0:00:13.791,0:00:17.687
Dilerseniz yaklaşık 24 yüzyıl önce,

0:00:17.687,0:00:20.706
Atina sokaklarında [br]yürüdüğünüzü hayal edin.

0:00:21.146,0:00:22.739
Bu adamla karşılaşabilirsiniz:

0:00:22.739,0:00:24.592
Kıbrıslı Zenon.

0:00:24.592,0:00:26.967
O bir tüccardı, Fenikeli bir tüccar.

0:00:26.967,0:00:29.765
Bir gemi enkazı her şeyi yok edene

0:00:29.765,0:00:32.804
ve sahip olduğu her şeyi [br]kaybedene kadar çok iyi gidiyordu.

0:00:33.244,0:00:35.838
Böylece Atina'ya gitti ve ne mi yaptı?

0:00:35.838,0:00:37.779
Yaptığı ilk şeylerden biri,

0:00:37.779,0:00:41.079
bir kitapçıya gitmek [br]ve kitap okumaya başlamaktı.

0:00:41.079,0:00:46.175
Sokrates hakkında bir kitap olan [br]Ksenofon'un "Hatıralar"ını okudu

0:00:46.175,0:00:48.391
ve o kadar büyülenmişti ki

0:00:48.391,0:00:50.769
kitapçıya "Bu insanlardan birini,

0:00:50.769,0:00:53.445
bu filozoflardan birini [br]nerede bulabilirim?" diye sordu.

0:00:53.445,0:00:55.243
Kitapçı ona doğru döndü,

0:00:55.243,0:00:57.955
"İşte, oradan geçen biri var," dedi.

0:00:57.955,0:01:01.345
Çünkü o zamanın Atina'sı böyleydi,[br]filozoflar oradan geçip giderdi.

0:01:01.345,0:01:02.909
(Kahkaha)

0:01:02.909,0:01:06.461
Bu geçen kişi, Kinik filozof Krates’ti

0:01:06.461,0:01:08.859
ve Zenon öğrencisi oldu,

0:01:08.859,0:01:11.759
sonra Atina'daki[br]önemli diğer birçok filozofla

0:01:11.759,0:01:13.462
çalışmaya devam etti.

0:01:13.462,0:01:18.455
Daha sonra, "Stoacılık" olarak bilinen [br]kendi okulunu kurdu

0:01:18.455,0:01:21.342
çünkü "stoa"da,[br]halkın içinde eğitim gördüler.

0:01:21.342,0:01:23.719
Platon Akademisi [br]veya Aristoteles Lisesi gibi

0:01:23.719,0:01:26.070
belirli yerlerde bulunan [br]diğer okulların aksine,

0:01:26.070,0:01:30.446
Stoacılar, insanlara hayatlarını ve bunu [br]nasıl iyileştireceklerini anlatmak için

0:01:30.446,0:01:33.109
insanların arasında olmak istediler.

0:01:33.509,0:01:36.967
Stoacılık, antik çağın ana [br]felsefelerinden biri hâline geldi.

0:01:36.967,0:01:39.629
Önce Helenistik dünyaya, [br]sonra Roma Cumhuriyeti'ne

0:01:39.629,0:01:42.694
ve son olarak Roma [br]İmparatorluğu'na yayıldı.

0:01:42.694,0:01:45.286
O zamanın bazı önemli [br]düşünürlerini ortaya çıkarttı.

0:01:45.776,0:01:49.288
Senatör olan Seneca,

0:01:49.288,0:01:52.062
oyun yazarı Shakespeare'i

0:01:52.062,0:01:56.008
ve İmparator Neron'un [br]talihsiz danışmanını etkiledi.

0:01:56.008,0:01:58.438
Bu Seneca için iyi bitmemişti.

0:01:59.118,0:02:03.754
Tarihteki birkaç kral filozoftan [br]biri olan Marcus Aurelius,

0:02:03.754,0:02:07.472
şimdi dünyanın dört bir yanındaki [br]milyonlarca kişi tarafından okunan

0:02:07.472,0:02:11.683
kendi kişisel günlüğü [br]"Kendime Düşünceler"i yazdı.

0:02:13.463,0:02:15.826
Eski felsefe için alışılmadık şekilde,

0:02:16.226,0:02:17.996
Stoacılık birçok kadını da cezbetti.

0:02:17.996,0:02:21.044
Birçok Romalı kadın, [br]Stoacılık hakkında konuşmak için

0:02:21.044,0:02:23.299
arkadaş toplantıları benzeri [br]"convivia" denilen

0:02:23.299,0:02:25.246
etkinlikleri organize ediyorlardı.

0:02:25.246,0:02:28.223
Birçoğu felsefeyi de yaşamıştı.

0:02:28.223,0:02:30.963
Bunlardan biri, en ünlü olanı,

0:02:30.963,0:02:35.387
Jül Sezar'ın baş düşmanı [br]Genç Cato'nın kızı

0:02:35.387,0:02:41.409
ve Sezar'ın komplocularından[br]Brütüs'ün eşi, Porcia Catonis idi.

0:02:42.776,0:02:45.071
Hayatta başa çıkması [br]gereken çok şey vardı

0:02:45.071,0:02:48.016
ve bunlara Stoacı tarzda yaklaşmıştı.

0:02:50.196,0:02:54.000
Stoacılık, tüm eski felsefe okulları gibi,

0:02:54.000,0:02:57.418
Hıristiyanlığın yükselişini takiben [br]ortadan kayboldu ya da kapatıldı

0:02:57.418,0:03:01.287
ancak takip eden iki bin yıl boyunca [br]insanları etkilemeye devam etti.

0:03:01.287,0:03:04.312
Bugün birçok insan Stoacıların [br]belirli fikirlerine aşina ise,

0:03:04.312,0:03:06.554
nedeni Hristiyanlığı [br]etkilemiş olmalarıdır,

0:03:06.554,0:03:09.497
ilk olarak Hristiyanlığın [br]muhtemel kurucusu Tarsuslu Paul

0:03:09.497,0:03:12.569
ve takiben Orta Çağ'ın en etkili [br]ilahiyatçısı Thomas Aquinas ile

0:03:12.569,0:03:15.145
ve daha modern zamanlarda,

0:03:15.145,0:03:18.427
muhtemel en önemli modern [br]filozoflardan biri olan René Descartes

0:03:18.427,0:03:26.382
ve etik anlayışı esasen Stoacılık [br]ekolüne dayanan Baruch Spinoza ile.

0:03:30.706,0:03:32.876
Ancak tarihi hakkında bu kadarı yeterli.

0:03:33.176,0:03:34.504
Stoacılık neyle ilgilidir?

0:03:34.504,0:03:37.004
İlk olarak, Stoacılık,

0:03:37.004,0:03:39.849
doğaya uygun yaşamamız gerektiği [br]temel önermesine dayanır.

0:03:39.849,0:03:44.320
Şimdi, gidip ağaçlara sarılmak için [br]çıplak olarak ormana koşmadan önce,

0:03:44.320,0:03:46.307
çünkü bununla ilgili değil,

0:03:46.807,0:03:50.782
Stoacılar, insan doğasını ciddiye [br]almamız gerektiğini düşündüler.

0:03:50.782,0:03:54.452
İnsan doğası temelde [br]iki şeyden, iki yönden oluşur.

0:03:54.452,0:03:56.742
Birincisi, son derece sosyal hayvanlarız.

0:03:56.742,0:03:58.920
Gerekirse kendi başımıza [br]hayatta kalabiliriz

0:03:58.920,0:04:01.630
ancak yalnızca toplum içinde,

0:04:01.630,0:04:03.950
sağlıklı sosyal bağlarımız [br]olduğunda gelişiriz.

0:04:03.950,0:04:06.270
İkincisi, akıl yürütme yeteneğine sahibiz.

0:04:06.270,0:04:09.465
Bildiğiniz gibi, bu her zaman [br]akıllı olduğumuz anlamına gelmez.

0:04:09.465,0:04:12.116
Doğrusu, aksine bunda zorlanıyoruz

0:04:12.116,0:04:14.551
ama akıl yürütme yeteneğine sahibiz.

0:04:14.551,0:04:15.561
Stoacılar için,

0:04:15.561,0:04:19.097
gerçekten sahip olabileceğiniz [br]en iyi yaşamın,

0:04:19.097,0:04:21.688
sosyal yaşamı, başkalarının [br]yaşamını iyileştirmek için

0:04:21.688,0:04:23.642
aklınıza, zekânıza müracaat ettiğiniz

0:04:23.642,0:04:25.849
bir yaşam olduğu ortaya çıkar.

0:04:27.089,0:04:31.093
Stoacı felsefenin iki temel direği vardır,[br]birazdan inceleyeceğiz,

0:04:31.093,0:04:34.184
hayatımıza pratik bir şekilde uygulanır.

0:04:34.184,0:04:37.543
Biri dört temel erdemdir:

0:04:37.543,0:04:40.824
pratik bilgelik, cesaret, [br]adalet ve ölçülülük.

0:04:40.824,0:04:43.514
Pratik bilgelik, sizin için neyin iyi

0:04:43.514,0:04:45.176
ve neyin iyi olmadığını bilmektir.

0:04:45.176,0:04:48.216
Cesaret sadece fiziksel değil, [br]her şeyden önce ahlaki,

0:04:48.216,0:04:50.823
göğüs germe ve doğru şeyi [br]yapma cesaretidir.

0:04:50.823,0:04:52.853
Adalet size neyin doğru olduğunu,

0:04:52.853,0:04:56.759
başkalarıyla nasıl etkileşimde olunacağını[br]ve onlara nasıl davranılacağını söyler.

0:04:56.759,0:05:00.394
Ölçülülük, ne abartarak[br]ne de yetersiz bir şekilde,

0:05:00.394,0:05:02.976
daima ölçülü hareket etme fikridir.

0:05:05.016,0:05:08.032
İkinci direğe "kontrol dikotomisi" denir.

0:05:08.032,0:05:09.757
Bu, bazı şeylerin bize bağlı olduğu

0:05:09.757,0:05:13.139
ve diğer şeylerin bize bağlı [br]olmadığı temel fikrine dayanır.

0:05:13.409,0:05:16.741
Şimdi, yaptığınız her şeyi [br]bu iki kategoriye ayırabilir

0:05:16.741,0:05:19.812
ve sadece ilki için endişelenebilirsiniz, [br]ikincisi için değil.

0:05:19.812,0:05:24.557
Örneğin, buraya slaytları kontrol [br]edebileceğimi düşünerek geldim.

0:05:24.557,0:05:28.008
Gördüğünüz üzere, [br]bu benim kontrolüm dışında.

0:05:28.008,0:05:29.892
Bunun için endişelenir miyim? Hayır.

0:05:33.112,0:05:35.329
Sizi Epiktetos ile tanıştırayım.

0:05:35.329,0:05:39.544
Antik çağın en önemli [br]Stoacı filozoflarından biriydi.

0:05:39.544,0:05:40.720
O bir köleydi.

0:05:40.720,0:05:44.942
Hierapolis'te, günümüz [br]Pamukkale, Türkiye'de doğdu.

0:05:44.942,0:05:47.717
Aslında satın alındı,[br]adı "edinilmiş" anlamına geliyor.

0:05:47.717,0:05:51.115
Gerçek adı bilinmiyor,[br]Epiktetos yalnızca edinilmiş anlamındadır.

0:05:51.115,0:05:53.919
Roma'ya, İmparator Neron'un [br]mahkemesine getirildi

0:05:53.919,0:05:55.852
ve burada iyi bir performans sergiledi.

0:05:55.852,0:05:57.130
Sonunda özgür bırakıldı.

0:05:57.130,0:05:58.799
Biliyorsunuz, zeki bir adamdı,

0:05:58.799,0:06:01.053
böylece Roma sokaklarında

0:06:01.053,0:06:02.926
stoacılığı vaaz etmeye başladı.

0:06:02.926,0:06:05.908
Aldığı yanıt burnuna bir yumruktu.

0:06:05.908,0:06:08.864
Böylece bunun doğru bir [br]yaklaşım olmadığını fark etti.

0:06:08.884,0:06:10.885
Yaklaşımını değiştirmek onun elindeydi,

0:06:10.885,0:06:13.435
bu yüzden yeniden başladı [br]ve İmparator Domitianus,

0:06:13.435,0:06:15.244
Stoacıları Roma'dan kovuncaya kadar

0:06:15.244,0:06:18.252
çünkü bugün de olduğu gibi İmparator,

0:06:18.252,0:06:21.163
"iktidara karşı doğruları konuşmayı" [br]takdirle karşılamıyordu,

0:06:21.163,0:06:23.068
çok başarılı olacak kendi okulunu kurdu.

0:06:23.078,0:06:26.943
Epiktetos böylece Yunanistan'ın [br]kuzeybatısındaki Nicopolis'e gitti,

0:06:26.943,0:06:28.150
okulunu yeniden kurdu

0:06:28.150,0:06:30.774
ve en ünlü antik öğretmenlerden biri oldu.

0:06:30.774,0:06:33.051
Epiktetos'u sevmemin nedeni,

0:06:33.051,0:06:35.832
açık sözlü ve alaycı bir mizah [br]anlayışına sahip olmasıdır

0:06:35.992,0:06:38.636
ve bir saniye içinde size [br]bunun tadına baktıracağım.

0:06:38.636,0:06:41.272
"Söylevler"de şöyle der:

0:06:41.272,0:06:42.646
"Bir gün ölmek zorundayım.

0:06:42.646,0:06:45.185
Eğer şimdiyse, şimdi ölürüm.

0:06:45.185,0:06:48.405
Daha sonra ise, [br]şimdi öğle yemeğimi alacağım

0:06:48.405,0:06:50.175
çünkü öğle yemeği zamanı geldi

0:06:50.175,0:06:52.457
ve ölüme gelince, [br]daha sonra ilgileneceğim."

0:06:52.587,0:06:55.226
Ölüm hakkında endişelenme, [br]öğle yemeği için endişelen.

0:06:55.226,0:06:56.236
(Kahkaha)

0:06:56.236,0:06:59.065
Öleceğinizi biliyorsunuz, [br]bu kontrolünüz altında değil.

0:06:59.065,0:07:01.367
Öte yandan, öğle yemeği [br]kontrolünüz altındadır.

0:07:05.287,0:07:07.702
Size, Stoacılığın iki temel [br]dayanağından biri olan

0:07:07.702,0:07:09.954
kontrol dikotomisinden bahsettim.

0:07:09.954,0:07:11.925
Epiktetos bunu şöyle açıklıyor:

0:07:11.925,0:07:13.030
Diyor ki:

0:07:13.180,0:07:16.695
"Bazı şeyler bizimi yetkimiz [br]dahilindeyken, diğerleri değildir.

0:07:16.695,0:07:19.767
Fikirlerimiz, dürtülerimiz, arzularımız,

0:07:19.767,0:07:23.208
kısaca kendi eylemlerimiz [br]yetkimiz dahilindedir.

0:07:23.588,0:07:26.741
Bedenimiz, mülkümüz, itibarımız,

0:07:26.741,0:07:30.165
sözün kısası kendi eylemlerimiz [br]harici her şey yetkimiz dışında kalır."

0:07:30.345,0:07:32.902
Bir saniye durup düşündüğünüzde

0:07:32.902,0:07:34.094
bu tuhaf gelebilir.

0:07:34.094,0:07:37.670
Bedenimin, mülkümün, itibarımın kontrolüm[br]dahilinde olmadığını mı söylüyor?

0:07:37.670,0:07:38.645
Bu ne demek?

0:07:38.645,0:07:41.686
Spor salonuna gitmeye ve sağlıklı [br]beslenmeye karar verebilirim,

0:07:41.686,0:07:43.518
tabii ki bedenim benim yetkim altında

0:07:43.518,0:07:45.632
ancak bir virüs sizi devirmediği müddetçe

0:07:45.632,0:07:48.310
ya da bir kaza geçirip [br]bacağınızı kırmadıkça.

0:07:48.310,0:07:50.888
Buradaki fikir, bir şeyler yapabilmeniz;

0:07:50.888,0:07:55.260
sağlığınız, itibarınız vesaire[br]hakkında kararlar verebilmenizdir

0:07:55.260,0:07:57.962
ancak son tahlilde, [br]sonucu kontrol edemezsiniz.

0:07:58.762,0:08:00.454
Peki bu pratikte ne anlama geliyor?

0:08:00.454,0:08:02.569
Bunun anlamı, [br]hedeflerimizi içselleştirerek,

0:08:02.569,0:08:04.368
sonuçları hakkında endişelenmemektir

0:08:04.368,0:08:07.267
çünkü bunlar bizim kontrolümüz dışındadır

0:08:07.267,0:08:10.286
ancak niyetlerimiz ve çabalarımız [br]hakkında endişe duyabiliriz

0:08:10.286,0:08:12.687
çünkü bunlar bizim kontrolümüz altındadır.

0:08:12.687,0:08:14.842
Stoacıların belirttiği

0:08:14.842,0:08:16.501
güzel bir okçu metaforu bulunur.

0:08:16.501,0:08:18.756
Bir hedefi vurmaya çalıştığınızı düşünün.

0:08:18.756,0:08:20.885
Kontrolünüz altındaki şey nedir?

0:08:20.885,0:08:24.686
Saatlerce okçulukta pratik yapabilirsiniz.

0:08:24.686,0:08:28.440
Kullanabileceğiniz en iyi yayları [br]ve okları seçebilirsiniz.

0:08:28.440,0:08:31.440
Bu yay ve oklara iyi bakabilirsiniz.

0:08:31.440,0:08:35.752
Oku atana kadar konsantre olabilirsiniz.

0:08:35.752,0:08:38.310
Ancak bundan sonrası, [br]tamamen kontrolünüz dışındadır.

0:08:38.310,0:08:40.866
Kuvvetli bir rüzgâr [br]en iyi atışınızı mahvedebilir.

0:08:40.866,0:08:43.087
Hedef hareket edebilir,

0:08:43.087,0:08:45.775
özellikle de o bir düşman askeriyse [br]kaçırmış olursunuz.

0:08:45.775,0:08:46.911
O hâlde ne yapmalıyız?

0:08:46.911,0:08:48.021
Cicero'ya göre,

0:08:48.021,0:08:49.927
asıl hedef seçilebilir

0:08:49.927,0:08:52.543
ancak sonucu arzulanmamalıdır.

0:08:52.543,0:08:56.486
Dolayısıyla, benliğinizi [br]sonuca bağlamazsınız;

0:08:56.486,0:09:01.747
sadece kontrolünüz altındaki şeye, [br]teşebbüsünüze bağlanırsınız.

0:09:03.297,0:09:05.856
Pratikte, gündelik yaşamda bu,

0:09:05.856,0:09:08.679
hemen hemen her şeye [br]bakış açınızı değiştirebilir.

0:09:08.679,0:09:11.014
Size birkaç örnek vereyim.

0:09:11.524,0:09:14.047
Diyelim ki işiniz için [br]bir promosyona adaysınız.

0:09:14.047,0:09:15.355
Şimdi, yapılacak normal şey

0:09:15.355,0:09:18.781
promosyonu alıp almayacağınız [br]konusunda endişelenmektir.

0:09:19.001,0:09:21.706
Stoacılara göre, bu bakış açısı yanlıştır,

0:09:21.706,0:09:24.130
promosyonun kendisi [br]sizin kontrolünüz dışındadır.

0:09:24.130,0:09:27.015
Patronunuz ters tarafından kalkmış,

0:09:27.015,0:09:28.041
üzgün olabilir

0:09:28.041,0:09:29.811
ya da aklı başka bir şeydedir

0:09:29.811,0:09:32.136
ve bu durumda mülakat iyi gitmeyecektir.

0:09:32.136,0:09:33.869
Ya da siz iyi çalışmış olsanız bile,

0:09:33.869,0:09:36.805
bir başkası promosyonu sizden [br]daha fazla hak ediyor olabilir

0:09:36.805,0:09:38.615
ve yine, bu size bağlı değildir.

0:09:38.615,0:09:39.740
Sizin yapmanız gereken,

0:09:39.740,0:09:42.626
mülakatınız için elinizden gelen [br]en iyi şekilde hazırlanmak,

0:09:42.626,0:09:44.429
mümkün olan en iyi öz geçmişi sunmak,

0:09:44.429,0:09:47.491
bu promosyonu hak etmek için [br]gerçekten çok çalışmaktır.

0:09:47.491,0:09:49.145
Bu sizin kontrol alanınızdır,

0:09:49.145,0:09:51.917
çabalarınıza odaklanmanız [br]gereken yer burasıdır.

0:09:51.917,0:09:53.725
Ya da ilişkiler ekseninde düşünelim.

0:09:53.725,0:09:55.436
Biliyorsunuz, herkes sevilmek ister

0:09:55.436,0:09:56.978
ancak bu bize bağlı değildir.

0:09:56.978,0:10:00.707
Bu, bizi sevecek [br]ya da sevmeyecek kişiye kalmıştır.

0:10:00.707,0:10:01.708
Bize bağlı olan,

0:10:01.708,0:10:04.384
olabildiğince samimi, şefkatli

0:10:04.384,0:10:06.077
ve onlar için orada olmaktır.

0:10:06.077,0:10:08.290
Bize bağlı kalma [br]ya da kalmama kararları,

0:10:08.570,0:10:10.790
kontrolümüz altında değildir.

0:10:14.200,0:10:16.688
Bu yüzden, bunu ciddiye alırsanız

0:10:16.688,0:10:19.014
Epictetus mutlu bir yaşam [br]süreceğinizi söylüyor

0:10:19.014,0:10:22.712
çünkü mutluluğun büyük kısmı dinginlikte,

0:10:22.712,0:10:25.166
her zaman mümkün olan [br]her şeyi yaptığınızı

0:10:25.166,0:10:27.527
ve yapacak daha fazla bir şey [br]olmadığını bilerek

0:10:27.527,0:10:30.343
yaşamı sürdürme fikrindedir.

0:10:30.343,0:10:32.354
Şöyle diyor: "Eğer neyin [br]size bağlı olduğu

0:10:32.354,0:10:34.902
ya da olmadığı hakkında [br]doğru bir fikriniz var ise --

0:10:34.902,0:10:38.127
diğer bir ifade ile, neleri kontrol [br]ettiğiniz ya da etmediğiniz --

0:10:38.127,0:10:40.215
asla baskı veya engele [br]tabi olmayacaksınız,

0:10:40.215,0:10:42.611
asla kimseyi suçlamayacak [br]veya eleştirmeyeceksiniz

0:10:42.611,0:10:44.614
ve her şeyi isteyerek yapmış olacaksınız."

0:10:44.614,0:10:46.754
Bu, herkesin kontrol [br]edemedikleri şeyler için

0:10:46.754,0:10:50.336
diğer insanları suçladığı yerden

0:10:50.336,0:10:53.434
çok daha iyi bir dünya olurdu.

0:10:54.104,0:10:56.872
Fordham Üniversitesindeki [br]meslektaşım Brian Johnson,

0:10:56.872,0:11:01.794
Epiktetos'un yaklaşımını bir tür [br]rol etiği olarak nitelendirmektedir.

0:11:01.794,0:11:05.228
Fikir, hepimizin hayatta [br]çeşitli rollerinin olması

0:11:05.228,0:11:07.625
ve mutlu bir yaşamın bu rolleri

0:11:07.625,0:11:09.919
olabildiğince dengelemekten [br]ibaret olmasıdır.

0:11:09.919,0:11:13.343
Temelde üç tür rol vardır.

0:11:13.343,0:11:15.392
Birincisi, insan olarak temel rolümüz,

0:11:15.392,0:11:17.378
hepimiz insanlığın bir üyesiyiz.

0:11:17.378,0:11:20.675
Stoacılar, asıl itibariyle "evrensel [br]dünya vatandaşı" anlamına gelen

0:11:20.675,0:11:25.178
"kozmopolit" kavramını ileri sürdüler.

0:11:25.598,0:11:26.761
Hepimiz insanız,

0:11:26.761,0:11:28.118
aynı yerde yaşıyoruz

0:11:28.118,0:11:30.594
ve bu aynı yeri gözetmek zorundayız.

0:11:31.164,0:11:34.086
Sonrasında, koşullar dolayısıyla [br]bize verilen roller vardır.

0:11:34.086,0:11:37.329
Birinin oğlu ya da kızı olabilirsiniz.

0:11:37.329,0:11:40.669
Bu sizin seçiminiz değildir,[br]yalnızca öyle oluvermiştir.

0:11:40.669,0:11:44.244
Sonra koşullara bağlı olarak [br]seçtiğimiz roller var:

0:11:44.244,0:11:48.313
kariyerimiz, anne ya da baba olmak, [br]bunun gibi şeyler.

0:11:48.313,0:11:52.734
Bu üç rol türü arasında [br]şöyle bir ilişki vardır:

0:11:52.734,0:11:55.373
Temel insan rolünüz [br]diğer her şeyden ağır basar.

0:11:55.373,0:11:58.083
Yaptığınız her şey için [br]önce kendinize sormalısınız,

0:11:58.083,0:11:59.599
bu insanlık için iyi midir?

0:11:59.599,0:12:01.670
Eğer değilse yapmayın.

0:12:02.400,0:12:03.880
Basit bir sınama.

0:12:03.880,0:12:07.489
Ayrıca bunu takip ederek [br]daha az şey yapmış olup

0:12:07.489,0:12:09.020
enerjinizi korumuş olacaksınız.

0:12:09.020,0:12:11.578
Geri kalan hususlarda, [br]basitçe denge kurmaya çalışın.

0:12:11.578,0:12:13.720
Bu roller avantaj [br]ve dezavantajlara sahiptir.

0:12:13.720,0:12:16.677
Hepimiz en iyi ebeveyn, oğul veya kız,

0:12:16.677,0:12:18.971
meslektaş ve arkadaş olmak istiyoruz

0:12:18.971,0:12:20.979
ama bu roller taahhütlerle birlikte gelir

0:12:20.979,0:12:23.758
ve Stoacı felsefenin öğrettiği [br]ve söylediği şeylerin çoğu

0:12:23.758,0:12:25.615
bu şeylerin nasıl dengeleneceğidir.

0:12:26.145,0:12:27.637
Bu rolleri nasıl oynarsınız?

0:12:27.637,0:12:30.583
En önemli şey, bunları [br]dürüstlükle oynamanızdır.

0:12:30.743,0:12:31.896
Bu ne anlama geliyor?

0:12:31.896,0:12:34.857
Epiktetos tekrar şöyle açıklıyor:

0:12:34.857,0:12:37.151
"Kendinizi en iyi tanıyan,

0:12:37.151,0:12:39.062
ne değerde olduğunuzu

0:12:39.062,0:12:42.145
ve kendinizi ne pahaya sattığınızı [br]en iyi bilen yine sizsiniz.

0:12:42.445,0:12:45.036
Benliğinizi hangi fiyata [br]sattığınızı iyi düşünün

0:12:45.036,0:12:47.992
ama lütfen, Tanrı aşkına, [br]onu ucuza satmayın ."

0:12:48.612,0:12:52.144
Bu, ne olursa olsun mükemmelliğin

0:12:52.144,0:12:54.054
amaç olmadığı anlamına gelir;

0:12:54.054,0:12:56.412
sadece olabileceğimizin en iyisi olalım.

0:12:57.002,0:13:00.489
Kendinizden ödün vermeyin [br]ve benliğinizi ucuza satmayın

0:13:00.489,0:13:02.838
çünkü sahip olduğunuz tek şey bu.

0:13:02.838,0:13:05.817
Kendinizi elden çıkardıktan sonra [br]geriye hiçbir şey kalmaz.

0:13:05.817,0:13:09.308
Fikir mükemmel olmak değil, [br]her seferinde küçük bir adımla

0:13:09.308,0:13:11.661
dün olduğundan daha iyi olmaktır.

0:13:13.211,0:13:15.480
Şimdi size birkaç örnek vereyim.

0:13:16.050,0:13:18.138
Epiktetos, kızı hasta olduğu için

0:13:18.138,0:13:19.581
çok perişan olan

0:13:19.581,0:13:22.168
ve bununla başa çıkamayan [br]bir babadan bahsediyor.

0:13:22.168,0:13:23.178
Adam evi terk eder

0:13:23.178,0:13:26.424
ve kızıyla ilgilenmesi için [br]karısını yalnız bırakır.

0:13:26.424,0:13:28.440
Epiktetos der ki, "Bir dakika dur,

0:13:28.440,0:13:31.472
bu şekilde hareket etme hakkın [br]olduğunu mu düşünüyorsun?"

0:13:31.472,0:13:33.335
Baba bir dakika düşünür ve şöyle der:

0:13:33.335,0:13:35.382
"Doğal davranıyordum.

0:13:35.382,0:13:38.846
Perişandım, elimden bir şey gelmiyordu."

0:13:39.066,0:13:41.625
Bu, bizim için doğal olan şey ile

0:13:41.625,0:13:44.344
duygularımız arasındaki farkı [br]ortaya çıkarıyor.

0:13:44.344,0:13:46.403
Duygularınızı kontrol edemiyorsunuz.

0:13:46.513,0:13:48.916
Kızınız hasta olduğu için [br]perişan bir hâldeyseniz

0:13:48.916,0:13:52.628
muhtemelen bu konuda yapabileceğiniz [br]veya yapmanız gereken hiçbir şey yoktur.

0:13:52.628,0:13:56.152
Ancak bu, kızınıza karşı olan[br]etik sorumluluğunuzdan farklıdır.

0:13:56.152,0:13:57.392
Siz onun babasısınız.

0:13:57.392,0:13:59.889
Duygusal açıdan size [br]maliyeti olmasına rağmen

0:13:59.889,0:14:02.184
orada kalmanız gerekiyor.

0:14:02.744,0:14:05.400
Yani burada devreye giren iki erdem,

0:14:05.400,0:14:06.586
doğru olanı yapmak,

0:14:06.586,0:14:08.836
kızıyla kalmak için cesaret

0:14:08.836,0:14:14.061
ve kızı için doğru olanı[br]yapmak için adalettir.

0:14:18.081,0:14:22.664
Daha önce de söylediğim gibi, farklı [br]sosyal rolleri dengelemek zorundayız

0:14:22.664,0:14:25.758
ve bunun diğer iki erdem ile ilgisi var:

0:14:25.758,0:14:26.816
pratik bilgelik,

0:14:26.816,0:14:28.435
sizin için iyi olan ile

0:14:28.435,0:14:31.049
sizin için iyi olmayan [br]arasındaki farkı bilmek

0:14:31.049,0:14:32.258
ve ölçülülük,

0:14:32.258,0:14:34.847
yaptığınız her şeye doğru [br]yoğunlukta enerji harcayarak

0:14:34.847,0:14:36.864
denge kurabilme fikridir.

0:14:36.864,0:14:38.624
Epiktetos bunu şu şekilde açıklıyor:

0:14:38.624,0:14:40.539
“Oynadığın diğer sosyal rolleri düşün.

0:14:40.539,0:14:42.664
Gençsen, genç olmak ne anlama geliyor?

0:14:42.664,0:14:45.168
Yaşlı isen, yaş ne anlama geliyor?

0:14:45.168,0:14:47.384
Eğer bir babaysan, [br]babalık neyi gerektirir?"

0:14:47.384,0:14:50.068
Görevlerimizin her biri [br]buna uygun eylemleri gerektirir.

0:14:50.068,0:14:52.796
Bir oyuncu olduğunuzu hayal edin, [br]bir rolü oynuyorsunuz.

0:14:52.796,0:14:54.801
Rolün çerçevesi tam olarak belirlenmemiş.

0:14:54.801,0:14:57.701
Örneğin bir annenin rolünü, [br]birçok şekilde oynayabilirsiniz.

0:14:57.701,0:14:59.884
Toplumun büyük ölçüde [br]size dayattığı şekilde

0:14:59.884,0:15:01.198
oynamak zorunda değilsiniz.

0:15:01.198,0:15:04.479
Yalnızca doğru olduğunu düşündüğünüz [br]şekilde oynamak zorundasınız.

0:15:04.479,0:15:08.173
Ama yine de siz bir anne ya da babasınız, [br]bu yüzden belirli görevleriniz var.

0:15:08.173,0:15:09.770
Bu görevleri nasıl ödediğiniz,

0:15:09.770,0:15:11.808
nasıl gerçekleştirdiğiniz size bağlıdır

0:15:12.853,0:15:15.143
ancak yine de bunlar [br]sizin sorumluluklarınızdır.

0:15:17.973,0:15:21.463
Hayattaki rollerimizi iyi bir şekilde [br]oynamayı nasıl öğreniriz?

0:15:21.463,0:15:22.490
Birçok yolu var --

0:15:22.490,0:15:26.762
Stoacılar, bu tür şeyler hakkında[br]bir dizi pratik egzersizleri ile ünlüdür.

0:15:26.762,0:15:28.866
Ama temelde, bunun [br]en iyi yollarından biri,

0:15:28.866,0:15:32.107
gerçekten bu konuda iyi olan insanları,

0:15:32.107,0:15:33.652
rol modelleriniz olan insanları,

0:15:33.652,0:15:37.003
kendi hayatınızı değiştirebilmek için [br]bir örnek olarak görebileceğiniz

0:15:37.003,0:15:39.497
ve faydalanabileceğiniz insanları [br]tasavvur etmektir.

0:15:39.497,0:15:42.107
Eskiler; tanıdıkları, duydukları,

0:15:42.107,0:15:44.486
hatta hayali insanlardan faydalandılar.

0:15:44.486,0:15:47.336
En sevdikleri rol modellerinden [br]biri Genç Cato idi.

0:15:47.336,0:15:51.079
Ondan daha önce bahsetmiştim,[br]Porcia Catonis'in babasıydı.

0:15:51.079,0:15:53.075
Öyle bir doğruluk timsaliydi ki,

0:15:53.075,0:15:56.043
Roma'daki insanlar yanlış bir şey, [br]bir hata yaptıklarında --

0:15:56.043,0:15:59.526
beklentileri karşılayamadıklarında --

0:15:59.526,0:16:02.011
"Herkes bir Cato olamaz," derlerdi.

0:16:02.011,0:16:03.687
O, bir mazeret olarak kullanıldı.

0:16:03.687,0:16:05.968
"Herkes o kadar iyi olamaz."

0:16:05.968,0:16:09.120
Doğru ama deneyebilirsiniz.

0:16:09.120,0:16:12.749
En sevilen antik rol [br]modellerinden bir diğeri,

0:16:13.219,0:16:16.928
iki kez ölümsüzlükten vazgeçen

0:16:16.928,0:16:21.187
ve sadece eve, karısına [br]ve çocuğuna geri dönmek için

0:16:21.187,0:16:24.293
10 yıl süren yolculuğa [br]dayanan Odysseus'du.

0:16:24.293,0:16:29.190
Ancak aralarından seçim yapabileceğiniz [br]çok sayıda modern rol modelleri de var.

0:16:29.190,0:16:30.684
Benim favorilerimden biri,

0:16:30.684,0:16:33.012
bildiğimiz gibi, ırkçılık [br]rejimiyle savaşmak için

0:16:33.012,0:16:36.081
20 yıldan fazla hapis [br]yatmış Nelson Mandela.

0:16:36.081,0:16:38.892
O dönemde anlaşılır [br]bir şekilde çok öfkeliydi.

0:16:38.892,0:16:40.988
Ancak hayatındaki [br]dönüm noktalarından biri,

0:16:40.988,0:16:43.383
mahkûm arkadaşlarından birinin

0:16:43.383,0:16:47.154
Marcus Aurelius'un [br]"Kendime Düşünceler"inin bir kopyasını

0:16:47.154,0:16:49.935
gizlice içeriye soktuğu zamandı.

0:16:49.935,0:16:53.139
Mandela bunu okudu ve ilerlemenin [br]öfke ya da nefret ile olmadığını;

0:16:53.139,0:16:55.278
aksine insanlara, [br]hatta kendisini esir alan

0:16:55.278,0:16:58.755
ve kendisine eziyet eden insanlara [br]bile ulaşmak olduğunu anladı.

0:16:58.755,0:17:02.186
Bu, onun ve Güney Afrika halkının [br]hayatını değiştirdi.

0:17:03.206,0:17:05.378
Favori rol modellerimden bir diğeri,

0:17:05.378,0:17:07.271
birkaç yıl önce ortaya çıkan

0:17:07.271,0:17:12.287
ve o sırada oldukça yaygın olan [br]cinsel tacizleri kınamak için

0:17:13.137,0:17:16.632
Uber şirketi ile karşı karşıya gelen

0:17:16.632,0:17:18.716
ve sesini yükselten Susan Fowler.

0:17:18.716,0:17:20.548
Kariyer ve arkadaşlıklar açısından

0:17:20.548,0:17:22.966
büyük bir kişisel risk aldı

0:17:23.346,0:17:25.263
ve bunu Stoacı bir perspektiften yaptı.

0:17:25.263,0:17:29.481
Susan'ı tanıyorum ve gerçekten [br]Stoacı felsefeyi pratikte uygulayan biri.

0:17:29.841,0:17:35.378
Kurgusal düzeyde en sevdiğim rol modelim,

0:17:35.728,0:17:39.464
büyük gücün büyük sorumluluk [br]getirdiğini söyleyen Spider-man.

0:17:39.464,0:17:42.178
Büyük güçlerimiz yok -- [br]bizler süper kahraman değiliz --

0:17:42.178,0:17:43.303
ama gücümüz var.

0:17:43.303,0:17:45.743
Seçimlerimizi yapma gücümüz var

0:17:45.743,0:17:47.800
ve bu güç, yapabileceğimiz en iyi seçimi

0:17:47.800,0:17:51.458
yapma sorumluluğuyla birlikte geliyor.

0:17:52.068,0:17:54.696
Epiktetos'a göre genel fikir,

0:17:54.716,0:17:58.449
tıpkı antik dünyanın, [br]antik Yunanistan'ın aktörleri gibi,

0:17:58.449,0:18:01.435
bir takım maskeler taktığımız

0:18:01.435,0:18:03.480
ve bunları sürekli değiştirdiğimizdir.

0:18:03.480,0:18:06.586
Aynı aktör sahneye çıkıp [br]farklı bir maske takacak

0:18:06.586,0:18:08.738
ve maske seyirciye

0:18:08.738,0:18:11.111
o anda hangi karakteri [br]oynadığını söyleyecek

0:18:11.111,0:18:13.148
ve aktörün kendisine

0:18:13.148,0:18:15.661
şimdi farklı bir karakter [br]oynadığını hatırlatacaktı.

0:18:15.661,0:18:19.688
Fikir şu ki, mutlu bir yaşam, aslında

0:18:19.688,0:18:24.360
tüm bu rolleri mümkün olan en iyi aktör [br]olarak oynadığınız dengeli bir yaşamdır.

0:18:24.650,0:18:26.030
Çok teşekkür ederim.

0:18:26.030,0:18:27.711
(Alkış)