WEBVTT 00:00:01.127 --> 00:00:02.727 لێرە گەورەبووم. 00:00:03.159 --> 00:00:05.452 گوندێکی بچووک نزیک شاری رۆتەردام 00:00:05.476 --> 00:00:06.912 لە هۆڵەندا. 00:00:07.649 --> 00:00:11.643 لە جەفتاکان و هەشتاکاندا، کاتێک هەرزەکار بووم، 00:00:11.667 --> 00:00:13.458 ئەم ناوچەیە هێشتا شوێنێکی بێدەنگ بوو. 00:00:13.482 --> 00:00:17.675 پڕبوو لە کێڵگە و دەشت و زۆنگاو، و 00:00:17.699 --> 00:00:21.783 کاتەکانم لێرە بەسەر ئەبرد، چێژم لێ ئەبینی، 00:00:21.807 --> 00:00:24.189 وێنەی زەیتی لەمەم ئەکێشا، 00:00:24.213 --> 00:00:26.834 گوڵی کێویم کۆئەکردەوە، سەیری باڵندەم ئەکرد، و 00:00:26.858 --> 00:00:29.721 هەروەها مێرووشم کۆئەکردەوە. NOTE Paragraph 00:00:29.745 --> 00:00:31.816 ئەمەش یەکێک بوو لە دۆزینەوە بەنرخەکانی ئەو کاتەم. 00:00:31.840 --> 00:00:33.537 جۆرە قالوونچەیەکی تایبەت، 00:00:33.561 --> 00:00:36.077 قالوونچەیەکی سەرسوڕهێنەر پێی ئەوترێت قالوونچەی مێروولە. 00:00:36.442 --> 00:00:39.371 ئەمەش جۆرێکە لە قالوونچە کە تەواوی ژیانی بەسەر ئەبات 00:00:39.395 --> 00:00:41.308 لەناو هێلانەی مێرووێکا. 00:00:41.332 --> 00:00:44.376 پەرەی سەندووە بۆ ئەوەی ئاخاوتنی لەگەڵ مێروولەشدا هەبێت. 00:00:44.688 --> 00:00:47.409 هەمان ئاماژەی کیمیایی بەکارئەهێنێت، 00:00:47.433 --> 00:00:50.387 هەمان بۆنی مێروولەکان ئەکات، بۆ پەیوەندیکردن، و 00:00:50.411 --> 00:00:53.583 ئێستا لێرەیا، ئەم قالوونچەیە بەم مێروولە کرێکارە ئەڵێت، 00:00:53.607 --> 00:00:55.898 "هێی، منیش مێروولەی کرێکارم، 00:00:55.922 --> 00:00:57.692 برسیمە، تکایە خواردنم بەرێ." 00:00:57.716 --> 00:00:59.242 مێروولەکەش وەڵام ئەیاتەوە، 00:00:59.266 --> 00:01:01.891 چونکە قالوونچەکە هەمان ماددەی کیمیایی بەکارئەهێنێت. 00:01:01.915 --> 00:01:03.676 بەدرێژایی ئەم چەند ملیۆن ساڵە، 00:01:03.700 --> 00:01:08.870 قالوونچەکە پەرەی بە ڕێگایەک یاوە بۆ ژیان لەناو کۆمەڵگای مێروولەیا. NOTE Paragraph 00:01:09.554 --> 00:01:10.712 بەدرێژایی ساڵەکان، 00:01:10.736 --> 00:01:12.379 کاتێک لەناو ئەم گووندەیا ئەژیام، 00:01:12.403 --> 00:01:15.537 ٢٠ هەزار قالوونچەی جیاجیام کۆکردەوە، و 00:01:15.561 --> 00:01:19.096 کۆکراوەیەکی قالوونچەی وشککراوم بنیاتنا. و 00:01:19.120 --> 00:01:23.397 ئەمەش لە قۆناغێکی زۆر زوودا وایلێکردم سەرنجم بۆ پەرەسەندن بچێت. 00:01:23.421 --> 00:01:28.953 چۆن ئەو شێوە هەمەجۆرانە، چۆن ئەو فرەچەشنییە درووستبووە؟ NOTE Paragraph 00:01:29.625 --> 00:01:32.998 بۆیە بووم بە زیندەوەرزانی پەرەسەندن، 00:01:33.022 --> 00:01:34.760 وەک چارلس داروین. و 00:01:34.784 --> 00:01:38.572 وەک چارلس داروینیش، کەوتمە دڵەڕاوکێوە 00:01:38.596 --> 00:01:43.149 بەو ڕاستییەی پەرەسەندن شتێکە زیاتر لە ڕابردوودا ڕووی یاوە. 00:01:43.173 --> 00:01:46.597 سەیری شێوەکانی ئەمڕۆ ئەکەین، 00:01:46.621 --> 00:01:50.033 هەوڵ ئەیەین لەو پەرەسەندنە تێبگەین کە لە ڕابردوودا بووە، 00:01:50.057 --> 00:01:53.918 بەڵام ڕاستییەکەی هەرگیز نابینین لە کاتی ئێستامانا ڕووبات. 00:01:53.942 --> 00:01:55.671 ناتوانین بیبینین. 00:01:55.695 --> 00:01:58.322 وەک داروین پێشتر وتوێتی، 00:01:58.346 --> 00:02:01.371 "هیچ کام لەم گۆڕانکارییە خاوانە نابینین ڕووبات، 00:02:01.395 --> 00:02:05.404 هەتا ئەوکاتەی دەستی کات لەدەستچوونی ساڵەکان نیشانە ئەکات." 00:02:06.293 --> 00:02:07.443 یان لەوانەیە بیبینین؟ NOTE Paragraph 00:02:08.373 --> 00:02:09.777 بەدرێژایی دەیەکانی پێشوو، 00:02:09.801 --> 00:02:13.730 زیندەوەرزانەکانی بواری پەرەسەندن گەشتنە درک کردن بەوەی هەندێک جار، 00:02:13.754 --> 00:02:18.966 پەرەسەندن زۆر خێراتر ڕووئەیات و ئەکرێت چاودێری بکرێت، 00:02:18.990 --> 00:02:22.688 بەتایبەتی کاتێک ژینگە گۆڕانکارییەکی بەرچاو بەخۆیەوە ئەبینێت و 00:02:22.712 --> 00:02:25.752 پێویستی گونجاندن زۆر گەورە ئەبێت. 00:02:26.609 --> 00:02:28.561 بێگومان لەم سەردەمەیا، 00:02:28.585 --> 00:02:32.057 گۆڕانکارییە ژینگەییە گەورەکان زۆربەی کات بەهۆی ئێمەوەیە. 00:02:32.081 --> 00:02:35.968 گیا ئەکەین، ئاو ئەیەین، دەکێڵین، بنیات ئەنێین، 00:02:35.992 --> 00:02:39.051 گازە زیانبەخشەکان دەرئەیەینە ناو بارگەی هەواوە 00:02:39.075 --> 00:02:40.574 کە کەشوهەوا ئەگۆڕێت. 00:02:40.598 --> 00:02:43.387 ڕووەک و گیانداری نامۆ بە شوێنێک 00:02:43.411 --> 00:02:45.434 ئەخەینە شوێنێک کە پێشتر لێی نەژیاوە، و 00:02:45.458 --> 00:02:51.164 ماسی ڕاو ئەکەین و درەخت ئەبڕینەوە و هەوڵ بۆ خواردن و پێویستییەکانی ترمان ئەیەین. NOTE Paragraph 00:02:52.102 --> 00:02:58.039 هەموو ئەم گۆڕانکارییە ژینگەییانەش لە ناوەڕاستی شارەکان ئەگەنە لووتکە. 00:02:58.555 --> 00:03:03.151 شارەکان لە ژینگەی تەواو نوێ کە درووستمان کردووە. و 00:03:03.175 --> 00:03:06.516 دای ئەپۆشین بە خشت و کۆنکرێت و شووشە و پۆڵا، 00:03:06.540 --> 00:03:08.690 کە ڕووەکانی بە قورسی ئەبڕدرێن و 00:03:08.714 --> 00:03:12.175 ڕووەکەکان زۆر بە ئەستەم جێگەی ڕەگەکانی خۆیانی تیا ئەکەنەوە. NOTE Paragraph 00:03:13.141 --> 00:03:15.982 هەروەها لە شارەکاندا، زۆرترین چڕی 00:03:16.006 --> 00:03:17.585 پیسبوونی کیمیایی، 00:03:17.609 --> 00:03:20.577 ڕووناکی دەستکرد و ژاوەژاو ئەدۆزینەوە. 00:03:21.109 --> 00:03:24.116 تێکەڵەیەکی شێتانەی ڕووەکەکان و گیاندارەکانی 00:03:24.140 --> 00:03:26.725 سەرانسەری جیهان ئەدۆزینەوە کە لە شارەکەیا ئەژین، 00:03:26.749 --> 00:03:28.814 چونکە ڕایانکردووە لە کێڵگەکان و 00:03:28.838 --> 00:03:31.029 حەوزەکان و بازرگانی گیاندارە ماڵییەکان. NOTE Paragraph 00:03:31.585 --> 00:03:35.347 جۆرە بوونەوەرەکانیش چی ئەکەن 00:03:35.371 --> 00:03:39.459 کاتێک لە ژینگەیەکی تەواو گۆڕدراودا ئەژین؟ 00:03:40.333 --> 00:03:43.975 بەداخەوە زۆرێک، لەناو ئەچن. 00:03:44.285 --> 00:03:46.484 بەڵام ئەوانەی لەناو ناچن، 00:03:46.508 --> 00:03:49.213 بەشێوەیەکی سەرسوڕهێنەر خۆیان ئەگونجێنن. 00:03:50.188 --> 00:03:52.569 زیندەوەرزانەکانی ئێستا خەریکە درک بەوە ئەکەن 00:03:52.593 --> 00:03:56.776 کە شارەکان مەنجەڵی بووخاری پەرەسەندنی ئەم سەردەمەن. 00:03:56.800 --> 00:04:00.022 ئەمانە شوێنەکانن کە ئاژەڵ و ڕووەکە کێوییەکان 00:04:00.046 --> 00:04:03.442 زۆر بەخێرایی بەدیار چاومانەوە پەرە ئەستێنن 00:04:03.466 --> 00:04:06.752 بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ، ئەم هەلومەرجە نوێیانە. 00:04:06.776 --> 00:04:10.425 هەر وەک چۆن قالونچەی مێروولە ملیۆنەها ساڵ لەمەوبەر کردوێتی، 00:04:10.449 --> 00:04:12.822 کاتێک چۆتە ناو شارە مێروولەییەکەوە. 00:04:12.846 --> 00:04:17.584 ئێستا ئاژەڵەکان و ڕووەکەکان ئەبینین کە هاتوونەتە ناو شارەکانی مرۆڤەوە و 00:04:17.608 --> 00:04:19.674 خۆیان لەگەڵ شارەکانمان ئەگونجێنن. 00:04:20.125 --> 00:04:21.561 بە کردنی ئەوەش، 00:04:21.585 --> 00:04:23.259 خەریکە درک بەوە ئەکەین 00:04:23.283 --> 00:04:26.743 کە پەرەسەندن لە ڕاستیدا ئەکرێت خێرا بەرەوپێش بچێت. 00:04:26.767 --> 00:04:30.149 هەمووکات پێویستی بە ماوەیەکی زۆر نابێت؛ 00:04:30.173 --> 00:04:32.839 دەکرێت بەدیار چاوی خۆمانەوە ڕووبات. NOTE Paragraph 00:04:33.680 --> 00:04:36.882 ئەمە، بۆ نموونە، مشکی پێ سپییە. 00:04:37.355 --> 00:04:40.696 ئەمە شیردەرێکە کە بنەچەکەی ناوچەکانی چواردەوری نیو یۆرکە، و 00:04:40.720 --> 00:04:43.799 زیاتر لە ٤٠٠ ساڵ لەمەوبەر، پێش بنیاتنانی شار، 00:04:43.823 --> 00:04:45.934 ئەم مشکە لە هەموو شوێنێک ژیاوە. 00:04:45.958 --> 00:04:50.235 بەڵام ئەم ماوەیە، لە دوورگەیەکی سەوزی بچووک گیریان خواردووە، 00:04:50.259 --> 00:04:55.774 پارکەکانی شار، چواردەور گیراو بە دەریایەک لە تەلار و شەقامەکان. 00:04:56.893 --> 00:05:02.015 کەمێک لە باڵندە فنسەکەی دورگەی گالاپاگۆسی داروین ئەچێت بەڵام بۆ ئەم سەردەمە. NOTE Paragraph 00:05:03.744 --> 00:05:05.990 وەک فنسەکانی داروینیش، 00:05:06.014 --> 00:05:10.188 مشکەکانی هەر پارکێک بەجیا دەستیانکردووە بە پەرەسەندن، 00:05:10.212 --> 00:05:13.307 جیاوازییان بۆ درووستبووە لەگەڵ یەکتری. 00:05:13.331 --> 00:05:15.553 ئەمەش هاوپیشەکەمە جەسون مونشی-ساوس، 00:05:15.577 --> 00:05:17.307 لە زانکۆی فۆردهامەوە، 00:05:17.331 --> 00:05:18.815 کە لێکۆڵینەوە لەم پرۆسەیە ئەکات. 00:05:18.839 --> 00:05:22.680 توێژینەوە لەسەر دی ئێن ئەی مشکە قاچ سپییەکانی 00:05:22.704 --> 00:05:24.839 پارکەکانی نیو یۆرک ئەکات، و 00:05:24.863 --> 00:05:28.506 هەوڵئەیات تێبگات لەوەی چۆن خەریکە دەستئەکەن بە پەرەسەندن 00:05:28.530 --> 00:05:31.069 لەو کۆمەڵە پارکەیا. و 00:05:31.093 --> 00:05:33.769 جۆرێک لە شوێن پەنجەی دی ئێن ئەی بەکارئەهێنێت، و ئەڵێت، 00:05:33.793 --> 00:05:35.688 "ئەگەر کەسێک مشکێکم باتێ، 00:05:35.712 --> 00:05:37.791 پێمنەڵێت کە هی کوێیە، 00:05:37.815 --> 00:05:39.228 تەنیا بە سەیرکردنی دی ئێن ئەیەکەی، 00:05:39.252 --> 00:05:42.133 ئەتوانم بڵێم لە کام پارکەوە هاتووە." 00:05:42.157 --> 00:05:44.690 هێندە جیاوازی درووست بووە لە نێوانیاندا. NOTE Paragraph 00:05:45.395 --> 00:05:49.140 جەیسنیش بۆی دەرکەوتووە کە ئەو گۆڕانکارییانە، 00:05:49.164 --> 00:05:50.498 ئەم گۆڕانکاری پەرەسەندنانە، 00:05:50.522 --> 00:05:53.315 هەڕەمەکی نین، واتای شتێک ئەیەن. 00:05:53.339 --> 00:05:56.490 بۆ نموونە، پارکی ناوەند، 00:05:56.514 --> 00:05:58.996 ئەبینین مشکەکان پەرەیان بە جۆرە جینێک یاوە 00:05:59.020 --> 00:06:02.258 یارمەتیان ئەیات خواردنی زۆر چەور هەرس بکەن. 00:06:03.258 --> 00:06:04.956 خواردنی مرۆڤ. 00:06:04.980 --> 00:06:07.805 هەموو ساڵێک بیست و پێنج ملیۆن کەس سەردانی پارکی ناوەند ئەکەن. 00:06:07.829 --> 00:06:10.583 زۆرترین سەردانکەری هەیە لەناو پارکەکانی باکوری ئەمریکا. و 00:06:10.607 --> 00:06:13.392 ئەو خەڵکەش دوای خۆیان خواردنی سووک و 00:06:13.416 --> 00:06:15.996 عەلی بابا و خواردنی خێراش بەجێئەهێڵن، و 00:06:16.020 --> 00:06:18.027 مشکەکانیش دەستیانکردووە بە خواردنی ئەوانە، و 00:06:18.051 --> 00:06:21.022 خواردنێکی تەواو جیاوازە لەوەی ڕاهاتبوون لەسەری، و 00:06:21.046 --> 00:06:22.212 بە تێپەڕبوونی ساڵەکان، 00:06:22.236 --> 00:06:25.878 پەرەیان سەندووە بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ ئەم خواردنە چەورەی مرۆڤەکان. NOTE Paragraph 00:06:27.180 --> 00:06:29.426 ئەمەش گیاندارێکی فێڵبازی تری شارەکانە. 00:06:29.450 --> 00:06:31.776 لولوپێچی ناو باخی ئەوروپی. 00:06:31.800 --> 00:06:32.982 لولوپێچێکی بڵاوە، 00:06:33.006 --> 00:06:36.751 بە ڕەنگی هەمەجۆر هەیە، 00:06:36.775 --> 00:06:40.307 لە زەردی کاڵەوە هەتا قاوەیی تۆخ. 00:06:40.791 --> 00:06:43.315 ئەم ڕەنگانەش بە تەواوەتی دیاریکراون 00:06:43.339 --> 00:06:44.823 بە دی ئێن ئەی لولوپێچەکە. 00:06:45.514 --> 00:06:50.421 ئەو ڕەنگانەش ئەبنە هۆی دیاریکردنی مامەڵەکردنی لولوپێچەکەی 00:06:50.445 --> 00:06:52.379 ناو قاوغەکە بۆ ئەو گەرمایە. 00:06:52.849 --> 00:06:55.667 بۆ نموونە، لولوپێچێک کە لەبەر خۆرایە، 00:06:55.691 --> 00:06:56.850 لەبەر خۆرهەتاوا، 00:06:56.874 --> 00:06:58.996 قاوغێکی زەردی کاڵی هەیە، 00:06:59.020 --> 00:07:05.266 هێندەی ئەو لولوپێچە گەرم نابێت کە لەناو قاوغێکی قاوەیی تۆخایە. 00:07:05.290 --> 00:07:09.316 هەر وەک چۆن کاتێک لەناو ئوتومبێلێکی سپیدا ئەبیت، کەمتر گەرم ئەبێت 00:07:09.340 --> 00:07:12.196 وەک لەوکاتەی لەناو ئوتومبێلێکی ڕەشا ئەبیت. NOTE Paragraph 00:07:12.220 --> 00:07:15.348 دیاردەیەک هەیە پێی ئەوترێت دوورگەکانی گەرمی شارەکان، 00:07:15.372 --> 00:07:18.315 واتا لە ناوەڕاستی شارێکی گەورەیا، 00:07:18.339 --> 00:07:21.014 پلەی گەرمی دەکرێت چەند پلەیەک گەرمتر بێت 00:07:21.038 --> 00:07:22.434 لە دەرەوەی شارە گەورەکە. 00:07:22.458 --> 00:07:23.815 ئەوەش پەیوەندی هەیە بەو ڕاستییەی 00:07:23.839 --> 00:07:26.529 چڕی چەندین ملیۆن کەست هەیە، و 00:07:26.553 --> 00:07:28.783 لەگەڵ هەموو چالاکییەکانیان و ئامێرەکانی بەکاریئەهێنن، 00:07:28.807 --> 00:07:30.022 گەرمی درووست ئەکەن. 00:07:30.046 --> 00:07:33.720 هەروەها، تەلارە بەرزەکان ڕێگا لە با ئەگرن، و 00:07:33.744 --> 00:07:38.053 هەروەها پۆڵا و خشت و کۆنکرێت گەرمی خۆر هەڵئەمژن و 00:07:38.077 --> 00:07:39.678 بە شەو گەرمییەکە ئەیەنەوە. 00:07:39.702 --> 00:07:42.966 بۆیە ئەم بڵقی هەوا گەرمەت ئەبێت لە ناوەڕاستی شارێکی گەورەیا، و 00:07:42.990 --> 00:07:46.806 خۆم و خوێندکارەکانمان بیرمان کردەوە کە ئەم لولوپێچی باخانە، 00:07:46.830 --> 00:07:49.522 بە قاوغە هەمەجۆرەکانیانەوە، 00:07:49.546 --> 00:07:53.850 خۆیان ئەگونجێنن لەگەڵ گەرمی ناو شار. 00:07:53.874 --> 00:07:55.660 لەوانەیە لە ناوەڕاستی شارەکە، 00:07:55.684 --> 00:07:58.557 ببینین ڕەنگی قاوغەکە پەرە ئەستێنێت 00:07:58.581 --> 00:08:02.017 بە ئاراستەی کەمکردنەوەی زیاد گەرمبوونی لولوپێچەکان. NOTE Paragraph 00:08:02.367 --> 00:08:05.870 بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر ئەمەش، دەستمان کرد بە پرۆژەیەکی زانستی بە بەشداری دانیشتووان. 00:08:06.210 --> 00:08:08.805 ئەپێکی مۆبایلی بێبەرامبەرمان درووستکرد، 00:08:08.829 --> 00:08:11.034 کە ڕێگەی ئەیا بە خەڵک لە هەموو هۆڵەندایا 00:08:11.058 --> 00:08:14.027 وێنەی لولوپێچەکان بگرن لە باخەکانیان، لەسەر شەقامەکانیان، 00:08:14.051 --> 00:08:15.870 هەروەها قەراغ شارەکانیان، و 00:08:15.894 --> 00:08:19.403 بیخەنە ناو پێگەی ئینتەرنێتی زانستی دانیشتووان. 00:08:19.427 --> 00:08:22.474 بەدرێژایی ساڵێکیش، ١٠ هەزار ڕەسمی 00:08:22.498 --> 00:08:25.133 لولوپێچەکانمان پێگەشت کە وێنەیان گیرابوو لە هۆڵەندا، و 00:08:25.157 --> 00:08:27.647 کاتێک دەستمانکرد بە شیکردنەوەی ئەنجامەکان، 00:08:27.671 --> 00:08:31.363 بۆمان دەرکەوت کە بێگومان، گومانەکانمان لەجێی خۆی بووە. 00:08:31.387 --> 00:08:33.751 لە ناوەڕاستی ناوچەقی گەرمی شارەکان، 00:08:33.775 --> 00:08:39.776 بۆمان دەرکەوت لولوپێچەکان پەرەیان بە قاوغی زەرد و کاڵتر یاوە. NOTE Paragraph 00:08:42.341 --> 00:08:45.309 ئێستا لولوپێچی شار و مشکی مانهاتن 00:08:45.333 --> 00:08:51.093 تەنیا دوو نموونەن بۆ لیستێکی زۆری گیاندارەکان و ڕووەکەکانی 00:08:51.117 --> 00:08:54.434 پەرەیان سەندووە بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ ئەم ژینگە نوێیە، 00:08:54.458 --> 00:08:57.450 ئەم ژینگەی شارەی درووستمان کردووە. و 00:08:57.832 --> 00:09:00.705 لە کتێبێکا کە نوسیومە لەسەر ئەم بابەتە، 00:09:00.729 --> 00:09:02.236 بابەتی پەرەسەندنی ناو شارەکان، 00:09:02.260 --> 00:09:03.681 چەندین نموونەی ترم یاوە. 00:09:03.705 --> 00:09:06.466 بۆ نموونە، ڕووەکەکان پەرەیان بە تۆوێک یاوە 00:09:06.490 --> 00:09:09.879 کە باشتر ئەڕوێن لەسەر شۆستەکان. 00:09:09.903 --> 00:09:13.410 کوولەکانی پەرەیان بە گۆرانییەک یاوە 00:09:13.434 --> 00:09:16.966 کە زیکەی بەرزتر ئەبێت کاتێک نزیک ئەبێت لە ژاوە ژاوی ناو شارەکانەوە. 00:09:17.553 --> 00:09:22.887 مێشوولەکانی پەرەیان سەندووە بۆ خواردن لەسەر خوێنی مرۆڤەکانی 00:09:22.911 --> 00:09:25.252 بەناو وێستگەکانی میترۆیا هاتوچۆ ئەکەن. 00:09:25.276 --> 00:09:28.037 تەنانەت کۆترە باوەکەی شاریش 00:09:28.061 --> 00:09:31.005 پەرەیان بە ڕێگایەک یاوە بۆ پاککردنەوەی خۆیان 00:09:31.029 --> 00:09:35.259 لە ژینگەپیسبوونی کانزا قورسەکان بەوەی بیخەنە ناو پەڕەکانیان. NOTE Paragraph 00:09:35.743 --> 00:09:38.085 زیندەوەرزانەکانی وەک خۆم، لە سەرانسەری جیهاندا، 00:09:38.109 --> 00:09:41.156 هەتا دێت زیاتر سەرنجیان ئەچێت بەلای ئەم پرۆسە سەرسوڕهێنەرانەی 00:09:41.180 --> 00:09:42.347 پەرەسەندنی ناو شارەکان. 00:09:42.371 --> 00:09:46.299 درک بەوە ئەکەین کە بەڕاستی لە ڕووداوێکی تایبەتداین 00:09:46.323 --> 00:09:48.221 لە مێژووی ژیان لەسەر زەوی. 00:09:48.245 --> 00:09:50.752 سیستمێکی ژینگەیی تەواو نوێ 00:09:50.776 --> 00:09:55.772 کە پەرە ئەستێنێت و خۆی ئەگونجێنێت لەگەڵ ژینگەکانی درووستمان کردووە. NOTE Paragraph 00:09:57.181 --> 00:09:58.840 تەنیا لەڕووی ئەکادیمیشەوە نا -- 00:09:58.864 --> 00:10:02.650 خەریکین بە خستنە کاری ئەو ملیۆنەها دەست و 00:10:02.674 --> 00:10:05.038 گوێ و چاوانەی لەناو شارەکانان. 00:10:05.062 --> 00:10:08.135 دانیشتووانە زاناکان، منداڵە خوێندکارەکان -- 00:10:08.159 --> 00:10:09.343 پێکەوە لەگەڵ ئەوان، 00:10:09.367 --> 00:10:12.405 تۆڕێکی چاودێری جیهانی بنیات ئەنێین 00:10:12.429 --> 00:10:16.786 کە یارمەتیمان ئەیات سەیری ڕوودانی ئەم پرۆسەی گەشەسەندنی ناو شارە بکەین 00:10:16.810 --> 00:10:18.135 لە کاتی ڕوودانیا. 00:10:19.323 --> 00:10:22.799 لە هەمان کاتیشدا، ئەمە ڕوونیشی ئەکاتەوە بۆ خەڵک 00:10:22.823 --> 00:10:25.561 کە پەرەسەندن تەنیا بابەتێکی ناو کتێبەکان نییە 00:10:25.585 --> 00:10:28.431 پێویست بکات بچیت بۆ گالاپاگۆس بۆ خوێندنی، 00:10:28.455 --> 00:10:33.099 یان پێویست بکات بەوەی زانای پاشماوە بەردینەکان بیت بۆ تێگەشتن لێی. 00:10:33.123 --> 00:10:36.186 پرۆسەیەکی بایۆلۆجی زۆر ئاساییە 00:10:36.210 --> 00:10:39.633 کە هەمووکات ڕووئەیات، لە هەموو شوێنێک. 00:10:39.657 --> 00:10:42.228 لە حەوشەی پشتەوەتان، لە شەقامەکەی لێی ئەژین، 00:10:42.252 --> 00:10:44.252 ڕێک لە دەرەوەی ئەم شانۆیە. NOTE Paragraph 00:10:44.729 --> 00:10:48.783 بەڵام بێگومان، دیوێکی تریش هەیە بۆ ئەم گڕووتینەم. 00:10:48.807 --> 00:10:51.482 کاتێک ئەگەڕێمەوە بۆ گوندەکەی کە لێی گەورە بووم، 00:10:51.506 --> 00:10:56.529 چیتر ئەو کێڵگە و زەلکاوانە نابینم کە بە گەنجی ئەمبینی. 00:10:56.553 --> 00:10:58.450 گوندەکەم نووقم بۆتە ناو 00:10:58.474 --> 00:11:01.156 گەشەکردنی شاری رۆتەردامەوە، و 00:11:01.180 --> 00:11:03.656 لەجیاتی ئەوە، مۆڵی بازاڕکردن ئەبینم، و 00:11:03.680 --> 00:11:06.791 شەقام و گەڕەکەکان ئەبینم. 00:11:06.815 --> 00:11:10.410 زۆرێک لە ئاژەڵ و ڕووەکەکانی ڕاهاتبووم لەسەر بینینیان 00:11:10.434 --> 00:11:14.169 دیارنەماون، لەوانەیە بە قالونچەی مێروولەکەشەوە. NOTE Paragraph 00:11:15.449 --> 00:11:18.553 بەڵام ئاسوودەییش ئەبینم لەو ڕاستیەی منداڵەکان گەورە ئەبن 00:11:18.577 --> 00:11:20.581 لە شوێنی ئەو گوندە 00:11:20.605 --> 00:11:24.468 لەوانەیە چیتر ئەزموونی ئەو سرووشتە کۆنە نەکەن 00:11:24.492 --> 00:11:25.680 کە من تیایدا گەورە بووم، 00:11:25.704 --> 00:11:27.950 بەڵام جۆرێکی نوێی سرووشت چواردەوریان ئەگرێت، 00:11:27.974 --> 00:11:29.815 جۆرێکی نوێی ژینگە، 00:11:29.839 --> 00:11:33.903 کە لەوانەیە بۆ ئەوان سەرنجڕاکێش بێت وەک ژینگە کۆنەکان بۆ من. 00:11:33.927 --> 00:11:37.625 لە گالاپاگۆسی سەردەمی نوێیا ئەژین. و 00:11:37.649 --> 00:11:41.182 بە پێکەوەکارکردنیش لەگەڵ دانیشتووانە زاناکان و 00:11:41.206 --> 00:11:44.558 لەگەڵ زیندەوەرزانەکانی بواری پەرەسەندنی وەک من، 00:11:44.582 --> 00:11:48.344 لەوانەیە ببن بە داروینەکانی سەدەی ٢١، 00:11:48.368 --> 00:11:50.748 بە توێژینەوە لەسەر پەرەسەندنی ناو شارەکان. NOTE Paragraph 00:11:51.114 --> 00:11:52.281 زۆر سوپاس. NOTE Paragraph 00:11:52.305 --> 00:11:54.503 (چەپڵەلێدان)