WEBVTT

00:00:07.205 --> 00:00:10.425
Her nefes alışınızda hava,
soluk borusundan aşağı doğru ilerler,

00:00:10.425 --> 00:00:12.705
bronş denilen bir dizi kanallardan geçerek

00:00:12.705 --> 00:00:17.050
sonunda alveol denilen
küçük hava kesesi kümelerine ulaşır.

00:00:17.050 --> 00:00:19.980
Akciğerlerde 600 milyon 
civarında alveol vardır,

00:00:19.980 --> 00:00:25.440
bu 75 metrekarelik bir tenis kortunun
yüzey alanına denk geliyor.

00:00:25.440 --> 00:00:27.822
Sadece bir hücre kalınlığındaki 
bu küçük keseler

00:00:27.822 --> 00:00:29.760
çok önemli bir değişime olanak sağlıyor:

00:00:29.760 --> 00:00:32.760
Havadan soluduğumuz oksijeni
kan dolaşımımıza alıyor

00:00:32.760 --> 00:00:35.710
ve karbondioksiti temizliyor.

NOTE Paragraph

00:00:35.710 --> 00:00:38.550
Zatürre bu değiş tokuşu mahvediyor.

00:00:38.550 --> 00:00:42.820
Zatürre, alveolün sıvıyla dolmasına
neden olan bir enfeksiyondur.

00:00:42.820 --> 00:00:46.140
Zatürreye neden olabilecek
birçok farklı türde patojenler vardır.

00:00:46.140 --> 00:00:50.010
En yaygın olanları ise 
virüs ya da bakterilerdir.

NOTE Paragraph

00:00:50.010 --> 00:00:54.403
Bu mikroskobik istilacılar, 
ya soluduğumuz havadaki damlacıklardan

00:00:54.403 --> 00:00:56.633
ya da kirli bir yüzeye dokunduktan sonra

00:00:56.633 --> 00:01:00.293
gözlerimize, burnumuza ya da ağzımıza
dokunduktan sonra vücudumuza girerler.

00:01:00.293 --> 00:01:04.293
Sonra solunum sisteminin savunma
hattının ön cephesiyle yüzleşirler:

00:01:04.293 --> 00:01:06.293
Mukosiliyer klirens.

00:01:06.293 --> 00:01:10.266
Mukosiliyer klirens, 
istilacıları hapseden mukustan

00:01:10.266 --> 00:01:13.231
ve öksürerek çıkarılan,
mukusu ağza doğru taşıyan

00:01:13.231 --> 00:01:15.461
ve silia denilen küçük kıllardan oluşur.

NOTE Paragraph

00:01:15.461 --> 00:01:18.761
Ancak bu istilacılardan bazıları 
mukosiliyer klirensten geçip

00:01:18.761 --> 00:01:21.821
alveolla buluştuğu akciğerlere gidebilir.

00:01:21.821 --> 00:01:24.311
Alevol, kan ve dış dünyadaki hava arasında

00:01:24.311 --> 00:01:26.691
önemli bir değişim noktası
olarak görev yapıyor;

00:01:26.691 --> 00:01:31.157
kendine özel türde beyaz kan hücreleri,
diğer bir ismiyle makrofajları var;

00:01:31.157 --> 00:01:35.756
onları kuşatarak ve yiyerek 
yabancı organizmalara karşı savunuyor.

00:01:35.756 --> 00:01:40.485
Patojenler, akciğerlere girdiğinde
makrofajlar onları yok etmeye çalışıyor.

00:01:40.485 --> 00:01:42.789
Bağışıklık sistemi, yardımcı olması için

00:01:42.789 --> 00:01:45.439
daha fazla beyaz kan hücresini
alveolden salıveriyor.

00:01:45.439 --> 00:01:47.619
Bu immun hücreler patojenlerle savaşıyor,

00:01:47.619 --> 00:01:51.819
iltihap ve iltihapın bir yan ürünü olarak
sıvı meydana getiriyor.

NOTE Paragraph

00:01:51.819 --> 00:01:53.359
Bu sıvılar biriktikçe

00:01:53.359 --> 00:01:56.979
alveoldaki gaz değiş tokuşunu
çok daha zorlaştırıyor.

00:01:56.979 --> 00:02:00.639
Kan dolaşımındaki karbondioksit seviyesi
yükselmeye başladıkça

00:02:00.639 --> 00:02:05.363
vücut onu temizlemek ve daha fazla oksijen
almak için daha hızlı nefes alıyor.

00:02:05.363 --> 00:02:09.143
Bu hızlı soluma, zatürrenin
en yaygın belirtilerinden biridir.

00:02:09.143 --> 00:02:14.298
Vücut ayrıca öksürerek
alveoldaki sıvıyı dışarı atmaya çalışıyor.

NOTE Paragraph

00:02:14.298 --> 00:02:17.038
Zatürrenin sebebini 
belirlemek zor olabilir

00:02:17.038 --> 00:02:20.778
ancak bir kez belirlendiğinde
doktorlar antibiyotik yazabilir,

00:02:20.778 --> 00:02:25.352
antibakteriyel ya da antiviral
tedaviler de uygulanabilir.

00:02:25.352 --> 00:02:29.270
Antibiyotikli tedavi, enfeksiyonu
kontrol altına almaya yardımcı oluyor.

00:02:29.270 --> 00:02:31.220
Patojen temizlendikçe

00:02:31.220 --> 00:02:35.659
vücut sıvıyı ve ölü hücreleri
atıyor ya da emiyor.

00:02:35.659 --> 00:02:38.589
En kötü belirtiler,
yaklaşık bir hafta içinde kayboluyor

00:02:38.589 --> 00:02:42.029
ancak tamamen iyileşmek
bir ay kadar sürebilir.

NOTE Paragraph

00:02:42.029 --> 00:02:45.709
Bunun dışında sağlıklı bireyler,
zatürreyi genelde evde atlatabiliyorlar.

00:02:45.709 --> 00:02:48.879
Ancak bazıları için zatürre
daha şiddetli geçebilir,

00:02:48.879 --> 00:02:52.499
vücut enfeksiyonla savaşırken hastanede 
tedaviye, oksijene, solunum cihazına

00:02:52.499 --> 00:02:56.499
ya da diğer destekleyici önlemlere 
gereksinim duyulabilir.

00:02:56.499 --> 00:02:58.459
Sigara içmek siliaya zarar verir,

00:02:58.459 --> 00:03:02.139
bu durumda zatürreyle birlikte
artan miktar bir yana,

00:03:02.139 --> 00:03:04.469
silia, normal miktardaki mukus
ve salgıları bile

00:03:04.469 --> 00:03:05.919
daha az temizleyebiliyor.

00:03:05.919 --> 00:03:07.589
Genetik ve otoimmun hastalıklar,

00:03:07.589 --> 00:03:11.699
zatürreye neden olabilecek patojenleri
daha hassas kılabilir.

00:03:11.699 --> 00:03:13.549
Ayrıca, küçük çocuklar ve yaşlılarda

00:03:13.549 --> 00:03:16.659
bozulmuş klerens ve daha zayıf 
bağışıklık sistemi bulunuyor.

00:03:16.659 --> 00:03:18.509
Eğer birisinde viral zatürre varsa

00:03:18.509 --> 00:03:22.035
bakteriyel solunum
enfeksiyon riski daha yüksek.

NOTE Paragraph

00:03:22.035 --> 00:03:23.669
Zatürre kaynaklı ölümlerin birçoğu

00:03:23.669 --> 00:03:26.269
sağlık hizmetlerine
ulaşım yokluğundan meydana geliyor.

00:03:26.269 --> 00:03:28.759
Ancak bazen uygun bakımla bile

00:03:28.759 --> 00:03:33.669
vücut, sürdüremeyeceği 
bir enfeksiyona karşı savaşa giriyor;

00:03:33.669 --> 00:03:36.259
sadece akciğerlerdeki değil,

00:03:36.259 --> 00:03:38.739
tüm vücuttaki iltihaplı yolları
harekete geçiriyor.

00:03:38.739 --> 00:03:40.719
Bu aslında koruyucu bir mekanizma

00:03:40.719 --> 00:03:44.319
ancak bu durum çok uzun süre devam ederse
organlar durmaya başlıyor,

00:03:44.319 --> 00:03:46.899
şoka ve bazense ölüme neden oluyor.

NOTE Paragraph

00:03:46.899 --> 00:03:48.939
Peki zatürreyi nasıl önleyebiliriz?

00:03:48.939 --> 00:03:51.599
İyi beslenmek, yeterince uyumak 
ve egzersiz yapmak

00:03:51.599 --> 00:03:54.259
vücudunuzun enfeksiyonlarla
savaşmasına yardımcı oluyor.

00:03:54.259 --> 00:03:57.789
Aşılar, zatürreye yol açan yaygın
patojenlere karşı bizi koruyabilirken

00:03:57.789 --> 00:04:01.139
ellerinizi düzenli olarak yıkamak
bu patojenlerin yayılımını önlemede

00:04:01.139 --> 00:04:02.719
ve şiddetli zatürreye karşı

00:04:02.719 --> 00:04:05.666
bu en savunmasız varlıkları
korumada size yardımcı oluyor.