1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Yarattığımız şeylerin

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
çok önemli bir yeteneği var --

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
bizden daha uzun süre yaşıyorlar.

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
Biz yok oluyoruz, onlar hayatta kalıyor;

5
00:00:09,000 --> 00:00:12,000
bizim bir tek hayatımız var, 
onlarınsa birden fazla

6
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
ve her bir hayatta farklı 
bir anlam ifade ediyorlar.

7
00:00:15,000 --> 00:00:18,000
Bu şu demek oluyor; 
hepimizin tek bir biyografisi varken,

8
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
onların birden fazla var.

9
00:00:20,000 --> 00:00:22,000
Bu sabah belli bir nesnenin,

10
00:00:22,000 --> 00:00:25,000
dikkate değer bir şeyin 
hikayesini, biyografisini --

11
00:00:25,000 --> 00:00:28,000
aslında biyografilerini --

12
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
anlatmak istiyorum.

13
00:00:30,000 --> 00:00:32,000
Kayda değer bir şeymiş gibi

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
görünmediğini kabul ediyorum.

15
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
Anlatacağım şey bir 
rugby topu boyutlarında.

16
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
Kilden yapılmış

17
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
ve bir silindir şekli verilmiş,

18
00:00:41,000 --> 00:00:44,000
üzerine sık aralıklarla

19
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
yazı yazılmış ve sonra da

20
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
pişmesi için güneşe bırakılmış.

21
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Gördüğünüz gibi,

22
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
biraz hırpalanmış,

23
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
-ki bu hiç şaşırtıcı değil-

24
00:00:55,000 --> 00:00:58,000
çünkü iki buçuk bin yıl önce yapıldı 


25
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
ve 1879 yılında

26
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
bir kazıda bulundu.

27
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
Ama bugün,

28
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
inanıyorum ki, bu şey,

29
00:01:06,000 --> 00:01:08,000
Orta Doğu siyasetinde

30
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
önemli bir rol oynuyor.

31
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
Bu nesnenin

32
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
büyüleyici hikayeleri

33
00:01:14,000 --> 00:01:18,000
henüz bitmedi.

34
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
Hikaye

35
00:01:20,000 --> 00:01:24,000
İran- Irak savaşı ve

36
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Irak'ın yabancı güçler tarafından

37
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
istila edilmesiyle,

38
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
despot hükümdarın

39
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
devrilmesi ve ani
rejim değişikliğiyle

40
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
doruğa ulaşan

41
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
olaylar dizisiyle başlıyor.

42
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
Ben de bu olaylar dizisinin

43
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
bir bölümüyle başlamak istiyorum,

44
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
birçoğunuzun çok aşina olduğu bir şeyle,

45
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Belshazzar'ın şöleni ile --

46
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
çünkü milattan önce 539 yılındaki

47
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
İran- Irak savaşından bahsediyoruz.

48
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
M.Ö. 539'daki ile

49
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
2003'teki ve arada yaşanan

50
00:01:55,000 --> 00:01:58,000
olaylar arasındaki paralellikler

51
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
çok şaşırtıcı.

52
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Şu an baktığınız şey Rembrandt'ın tablosu,

53
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
şu an Londra'da, Ulusal Galeri'de,

54
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
İbranice kutsal metinlerdeki 


55
00:02:06,000 --> 00:02:09,000
Peygamber Daniel ile ilgili 
metni tasvir ediyor.

56
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
Hepiniz hikayeyi az çok biliyorsunuz.

57
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
İsrail'i fetheden Nebuchadnezzar'ın oğlu

58
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
Belshazzar Kudüs'ü yağmaladı ve

59
00:02:17,000 --> 00:02:19,000
halkı esir alıp

60
00:02:19,000 --> 00:02:21,000
Yahudileri Babil'e geri götürdü.

61
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
Sadece Yahudileri değil 
tapınak ganimetlerini de götürdü.

62
00:02:24,000 --> 00:02:27,000
Tapınağı yağmalayıp 
kutsallığına hakaret etti.

63
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
Kudüs'teki tapınağın 
muhteşem altın ganimetleri

64
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Babil'e götürüldü.

65
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Belshazzar,

66
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
bir şölen vermeye karar verir.

67
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
Şöleni heyecanlı 
hale getirmek için,

68
00:02:39,000 --> 00:02:42,000
eğlencenin geri kalanına 
kutsal şeylere karşı

69
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
saygısızlığı ekler ve tapınak 
ganimetlerini ortaya çıkarır.

70
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Zaten İranlılarla, Pers kralıyla

71
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
savaş halindedir.

72
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
Daniel'in anlattığına göre o gece,

73
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
şenliğin doruk noktasında

74
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
bir el belirir ve duvara şöyle yazar:

75
00:02:58,000 --> 00:03:01,000
"Terazide tartıldın ve eksik bulundun

76
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
ve krallığın Medler'e ve Pers'lere

77
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
devredildi."

78
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
O gece

79
00:03:07,000 --> 00:03:11,000
Perslerin kralı Cyrus Babil'e girer ve

80
00:03:11,000 --> 00:03:16,000
tüm Belshazzar rejimi devrilir.

81
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
Bu, tabii ki,

82
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
Yahudi halkı için

83
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
tarihte önemli bir an.

84
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
Hepimizin bildiği harika bir hikaye.

85
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
"Duvardaki yazı"

86
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
gündelik konuşmalarımızın bir parçası.

87
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Silindirimizin

88
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
hikayeye giriş yaptığı

89
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
noktada olan şey ise

90
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
dikkate şayan.

91
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
Perslerin kralı Cyrus

92
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
savaşmadan Babil'e girer --

93
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
güney Irak'ın merkezinden

94
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
Akdeniz'e kadar hüküm süren

95
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
büyük Babil İmparatorluğu,

96
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
Cyrus'a boyun eğer.

97
00:03:49,000 --> 00:03:53,000
Ve Cyrus bir ferman verir.

98
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
İşte silindir de,

99
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
Tanrının yol gösterdiği, 
Irak'ın despot rejimini deviren

100
00:03:59,000 --> 00:04:03,000
ve insanlara özgürlüğü getirecek olan

101
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
bu hükümdarın yapmış olduğu açıklamadır.

102
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
Babil dilinde tekrarlanarak --

103
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
Babil dilinde yazılmış --

104
00:04:09,000 --> 00:04:12,000
şöyle diyor:
"Ben Cyrus, tüm evrenin kralı,

105
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
büyük kral, güçlü kral,

106
00:04:14,000 --> 00:04:18,000
Babil'in kralı, dünyanın 
dört çeyreğinin kralı."

107
00:04:18,000 --> 00:04:21,000
Gördüğünüz gibi abartmak 
konusunda çekingen değiller.

108
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
Bu muhtemelen

109
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
galip bir ordu tarafından yapılan

110
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
elimizdeki ilk

111
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
basın açıklaması.

112
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Zamanı geldiğinde göreceğimiz gibi,

113
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
çok yetenekli halkla ilişkiler 
danışmanları tarafından yazıldı.

114
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
Bu yüzden abartı olması 
aslında çok da şaşırtıcı değil.

115
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
Peki büyük kral, güçlü kral,

116
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
dünyanın dört çeyreğinin 
kralı şimdi ne yapacaktı?

117
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
Şöyle devam ediyor:
Babil'i fethettikten sonra,

118
00:04:45,000 --> 00:04:48,000
bir an önce Babillilerin

119
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
- Nebuchadnezzar ve Belshazzar'ın -


120
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
esir alıp köleleştirdiği herkesi

121
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
özgürlüğüne kavuşturacaktı.

122
00:04:54,000 --> 00:04:56,000
Ülkelerine dönmelerine izin verecekti.

123
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
Daha da önemlisi,

124
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
el konulmuş bütün

125
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
tapınak ganimetlerini,

126
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
tanrıları, heykelleri

127
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
geri almalarına izin verecekti.

128
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
Baskı altında tutulmuş ve 
uzaklaştırılmış olan tüm Babilliler

129
00:05:09,000 --> 00:05:11,000
evlerine dönecekler

130
00:05:11,000 --> 00:05:14,000
ve beraberlerinde 
tanrılarını da götüreceklerdi.

131
00:05:14,000 --> 00:05:17,000
Ve sunaklarını yenileyip 
kendi tanrılarına,

132
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
kendilerine ait bir yerde

133
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
kendi istedikleri şekilde 
ibadet edebileceklerdi.

134
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
Bu fermandır ki,

135
00:05:24,000 --> 00:05:27,000
bu nesne aslında

136
00:05:27,000 --> 00:05:29,000
Yahudilerin;

137
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
Babil'deki sürgünden,

138
00:05:31,000 --> 00:05:34,000
Babil sularının yanında oturularak 
geçirilen yıllardan sonra,

139
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
Kudüs'u andıklarında gözyaşı 
döken Yahudilerin,

140
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
eve dönmelerine 
izin verildiğinin bir kanıtı.

141
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Kudüs'e geri dönüp tapınağı

142
00:05:42,000 --> 00:05:44,000
yeniden inşa etmelerine izin verilmişti.

143
00:05:44,000 --> 00:05:46,000
Bu Yahudi tarihinde

144
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
miladi bir belgedir.

145
00:05:48,000 --> 00:05:52,000
İbranice kutsal metinlerinden 
Tarihler Kitabı ve Ezra Kitabı da

146
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
tekrarlayan bir şekilde bunu belgeler.

147
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
Bu, hikayenin

148
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
Yahudi versiyonu.

149
00:05:58,000 --> 00:06:00,000
"Böylece Pers kralı Cyrus şöyle dedi:

150
00:06:00,000 --> 00:06:03,000
'Göklerin Yüce Tanrı'sı yeryüzünün 
bütün krallıklarını

151
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
sana verdi ve beni kendisi için

152
00:06:05,000 --> 00:06:07,000
Kudüs'te bir ev inşa
etmekle görevlendirdi.

153
00:06:07,000 --> 00:06:09,000
Onun kavminden ve
sizlerden kim orada?

154
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
Yüce Tanrı onunla olsun

155
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
ve bırakın yükselsin.'"

156
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
"Yükselsin" -- aaleh.

157
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Geri dönüş kavramı hala

158
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
merkez unsur;

159
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
Yahudilik yaşamının

160
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
merkez parçası.

161
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
Hepinizin bildiği gibi
"sürgünden dönüş",

162
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
ikinci tapınak,

163
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
Yahudiliği tekrar şekillendirdi.

164
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Bu değişim,

165
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
bu büyük tarihi an,

166
00:06:35,000 --> 00:06:39,000
Pers Kralı Cyrus sayesinde yaşandı

167
00:06:39,000 --> 00:06:42,000
ve biz bunu Babil'deki

168
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
İbranice metinden öğreniyoruz.

169
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
İki büyük metin olduğunda hemfikiriz;

170
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
peki ya bu durum politikaya nasıl yansıdı?

171
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
Meydana gelen şey

172
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
Orta Doğu tarihindeki kökten değişimdi.

173
00:06:54,000 --> 00:06:57,000
İran İmparatorluğu, Medler ve Persler,

174
00:06:57,000 --> 00:06:59,000
Cyrus tarafından birleştirildi

175
00:06:59,000 --> 00:07:03,000
ve ilk büyük dünya
imparatorluğu haline geldi.

176
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
Cyrus'un hükümdarlığı 
M.Ö. 530'larda başlıyor

177
00:07:06,000 --> 00:07:10,000
ve oğlu Darius zamanına kadar,

178
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
Doğu Akdenizin tamamı

179
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
Pers kontrolünde bulunuyor.

180
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
Şu an bildiğimiz adı Orta Doğu

181
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
olan bu imparatorluk aslında

182
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
şu an bildiğimiz Orta Doğu'yu 
şekillendirmiştir.

183
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
O zamana kadarki en büyük imparatorluktu.

184
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
Çok daha önemlisi,

185
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
çok büyük çapta

186
00:07:28,000 --> 00:07:30,000
ilk çok kültürlü,

187
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
çok inançlı devletti.

188
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Tamamen yeni bir yolla,

189
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
çok dilli olarak yönetilmesi gerekiyordu.

190
00:07:36,000 --> 00:07:39,000
Gerçek şu ki, Babil dilinde yazılmış
bu ferman bir şey söylüyor:

191
00:07:39,000 --> 00:07:41,000
Farklı alışkanlıkları, 
farklı insanları,

192
00:07:41,000 --> 00:07:44,000
farklı dinleri, farklı inançları 
tanıması gerekiyordu.

193
00:07:44,000 --> 00:07:47,000
Cyrus tüm bunlara saygı duyuyor.

194
00:07:47,000 --> 00:07:49,000
Cyrus, büyük bir çok uluslu,

195
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
çok inançlı, çok kültürlü

196
00:07:51,000 --> 00:07:56,000
topluluğun yönetim 
modelini oluşturuyor.

197
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
Bunun sonucu,

198
00:07:58,000 --> 00:08:01,000
ekranda gördüğünüz bölgeleri 
içeren ve İskender tarafından

199
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
parçalanana kadar 200 yıl boyunca

200
00:08:04,000 --> 00:08:07,000
ayakta kalmış bir imparatorluk.

201
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
Geride, Orta Doğu'nun bir bütün içinde,

202
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
farklı inançlara sahip insanların beraber

203
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
yaşadığı zamanlarının hayalini bıraktı.

204
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
Bu hayali Yunan istilası sonlandırdı.

205
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Tabii ki, İskender bu yönetim biçimini

206
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
sürdüremedi ve parçalandı.

207
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
Ama Cyrus'un temel aldığı şey

208
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
kesinlikle merkez olarak kaldı.

209
00:08:24,000 --> 00:08:27,000
Yunan tarihçi Ksenofon

210
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
"Cyropaedia" adlı kitapında

211
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
Cyrus'tan büyük hükümdar diye bahsetti.

212
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
Avrupa kültürü boyunca ve sonrasında

213
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
Cyrus bir model olarak kaldı.

214
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
Bu, bize ona duyulan derin saygının

215
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
ne kadar geniş çapta olduğunu gösteren

216
00:08:41,000 --> 00:08:44,000
16. yüzyıldan kalma bir resim.

217
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Ksenofon'un, Cyrus'un

218
00:08:46,000 --> 00:08:49,000
farklı toplumları yönetme 
modeli hakkındaki kitabı,

219
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
Amerikan Devriminin kurucularına

220
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
ilham kaynağı olan

221
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
ders kitaplarından biriydi.

222
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
Jefferson, 18. yüzyıl şartlarında

223
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
dini inançlara saygılı yeni bir devletin

224
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
nasıl kurulacağına referans olan

225
00:09:01,000 --> 00:09:03,000
Cyrus'un ideallerinin

226
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
büyük bir hayranıydı.

227
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Bu sırada, Babil'de,

228
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
bir şeyler çok da yolunda gitmedi.

229
00:09:12,000 --> 00:09:15,000
İskender'den ve diğer 
imparatorluklardan sonra,

230
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
Babil düşüşe geçiyor, parçalara ayrılıyor

231
00:09:18,000 --> 00:09:22,000
Babil İmparatorluğu'nun izleri kayboluyor;

232
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
ta ki 1879'da

233
00:09:24,000 --> 00:09:27,000
silindirin İngiliz Müzesinin

234
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
Babil'de yaptığı kazıda 
ortaya çıkarılmasına kadar.

235
00:09:30,000 --> 00:09:33,000
Bu noktada başka 
bir hikayeye giriş yapıyor.

236
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
19. yüzyılın ortasındaki

237
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
büyük münakaşaya konu oluyor:

238
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
Kutsal metinler güvenilir midir? 
Onlara itibar edebilir miyiz?

239
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
Yahudilerin dönüşü ve

240
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
Cyrus'un fermanını yalnızca

241
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
Yahudi kutsal metinlerinden biliyoruz.

242
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
Başka bir kanıt yok.

243
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Aniden, bu ortaya çıktı.

244
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
Kutsal metinlere inanan bir dünyada

245
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
evrim ve jeoloji yüzünden

246
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
yaradılışa olan inançları sarsılan

247
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
insanlar için büyük bir heyecan,

248
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
bu kutsal metinlerin

249
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
tarihsel olarak doğru olduğunun kanıtı.

250
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
Harika bir 19. yüzyıl anı.

251
00:10:05,000 --> 00:10:10,000
Ama -- ve tabi ki bu işlerin 
karmaşıklaştığı yer --

252
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
bulgular doğruydu,

253
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
"Yaşasın arkeoloji",

254
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
ama yorumu çok daha karmaşıktı.

255
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
Çünkü silindirdeki açıklamayla 
Tevrat'taki açıklama

256
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
önemli bir noktada ayrı düşüyor.

257
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
Babil silindiri

258
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
büyük Babil tanrısı Marduk'un

259
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
rahipleri tarafından yazıldı.

260
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
Beklendiği üzere tüm bunların

261
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
Marduk tarafından 
yapıldığını söylüyor.

262
00:10:41,000 --> 00:10:44,000
ve ona Babil'i yönetme yetkisi veriyor.

263
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
"Marduk, biz ismini 
Cyrus olarak verdik."

264
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
Marduk Cyrus'un elinden tutup,

265
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
onu kullarının lideri ilan ediyor

266
00:10:44,000 --> 00:10:46,000
Marduk Cyrus'a

267
00:10:46,000 --> 00:10:48,000
insanları özgürlüğüne kavuşturmak gibi

268
00:10:48,000 --> 00:10:50,000
büyük, cömert şeyler yapacağını söyler.

269
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
Bu yüzden hepimiz Marduk'a minnet

270
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
ve ibadet etmeliyiz.

271
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
Eski Ahit'i yazan

272
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
Yahudi yazarlar,

273
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
ki bu sizi şaşırtmayacak,

274
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
konuya farklı bir 
bakış getiriyorlar.

275
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
Onlar için, tabii ki, tüm bunları yapanın

276
00:11:05,000 --> 00:11:07,000
Marduk olması imkansız.

277
00:11:07,000 --> 00:11:09,000
Bunu yapan sadece Yehova olabilir.

278
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
Isaiah'daki gibi,

279
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
Marduk'u değil

280
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
İsrail'in Tanrısı RAB'ı

281
00:11:15,000 --> 00:11:16,000
işaret eden

282
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
harika metinlerimiz var --

283
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
Cyrus adıyla da bilinen

284
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
İsrail'in Efendi Tanrısı,

285
00:11:23,000 --> 00:11:26,000
Cyrus'a el verir ve ona

286
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Bu, aynı olayı, iki farklı rahibin

287
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
Biliyoruz ki Tanrı,

288
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
Bu tartışma 19. yüzyılda,

289
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
iki farklı dinin devralması açısından

290
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
kullarını yönetmesini buyurur.

291
00:11:42,000 --> 00:11:45,000
Soru şu ki, hangi Tanrı?

292
00:11:30,000 --> 00:11:34,000
kendine mal etmesi ve
siyasi bir gerçeği

293
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
kayda değer bir örnektir.

294
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
genellikle büyük orduların tarafındadır.

295
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
İbranice kutsal metinlerin

296
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
çok daha geniş bir 
dinsel alanın parçası

297
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
silindir Isaiah metninden çok daha eski

298
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
olduğunu fark eden
herkesi huzursuz ediyor.

299
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
çünkü diyor ki,

300
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
Şurası net ki

301
00:11:59,000 --> 00:12:01,000
ve ayrıca, Yehova

302
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
Marduk'un kullandığına çok benzer

303
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
kelimelerle konuşuyor.

304
00:12:05,000 --> 00:12:08,000
Isaiah'ın bunu bildiğine dair
küçük bir inanış var,

305
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
burada Tanrı konuşuyor elbette;

306
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
"Seni adınla çağırdım,

307
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
sen beni tanımadığın halde."

308
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
Sanırım burada

309
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
Cyrus'un Yehova'nın emri altında olduğunu

310
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
fark etmediği onaylanıyor.

311
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
Aynı ölçüde, Marduk'un emri 
altında olduğuna şaşırmıştı.

312
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
Çünkü ilginç bir şekilde, tabii ki,

313
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
Cyrus bu metinlerin hiçbirinde

314
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
adı geçmeyen, tamamen farklı tanrılara

315
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
inanan iyi bir İranlıydı.

316
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
(Kahkahalar)

317
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
1879 yılından

318
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
40 yıl sonraya

319
00:12:41,000 --> 00:12:44,000
1917 yılına geliyoruz

320
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
ve silindir başka bir dünyaya giriyor.

321
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
Bu kez, modern dünyanın

322
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
gerçek politikaları --

323
00:12:50,000 --> 00:12:53,000
Balfour Bildirisi'nin olduğu sene,

324
00:12:53,000 --> 00:12:56,000
Orta Doğu'da yeni bir 
emperyalist güç, Britanya

325
00:12:56,000 --> 00:12:58,000
karar veriyor ki,

326
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
Yahudilere ulusal bir vatan beyan edip

327
00:13:00,000 --> 00:13:02,000
eve dönmelerine

328
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
izin verecek.

329
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
Doğu Avrupa'daki Yahudi nüfusu ise

330
00:13:06,000 --> 00:13:09,000
buna coşkuyla karşılık veriyor.

331
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
Tüm Doğu Avrupa'da

332
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
Yahudiler Cyrus'un

333
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
ve 5. George'un resimlerini

334
00:13:15,000 --> 00:13:17,000
yan yana açıyorlar --

335
00:13:17,000 --> 00:13:19,000
Kudüs'e dönmelerine izin veren

336
00:13:19,000 --> 00:13:22,000
iki büyük hükümdarın resimlerini.

337
00:13:22,000 --> 00:13:25,000
Cyrus silindiri ve silindirin 
üzerindeki metin

338
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
savaşın 1918'de bitmesinin

339
00:13:27,000 --> 00:13:30,000
ardından yaşanacakların

340
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
ilahi planın bir parçası

341
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
olduğunun ispatı olarak 
yeniden ortaya çıkıyor.

342
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
Hepiniz ne olduğunu biliyorsunuz.

343
00:13:38,000 --> 00:13:41,000
İsrail devleti kuruldu,

344
00:13:41,000 --> 00:13:44,000
ve 50 sene sonra, 60'ların sonunda,

345
00:13:44,000 --> 00:13:47,000
Britanya'nın emperyal görevi 
net olarak sona erdi.

346
00:13:47,000 --> 00:13:50,000
Ve silindirin başka bir hikayesi başladı.

347
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
İngiltere ve Amerika, bu bölgenin

348
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
komünizmden uzak tutulması 
gerektiğine karar verdiler,

349
00:13:55,000 --> 00:13:58,000
bunu yapacak süper güç ise İran,

350
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
yani Şah olacaktı.

351
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
Böylelikle Şah bir İran tarihi icat etti

352
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
ya da İran tarihine dönüş,

353
00:14:05,000 --> 00:14:08,000
kendisini büyük bir geleneğin 
merkezine yerleştiren

354
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
ve onu Cyrus silindiri ile

355
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
birlikte gösteren

356
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
paralar bastırıyor.

357
00:14:14,000 --> 00:14:17,000
Persepolis'deki büyük kutlamalar esnasında

358
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
silindiri getirtip

359
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
British Museum'a ödünç 
verip Tahran'a gidiyor

360
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
ve bu Pehlevi hanedanının


361
00:14:24,000 --> 00:14:27,000
en büyük kutlamalarından biri oluyor.

362
00:14:27,000 --> 00:14:30,000
Cyrus silindiri, Şah'ın güvencesi oluyor.

363
00:14:30,000 --> 00:14:33,000
10 yıl sonra ise başka bir hikaye:

364
00:14:33,000 --> 00:14:35,000
İran Devrimi, 1979.

365
00:14:35,000 --> 00:14:37,000
İslami devrim, ve artık Cyrus yok:

366
00:14:37,000 --> 00:14:39,000
biz tarihin bu kısmıyla ilgilenmiyoruz,

367
00:14:39,000 --> 00:14:42,000
biz İslami İran ile ilgileniyoruz --

368
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
bölgede yeni bir süper güç

369
00:14:44,000 --> 00:14:47,000
haline gelmesine karar 
verdiğimiz Irak'ın,

370
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
saldırısına kadar.

371
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
Yeni bir İran- Irak savaşı.

372
00:14:51,000 --> 00:14:53,000
Bu savaş, görkemli geçmişlerini 


373
00:14:53,000 --> 00:14:56,000
hatırlamaları noktasında
İranlılar için kritik hale geliyor,

374
00:14:56,000 --> 00:14:58,000
vaktiyle Irak'la savaşıp kazandıkları

375
00:14:58,000 --> 00:15:01,000
görkemli geçmişlerini.

376
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
Bütün İranlıları bir araya getirecek

377
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
bir sembol bulunması 
kritik bir hal alıyor --

378
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
Müslümanları, gayrimüslimleri,

379
00:15:08,000 --> 00:15:11,000
Hristiyanları, Zerdüştleri, 
İran'da yaşayan Yahudileri,

380
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
dindar olanları ve olmayanları.

381
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
Şüphesiz ki bu sembol Cyrus.

382
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
Böylelikle İngiliz Müzesi ve 
Tahran Ulusal Müzesi

383
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
işbirliği yapıyor

384
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
ve İranlılar sadece

385
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
bir tek şey ödünç istiyor.

386
00:15:25,000 --> 00:15:27,000
İstedikleri tek nesne bu.

387
00:15:27,000 --> 00:15:29,000
Cyrus silindirini ödünç almak istiyorlar.

388
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
Geçen yıl,

389
00:15:31,000 --> 00:15:35,000
Cyrus silindiri ikinci kez

390
00:15:35,000 --> 00:15:38,000
Tahran'a gidiyor.

391
00:15:47,000 --> 00:15:49,000
muhafaza edileceği yere yerleştiriliyor.

392
00:15:38,000 --> 00:15:41,000
Burada da gördüğünüz üzere,


393
00:15:41,000 --> 00:15:44,000
İran'da üst düzey konumdaki 
birçok kadından biri olan,

394
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
Tahran Ulusal Müzesi müdürü 
Ardakani Hanım tarafından

395
00:15:49,000 --> 00:15:51,000
Bu çok büyük bir organizasyondu.

396
00:15:51,000 --> 00:15:54,000
Bu da aynı fotoğrafın öteki tarafı.

397
00:15:54,000 --> 00:15:57,000
Silindiri Tahran'da

398
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
bir ila iki milyon arasında insan

399
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
birkaç ay boyunca ziyaret etti.

400
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
Bu, Batı'da gişe rekoru kıran

401
00:16:03,000 --> 00:16:05,000
bir serginin gişe rakamına tekabül eder.

402
00:16:05,000 --> 00:16:08,000
Büyük bir tartışmanın öznesi olan

403
00:16:08,000 --> 00:16:11,000
silindirin ve Cyrus'un ne 
anlama geldiği konusu,

404
00:16:11,000 --> 00:16:14,000
ama hepsinden öte, Cyrus'un 
bu silindire eklemlenmesi --

405
00:16:14,000 --> 00:16:17,000
Cyrus'sun bir vatanın muhafızı olması,

406
00:16:17,000 --> 00:16:19,000
İranlı kimliğinin ve İranlıların

407
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
savunucusu ve

408
00:16:21,000 --> 00:16:23,000
tüm inançlara saygılı olması.

409
00:16:23,000 --> 00:16:25,000
Günümüzdeki İran'da ise

410
00:16:25,000 --> 00:16:28,000
Zerdüştler ve Hristiyanlar 
İran parlamentosundaki

411
00:16:28,000 --> 00:16:31,000
yerlerini gurur duyulası bir
biçimde sağlamlaştırdı.

412
00:16:31,000 --> 00:16:34,000
Bu nesneyi Tahran'da görmek için,

413
00:16:34,000 --> 00:16:36,000
İran'da yaşayan binlerce Yahudi

414
00:16:36,000 --> 00:16:38,000
Tahran'a geldi.

415
00:16:53,000 --> 00:16:56,000
Bu, kuvvetli bir ulusal söylem;

416
00:16:42,000 --> 00:16:45,000
büyük bir tartışmanın konusu oldu.

417
00:16:38,000 --> 00:16:40,000
Silindir İran'ın yurt içinde ve dışında

418
00:16:50,000 --> 00:16:53,000
malına el konulmuş insanları 
özgür bırakacak mıydı?

419
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
nasıl algılandığına dair

420
00:16:45,000 --> 00:16:48,000
İran hala ezilenlerin savunucusu muydu?

421
00:16:48,000 --> 00:16:50,000
İran, tiranlar tarafından esir alınmış ve

422
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
debdebeli

423
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
bir törenle

424
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
"geri dönüş"ü başlatan.

425
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
Bu sahnede devasa boyutta 
bir Cyrus silindiri görüyorsunuz,

426
00:17:05,000 --> 00:17:08,000
İran kültürel mirasında

427
00:17:08,000 --> 00:17:10,000
yerini almak üzere toplanmış,

428
00:17:10,000 --> 00:17:13,000
İran tarihinden büyük 
şahsiyetlerle birlikte.

429
00:17:13,000 --> 00:17:15,000
Bu sahne devlet başkanının

430
00:17:15,000 --> 00:17:18,000
bizzat kendisi tarafından kurgulandı.

431
00:17:18,000 --> 00:17:20,000
Ve bana göre,

432
00:17:20,000 --> 00:17:22,000
bu nesneyi İran'a götürmek,

433
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
İran'a götürülmesine izin verilmesi,

434
00:17:37,000 --> 00:17:40,000
günümüz dünyasını nasıl şekillendirebilir.

435
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
İran'ın ne demek olduğu hakkında

436
00:17:26,000 --> 00:17:28,000
sıra dışı bir tartışmanın

437
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
başlamasına

438
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
vesile oldu:

439
00:17:32,000 --> 00:17:35,000
Kaç çeşit İran var,

440
00:17:35,000 --> 00:17:37,000
ve İran'ın birbirinden farklı tarihleri

441
00:17:40,000 --> 00:17:43,000
Bu hala süregiden bir tartışma,

442
00:17:43,000 --> 00:17:45,000
ve yankıları devam edecek.

443
00:17:45,000 --> 00:17:47,000
çünkü bu nesne

444
00:17:47,000 --> 00:17:49,000
insan arzularının

445
00:17:49,000 --> 00:17:51,000
en büyük beyannamelerden biri.

446
00:17:51,000 --> 00:17:55,000
Amerikan Anayasası'na sırtını yaslamış.

447
00:17:55,000 --> 00:17:58,000
Kesinlikle gerçek özgürlükler 
hakkında Magna Carta'dan

448
00:17:58,000 --> 00:18:00,000
daha çok şey söylemektedir.

449
00:18:00,000 --> 00:18:03,000
İran ve o bölge için

450
00:18:03,000 --> 00:18:06,000
çok fazla şey ifade eden bir belge.

451
00:18:06,000 --> 00:18:08,000
Bir kopyası

452
00:18:08,000 --> 00:18:10,000
Birleşmiş Milletler'de bulunmaktadır.

453
00:18:10,000 --> 00:18:13,000
Bu sonbahar New York'da

454
00:18:13,000 --> 00:18:15,000
Orta Doğu'nun geleceği ile ilgili


455
00:18:15,000 --> 00:18:18,000
büyük tartışmalar 
başladığında sergilenecek.

456
00:18:18,000 --> 00:18:20,000
Sizlere şunu sorarak bitirmek istiyorum;

457
00:18:20,000 --> 00:18:22,000
silindirin konu olduğu

458
00:18:22,000 --> 00:18:24,000
bir sonraki hikaye ne olacak?

459
00:18:24,000 --> 00:18:26,000
Eminim ki birçok Orta Doğu hikayesinde

460
00:18:26,000 --> 00:18:28,000
yeniden ortaya çıkacak.

461
00:18:28,000 --> 00:18:30,000
Orta Doğu'nun,

462
00:18:30,000 --> 00:18:32,000
dünyanın

463
00:18:32,000 --> 00:18:34,000
bu silindire yansıyan

464
00:18:34,000 --> 00:18:36,000
hangi hikayesini

465
00:18:36,000 --> 00:18:38,000
izlemek istiyorsunuz?

466
00:18:38,000 --> 00:18:40,000
Halkların bir devletin çatısı altında

467
00:18:40,000 --> 00:18:42,000
farklı inançlarda ve özgürce

468
00:18:42,000 --> 00:18:44,000
yaşama hakkı --

469
00:18:44,000 --> 00:18:46,000
dinin bir tartışma ya da

470
00:18:46,000 --> 00:18:48,000
bir bölünmenin sebebi olmadığı

471
00:18:48,000 --> 00:18:51,000
bir Orta Doğu'da, 
bir dünyada yaşama hakkı.

472
00:18:51,000 --> 00:18:54,000
Günümüz Orta Doğusunda

473
00:18:54,000 --> 00:18:57,000
bildiğiniz üzere tartışmalar 
oldukça yüksek sesli.

474
00:18:57,000 --> 00:18:59,000
Ama bence,

475
00:18:59,000 --> 00:19:03,000
en güçlü ve mantıklı sesin,

476
00:19:03,000 --> 00:19:05,000
bu dilsiz nesneden

477
00:19:05,000 --> 00:19:07,000
gelmesi mümkün,

478
00:19:07,000 --> 00:19:09,000
Cyrus silindirinden.

479
00:19:09,000 --> 00:19:11,000
Teşekkür ederim.

480
00:19:11,000 --> 00:19:15,000
(Alkışlar)