allemaal ontdekt

0:13:25.720,0:13:29.280
tot en met de allereerste [br]superzware zwarte gaten.

0:13:29.960,0:13:33.310
Ik ben er erg trots op en het [br]zal volgende week worden gepubliceerd.

0:13:33.310,0:13:36.096
Maar dat is niet alles.

0:13:36.120,0:13:40.456
Ik heb met dit onderzoek de verste [br]uithoeken van het heelal onderzocht,

0:13:40.480,0:13:43.440
maar er is nog meer [br]te zien in deze afbeelding.

0:13:44.320,0:13:47.616
Ik neem jullie mee [br]naar het begin van de tijd.

0:13:47.640,0:13:51.296
Toen het heelal zich vormde, [br]was er een grote klap,

0:13:51.320,0:13:55.376
die het heelal achterliet [br]als een zee van waterstof,

0:13:55.400,0:13:56.896
neutrale waterstof.

0:13:56.920,0:13:59.696
Dan kwamen [br]de eerste sterren en sterrenstelsels,

0:13:59.720,0:14:01.816
die die waterstof ioniseerden.

0:14:01.840,0:14:05.280
Dus ging het universum [br]van neutraal naar geïoniseerd.

0:14:06.160,0:14:09.336
Dat veroorzaakte een signaal [br]overal om ons heen.

0:14:09.360,0:14:11.096
Overal doordringt het ons,

0:14:11.120,0:14:12.536
zoals de Kracht.

0:14:12.560,0:14:16.280
Omdat dat zo lang geleden gebeurde,

0:14:17.000,0:14:18.800
is het signaal roodverschoven,

0:14:19.560,0:14:22.856
en is nu een signaal [br]met een zeer lage frequentie.

0:14:22.880,0:14:25.336
Het is op dezelfde frequentie [br]als mijn onderzoek,

0:14:25.360,0:14:26.736
maar het is zo zwak.

0:14:26.760,0:14:30.640
Het is een miljardste de grootte van een [br]van de objecten in mijn onderzoek.

0:14:31.320,0:14:36.216
Misschien is onze telescoop niet gevoelig [br]genoeg om dit signaal te detecteren.

0:14:36.240,0:14:38.736
Maar er komt een nieuwe radiotelescoop.

0:14:38.760,0:14:40.416
Een sterrenschip krijg ik niet,

0:14:40.440,0:14:41.696
maar hopelijk wel

0:14:41.720,0:14:44.576
een van de grootste [br]radiotelescopen in de wereld.

0:14:44.600,0:14:48.216
We bouwen de Square Kilometre Array, [br]een nieuwe radiotelescoop.

0:14:48.240,0:14:50.736
Hij wordt duizend keer [br]groter dan de MWA,

0:14:50.750,0:14:53.610
duizend keer gevoeliger [br]en met een nog betere resolutie.

0:14:53.610,0:14:57.186
We zouden er tientallen miljoenen [br]sterrenstelsels mee moeten vinden.

0:14:57.186,0:14:58.816
En misschien, diep in dat signaal,

0:14:58.840,0:15:02.830
krijg ik de eerste sterren [br]en sterrenstelsels te zien

0:15:02.850,0:15:05.400
van bij het begin van de tijd zelf.

0:15:05.920,0:15:07.136
Dank je.

0:15:07.160,0:15:09.920
(Applaus)