1
00:00:00,120 --> 00:00:07,950
[गाण्यातून काऊंट डाऊन: 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1]
इंटरनेट: पॅकेट्स, राऊटिंग, आणि विश्वसनीयता

2
00:00:07,950 --> 00:00:13,650
हाय, माझं नाव आहे लिन. मी स्पॉटीफायमध्ये सॉफ्टवेअर इंजिनिअर आहे आणि मी हे मान्य करणारी

3
00:00:13,650 --> 00:00:18,970
पहिली व्यक्ती असेन की मी बऱ्याचवेळा इंटरनेटची विश्वसनीयता गृहीत धरते. इंटरनेटवरून प्रसारित

4
00:00:18,970 --> 00:00:23,170
होणाऱ्या माहितीचं प्रमाण प्रचंड आहे. पण डेटाचा प्रत्येक भाग आपल्यापर्यंत विश्वासनीयरित्या पोचवणं

5
00:00:23,170 --> 00:00:29,080
कसं शक्य होतं? समजा तुम्हाला स्पॉटीफायवरून 
एक गाणं लावायचं आहे. असं वाटतं की

6
00:00:29,080 --> 00:00:33,989
तुमचा कॉम्प्युटर थेट स्पॉटीफायशी जोडला जातो आणि
स्पॉटीफाय तुम्हाला थेट, समर्पित लाईनवरून

7
00:00:33,989 --> 00:00:39,410
गाणं पाठवतं. पण वास्तविक, इंटरनेट अशाप्रकारे
काम करत नाही. जर इंटरनेट थेट,

8
00:00:39,410 --> 00:00:43,640
समर्पित कनेक्शन्सचं बनलेलं असेल तर ते सुरू ठेवणं अवघड आहे कारण लक्षावधी युजर्स जोडलेले असतात.

9
00:00:43,640 --> 00:00:48,050
आणि, विशेषत: प्रत्येक वायर आणि कॉम्प्युटर सगळा वेळ काम करत असतीलच,

10
00:00:48,050 --> 00:00:53,350
याची खात्री नाही. त्याऐवजी डेटा इंटरनेटवरून बऱ्याच
कमी थेट पद्धतीनं प्रवास करतो.

11
00:00:53,350 --> 00:01:01,210
खूप खूप वर्षांपूर्वी, 1970 च्या दशकाच्या सुरुवातीला माझा पार्टनर बॉब कान आणि मी एका डिझाईनवर

12
00:01:01,210 --> 00:01:06,870
काम करायला सुरुवात केली, ज्याला आपण आज
इंटरनेट म्हणतो. बॉब आणि मला इंटरनेटचे

13
00:01:06,870 --> 00:01:14,790
प्रोटोकॉल्स आणि आर्किटेक्चर डिझाईन करण्याची
जबाबदारी आणि संधी मिळाली. तर आम्ही इंटरनेटच्या

14
00:01:14,790 --> 00:01:20,000
वाढीमध्ये आणि उत्क्रांतीमध्ये या सगळ्या काळापासून ते थेट आत्तापर्यंत सहभागी होणे सुरू ठेवले.

15
00:01:20,000 --> 00:01:25,500
माहिती एका कॉम्प्युटरपासून दुसऱ्या कॉम्प्युटरपर्यंत
कशाप्रकारे प्रवास करते, हे फार रंजक आहे.

16
00:01:25,500 --> 00:01:30,900
ती नेहमी एका ठराविक मार्गाने जात नाही, प्रत्यक्षात,
एका कॉम्प्युटरचा दुसऱ्या कॉम्प्युटरशी संवाद सुरू

17
00:01:30,900 --> 00:01:36,100
असताना तुमचा मार्ग बदलू शकतो. इंटरनेटवरची माहिती एका कॉम्प्युटरवरून दुसऱ्या कॉम्प्युटरवर

18
00:01:36,100 --> 00:01:42,050
माहितीच्या पॅकेटच्या स्वरूपात जाते. आणि आपण गाडीने एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जसे जातो,

19
00:01:42,050 --> 00:01:46,360
बऱ्याचशा तशाच पद्धतीने पॅकेट एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जाते.

20
00:01:46,360 --> 00:01:51,420
प्रत्येक वेळी प्रवास करून त्याच ठिकाणी जाताना वाहतुकीची कोंडी किंवा रस्त्यांच्या स्थितीनुसार,

21
00:01:51,420 --> 00:01:59,000
तुम्ही दुसरा रस्ता निवडता किंवा तसं करणं तुम्हाला
भाग पडतं. आणि

22
00:01:59,000 --> 00:02:03,980
तुम्ही गाडीतून सगळ्या प्रकारचं सामान नेऊ शकता त्याचप्रमाणे, विविध प्रकारची डिजिटल माहिती

23
00:02:03,980 --> 00:02:10,359
आयपी पॅकेट्सबरोबर पाठवली जाऊ शकते, पण याला काही मर्यादा आहेत. उदा. जर तुम्हाला एखादं

24
00:02:10,359 --> 00:02:14,200
अवकाशयान जिथं तयार झालं आहे तिथून प्रक्षेपणाच्या ठिकाणी न्यायचं असलं तर? अवकाशयान

25
00:02:14,200 --> 00:02:18,780
एका ट्रकमध्ये मावणार नाही, त्यामुळे त्याचे तुकडे करावे लागतील, आणि ट्रकच्या काफिल्यामधून त्यांची

26
00:02:18,780 --> 00:02:23,099
वाहतूक करावी लागेल. ते वेगवेगळ्या मार्गाने जाऊ शकतात आणि इच्छित ठिकाणी वेगवेगळ्या वेळी

27
00:02:23,099 --> 00:02:28,109
पोचू शकतात. पण एकदा सगळे भाग पोचले की ते जोडून तुम्हाला अवकाशयान पुन्हा जोडता येतं आणि

28
00:02:28,109 --> 00:02:34,329
ते उड्डाणासाठी सज्ज होतं. इंटरनेटवरसुद्धा अशाचप्रकारे काम होतं, जर

29
00:02:34,329 --> 00:02:40,090
तुमची इमेज फार मोठी असेल आणि तुम्हाला ती मित्राला पाठवायची असेल किंवा वेबसाईटवर अपलोड

30
00:02:40,090 --> 00:02:44,819
करायची असेल, तर ती इमेज कोट्यावधी अशा 1 आणि 0 च्या बीट्सपासून बनलेली असेल, एका पॅकेटमध्ये

31
00:02:44,819 --> 00:02:49,810
पाठवण्यासाठी खूप जास्त. हा कॉम्प्युटरवरचा डेटा असल्यानं , पाठवणारा कॉम्प्युटर याचं लगेचच शेकडो

32
00:02:49,810 --> 00:02:55,719
किंवा अगदी हजारो छोट्या भागात, पॅकेट्समध्ये
विभाजन करू शकतो. कार्स किंवा ट्रकप्रमाणं

33
00:02:55,719 --> 00:03:00,230
या पॅकेट्सना ड्रायव्हर्स नसतात आणि ती आपला मार्ग निवडत नाहीत. प्रत्येक

34
00:03:00,230 --> 00:03:04,650
पॅकेटला इंटरनेट अॅड्रेस असतो, तो जिथून आला आहे आणि जिथे जाणार आहे त्याचा. इंटरनेटवरील खास

35
00:03:04,650 --> 00:03:09,430
कॉम्प्युटर्स म्हणजे राऊटर्स वाहतूक नियंत्रकांप्रमाणं काम करतात आणि या पॅकेट्सची वाहतूक नेटवर्कमधून

36
00:03:09,430 --> 00:03:15,239
सुरळीत चालू ठेवतात. जर एका मार्गावर गर्दी असेल तर,
प्रत्येक पॅकेट इंटरनेटवर वेगवेगळ्या मार्गानं प्रवास

37
00:03:15,239 --> 00:03:20,370
करू शकतं आणि ती पुन्हा इच्छित ठिकाणी थोड्याशा वेगवेगळ्या वेळी पोचू शकतात किंवा अगदी बिघडूसुद्धा

38
00:03:20,370 --> 00:03:26,569
शकतात. हे कसं काम करतं ते बघूया. इंटरनेट प्रोटोकॉलचा भाग म्हणून,

39
00:03:26,569 --> 00:03:31,169
प्रत्येक राऊटर पॅकेट्स पाठवायच्या विविध मार्गांवर लक्ष ठेवतं, आणि डेटाच्या प्रत्येक भागासाठी पॅकेट

40
00:03:31,169 --> 00:03:37,079
पाठवायच्या आयपी अॅड्रेसनुसार त्यातील सर्वांत स्वस्त उपलब्ध मार्ग निवडतं.

41
00:03:37,079 --> 00:03:42,120
या संदर्भात सर्वांत स्वस्त म्हणजे किमतीच्या दृष्टीनं नाही तर वेळ आणि इतर अ-तांत्रिक घटक म्हणजे

42
00:03:42,120 --> 00:03:47,499
राजकारण आणि कंपन्यांमधील नातं वगैरेच्या दृष्टीनं.
बऱ्याचदा डेटाच्या प्रवासाचा सर्वोत्तम मार्ग सर्वांत थेट

43
00:03:47,499 --> 00:03:53,150
असेलच असं नाही. मार्गांसाठी पर्याय असणं हे नेटवर्कला
दोषांसाठी सहनशील बनवतं. म्हणजेच जरी काही मोठी

44
00:03:53,150 --> 00:03:57,700
समस्या आली तरीही नेटवर्क पॅकेटस पाठवणं 
चालूच ठेवू शकतं.

45
00:03:57,700 --> 00:04:04,849
हा इंटरनेटच्या महत्त्वाच्या तत्त्वाचा पाया आहे: विश्वसनीयता. आता, जर तुम्हाला

46
00:04:04,849 --> 00:04:09,349
काही डेटा हवा असेल आणि सगळं पाठवलं गेलं नसेल तर काय? समजा, तुम्हाला एखादं गाणं ऐकायचं आहे.

47
00:04:09,349 --> 00:04:14,829
तुम्हाला 100% खात्री कशी होईल की सगळा डेटा आला आहे, आणि गाणं व्यवस्थित लागणार आहे?

48
00:04:14,829 --> 00:04:21,440
ओळख करून देत आहे, तुमच्या नव्या सगळ्यात चांगल्या मित्राची, टीसीपी (ट्रान्समिशन कंट्रोल प्रोटोकॉल). टीसीपी तुमचा सर्व डेटा पॅकेट्स

49
00:04:21,440 --> 00:04:26,530
म्हणून पाठवण्याच्या आणि स्वीकारण्याच्या कामाचं नियंत्रण करतो. एखादी विश्वासार्ह पोस्टाची सेवा

50
00:04:26,530 --> 00:04:31,669
असल्याप्रमाणं आहे तो. जेव्हा तुम्ही तुमच्या डिव्हाईसवर गाणं पाठवण्याची विनंती करता, तेव्हा

51
00:04:31,669 --> 00:04:37,210
स्पॉटीफाय गाण्याचं अनेक पॅकेट्समध्ये विभाजन
करतं. पॅकेट्स आली की टीसीपी ती तपासून आलेल्या

52
00:04:37,210 --> 00:04:42,840
प्रत्येक पॅकेटसाठी पोचपावती पाठवतो. सगळी पॅकेट्स आली तर टीसीपी तुमच्या डीलीव्हरीसाठी स्वाक्षरी करतो

53
00:04:42,840 --> 00:04:54,819
आणि तुमचं काम होतं (गाणं ऐकू येतं), जर काही पॅकेट्स गहाळ झाल्याचं टीसीपीला कळलं तर तो

54
00:04:54,819 --> 00:04:59,930
स्वाक्षरी करत नाही, नाहीतर गाणं तितकं चांगलं ऐकू येणार नाही किंवा त्याचा काही भाग गहाळ असेल.

55
00:04:59,930 --> 00:05:05,930
प्रत्येक गहाळ किंवा अपूर्ण पॅकेट स्पॉटीफाय पुन्हा पाठवतं. टीसीपीनं त्या गाण्यासाठीची सगळी

56
00:05:05,930 --> 00:05:13,370
पॅकेट्स आल्याची पुष्टी केल्यावर तुमचं गाणं लागेल. टीसीपी आणि राऊटर सिस्टीमची महत्त्वाची गोष्ट

57
00:05:13,370 --> 00:05:19,220
काय आहे? ते स्केलेबल आहेत. ते 8 किंवा 800 कोटी
डिव्हायसेसबरोबर काम करू शकतात. खरंतर,

58
00:05:19,220 --> 00:05:23,449
दोष सहनशीलता आणि अतिरिक्तता, या तत्त्वांमुळं, आपण जितके जास्त राऊटर्स जोडतो, तितकं इंटरनेट

59
00:05:23,449 --> 00:05:28,069
जास्त विश्वसनीय होतं. अजून एक महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे आपण इंटरनेट आणि त्याचं प्रमाण वाढवू

60
00:05:28,069 --> 00:05:34,379
शकतो, कोणीही वापरत असलेल्या सेवांमध्ये व्यत्यय न आणता. इंटरनेट प्रत्यक्ष जोडलेली शेकडो नेटवर्क्स आणि

61
00:05:34,379 --> 00:05:39,280
कोट्यावधी कॉम्प्युटर्स आणि डिव्हायसेस यापासून बनलेलं आहे, इंटरनेट बनवणाऱ्या या वेगवेगळया

62
00:05:39,280 --> 00:05:44,360
प्रणाली एकमेकांशी जोडल्या जातात, संवाद साधतात, आणि एकत्र काम करतात ते

63
00:05:44,360 --> 00:05:51,289
डेटा इंटरनेटवर कसा पाठवला जाईल याबद्दलच्या मान्य केलेल्या स्टँडर्ड्समुळं.

64
00:05:51,289 --> 00:05:56,000
इंटरनेटवरची कॉम्प्युटिंग डिव्हायसेस, किंवा राऊटर्स 
सर्व पॅकेटना त्यांच्या इच्छित स्थळी पोचण्यासाठी

65
00:05:56,000 --> 00:06:02,789
मदत करतात, जिथं ती पुन्हा एकत्र केली जातात, आवश्यक असेल तर क्रमाने लावली जातात. हे

66
00:06:02,789 --> 00:06:08,889
एका दिवसात कोट्यावधीवेळा होतं, तुम्ही आणि इतर लोक मेल पाठवत असतील, वेब पेज पहात असतील,

67
00:06:08,889 --> 00:06:13,870
किंवा व्हिडीओ चॅट करत असतील, मोबाईल अॅप वापरत असतील किंवा जर इंटरनेटवरची सेन्सर्स किंवा

68
00:06:13,870 --> 00:06:20,931
डीव्हायसेस एकमेकांशी बोलत असतील तेव्हा.