1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Stvari koje pravimo

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
savršenije su od nas;

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
žive duže od nas.

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
Mi nestajemo, one opstaju;

5
00:00:09,000 --> 00:00:12,000
mi imamo jedan život, one više njih,

6
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
i u svakoj inkarnaciji mogu imati drugačiji značaj.

7
00:00:15,000 --> 00:00:18,000
Dakle, dok mi imamo jednu biografiju,

8
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
one ih imaju više.

9
00:00:20,000 --> 00:00:22,000
Želeo bih ovog jutra da vam

10
00:00:22,000 --> 00:00:25,000
ispričam priču, biografiju, odnosno biografije,

11
00:00:25,000 --> 00:00:28,000
jednog posebnog objekta,

12
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
jedne izvanredne stvari.

13
00:00:30,000 --> 00:00:32,000
Složićemo se,

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
ne liči baš na nešto.

15
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
Veličine je lopte za ragbi.

16
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
Napravljen je od gline,

17
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
Izvajan je

18
00:00:41,000 --> 00:00:44,000
kao valjak,

19
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
ispisan je gustim tekstom

20
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
i onda ispečen na suncu.

21
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
I kao što možete videti,

22
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
prilično se ofucao,

23
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
što baš i ne iznenađuje

24
00:00:55,000 --> 00:00:58,000
obzirom da je napravljen pre 2500 godina

25
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
i iskopan

26
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
1879. godine

27
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
Ali danas je,

28
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
ova stvar, verujem,

29
00:01:06,000 --> 00:01:08,000
važan činilac

30
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
u politici Bliskog istoka.

31
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
I taj predmet je

32
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
pun očaravajućih priča

33
00:01:14,000 --> 00:01:18,000
kojima se još ne nazire kraj.

34
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
Priča počinje

35
00:01:20,000 --> 00:01:24,000
Iransko- iračkim ratom,

36
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
sledom događaja

37
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
koji kulminiraju

38
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
napadom na Irak

39
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
od strane stranih vojski

40
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
uklanjanjem despota

41
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
i promenom režima preko noći.

42
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
Želeo bih da počnem

43
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
jednom epizodom iz tog sleda

44
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
koja vam je većini poznata,

45
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Baltazarovom gozbom;

46
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
jer pričamo o

47
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
Iransko-iračkom ratu iz 539. pre Hrista

48
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
A paralele

49
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
između događaja

50
00:01:55,000 --> 00:01:58,000
iz 539. pre Hrista i 2003.

51
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
su zapanjujuće.

52
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Vidite Rembrantovo platno,

53
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
iz Nacionalne galerije u Londonu,

54
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
koje prikazuje priču

55
00:02:06,000 --> 00:02:09,000
iz Knjige proroka Danila iz Starog zaveta.

56
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
U grubim crtama, znate priču.

57
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
Baltazar, sin Nabukodonosora,

58
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
onog što je pokorio Judeju,

59
00:02:17,000 --> 00:02:19,000
opljačkao Jerusalim, porobio narod

60
00:02:19,000 --> 00:02:21,000
i odveo Jevreje u vavilonsko ropstvo.

61
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
I ne samo ljude, već i posude iz hrama.

62
00:02:24,000 --> 00:02:27,000
Opljačkao je i oskrnavio hram.

63
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
I velike zlatne posude iz jerusalimskog hrama

64
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
su odnesene u Vavilon.

65
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Baltazar, njegov sin,

66
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
reši da napravi gozbu.

67
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
I da bi je učinio uzbudljivijom,

68
00:02:39,000 --> 00:02:42,000
dodao je malo blasfemije

69
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
iznoseći gostima hramske posude.

70
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Već traje rat sa Iranom,

71
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
sa persijskim carem.

72
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
I te noći, priča nam Danilo,

73
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
na vrhuncu zabave

74
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
pojavljuje se ruka koja na zidu ispisuje:

75
00:02:58,000 --> 00:03:01,000
˝ Izmeren si na merila, i našao si se lak,

76
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
razdeljeno je carstvo tvoje,

77
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
i dano Midijanima i Persijanima.˝

78
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
Iste noći

79
00:03:07,000 --> 00:03:11,000
Kir, persijski car, ulazi u Vavilon

80
00:03:11,000 --> 00:03:16,000
i Baltazarov režim se ruši.

81
00:03:16,000 --> 00:03:18,000
To je, naravno,

82
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
važan trenutak u istoriji

83
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
Jevrejskog naroda.

84
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
Sjajna priča. Priča koju svi znamo.

85
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
˝Tako nam je zapisano˝

86
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
je svakodnevna fraza.

87
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Šta biva dalje

88
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
je značajno,

89
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
i tu naš valjak

90
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
ulazi u priču.

91
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
Kir, persijski car,

92
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
osvojio je Vavilon bez borbe,

93
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
veliko vavilonsko carstvo,

94
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
koje se protezalo od južnog Iraka

95
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
do Mediterana,

96
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
pada pred Kirom.

97
00:03:49,000 --> 00:03:53,000
I Kir izdaje proglas.

98
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
To je u stvari valjak,

99
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
proglas vladara, vođenog božijom rukom

100
00:03:59,000 --> 00:04:03,000
koji je srušio iračkog despota

101
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
i doneo slobodu narodu.

102
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
Na pompeznom vavilonskom,

103
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
napisan je na vavilonskom,

104
00:04:09,000 --> 00:04:12,000
kaže: ˝Ja sam Kir, gospodar vaseljene,

105
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
veliki i moćan kralj,

106
00:04:14,000 --> 00:04:18,000
kralj Vavilona, vladar četiri strane sveta.˝

107
00:04:18,000 --> 00:04:21,000
Preterivanje im nije bilo strano, kao što vidite.

108
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
Ovo je verovatno

109
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
prva prava izjava za štampu

110
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
pobedničke vojske

111
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
koju posedujemo.

112
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
I napisali su je, kao što ćemo videti,

113
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
vrlo talentovani stručnjaci za marketing.

114
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
Tako da preterivanje i ne treba da iznenadi.

115
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
I šta će to veliki, moćni kralj,

116
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
vladar četiri strane sveta da uradi?

117
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
Objavljuje da će, pokorivši Vavilon,

118
00:04:45,000 --> 00:04:48,000
smesta, svi narodi koje su vavilonci,

119
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
Nabukodonosor i Baltazar,

120
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
pokorili i porobili

121
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
postati slobodni.

122
00:04:54,000 --> 00:04:56,000
Dozvoliće im povratak u domovinu.

123
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
I još važnije,

124
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
dozvoliće im da preuzmu

125
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
bogove, statue,

126
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
hramske posude

127
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
koje su im bile oduzete.

128
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
Svi narodi koje su vavilonci tlačili

129
00:05:09,000 --> 00:05:11,000
i preseljavali, se vraćaju kući,

130
00:05:11,000 --> 00:05:14,000
i nose sa sobom svoje bogove.

131
00:05:14,000 --> 00:05:17,000
Moći će da obnove svoje oltare

132
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
da se mole svojim bogovima

133
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
na svoj način, u svojim hramovima.

134
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
Ovo je onaj dekret,

135
00:05:24,000 --> 00:05:27,000
ovo je taj dokaz

136
00:05:27,000 --> 00:05:29,000
za to da su Jevreji,

137
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
nakon vavilonskog ropstva,

138
00:05:31,000 --> 00:05:34,000
godina provedenih pored vavilonskih reka

139
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
lijući suze za Jerusalimom,

140
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
ti Jevreji su pušteni da se vrate kući.

141
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Dozvoljeno im je da se vrate u Jerusalim

142
00:05:42,000 --> 00:05:44,000
i obnove hram.

143
00:05:44,000 --> 00:05:46,000
To je ključni dokument

144
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
jevrejske istorije.

145
00:05:48,000 --> 00:05:52,000
I Knjige dnevnika i Jezdra u Starom zavetu

146
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
su nas izvestile o njemu.

147
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
Ovo je jevrejska verzija

148
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
iste priče.

149
00:05:58,000 --> 00:06:00,000
˝Ovako veli Kir, car persijski:

150
00:06:00,000 --> 00:06:03,000
Sva carstva zemaljska dao mi je Gospod Bog nebeski,

151
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
On mi je zapovedio

152
00:06:05,000 --> 00:06:07,000
da Mu sazidam dom u Jerusalimu u Judeji.

153
00:06:07,000 --> 00:06:09,000
Ko je između vas od svega naroda Njegovog?

154
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
Bog nebeski neka bude s njim,

155
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
pa nek ide (gore) u Jerusalim u Judeji.˝

156
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
˝...nek ide gore...˝ -- aaleh

157
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Još uvek središnja tema

158
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
predstave o povratku,

159
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
centralni deo

160
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
života Judaizma.

161
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
Kao što znate, povratak iz izgnanstva,

162
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
drugi hram,

163
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
preoblikuje veru.

164
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Tu promenu,

165
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
taj važan istorijski trenutak,

166
00:06:35,000 --> 00:06:39,000
je učinio Kir, persijski car,

167
00:06:39,000 --> 00:06:42,000
što nas izveštavaju svete knjige na hebrejskom

168
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
i ispis na vavilonskom u glini.

169
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
Dva značajna teksta,

170
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
a šta sa politikom?

171
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
Šta se događalo je da je

172
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
to bio korenit pomak u istoriji Bliskog istoka.

173
00:06:54,000 --> 00:06:57,000
Imperije na teritoriji Irana,

174
00:06:57,000 --> 00:06:59,000
Medija i Persija, ujedinjene pod Kirom,

175
00:06:59,000 --> 00:07:03,000
postaju prva velika svetska imperija.

176
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
Kir započinje, 530-ih pre Hrista

177
00:07:06,000 --> 00:07:10,000
da bi za vladavine njegovog sina Darija,

178
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
ceo istočni Mediteran

179
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
bio pod persijskom vlašću.

180
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
Imperija je, de fakto,

181
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
Bliski istok kakvim ga danas znamo,

182
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
i ona mu daje današnji oblik.

183
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
To je bila najveća imperija

184
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
koju je svet do tada video, i važnije,

185
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
to je prva

186
00:07:28,000 --> 00:07:30,000
multikulturalna i multiverska država

187
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
velikih razmera.

188
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
I moralo se upravljati na novi način.

189
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
Moralo se upravljati na više jezika.

190
00:07:36,000 --> 00:07:39,000
To što je ovaj dekret na vavilonskom nam dosta govori.

191
00:07:39,000 --> 00:07:41,000
Morale su se priznati drugačije navike,

192
00:07:41,000 --> 00:07:44,000
drugačiji narodi, religije, drugačija verovanja.

193
00:07:44,000 --> 00:07:47,000
Sve njih Kir poštuje.

194
00:07:47,000 --> 00:07:49,000
Kir postavlja model

195
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
kako upravljati

196
00:07:51,000 --> 00:07:56,000
velikim multinacionalnim, verskim i kulturalnim društvom.

197
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
Rezutat toga beše imperija

198
00:07:58,000 --> 00:08:01,000
koja je obuhvatala regije koje vidite na ekranu,

199
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
koja se održala 200 stabilnih godina

200
00:08:04,000 --> 00:08:07,000
dok ju nije razbio Aleksandar Makedonski.

201
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
Ostavila je san o Bliskom istoku,

202
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
kao celini gde ljudi

203
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
različitih vera mogu živeti zajedno.

204
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
Grčka invazija je to okončala.

205
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Naravno, Aleksandar nije mogao da održi vlast

206
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
i imperija se raspala.

207
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
Ali ono što je Kir predstavljao

208
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
ostaje jako bitno.

209
00:08:24,000 --> 00:08:27,000
Grčki istoričar Ksenofont

210
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
je napisao knjigu ˝Kirovo vaspitanje˝

211
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
gde prikazuje Kira kao velikog vladara.

212
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
I kasnije kroz istoriju evropske kulture,

213
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
Kir ostaje primer.

214
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
Ovo je slika iz 16-og veka

215
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
samo da vam pokažem

216
00:08:41,000 --> 00:08:44,000
koliko je bio poštovan.

217
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Ksenofontova knjiga

218
00:08:46,000 --> 00:08:49,000
o tome kako upravljati raznolim društvom

219
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
bila je odličan udžbenik

220
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
osnivačima nacije

221
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
u američkoj revoluciji.

222
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
Džeferson je bio veliki poštovalac,

223
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
Kirovi ideali

224
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
utiču na ideale 18-og veka

225
00:09:01,000 --> 00:09:03,000
o uspostavljanju

226
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
verske tolerancije u novoj državi.

227
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Za to vreme, u Vavilonu,

228
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
stvari ne idu baš dobro.

229
00:09:12,000 --> 00:09:15,000
Nakon Aleksandra, i sledećih imperija,

230
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
Vavilon slabi, urušava se,

231
00:09:18,000 --> 00:09:22,000
i svi tragovi velikog vavilonskog carstva se gube,

232
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
do 1879.

233
00:09:24,000 --> 00:09:27,000
kada valjak otkriva

234
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
ekspedicija Britanskog muzeja kopajući u Vavilonu.

235
00:09:30,000 --> 00:09:33,000
Tad počinje svoju sledeću priču.

236
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
Upada u sred rasprave

237
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
iz sredine 19-og veka:

238
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
Da li je Biblija pouzdana? Može li joj se verovati?

239
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
Bilo nam je poznato samo

240
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
ono o povratku iz ropstva,

241
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
što piše u Starom zavetu.

242
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
Nije bilo drugih dokaza.

243
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Odjednom, ovo.

244
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
Nastaje veliko uzbuđenje

245
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
među ljudima

246
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
kojima je vera uzdrmana

247
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
teorijom evolucije, geologijom;

248
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
pojavljuje se dokaz

249
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
da je Biblija istorijski tačna.

250
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
Značajan trenutak 19-og veka.

251
00:10:05,000 --> 00:10:10,000
Ali, sad postaje komplikovano,

252
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
činjenice su tačne,

253
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
ura! za arheologiju,

254
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
tumačenje se ispostavlja složenije.

255
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
Jer se priča sa valjka i priča iz Biblje

256
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
razlikuju u jednoj bitnoj stvari.

257
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
Vavilonski cilindar

258
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
ispisan rukom sveštenika

259
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
velikog boga Vavilona, Marduka.

260
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
I, ništa čudno,

261
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
kažu nam da je sve Mardukovo delo.

262
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
˝Marduk, pozva Kira po imenu˝

263
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
Marduk uzima Kira pod ruku,

264
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
poziva ga da bude pastir svom narodu

265
00:10:41,000 --> 00:10:44,000
i daje mu vlast nad Vavilonom.

266
00:10:44,000 --> 00:10:46,000
Marduk govori Kiru

267
00:10:46,000 --> 00:10:48,000
da će činiti velika, plemenita dela

268
00:10:48,000 --> 00:10:50,000
oslobađajući narode.

269
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
I zbog toga svi moramo biti

270
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
zahvalni i obožavati Marduka.

271
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
Jevrejski pisci

272
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
Starog zaveta,

273
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
opet ništa čudno,

274
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
gledaju na stvari malo drugačije.

275
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
Za njih, naravno,

276
00:11:05,000 --> 00:11:07,000
to nikako ne biva Mardukovo delo.

277
00:11:07,000 --> 00:11:09,000
To može biti samo Jehova.

278
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
I tako u Isaiji,

279
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
imamo divne pasaže

280
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
gde se sve zasluge pripisuju,

281
00:11:15,000 --> 00:11:16,000
ne Marduku

282
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
već Gospodu bogu Izrailja,

283
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
bogu Izrailja koji

284
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
takođe proziva Kira,

285
00:11:23,000 --> 00:11:26,000
takođe hvata Kira pod ruku

286
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
i govori mu o vođstvu.

287
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Ovo je odličan primer

288
00:11:30,000 --> 00:11:34,000
kako dva sveštenstva prisvajaju isti događaj,

289
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
dva različita verska

290
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
preuzimanja političkih zasluga.

291
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
Bog je, znamo,

292
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
obično na strani jačeg.

293
00:11:42,000 --> 00:11:45,000
Pitanje je, koji je bog to bio?

294
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
Ta rasprava onespokojava

295
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
svakoga u 19-om veku

296
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
ko shvata da je Biblija

297
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
samo deo mnogo šireg sveta duhovnosti.

298
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
I prilično je jasno

299
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
da je valjak stariji od teksta Isaije,

300
00:11:59,000 --> 00:12:01,000
a opet, Jehova govori

301
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
rečima jako sličnim

302
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
onima koje je koristio Marduk.

303
00:12:05,000 --> 00:12:08,000
Postoji naznaka da je ovo poznato Isaiji,

304
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
jer kaže,

305
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
ovo bog govori, naravno:

306
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
˝...prozvah te imenom tvojim i prezimenom,

307
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
premda me ne znaš.˝

308
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
Mislim da priznaje

309
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
da Kir ne shvata

310
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
da mu naređuje Jehova.

311
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
Iznenadio bi se i da mu naređuje Marduk.

312
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
Jer, interesantno,

313
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
Kir je bio Iranac

314
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
sa potpuno drugačijim panteonom bogova

315
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
koji se nigde ne pominju.

316
00:12:35,000 --> 00:12:37,000
(Smeh)

317
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
To je 1879.

318
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
40 godina kasnije

319
00:12:41,000 --> 00:12:44,000
nalazimo se u 1917.

320
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
i naš cilindar izranja u drugačiji svet.

321
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
Real-politika

322
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
tadašnjeg sveta,

323
00:12:50,000 --> 00:12:53,000
godina Balfurove deklaracije,

324
00:12:53,000 --> 00:12:56,000
godina kada nova imperijalna sila na Bliskom istoku,

325
00:12:56,000 --> 00:12:58,000
Britanija, odlučuje da proglasi

326
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
domovinu za Jevreje,

327
00:13:00,000 --> 00:13:02,000
i dozvoli im

328
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
povratak.

329
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
Jevrejsko stanovništvo

330
00:13:06,000 --> 00:13:09,000
širom istočne Evrope je ushićeno.

331
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
Širom istočne Evrope,

332
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
Jevreji ističu slike Kira

333
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
i Džordža Petog

334
00:13:15,000 --> 00:13:17,000
jednog uz drugog;

335
00:13:17,000 --> 00:13:19,000
dva velika vladara

336
00:13:19,000 --> 00:13:22,000
koja su im dozvolila povratak u Jerusalim.

337
00:13:22,000 --> 00:13:25,000
Kirov valjak se vraća u žižu javnosti

338
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
i njegov tekst

339
00:13:27,000 --> 00:13:30,000
predstavlja dokaz da ono

340
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
što se sprema posle okončanja rata 1918.

341
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
predstavlja deo božijeg plana.

342
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
Znate šta se desilo.

343
00:13:38,000 --> 00:13:41,000
Postavlja se temelj Izraela,

344
00:13:41,000 --> 00:13:44,000
i 50 godina kasnije, kasnih 60-ih,

345
00:13:44,000 --> 00:13:47,000
jasno je da je britanska imperijalna moć gotova.

346
00:13:47,000 --> 00:13:50,000
I nova priča počinje.

347
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
Britanija i SAD odlučuju da se

348
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
region mora osigurati od komunizma,

349
00:13:55,000 --> 00:13:58,000
i supersila koju kreiraju za taj zadatak

350
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
postaje Iran, šah.

351
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
I tako šah izmišlja iransku istoriju,

352
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
odnosno, povratak istoriji,

353
00:14:05,000 --> 00:14:08,000
postavlja sebe u središte velike tradicije

354
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
kuje novac

355
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
prikazujući sebe

356
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
sa Kirovim valjkom.

357
00:14:14,000 --> 00:14:17,000
Kada pravi veliko slavlje u Persepolisu,

358
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
traži Kirov valjak

359
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
i Britanski muzej ga pozajmljuje, dospeva u Teheran,

360
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
i biva deo veličanja

361
00:14:24,000 --> 00:14:27,000
dinastije Pahlavi.

362
00:14:27,000 --> 00:14:30,000
Kirov valjak garantuje za šaha.

363
00:14:30,000 --> 00:14:33,000
10 godina kasnije, druga priča:

364
00:14:33,000 --> 00:14:35,000
Iranska revolucija, 1979.

365
00:14:35,000 --> 00:14:37,000
Islamska revolucija, nema više Kira;

366
00:14:37,000 --> 00:14:39,000
ne interesuje nas više ta istorija,

367
00:14:39,000 --> 00:14:42,000
interesuje nas islamski Iran;

368
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
dok Irak,

369
00:14:44,000 --> 00:14:47,000
nova supersila koju smo postavili u region,

370
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
napada.

371
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
A onda novi Iransko-irački rat.

372
00:14:51,000 --> 00:14:53,000
Irancima postaje presudno

373
00:14:53,000 --> 00:14:56,000
da obnove sećanje na svoju veliku prošlost,

374
00:14:56,000 --> 00:14:58,000
svoju prošlost

375
00:14:58,000 --> 00:15:01,000
kada su se borili sa Irakom i pobedili.

376
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
Postaje presudno da se pronađe simbol

377
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
koji će okupiti sve Irance;

378
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
Muslimane i one koji to nisu,

379
00:15:08,000 --> 00:15:11,000
Hrišćane, Zoroastrijance, iranske Jevreje,

380
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
vernike i nevernike.

381
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
Očigledan simbol je Kir.

382
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
I tako, kad Britanski muzej

383
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
i teheranski Nacionalni muzej sarađuju,

384
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
Iranci traže

385
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
samo jednu stvar na zajam.

386
00:15:25,000 --> 00:15:27,000
To je jedini predmet koji žele.

387
00:15:27,000 --> 00:15:29,000
Traže na zajam Kirov valjak.

388
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
Prošle godine,

389
00:15:31,000 --> 00:15:35,000
Kirov valjak odlazi u Teheran

390
00:15:35,000 --> 00:15:38,000
po drugi put.

391
00:15:38,000 --> 00:15:41,000
Vidimo kako ga postavlja na mesto

392
00:15:41,000 --> 00:15:44,000
direktor Nacionalnog muzeja,

393
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
jedna od mnogih Iranki na važnim položajima,

394
00:15:47,000 --> 00:15:49,000
gospođa Ardakani.

395
00:15:49,000 --> 00:15:51,000
Bio je to ogroman događaj.

396
00:15:51,000 --> 00:15:54,000
Ovo je druga strana iste slike.

397
00:15:54,000 --> 00:15:57,000
U Teheranu ga je videlo

398
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
nešto manje od 2 miliona ljudi

399
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
u razmaku od nekoliko meseci.

400
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
Ovo nadmašuje

401
00:16:03,000 --> 00:16:05,000
bilo koju hit izložbu na zapadu.

402
00:16:05,000 --> 00:16:08,000
Predmet je velike rasprave

403
00:16:08,000 --> 00:16:11,000
o značaju valjka i samog Kira,

404
00:16:11,000 --> 00:16:14,000
o Kiru kakvog nam opisuje valjak,

405
00:16:14,000 --> 00:16:17,000
Kiru kao braniocu domovine,

406
00:16:17,000 --> 00:16:19,000
predstavniku iranskog identiteta

407
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
i iranskih naroda,

408
00:16:21,000 --> 00:16:23,000
tolerantnom prema svim verovanjima.

409
00:16:23,000 --> 00:16:25,000
U današnjem Iranu,

410
00:16:25,000 --> 00:16:28,000
Zoroastrijanci i Hrišćani imaju garantovana mesta

411
00:16:28,000 --> 00:16:31,000
u iranskom parlamentu, na šta su veoma ponosni.

412
00:16:31,000 --> 00:16:34,000
Da bi videli ovaj predmet,

413
00:16:34,000 --> 00:16:36,000
hiljade iranskih Jevreja

414
00:16:36,000 --> 00:16:38,000
došlo je u Teheran.

415
00:16:38,000 --> 00:16:40,000
Postao je veliki simbol,

416
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
predmet debate

417
00:16:42,000 --> 00:16:45,000
o tome šta je Iran danas.

418
00:16:45,000 --> 00:16:48,000
Da li je Iran još uvek branilac potlačenih?

419
00:16:48,000 --> 00:16:50,000
Hoće li Iran osloboditi narode

420
00:16:50,000 --> 00:16:53,000
koje su tirani porobili i opljačkali?

421
00:16:53,000 --> 00:16:56,000
Ovo je opojna nacionalistička retorika,

422
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
i prikazana je

423
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
u velikoj predstavi

424
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
u čast povratka valjka.

425
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
Vidite ovaj preveliki Kirov valjak na sceni

426
00:17:05,000 --> 00:17:08,000
sa značajnim ličnostima iz iranske istorije

427
00:17:08,000 --> 00:17:10,000
okupljenim da zauzmu svoja mesta

428
00:17:10,000 --> 00:17:13,000
u iranskoj tradiciji.

429
00:17:13,000 --> 00:17:15,000
Taj narativ gura

430
00:17:15,000 --> 00:17:18,000
sam predsednik.

431
00:17:18,000 --> 00:17:20,000
Za mene,

432
00:17:20,000 --> 00:17:22,000
da odnesem ovaj predmet u Iran,

433
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
prilika da to učinim

434
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
znači da sam postao deo

435
00:17:26,000 --> 00:17:28,000
izvanredne rasprave

436
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
vođene na najvišim nivoima

437
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
o biću Irana,

438
00:17:32,000 --> 00:17:35,000
o različitostima Irana,

439
00:17:35,000 --> 00:17:37,000
i kako različite iranske istorije

440
00:17:37,000 --> 00:17:40,000
mogu oblikovati svet danas.

441
00:17:40,000 --> 00:17:43,000
Debata još traje,

442
00:17:43,000 --> 00:17:45,000
i nastaviće da bruji,

443
00:17:45,000 --> 00:17:47,000
jer ovaj predmet

444
00:17:47,000 --> 00:17:49,000
predstavlja jednu od velikih

445
00:17:49,000 --> 00:17:51,000
objava čovekovih stremljenja.

446
00:17:51,000 --> 00:17:55,000
Rame uz rame stoji sa američkim ustavom.

447
00:17:55,000 --> 00:17:58,000
Zaista govori daleko više o pravim slobodama

448
00:17:58,000 --> 00:18:00,000
od Magna Karte.

449
00:18:00,000 --> 00:18:03,000
To je dokument koji može značiti toliko mnogo stvari

450
00:18:03,000 --> 00:18:06,000
za Iran i region.

451
00:18:06,000 --> 00:18:08,000
Replika se nalazi

452
00:18:08,000 --> 00:18:10,000
u Ujedinjenim nacijama.

453
00:18:10,000 --> 00:18:13,000
Biće prisutan ove jeseni u Njujorku

454
00:18:13,000 --> 00:18:15,000
kad započnu rasprave

455
00:18:15,000 --> 00:18:18,000
o budućnosti Bliskog istoka.

456
00:18:18,000 --> 00:18:20,000
Želeo bih da završim upitavši vas

457
00:18:20,000 --> 00:18:22,000
koja je sledeća priča

458
00:18:22,000 --> 00:18:24,000
u kojoj će se pojaviti ovaj valjak.

459
00:18:24,000 --> 00:18:26,000
Pojaviće se, sigurno,

460
00:18:26,000 --> 00:18:28,000
u još mnogo bliskoistočnih priča.

461
00:18:28,000 --> 00:18:30,000
I koju priču o Bliskom istoku

462
00:18:30,000 --> 00:18:32,000
koju priču o svetu

463
00:18:32,000 --> 00:18:34,000
biste želeli

464
00:18:34,000 --> 00:18:36,000
da odrazi ono što je rečeno,

465
00:18:36,000 --> 00:18:38,000
što je zapisano na valjku?

466
00:18:38,000 --> 00:18:40,000
Pravo naroda

467
00:18:40,000 --> 00:18:42,000
na suživot u istoj zemlji,

468
00:18:42,000 --> 00:18:44,000
različito verujući, slobodno.

469
00:18:44,000 --> 00:18:46,000
Bliski istok, svet,

470
00:18:46,000 --> 00:18:48,000
u kome vera nije predmet podele

471
00:18:48,000 --> 00:18:51,000
ili rasprave.

472
00:18:51,000 --> 00:18:54,000
Na Bliskom istoku su trenutno,

473
00:18:54,000 --> 00:18:57,000
rasprave zaglušujuće.

474
00:18:57,000 --> 00:18:59,000
Ali moguće je

475
00:18:59,000 --> 00:19:03,000
da je najmoćniji i najmudriji glas od svih

476
00:19:03,000 --> 00:19:05,000
ipak glas

477
00:19:05,000 --> 00:19:07,000
ove neme stvari.

478
00:19:07,000 --> 00:19:09,000
Kirovog valjka.

479
00:19:09,000 --> 00:19:11,000
Hvala vam.

480
00:19:11,000 --> 00:19:15,000
(Aplauz)