0:00:01.212,0:00:03.342
Ez dakit hemen zaudetenak

0:00:03.342,0:00:06.079
nire argazkiak ezagutzen dituzuen.

0:00:06.079,0:00:10.162
Zenbait argazki erakusten hasiko naiz

0:00:10.162,0:00:12.452
eta gero egingo dut hitz.

0:00:45.884,0:00:49.836
Nire bizitzari buruz [br]zerbait kontatu behar dizuet,

0:00:49.836,0:00:54.443
berari buruz jardungo naizelako[br]nire hitzaldi honetan.

0:00:54.443,0:00:57.900
Brasilen jaio nintzen 1944an,

0:00:57.900,0:01:01.655
Brasilen oraindik [br]merkatu ekonomiarik ez zegoen garaian.

0:01:01.655,0:01:03.538
Landetxe batean jaio nintzen,

0:01:03.538,0:01:08.040
bere lurren %50 baino gehiago[br]oihana zen oraindik.

0:01:08.040,0:01:09.660
Leku zoragarria.

0:01:09.660,0:01:13.972
Txori eta animalia harrigarriekin bizi nintzen.

0:01:13.972,0:01:18.213
Gure errekatxoetan[br]kaimanekin egiten nuen igeri.

0:01:18.213,0:01:21.122
Landetxe hartan 35 familia bizi ziren

0:01:21.122,0:01:25.404
eta landetxean ekoiztutako guztia [br]kontsumitzen genuen.

0:01:25.404,0:01:27.511
Oso gauza gutxi zihoan merkatura.

0:01:27.511,0:01:30.221
Urtean behin, [br]merkatura joaten zen gauza bakarra

0:01:30.221,0:01:31.941
guk hazitako behi-azienda zen.

0:01:31.941,0:01:34.710
45 eguneko bidaiak egiten genituen

0:01:34.710,0:01:36.886
hiltegira heltzeko

0:01:36.886,0:01:39.180
milaka behi garraiatzen,

0:01:39.180,0:01:41.712
eta beste 20 egun

0:01:41.712,0:01:44.109
berriro landetxera bueltatzeko.

0:01:44.109,0:01:46.486
15 urte nituenean,

0:01:46.486,0:01:49.991
leku hura utzi behar izan nuen

0:01:49.991,0:01:53.454
hiri askoz handiago batera joateko.

0:01:53.454,0:01:56.885
Han amaitu nuen bigarren hezkuntza.

0:01:56.885,0:01:59.653
Han hainbat gauza ikasi nituen.

0:01:59.653,0:02:02.278
Brasil urbanizatzen, [br]industrializatzen hasia zen,

0:02:02.278,0:02:06.693
eta politikan sartu nintzen.[br]Zertxobait erradikal egin nintzen.

0:02:06.693,0:02:09.535
Ezkerreko alderdien kidea nintzen,

0:02:09.535,0:02:12.641
eta aktibista egin nintzen.

0:02:12.641,0:02:15.733
Unibertsitatera joan nintzen[br]Ekonomia ikastera.

0:02:15.733,0:02:18.353
Ekonomian masterra egin nuen.

0:02:18.353,0:02:23.042
Eta nire bizitzaren gauza garrantzitsuena[br]orduan gertatu zen baita ere.

0:02:23.042,0:02:25.770
Neska zoragarri bat ezagutu nuen,

0:02:25.770,0:02:33.488
bizitza osorako lagunik minena bihurtu zena[br]eta orain arte egin dudan gauza guztien partaide,

0:02:33.488,0:02:36.550
nire emaztea, Lélia Wanick Salgado.

0:02:36.550,0:02:38.844
Brasil guztiz erradikalizatu zen.

0:02:38.844,0:02:41.756
Diktaduraren kontra gogor borrokatu ginen,

0:02:41.756,0:02:43.542
guretzako beharrezkoa zen momentu baten.

0:02:43.542,0:02:47.126
Edo klandestinitatera joan, armak eskuan,

0:02:47.126,0:02:49.581
edo Brasiletik irten. Gazteegiak ginen

0:02:49.581,0:02:54.632
eta gure erakundeak erabaki zuen[br]alde egitea komeni zitzaigula.

0:02:54.632,0:02:57.766
Frantziara joan ginen.[br]Bertan Ekonomian doktoretza egin nuen.

0:02:57.766,0:02:59.761
Léila arkitekto egin zen.

0:02:59.761,0:03:02.844
Gero inbertsio-banku baten aritu nintzen.

0:03:02.844,0:03:05.806
Bidaia asko egin genituen.[br]Garapena finantzatu genuen,

0:03:05.806,0:03:08.661
Munduko Bankuarekin [br]ekonomia egitasmoak Afrikan.

0:03:08.661,0:03:12.129
Egun baten argazkigintzak[br]nire bizitza guztiz inbaditu zuen.

0:03:12.129,0:03:15.997
Argazkilari egin nintzen,[br]dena utzi eta argazkilari egin nintzen.

0:03:15.997,0:03:21.808
Niretzako garrantzizkoak ziren argazkiak[br]egiteari ekin nion.

0:03:21.808,0:03:23.990
Askok esaten didate [br]argazki-kazetaria naizela,

0:03:23.990,0:03:26.566
argazkilari-antropologoa naizela,

0:03:26.566,0:03:29.327
argazkilari-aktibista naizela.

0:03:29.327,0:03:32.327
Baina hori baino askoz ere gehiago [br]egin nuen.

0:03:32.327,0:03:35.009
Argazkigintza nire bizitza egin nuen.

0:03:35.009,0:03:39.633
Argazkigintzan murgilduta bizi nintzen[br]epe luzeko proiektuak garatzen.

0:03:39.633,0:03:42.158
Zenbait argazki erakutsi nahi dizuet.

0:03:42.158,0:03:48.625
Nik parte hartu nuen gizarte proiektuen barrua[br]ikusiko duzue.

0:03:48.625,0:03:53.427
Liburu asko argitaratu ditut[br]argazki hauekin,

0:03:53.427,0:03:57.178
baina batzuk bakarrik erakutsiko dizkizuet.

0:04:42.949,0:04:46.724
90eko hamarkadan,[br]1994tik 2000ra,

0:04:46.724,0:04:49.965
"Migrazioak" istorioaren argazkiak [br]egin nituen.

0:04:49.965,0:04:51.842
Liburu bat egin zen.[br]Erakusketa bat egin zen.

0:04:51.842,0:04:54.600
Baina nik argazki hauek [br]egiten nituen bitartean,

0:04:54.600,0:05:00.337
sasoi oso gogorra bizi izan nuen,[br]batez ere Ruandan.

0:05:00.337,0:05:04.648
Erabateko basakeria ikusi nuen Ruandan.

0:05:04.648,0:05:07.813
Milaka hildako ikusi nituen egunero.

0:05:07.813,0:05:10.754
Gure espeziearenganako fedea galdu nuen.

0:05:10.754,0:05:14.945
Ez nuen uste bizirik jarraitu ahal genuenik

0:05:14.945,0:05:20.492
eta neure estafilokoko propioak eraso egin zidan.

0:05:20.492,0:05:23.476
Gorputz guztian infekzioa izaten hasi nintzen.

0:05:23.476,0:05:27.888
Emaztearekin amodioa egitean,[br]ez zen niregandik hazirik ateratzen.

0:05:27.888,0:05:30.715
Odola ateratzen zen.

0:05:30.715,0:05:33.596
Lagun baten medikua ikustera [br]joan nintzen Parisera.

0:05:33.596,0:05:36.362
Guztiz gaixotuta nengoela esan nion.

0:05:36.362,0:05:39.216
Luze aztertu ninduen [br]eta hau esan zidan: "Sebastian,

0:05:39.216,0:05:42.353
zu ez zaude gaixo, [br]zure prostata ezin hobe dago.

0:05:42.353,0:05:46.621
Gertatzen dena da horrenbeste heriotza ikusita,[br]zu zeu ere hiltzen ari zarela.

0:05:46.621,0:05:49.360
Gelditu egin behar duzu. Gelditu.

0:05:49.360,0:05:54.771
Gelditu behar duzu, bestela hil egingo zara".

0:05:54.771,0:05:57.747
Gelditzeko erabakia hartu nuen.

0:05:57.747,0:06:02.160
Oso haserre nengoen argazkigintzarekin,[br]mundu guztiarekin,

0:06:02.161,0:06:06.001
eta jaiotetxera bueltatzea erabaki nuen.

0:06:06.001,0:06:07.605
Kointzidentzia handia izan zen.

0:06:07.605,0:06:11.016
Nire gurasoak [br]zeharo zahartu ziren garaia izan zen.

0:06:11.016,0:06:14.577
Zazpi arreba ditut.[br]Ni naiz familiako gizon gutxienetako bat.

0:06:14.577,0:06:19.105
Elkarrekin erabaki zuten [br]lur hau Léila eta bioi ematea.

0:06:19.105,0:06:24.761
Lur hau jaso genuenean,[br]lurra ni bezain hilda zegoen.

0:06:24.761,0:06:28.065
Ume nintzenean,[br]%50 baino gehiago euri-oihana zen.

0:06:28.065,0:06:33.327
Lurra jaso genuenean, [br]%0,5 baino gutxiago zen euri-oihan,

0:06:33.327,0:06:35.007
eskualde osoan zen antzera.

0:06:35.007,0:06:37.936
Garapena sortzeko, Brasil garatzeko,

0:06:37.936,0:06:40.723
gure oihanaren parte handia suntsitu genuen.

0:06:40.723,0:06:42.706
Hemen, Estatu Batuetan, egin duzuen bezala

0:06:42.706,0:06:44.994
edo Indian, planetaren edozein lekutan.

0:06:44.994,0:06:48.762
Gure garapena sortzeko [br]kontraesan ikaragarrira heldu gara.

0:06:48.762,0:06:52.490
Gure inguru osoa suntsitzen dugu.

0:06:52.490,0:06:56.155
Landetxe honek, milaka behi zituenak,

0:06:56.155,0:06:58.322
ehunka batzuk baino ez zuen

0:06:58.322,0:07:00.727
eta ez genekien hauekin zer egin.

0:07:00.727,0:07:04.627
Léilari ideia sinestezina bururatu zitzaion,[br]ideia zoroa.

0:07:04.627,0:07:09.274
Esan zuen: "zergatik ez duzu berrezartzen[br]hemen zegoen euri-oihana?

0:07:09.274,0:07:13.710
Paradisuan jaio zinela esaten duzu.[br]Eraiki dezagun paradisua berriz".

0:07:13.710,0:07:18.098
Lagun on bat ikustera joan nintzen[br]baso ingeniaria zena

0:07:18.098,0:07:19.969
guretzako proiektu bat prestatzeko

0:07:19.969,0:07:22.150
eta lanari ekin genion.[br]Landatzen hasi ginen.

0:07:22.150,0:07:26.407
Lehengo urtean zuhaitz asko galdu genituen,[br]bigarrenean gutxiago

0:07:26.407,0:07:31.468
eta pixkanaka lur mortu hura[br]berriz jaiotzen hasi zen.

0:07:31.468,0:07:34.831
Ehunka milaka zuhaitz [br]landatzen hasi ginen,

0:07:34.831,0:07:38.271
bertako espezieak baino ez,[br]hango espezieak baino ez.

0:07:38.271,0:07:41.812
Suntsitutako ekosistema bera sortu genuen.

0:07:41.812,0:07:46.120
Bizitza berriz agertu zen [br]modu sinestezinean.

0:07:46.120,0:07:50.379
Gure lurra parke nazional bihurtzea[br]ezinbestekoa zitzaigun.

0:07:50.379,0:07:53.019
Eraldaketa egin genuen.[br]Lurra naturari itzuli genion.

0:07:53.019,0:07:54.394
Parke nazionala egin zen.

0:07:54.394,0:07:58.144
"Instituto Terra" deritzon erakundea sortu genuen

0:07:58.144,0:08:03.123
eta edonon dirua lortzeko[br]ingurugiro-proiektu handi bat sortu genuen.

0:08:03.123,0:08:06.748
Hemen Los Angelesen, [br]San Frantziskoko badian,

0:08:06.748,0:08:09.059
Estatu Batuetan zerga-aitorpenean [br]kengarria egin zen.

0:08:09.059,0:08:12.387
Dirua lortu genuen Espainian, [br]Italian, Brasilen asko.

0:08:12.387,0:08:16.865
Brasileko enpresa ugariekin egin genuen lan[br]proiektuan dirua jarri zutenak, gobernuarekin.

0:08:16.865,0:08:21.027
Bizitza etortzen hasi zen,[br]eta nik desio handi bat nuen

0:08:21.027,0:08:24.443
argazkigintzara bueltatzeko, [br]argazkiak egiteko.

0:08:24.443,0:08:28.968
Oraingoan nire nahia ez zen [br]erretratatzea soilik animalia bat,

0:08:28.968,0:08:32.321
nire bizitza osoan[br]erretratatu nuen bakarra: gu geu.

0:08:32.321,0:08:36.689
Beste animaliak erretratatu nahi nituen,[br]paisaiak erretratatu,

0:08:36.689,0:08:42.667
gu erretratatu, baina hasierako gu,[br]naturarekin orekan bizi ginen garaietakoa.

0:08:42.667,0:08:47.210
Eta ekin nion.[br]2004 urtearen hasieran hasi nintzen

0:08:47.210,0:08:50.410
eta 2011ko amaieran bukatu.

0:08:50.410,0:08:53.103
Irudi kopuru ikaragarria egin genuen.

0:08:53.103,0:08:57.713
Léliak nire liburu eta erakusketa guztien [br]diseinua egin zuen.

0:08:57.713,0:08:59.737
Bera da erakusketen egilea.

0:08:59.737,0:09:02.044
Irudi horiekin nahi genuena zen

0:09:02.044,0:09:08.456
eztabaida sortzea planeta honetan[br]jatorrizkoa denari buruz

0:09:08.456,0:09:10.979
eta planetan gorde behar dugunari buruz.

0:09:10.979,0:09:14.277
Bizi nahi badugu,[br]gure bizitzan orekaren bat izan nahi badugu.

0:09:14.277,0:09:16.788
Geure burua ikusi nahi nuen

0:09:16.788,0:09:22.655
oraindik harrizko tresnak [br]erabiltzen genituenean.

0:09:22.655,0:09:24.812
Oraindik existitzen gara.[br]Aurreko astean,

0:09:24.812,0:09:27.708
Brasileko Indiar Fundazio Nazionalean[br]egon nintzen.

0:09:27.708,0:09:31.014
Amazonasen soilik 110 indiar talde inguru ditugu

0:09:31.014,0:09:33.945
oraindik kontaktatuak izan ez direnak.

0:09:33.945,0:09:36.478
Zentzu honetan babestu behar dugu oihana.

0:09:36.478,0:09:41.253
Irudi hauekin,[br]espero dut sortu ahal izango dugula

0:09:41.253,0:09:43.610
informazioa, informazio sistema bat.

0:09:43.610,0:09:47.180
Planetaren aurkezpen berria egiten saiatu ginen.

0:09:47.180,0:09:52.300
Proiektu honetako irudi bakan batzuk [br]erakutsi nahi dizkizuet, mesedez.

0:11:47.697,0:11:49.975
Honen... (Txaloak)

0:11:49.975,0:11:53.338
Eskerrik asko. Eskerrak benetan.

0:11:57.022,0:12:01.878
Honen alde borrokatu behar gara gogor[br]orain dagoen eran mantentzeko.

0:12:01.878,0:12:06.230
Baina bada beste alde bat[br]denen artean berreraiki behar duguna,

0:12:06.230,0:12:10.247
gure gizartea, [br]gure gizarteen familia modernoa.

0:12:10.247,0:12:12.886
Gauden momentu honetan[br]ezin dugu atzera egin.

0:12:12.886,0:12:15.094
Baina kontraesan ikaragarria sortzen dugu.

0:12:15.094,0:12:17.390
Hau dena eraikitzeko, asko suntsitzen dugu.

0:12:17.390,0:12:19.600
Brasileko gure oihana, [br]antzinako oihan hura,

0:12:19.600,0:12:22.486
Kaliforniaren tamainakoa zena,

0:12:22.486,0:12:25.160
gaur %93an desagertu egin da.

0:12:25.160,0:12:28.154
Hemen, mendebaldeko kostaldean,[br]zuek zuen oihana suntsitu duzue.

0:12:28.154,0:12:31.391
Hemen inguruan,[br]sekuoia oihanak galdu egin dira.

0:12:31.391,0:12:33.258
Arin galdu, desagertu.

0:12:33.258,0:12:35.927
Orain dela egun bi, [br]Atlantatik hona nentorrela,

0:12:35.927,0:12:40.631
basamortuen gainean hegaldatu nintzen,[br]guk geure eskuekin sortutakoak.

0:12:40.631,0:12:43.290
Indiak ez du zuhaitz gehiagorik,[br]Espainiak ere ez.

0:12:43.290,0:12:46.799
Baso hauek berregin behar ditugu.

0:12:46.799,0:12:52.077
Beraiek dira gure bizitzaren bihotza.[br]Arnasa hartu behar dugu.

0:12:52.077,0:13:00.035
Fabrika bakarra CO2a[br]oxigeno bihur dezakeena basoa da.

0:13:00.035,0:13:07.223
Sortzen dugun karbonoa harrapatzeko gai den[br]makina bakarra, etengabe,

0:13:07.223,0:13:11.379
gutxitzen badugu ere,[br]edozer egitean CO2 sortzen dugu,

0:13:11.379,0:13:12.878
zuhaitzak dira.

0:13:12.878,0:13:17.244
Zera galdetzen dut. [br]Orain dela hiruzpalau aste,

0:13:17.244,0:13:21.863
egunkarietan ikusi genuen[br]Norvegian milioika arrain hil direla.

0:13:21.863,0:13:24.621
Uretan oxigeno falta.

0:13:24.621,0:13:27.073
Neure buruari galdetzen diot, [br]noizbait

0:13:27.073,0:13:31.060
ia animalia espezie guztientzako [br]oxigenoa faltako zaigun,

0:13:31.060,0:13:34.498
gurea barne, [br]oso zaila litzateke guretzako.

0:13:34.498,0:13:38.802
Ur sistemarentzako,[br]zuhaitzak funtsezkoak dira.

0:13:38.802,0:13:42.474
Adibide txiki bat emango dizuet,[br]erraz ulertuko duzuena.

0:13:42.474,0:13:46.400
Zuek jende zoriontsuok,[br]burua ilez beterik duzuenok,

0:13:46.400,0:13:53.105
dutxa hartzen baduzue, bi edo hiru ordu[br]behar izango dituzue ilea lehortzeko

0:13:53.105,0:13:55.410
lehorgailua erabiltzen ez baduzue.

0:13:55.410,0:14:00.191
Nirea minutu baten lehor dago.[br]Antzerakoa da zuhaitzekin.

0:14:00.191,0:14:02.893
Zuhaitzak planetaren ilea dira.

0:14:02.893,0:14:06.682
Euria jausten bada [br]zuhaitzik ez dagoen lekuan,

0:14:06.682,0:14:10.110
minutu gutxi barru,[br]ura ibaira heltzen da,

0:14:10.110,0:14:14.453
lurra darama, ur iturburua suntsitzen du,[br]ibaiak suntsitzen ditu,

0:14:14.453,0:14:16.010
ez dago hezetasuna non atxikitu.

0:14:16.010,0:14:20.301
Zuhaitzak dituzunean,[br]sustrai sistemak ura atxikitzen du.

0:14:20.301,0:14:25.079
Zuhaitzen adar guztiek, jausitako hostoek[br]gune heze bat sortzen dute.

0:14:25.079,0:14:29.811
Urak hilabeteak behar ditu [br]ibaietara heltzeko

0:14:29.811,0:14:33.011
eta iturburuak mantentzen ditu,[br]gure ibaiak.

0:14:33.011,0:14:35.015
Hauxe da gauza garrantzitsuena

0:14:35.015,0:14:39.478
bizitzako edozein ekintzarako[br]ura behar dugula ikusten dugunean.

0:14:39.478,0:14:43.626
Amaitzeko, irudi batzuk [br]erakutsi nahi dizkizuet,

0:14:43.626,0:14:47.515
niretzako zentzu horretan [br]oso garrantzitsuak direnak.

0:14:47.515,0:14:49.455
Esan dizuet

0:14:49.455,0:14:51.558
nire gurasoengandik [br]landetxea jaso nuenean

0:14:51.558,0:14:54.358
hura nire paradisua zela, [br]hori zen landetxea.

0:14:54.358,0:14:59.868
Lurra guztiz akabatua, erosioa,[br]lurra lehortu egin zen.

0:14:59.868,0:15:06.444
Baina irudi honetan ikus dezakezue[br]hezkuntza gunea eraikitzen hasiak ginela

0:15:06.444,0:15:11.403
Brasilen ingurumen-zentro [br]nahiko handia bihurtu dena.

0:15:11.403,0:15:15.741
Irudi honetan puntu txiki asko ikusten dituzue.

0:15:15.741,0:15:19.318
Puntu bakoitzaren lekuan[br]zuhaitz bat landatua genuen.

0:15:19.318,0:15:20.893
Milaka zuhaitz dago.

0:15:20.893,0:15:25.791
Hona hemen orain dela bi hilabete[br]leku berean egindako argazkia.

0:15:27.771,0:15:30.624
(Txaloak)

0:15:36.747,0:15:43.113
2,5 milioi zuhaitz[br]landatu behar izan genituen,

0:15:43.125,0:15:48.904
200 espezie desberdinetakoak,[br]ekosistema hau berregiteko.

0:15:48.904,0:15:51.629
Azken irudia erakutsiko dizuet.

0:15:51.629,0:15:54.798
Orain lurretan bi milioi zuhaitz ditugu.

0:15:54.798,0:16:00.837
Zuhaitz hauen bidez[br]100.000 tona karbono ari gara harrapatzen.

0:16:00.837,0:16:05.445
Lagunok, erraza da egiten.[br]Guk lortu genuen, ezta?

0:16:05.445,0:16:07.757
Gertatu zitzaidan istripua zela eta

0:16:07.757,0:16:11.157
atzera joan ginen,[br]ekosistema bat berregin genuen.

0:16:11.157,0:16:13.824
Gela honetan gaudenok

0:16:13.824,0:16:17.360
uste dut kezka bera daukagula,

0:16:17.360,0:16:21.106
eta Brasilen sortu genuen eredua[br]hona ekar dezakegu.

0:16:21.106,0:16:24.164
Munduan edozein lekutan gauza dezakegu.

0:16:24.164,0:16:27.112
Eta elkarrekin egin dezakegula uste dut.

0:16:27.112,0:16:28.741
Eskerrik asko.

0:16:28.741,0:16:33.388
(Txaloak)