0:00:00.000,0:00:02.000
ჩვენს შექმნილ ნივთებს

0:00:02.000,0:00:05.000
ერთი მთავარი თვისება აქვთ...

0:00:05.000,0:00:07.000
ისინი ჩვენზე ხანგრძლივად ცხოვრობენ.

0:00:07.000,0:00:09.000
ჩვენ ვკვდებით, ისინი კი რჩებიან;

0:00:09.000,0:00:12.000
ჩვენ ერთი სიცოცხლე გვაქვს, მათ კი უამრავი

0:00:12.000,0:00:15.000
და თითოეულ სიცოცხლეში[br]შეიძლება სხვადასხვა მნიშვნელობა ჰქონდეთ.

0:00:15.000,0:00:18.000
რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ ყველას[br]ერთი ბიოგრაფია გვაქვს,

0:00:18.000,0:00:20.000
მათ კი - ბევრი.

0:00:20.000,0:00:22.400
ამ დილით, მინდა ერთი კონკრეტული საგნის,

0:00:22.400,0:00:25.000
ერთი განსაკუთრებული ნივთის,[br]

0:00:25.000,0:00:28.000
ერთ ისტორიაზე, ბიოგრაფიაზე...

0:00:28.000,0:00:30.000
უფრო სწორად ბიოგრაფიებზე ვისაუბრო.

0:00:30.000,0:00:32.000
გეთანხმებით,

0:00:32.000,0:00:34.350
რომ მაინცდამაინც განსაკუთრებულად[br]არ გამოიყურება.

0:00:34.350,0:00:37.000
იგი დაახლოებით რაგბის ბურთის ზომისაა.

0:00:37.000,0:00:39.000
თიხისგანაა დამზადებული

0:00:39.000,0:00:41.000
და გარეგნულად

0:00:41.000,0:00:44.000
ცილინდრის ფორმა აქვს,

0:00:44.000,0:00:46.000
დაფარულია მჭიდრო წარწერებით

0:00:46.000,0:00:49.000
და შემდეგ გამომშრალია მზეზე.

0:00:49.000,0:00:51.000
როგორც თქვენ ხედავთ,

0:00:51.000,0:00:53.000
მცირე ნაწილი მომტვრეულია,

0:00:53.000,0:00:55.000
რაც დიდად გასაკვირი არცაა,

0:00:55.000,0:00:58.000
რადგან იგი 2500 წლის წინ დაამზადეს

0:00:58.000,0:01:00.000
და 1879 წელს

0:01:00.000,0:01:02.000
არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოაჩინეს.

0:01:02.000,0:01:04.000
მაგრამ დღეს,

0:01:04.000,0:01:06.000
ჩემი აზრით, ეს ნივთი

0:01:06.000,0:01:08.000
ახლო აღმოსავლეთის პოლიტიკაში

0:01:08.000,0:01:10.000
მთავარ როლს თამაშობს.

0:01:10.000,0:01:12.000
ეს არის ნივთი

0:01:12.000,0:01:14.000
მომაჯადოვებელი ისტორიებით,

0:01:14.000,0:01:18.000
და ეს ისტორიები დღემდე გრძელდება.

0:01:18.000,0:01:20.000
ეს ისტორია

0:01:20.000,0:01:24.000
ირან-ერაყის ომის დროს დაიწყო

0:01:24.000,0:01:26.000
როცა განვითარებულმა მოვლენებმა

0:01:26.000,0:01:28.000
საბოლოოდ

0:01:28.000,0:01:30.000
უცხო ძალების მიერ

0:01:30.000,0:01:32.000
ერაყში შეჭრა,

0:01:32.000,0:01:34.000
დესპოტი მმართველის ჩამოგდება

0:01:34.000,0:01:37.000
და რეჟიმის მყისიერი ცვლა გამოიწვია.

0:01:37.000,0:01:38.370
და მე სწორედ

0:01:38.370,0:01:41.000
ამ მოვლენათა თანმიმდევრობის[br]ერთი ეპიზოდით მინდა დავიწყო,

0:01:41.000,0:01:44.000
რომელიც ბევრმა თქვენგანმა კარგად იცის.

0:01:44.000,0:01:46.000
ესაა ბალთაზარის ნადიმი,

0:01:46.000,0:01:48.000
რადგანაც ჩვენ ირან-ერაყის

0:01:48.000,0:01:51.000
ძვ.წ. 530 წელს მომხდარ ომზე ვსაუბრობთ.

0:01:51.000,0:01:53.000
პარალელები

0:01:53.000,0:01:55.310
ძვ.წ. 539 და ახ.წ. 2003 წელს

0:01:55.310,0:01:58.000
მომხდარ მოვლენებს შორის

0:01:58.000,0:02:00.000
გასაოცარია.

0:02:00.000,0:02:02.000
ეკრანზე ხედავთ რემბრანტის ნახატს,

0:02:02.000,0:02:04.400
რომელიც ამჟამად ლონდონის[br]ეროვნულ გალერეაშია.

0:02:04.400,0:02:06.830
მასზე დანიელ წინასწარმეტყველის[br]ტექსტის ილუსტრაციაა

0:02:06.830,0:02:09.000
ებრაული ბიბლიიდან.

0:02:09.000,0:02:11.000
ეს ისტორია მეტ-ნაკლებად ალბათ ყველამ იცით.

0:02:11.000,0:02:14.000
ბალთაზარი, ნაბუქოდონოსორის ვაჟია.

0:02:14.000,0:02:17.000
ნაბუქოდონოროსმა ისრაელი დაიპყრო,[br]იერუსალიმი გაძარცვა,

0:02:17.000,0:02:19.000
ხალხი შეიპყრო

0:02:19.000,0:02:21.000
და ებრაელები ბაბილონში დააბუნა.

0:02:21.000,0:02:24.000
მან არა მხოლოდ ებრაელები წაიყვანა,[br]არამედ ტაძრის ჭურჭელიც წაიღო.

0:02:24.000,0:02:27.000
მან გაძარცვა და შებღალა ტაძარი

0:02:27.000,0:02:30.000
და იერუსალიმის ტაძრის ოქროს[br]დიდებული ჭურჭელი

0:02:30.000,0:02:33.000
ბაბილონში წაიღო.

0:02:33.000,0:02:35.000
ერთხელაც, მისმა ვაჟმა, ბალთაზარმა

0:02:35.000,0:02:37.000
ნადიმის გამართვა გადაწყვიტა.

0:02:37.000,0:02:39.000
ნადიმი რომ უფრო დიდებული გამოსულიყო,

0:02:39.000,0:02:42.000
მან დანარჩენ გასართობს [br]ცოტა მკრეხელობაც დაამტა

0:02:42.000,0:02:45.000
და ტაძრის ჭურჭელი გამოიტანა.

0:02:45.000,0:02:48.000
ამ დროს იგი უკვე ომობდა ირანელებთან,

0:02:48.000,0:02:50.000
სპარსეთის მეფესთან.

0:02:50.000,0:02:53.000
და იმ ღამით, როგორც დანიელი გვიყვება,

0:02:53.000,0:02:55.000
შუა ნადიმის დროს

0:02:55.000,0:02:58.000
ხელი გამოჩნდა და კედელზე დაწერა,

0:02:58.000,0:03:01.000
"სასწორზე აიწონე და მსუბუქი აღმოჩნდი,

0:03:01.000,0:03:03.000
გაიყო შენი სამეფო

0:03:03.000,0:03:05.260
და მიდიელებსა და სპარსელებს მიეცა იგი"

0:03:05.260,0:03:07.000
და იმავე ღამეს,

0:03:07.000,0:03:11.000
სპარსეთის მეფე კიროსი, ბაბილონში შეიჭრა

0:03:11.000,0:03:15.810
და ბალთაზარის მმართველობა დასრულდა.

0:03:15.810,0:03:18.000
რა თქმა უნდა

0:03:18.000,0:03:19.790
ეს უდიდესი მოვლენაა

0:03:19.790,0:03:21.310
ებრაელი ხალხის ისტორიაში.

0:03:21.310,0:03:24.000
ეს დიდებული ისტორიაა.[br]ისტორია, რომელიც ყველამ ვიცით.

0:03:24.000,0:03:26.590
გამოთქმა:"წარწერა კედელზე"[br](The writing on the wall)

0:03:26.590,0:03:29.330
როგორც ცუდის მომასწავებელი,[br]ყოველდღიური ენი ნაწილი გახდა

0:03:29.330,0:03:31.000
რაც შემდეგ მოხდა

0:03:31.000,0:03:33.000
აღსანიშნავია

0:03:33.000,0:03:35.000
და ჩვენი ცილინდრიც

0:03:35.000,0:03:37.000
სწორედ ამ დროს შემოდის ისტორიაში.

0:03:37.000,0:03:39.000
სპარსეთის მეფე კიროსი

0:03:39.000,0:03:41.000
ბაბილონში უომრად შევიდა

0:03:41.000,0:03:43.000
და ბაბილონის დიდებული იმპერია,

0:03:43.000,0:03:45.000
რომელიც ცენტრალური სამხრეთ ირანიდან

0:03:45.000,0:03:47.000
ხმელთაშუა ზღვამდე იყო გადაჭიმული

0:03:47.000,0:03:49.000
ხელში ჩაიგდო.

0:03:49.000,0:03:53.000
ამ დროს კიროსმა გამოსცა ბრძანება.

0:03:53.000,0:03:56.000
და სწორედ ესაა ცილინდრი,

0:03:56.000,0:03:59.000
ბრძანება, ღვთის კურთხევით შერჩეული[br]მმართველისა,

0:03:59.000,0:04:03.000
რომელმაც ჩამოაგდო ერაყელი დესპოტი

0:04:03.000,0:04:05.000
და ხალხისთვის[br]თავისუფლების დაბრუნება სურდა.

0:04:05.000,0:04:07.000
ჟღერადი ბაბილონურით...

0:04:07.000,0:04:09.000
იქ ბაბილონურ ენაზე ეწერა...

0:04:09.000,0:04:12.000
ის ამბობს: "მე ვარ კიროსი, სამყაროს მეფე,

0:04:12.000,0:04:14.000
დიდებული და ძლევამოსილი მეფე,

0:04:14.000,0:04:18.000
მეფე ბაბილონისა და მეფე [br]მსოფლიოს ოთხივე მხარისა".

0:04:18.000,0:04:21.000
როგორც ხედავთ, გაზვიადებას არ ერიდებიან.

0:04:21.000,0:04:23.000
ეს ალბათ,

0:04:23.000,0:04:25.000
გამარჯვებული ჯარის

0:04:25.000,0:04:27.000
პირველი პრეს-რელიზია

0:04:27.000,0:04:29.000
რაც კი არსებობს

0:04:29.000,0:04:31.000
და როგორც ვნახავთ,

0:04:31.000,0:04:34.000
ძალიან გამოცდილი[br]პიარ კონსულტანტების მიერაა დაწერილი.

0:04:34.000,0:04:37.000
ამიტომ, გაზვიადება დიდად გასაკვირი არცაა.

0:04:37.000,0:04:39.000
მაშ, დიდებული მეფე, ძლევამოსილი მეფე,

0:04:39.000,0:04:42.000
მსოფლიოს ოთხივე მხარის მეფე რის[br]გაკეთებას აპირებს?

0:04:42.000,0:04:45.000
ის შემდეგ ამბობს,[br]რომ ბაბილონის დაპყრობისთანავე,

0:04:45.000,0:04:48.000
ყველა ხალხებს ვინც ბაბილონელებმა...

0:04:48.000,0:04:50.480
ნაბუქოდონოროსმა და ბალთაზარმა

0:04:50.480,0:04:52.000
დაიპრეს და დაიმონეს

0:04:52.000,0:04:54.000
გაათავისფლებს.

0:04:54.000,0:04:56.480
ის მათ თავიანთ ქვეყნებში[br]დაბრუნების უფლებას მისცემს.

0:04:56.480,0:04:58.000
და ყველაზე მთავარი,

0:04:58.000,0:05:00.000
იგი მისცემს მათ უფლებას,[br]რომ აღადგინონ

0:05:00.000,0:05:02.000
ღმერთები, ქანდაკებები,

0:05:02.000,0:05:04.000
ტაძრის ჭურჭელი,

0:05:04.000,0:05:06.000
რომლებიც ჩამოართვეს.

0:05:06.000,0:05:09.500
და ხალხებს, ვინც კი ბაბილონელებმა [br]შეავიწროვეს და გადაასახლეს

0:05:09.500,0:05:11.590
სახლში დააბრუნებს

0:05:11.590,0:05:14.340
და თავიანთ ღმერთებსაც თან წაიღებენ.

0:05:14.340,0:05:17.370
ისინი ისევ შეძლებენ საკუთარი [br]საკურთხევლების აღდგენას

0:05:17.370,0:05:19.370
და თავიანთი ღმერთების თაყვანისცემას,

0:05:19.370,0:05:22.000
საკუთარი წესებითა და საკუთარ ტერიტორიაზე.

0:05:22.000,0:05:24.000
ეს არის ბრძანებულება,

0:05:24.000,0:05:27.000
ეს ნივთი არის იმის მტკიცებულება,

0:05:27.000,0:05:29.000
რომ ბაბილონში გაძევების შემდეგ,

0:05:29.000,0:05:31.000
ებრაელებს,

0:05:31.000,0:05:34.000
რომლებმაც წლები გაატარეს ბაბილონის[br]მდინარეებთან

0:05:34.000,0:05:37.000
და იერუსალიმის გახსენებისას[br]ცრემლებად იღვრებოდნენ,

0:05:37.000,0:05:40.000
სახლში დაბუნების უფლება მიეცათ.

0:05:40.000,0:05:42.000
მათ იერუსალიმში დაბრუნებისა

0:05:42.000,0:05:44.000
და ტაძრის თავიდან აშენების უფლება მიეცათ.

0:05:44.000,0:05:46.000
ამ დოკუმენტს ებრაელების ისტორიაში

0:05:46.000,0:05:48.000
ცენტრალური ადგილი უჭირავს.

0:05:48.000,0:05:52.000
"ნეშტთა" და "ეზრას" წიგნები[br]ებრაული ბიბლიიდან

0:05:52.000,0:05:54.000
მკაფიოდ მოგვითხრობს ამაზე.

0:05:54.000,0:05:56.000
ეს არის იგივე ისტორიის

0:05:56.000,0:05:57.333
ებრაული ვერსია.

0:05:58.536,0:06:00.860
"ასე ამბობს კიროსი, სპარსეთის მეფე:

0:06:00.860,0:06:03.820
'ქვეყნის ყველა სამეფო მე მიბოძა უფალმა,[br]ცათა ღმერთმა,

0:06:03.820,0:06:05.000
და დამავალა

0:06:05.000,0:06:07.000
მისთვის სახლის აგება იერუსალიმში

0:06:07.000,0:06:09.000
ვინც თქვენს შორის მისი ერიდან არის,

0:06:09.000,0:06:11.000
უფალი, მისი ღმერთი, იყოს მასთან,

0:06:11.000,0:06:14.000
და წავიდეს!?

0:06:14.000,0:06:16.000
'წავიდეს' — aaleh

0:06:16.000,0:06:19.000
მთავარი ელემენტი,

0:06:19.000,0:06:21.000
მაინც დაბრუნებაა.

0:06:21.000,0:06:23.000
იუდაიზმში ცხოვრების

0:06:23.000,0:06:25.000
ცენტრალური ნაწილია.

0:06:25.000,0:06:27.620
როგორც ყველამ ვიცით,[br]გადასახლებიდან დაბრუნებამ,

0:06:27.620,0:06:29.000
მეორე ტაძარმა,

0:06:29.000,0:06:31.000
იუდაიზმს ახალი ფორმა შესძინა.

0:06:31.000,0:06:33.000
და ეს ცვლილება,

0:06:33.000,0:06:35.000
ეს დიდებული ისტორიული მომენტი,

0:06:35.000,0:06:39.000
რომელიც სპარსეთის მეფის[br]კიროსის მეოხებით მოხდა,

0:06:39.000,0:06:42.000
ბიბლიაში ივრითითაა მოთხრობილი

0:06:42.000,0:06:45.000
და თიხაზე კი - ბაბილონურად.

0:06:45.000,0:06:47.000
ორი დიდებული ტექსტი,

0:06:47.000,0:06:49.000
მაგრამ რა ხდება პოლიტიკაში?

0:06:49.000,0:06:51.000
რაც ამ მხრივ ხდებოდა,

0:06:51.000,0:06:54.000
ეს იყო ფუნდამენტური ძვრა[br]ახლო აღმოსავლეთის ისტორიაში.

0:06:54.000,0:06:57.000
ირანის იმპერია, მიდია და სპარსეთი

0:06:57.000,0:06:59.000
კიროსის გავლენის ქვეშ გაერთიანდა

0:06:59.000,0:07:03.000
და მსოფლიოს პირველი დიდებული[br]იმპერია გახდა.

0:07:03.000,0:07:06.000
ეს პროცესი კიროსმა[br]ძვ.წ. 530-იან წლებში დაიწყო

0:07:06.000,0:07:10.000
და მისი ვაჟის დარიუსის დროს კი,

0:07:10.000,0:07:13.000
მთელი აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ტერიტორია

0:07:13.000,0:07:15.000
სპარსეთის კონტოლის ქვეშ მოექცა.

0:07:15.000,0:07:17.000
რეალურად, ეს იმპერია

0:07:17.000,0:07:19.000
არის ახლანდელი ახლო აღმოსავლეთი

0:07:19.000,0:07:22.000
და სწორედ მან მისცა ახლო აღმოსავლეთს[br]ის ფორმა რაც დღეს აქვს.

0:07:22.000,0:07:25.160
ეს იყო, იმ დროისთვის მსოფლიოს ისტორიაში[br]ყველაზე დიდი იმპერია.

0:07:25.160,0:07:26.590
კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ისაა,

0:07:26.590,0:07:28.000
რომ ეს იყო პირველი

0:07:28.000,0:07:30.000
მულტიკულტურული, მულტირელიგიური

0:07:30.000,0:07:32.000
დიდი მასშტაბის სახელმწიფო.

0:07:32.000,0:07:34.000
ის სრულიად ახლებურად უნდა ემართათ

0:07:34.000,0:07:35.700
და სხვადასხვა ენაზე უნდა ემართათ.

0:07:35.700,0:07:39.150
ის ფაქტი, რომ ეს ბრძანებულება[br]ბაბილონურ ენაზეა, სწორედ ამაზე მეტველებს.

0:07:39.150,0:07:41.800
მას უნდა ეღიარებინა მათი[br]განსხვავებული წეს-ჩვეულებები.

0:07:41.800,0:07:44.890
განსხვავებული ხალხები, განსხვავებული[br]რელიგიები და სარწმუნოებები.

0:07:44.890,0:07:47.010
კიროსი ყველა ამ ფაქტორს სცემდა პატივს.

0:07:47.010,0:07:49.000
კიროსმა შექმნა მოდელი,

0:07:49.000,0:07:51.000
თუ როგორ უნდა მართო დიდი,

0:07:51.000,0:07:56.000
მულტინაციონალური, მულტირელიგიური[br]და მულტიკულტურული საზოგადოება.

0:07:56.000,0:07:58.000
და ამ ყველაფრის შედეგად შეიქმნა იმპერია,

0:07:58.000,0:08:01.000
რომელიც ეკრანზე ნაჩვენებ[br]ტერიტორიებს მოიცავდა

0:08:01.000,0:08:04.000
და რომელმაც 200 წელი[br]სტაბილურობაში იარსება,

0:08:04.000,0:08:06.900
სანამ ალქსანდრე მაკედონელმა არ დაარღვია.

0:08:06.900,0:08:09.190
რამაც ახლო აღმოსავლეთის[br]ერთობის ოცნება დაასამარა

0:08:09.190,0:08:11.790
ისეთი ერთობის, სადაც განსხვავებული[br]რწმენის ადამიანები

0:08:11.790,0:08:13.000
ერთად იცხოვრებდნენ.

0:08:13.000,0:08:15.420
ამ ყველაფერს ბერძნულმა შემოსევებმა[br]დაუსვეს წერტილი.

0:08:15.420,0:08:18.330
და ცხადია, ალექსანდრემ ვერ შეძლო[br]მმართველობის შენარჩუნება

0:08:18.330,0:08:20.000
და იგი დაქუცმაცდა.

0:08:20.000,0:08:22.000
თუმცა, ის რასაც კიროსი წარმოადგენდა

0:08:22.000,0:08:24.000
კვლავ მთავარ ფაქტორად რჩება.

0:08:24.000,0:08:27.000
ბერძენი ისტორიკოსი ქსენოფონტე

0:08:27.000,0:08:29.000
თავის წიგნში "კიროპედია"

0:08:29.000,0:08:31.210
კიროსს, როგორც დიდებულ[br]მმართველს ახასიათებს.

0:08:31.210,0:08:34.000
და მას შემდეგ ევეროპის ისტორიაში,

0:08:34.000,0:08:37.000
კიროსი ნიმუშად დარჩა.

0:08:37.000,0:08:39.000
ეს მე-16 საუკუნის სურათია,

0:08:39.000,0:08:41.000
რომელიც გვაჩვენებს,[br]თუ რამდენად დიდი იყო

0:08:41.000,0:08:44.000
მისდამი პატივისცემა.

0:08:44.000,0:08:46.000
ქსენეფონტეს წიგნი კიროსის შესახებ,

0:08:46.000,0:08:49.000
თუ როგორ უნდა მართო[br]მრავალნაირი საზოგადოება,

0:08:49.000,0:08:51.000
ერთ-ერთი დიდებული სახელმძღვანელოა,

0:08:51.000,0:08:53.680
რომელიც ამერიკული რევოლუციის[br]დამფუძვნებელი მამებისთვის

0:08:53.680,0:08:55.000
შთაგონების წყარო გახდა.

0:08:55.000,0:08:57.000
ჯეფერსონი, კიროსის იდეალების

0:08:57.000,0:08:59.000
დიდი ტაყვანისმცემელი იყო,

0:08:59.000,0:09:01.000
რაზეც მეტყველებს მე-18 საუკუნის იდეალები,

0:09:01.000,0:09:03.000
თუ როგორ იქმნება რელიგიური ტოლერანტობა

0:09:03.000,0:09:06.000
ახალ სახელმწიფოში.

0:09:08.000,0:09:10.000
ამ დროს კი, ბაბილონში,

0:09:10.000,0:09:12.000
საქმეები არც ისე კარგად მიდიოდა.

0:09:12.000,0:09:15.000
ალექსანდრეს შემდეგ, სხვა იმპერიები,

0:09:15.000,0:09:18.000
ბაბილონი დასუსტდა, ნანგრევებად იქცა

0:09:18.000,0:09:22.000
და დიდებული ბაბილონის იმპერიის კვალი

0:09:22.000,0:09:24.000
1879 წლამდე იკარგება,

0:09:24.000,0:09:26.970
სანამ ბრიტანეთის მუზეუმის მიერ

0:09:26.970,0:09:30.000
ბაბილონში ჩატერებული გათხრების[br]შედეგად ცილინდრს აღმოაჩენდნენ.

0:09:30.000,0:09:33.000
ახლა კი ის, ახალ ისტორიაში შედის.

0:09:33.000,0:09:35.000
ის შედის მე-19 საუკუნის შუაში არსებულ

0:09:35.000,0:09:37.000
დიდ კამათში, იმის შესახებ,

0:09:37.000,0:09:40.000
არის თუ არა სანდო ბიბლია?[br]უნდა ვენდოთ თუ არა ამ წყაროს?

0:09:40.000,0:09:42.000
მხოლოდ ებრაული ბიბლიიდან ვიცით,

0:09:42.000,0:09:44.000
რომ კიროსის ბრძანებულებით

0:09:44.000,0:09:46.000
ებრაელები დაბრუნდნენ.

0:09:46.000,0:09:48.000
სხვა მტკიცებულება არ გაგვაჩნია.

0:09:48.000,0:09:50.000
და უცებ, გამოჩნდა ეს ცილინდრი.

0:09:50.000,0:09:52.000
რამაც დიდი აღფრთოვანება გამოიწვია,

0:09:52.000,0:09:54.000
იმ ხალხში, ვისაც ბიბლიის სჯეროდა

0:09:54.000,0:09:56.000
და ევოლუციისა და გეოლოგიის გამო

0:09:56.000,0:09:58.000
რწმენა შეერყა.

0:09:58.000,0:10:00.000
ეს კი იყო მკიცებულება იმასა,

0:10:00.000,0:10:02.000
რომ ბიბლიაში ისტორული სიმართლე ეწერა.

0:10:02.000,0:10:05.000
ეს მე-19 საუკუნის მნიშვნელოვანი მომენტია.

0:10:05.000,0:10:10.000
თუმცა... და ცხადია აქ ვითარება რთულდება...

0:10:10.000,0:10:12.000
ფაქტები სწორი იყო

0:10:12.000,0:10:15.000
არქეოლოგიის წყალობით,

0:10:15.000,0:10:18.000
მაგრამ ინტერპრეტაცია ბევრად რთული იყო,

0:10:18.000,0:10:21.000
რადგან ცილინდრზე და[br]ებრაულ ბიბლიაში არსებული განმარტება,

0:10:21.000,0:10:23.000
ერთ მთავარ საკითხში განსხვავდებოდა.

0:10:23.000,0:10:25.000
ბაბილონური ცილინდრი,

0:10:25.000,0:10:27.000
ბაბილონის დიდი ღმერთის,

0:10:27.000,0:10:29.000
მარდუკის მღვდლების მიერ იქნა დაწერილი,

0:10:29.000,0:10:30.510
და გასაკვირი არცაა,

0:10:30.510,0:10:33.000
როცა ისინი წერენ,[br]რომ ეს ყველაფერი მარდუკმა მოახდინა.

0:10:33.000,0:10:36.000
"ვთვლით, რომ მარდუკმა[br]სახელით მიმართა კიროსს"

0:10:36.000,0:10:39.000
მარდუკი ხელს ჰკიდებს კიროსს

0:10:39.000,0:10:41.000
და მოუწოდებს მას მწყემსოს მისი ხალხი

0:10:41.000,0:10:44.000
და ბაბილონს აძლევს მართვაში.

0:10:44.000,0:10:46.000
მარდუკმა უთხრა კიროსს,

0:10:46.000,0:10:48.000
რომ ის გააკეთებდა დიდებულ[br]და კეთილ საქმეს,

0:10:48.000,0:10:50.000
როგორც ხალხის გათავისუფლებაა.

0:10:50.000,0:10:52.000
სწორედ ესაა, რის გამოც უნდა ვუმადლოდეთ

0:10:52.000,0:10:54.000
და თაყვანს ვცემდეთ მარდუკს.

0:10:54.000,0:10:56.000
ებრაელი მწერლები,

0:10:56.000,0:10:58.000
ძველ აღთქმაში,

0:10:58.000,0:11:01.000
ალბათ არ გაგიკვირდებათ,

0:11:01.000,0:11:03.000
ამ მომენტს სხვაგვარად უყურებენ.

0:11:03.000,0:11:05.000
მათთვის, ცხადია, ამ ყველაფრის გამკეთებელი

0:11:05.000,0:11:07.000
მარდუკი ვერ იქნებოდა.

0:11:07.000,0:11:09.000
ეს მხოლოდ იეჰოვა შეიძლება ყოფილიყო.

0:11:09.000,0:11:11.000
ასე რომ ესაიას წიგნში,

0:11:11.000,0:11:13.000
დიდებული ტექსტებია,

0:11:13.000,0:11:15.000
რომელშიც ეს ყველაფერი

0:11:15.000,0:11:16.000
არა მარდუკს,

0:11:16.000,0:11:19.000
არამედ ისრაელის მაღალ ღმერთს მიეწერება.

0:11:19.000,0:11:21.000
ისრაელის მაღალმა ღმერთმაც

0:11:21.000,0:11:23.000
სახელით იხმო კიროსი,

0:11:23.000,0:11:26.000
მანაც ჩაკიდა ხელი

0:11:26.000,0:11:28.360
და მანაც მოუწოდა[br]თავისი ხალხის მწყემსობისკენ.

0:11:28.360,0:11:30.330
ეს ერთი მოვლენის, ორი განსხვავებული

0:11:30.330,0:11:34.000
სამღვდელოების მიერ მითვისების,[br]შესანიშნავი მაგალითია.

0:11:34.000,0:11:36.000
პოლიტიკური ფაქტის ორი განსხვავებული

0:11:36.000,0:11:38.000
რელიგიის მიერ ხელში ჩაგდება.

0:11:38.000,0:11:40.000
ღმერთი, ვიცით,

0:11:40.000,0:11:42.000
რომ ჩვეულებრივ დიდი ბატალიონების მხარესაა,

0:11:42.000,0:11:45.000
მაგრამ ისმის კითხვა, რომელი ღმერთი იყო ეს?

0:11:45.000,0:11:47.000
და ამ დავამ ყველა ააღელვა

0:11:47.000,0:11:49.000
მე-19 საუკუნეში,

0:11:49.000,0:11:51.000
როცა მიახვედრა, რომ ებრაული ბიბლია

0:11:51.000,0:11:54.000
უფრო ფართე რელიგიური სამყაროს ნაწილია.

0:11:54.000,0:11:56.000
ასევე ცხადია,

0:11:56.000,0:11:59.000
რომ ცილინდრი ესაიას წიგნზე ძველია,

0:11:59.000,0:12:01.000
მიუხედავად ამისა, იეჰოვას სიტყვები

0:12:01.000,0:12:03.000
ძალიან ჰგავს

0:12:03.000,0:12:05.000
მარდუკის მიერ გამოყენებულ სიტყვებს.

0:12:05.000,0:12:08.000
და არსებობს მცირე შეგრძნება,[br]რომ ესაიამ ეს იცის,

0:12:08.000,0:12:10.000
რადგან ის ამბობს,

0:12:10.000,0:12:13.000
ამას ღმერთი ამბობს, რა თქმა უნდა:

0:12:13.000,0:12:15.520
"ჩემი რჩეულის, გულისათვის[br]გიწოდებ სახელს და გნათლავ

0:12:15.520,0:12:17.000
თუმცა არ მიცნობ".

0:12:17.000,0:12:19.000
ვფიქრობ აღიარებულია,

0:12:19.000,0:12:21.000
რომ კიროსმა არც კი იცოდა,

0:12:21.000,0:12:24.000
რომ იეჰოვას ბრძანებას ასრულებდა.

0:12:24.000,0:12:27.450
და ასევე გაუკვირდებოდა, რომ გაეგო[br]თურმე მარდუკის ბრძანებებს ასრულებდა,

0:12:27.450,0:12:29.000
რადგანაც საინტარესოა,

0:12:29.000,0:12:31.000
რომ კიროსი კარგი ირანელია,

0:12:31.000,0:12:33.000
რომელიც სრულიად სხვა[br]ღმერთებს ეთაყვანება,

0:12:33.000,0:12:35.000
რომლებიც არცერთ ამ ტექსტში არაა ნახსენები.

0:12:35.000,0:12:37.000
(სიცილი)

0:12:37.000,0:12:39.000
ეს 1879 წელია.

0:12:39.000,0:12:41.000
40 წლის შემდეგ

0:12:41.000,0:12:44.000
1917 წელია

0:12:44.000,0:12:46.000
და ცილინდრი ახალ სამყაროში შედის.

0:12:46.000,0:12:48.000
ამჯერად, თანამდროვე მსოფლიოს

0:12:48.000,0:12:50.000
რეალურ პოლიტიკაში.

0:12:50.000,0:12:52.910
ესაა "ბალფურის დეკლარაციის" მიღების წელი,

0:12:52.910,0:12:56.000
წელი, როცა ახალმა იმპერიულმა ძალამ[br]ახლო აღმოსავლეთში, ბრიტანეთმა,

0:12:56.000,0:12:58.000
გადაწყვიტა რომ ის გამოაცხადებდა

0:12:58.000,0:13:00.000
ებრაელებისთვის ეროვნულ კერას

0:13:00.000,0:13:02.000
და მათ, დაბრუნების

0:13:02.000,0:13:04.000
უფლებას მისცემდა.

0:13:04.000,0:13:06.000
ამას აღმოსავლეთ ევროპის

0:13:06.000,0:13:09.000
ებრაელი მოსახლეობა აღფრთოვანებით შეხვდა.

0:13:09.000,0:13:11.000
მთელ აღმოსავლეთ ევროპაში,

0:13:11.000,0:13:13.000
ებრაელებს ერთმანეთის გვერდიგვერდ,

0:13:13.000,0:13:15.430
კიროსისა და ჯორჯ V-ის სურათები

0:13:15.430,0:13:17.000
გამოჰქონდათ.

0:13:17.000,0:13:19.000
ორი უდიდესი მმართველის,

0:13:19.000,0:13:22.000
რომელმაც მათ[br]იერუსალიმში დაბრუნების საშუალება მისცა.

0:13:22.000,0:13:25.880
შესაბამისად, კიროსის ცილინდრი[br]კვლავ საჯარო თვალთახედვის არეში ბრუნდება

0:13:25.880,0:13:27.000
და მისი ტექსტი,

0:13:27.000,0:13:30.000
იმის საჩვენებლად გამოდგება,[br]რომ რაც ომის დასრულების შემდეგ

0:13:30.000,0:13:33.000
1918 წელს მოხდება,

0:13:33.000,0:13:36.000
უფლის გეგმის ნაწილია.

0:13:36.000,0:13:38.000
თქვენ ყველამ იცით რაც მოხდა.

0:13:38.000,0:13:41.000
ისრაელის სახელმწიფო მომზადდა,

0:13:41.000,0:13:44.000
და 50 წლის შემდეგ, 60-იანი[br]წლების ბოლოს, ცხადი გახდა,

0:13:44.000,0:13:47.000
რომ ბრიტანეთის, როგორც[br]იმპერიული ძალის როლი დასრულდა.

0:13:47.000,0:13:50.000
და აქედან ცილინდრის ახალი ისტორია იწყება.

0:13:50.000,0:13:52.430
გაერთიანებულმა სამეფომ[br]და აშშ-მ გადაწყვიტეს,

0:13:52.430,0:13:55.000
რომ რეგიონი კომუნიზმისგან დაეცვათ

0:13:55.000,0:13:58.000
და ზესახელმწიფო, რომელიც შეიქმნებოდა[br]ამის განსახორციელებლად

0:13:58.000,0:14:00.000
უნდა ყოფილიყო, ირანი და მისი შაჰი.

0:14:00.000,0:14:03.000
და ამგვარად, შაჰი იგონებს ირანის ისტორიას,

0:14:03.000,0:14:05.000
ან უბრუნდება ირანის ისტორიას

0:14:05.000,0:14:08.000
და ამით დიდი ტრადიციის ცენტრში ექცევა,

0:14:08.000,0:14:10.000
და ჭრის მონეტებს,

0:14:10.000,0:14:12.000
სადაც იგი,

0:14:12.000,0:14:14.000
კიროსის ცილინდრთან ერთადაა გამოსახული.

0:14:14.000,0:14:17.000
პერსეპოლისში გამართული დიდი ზეიმობისას,

0:14:17.000,0:14:19.000
მან გამოიხმო ცილინდრი,

0:14:19.000,0:14:22.000
იგი ითხოვეს ბრიტანეთის მუზეუმისგან[br]და თეირანში წაიღეს.

0:14:22.000,0:14:24.000
ის ფაჰლავის დინასტიის

0:14:24.000,0:14:27.000
დიდი დღესასწაულების ნაწილი გახდა.

0:14:27.000,0:14:30.000
კიროსის ცილიდრი:[br]შაჰის მმართველობის გარანტი.

0:14:30.000,0:14:33.000
10 წლის შემდეგ კი, კიდევ ერთი ისტორია:

0:14:33.000,0:14:35.000
ირანის რევოლუცია, 1979 წელი.

0:14:35.000,0:14:37.060
ისლამური რევოლუცია. კიროსი აღარაა;

0:14:37.060,0:14:38.860
ჩვენ არ გვაინტერესებს ის ისტორია,

0:14:38.860,0:14:41.640
ჩვენ გვაინტერესებს ისლამური ირანი...

0:14:41.640,0:14:43.670
სანამ ერაყი,

0:14:43.670,0:14:47.180
ახალი ზესახელმწიფო, რომელიც ყველამ[br]გადავწყვიტეთ, რომ რეგიონში უნდა იყოს,

0:14:47.180,0:14:49.000
შეტევას დაიწყებს.

0:14:49.000,0:14:51.000
შემდეგ კიდევ ერთი ირან-ერაყის ომი.

0:14:51.000,0:14:53.440
ირანელებისთვის,[br]მათი დიდებული წარსულის გახსენება

0:14:53.440,0:14:56.000
მნიშვნელოვანი ხდება.

0:14:56.000,0:14:58.000
იმ დიდებული წარსულის,

0:14:58.000,0:15:01.000
როცა ერაყს ებრძოდნენ და დაამარცხეს.

0:15:01.000,0:15:03.000
მნიშვნელოვანი ხდება ისეთი სიმბოლოს პოვნა,

0:15:03.000,0:15:06.000
რომელიც ყველა ირანელს გააერთიანებს...

0:15:06.000,0:15:08.000
მუსლიმებს, არამუსლიმებს

0:15:08.000,0:15:11.000
ქრიატიანებს, ზოროასტრისტებს,[br]ირანში მცხოვრებ ებრაელებს,

0:15:11.000,0:15:13.000
მოწმუნეებს და არამორწმუნეებს.

0:15:13.000,0:15:15.650
ამის ნათელი სიმბოლო კი - კიროსია.

0:15:15.650,0:15:19.000
ამგვარად, როცა ბრიტანეთის[br]და თეირანის ეროვნულმა მუზეუმები

0:15:19.000,0:15:21.920
თანამშრომლობენ და ერთად მუშაობენ,[br]ისე როგორც ამას ვაკეთებდით,

0:15:21.920,0:15:23.540
ირანელები მხოლოდ ერთი რამის

0:15:23.540,0:15:25.000
სესხებას ითხოვენ.

0:15:25.000,0:15:27.000
ეს ერთადერთი ნივთია, რაც მათ უნდათ.

0:15:27.000,0:15:29.490
მათ უნდათ, რომ კიროსის ცილინდრი ისესხონ.

0:15:29.490,0:15:31.000
და გასულ წელს,

0:15:31.000,0:15:35.000
კიროსის ცილინდრი თეირანში

0:15:35.000,0:15:38.000
უკვე მეორედ გაემგზავრა.

0:15:38.000,0:15:40.840
აი, აქ ჩანს, როგორ დებს მას ყუთში,

0:15:40.840,0:15:43.670
თეირანის ეროვნული მუზეუმის დირექტორი,

0:15:43.670,0:15:47.000
ერთ-ერთი ქალი ირანში, იმ მრავალთა შორის,[br]რომელიც მაღალ თანამდებობაზეა,

0:15:47.000,0:15:49.000
ქალბატონი არდაკანი.

0:15:49.000,0:15:51.000
ეს უდიდესი მოვლენა იყო.

0:15:51.000,0:15:54.000
ეს არის იგივე სურათის მეორე მხარე.

0:15:54.000,0:15:57.000
თეირანში ეს ცილინდრი

0:15:57.000,0:15:59.170
რამდენიმე თვის განმავლობაში,

0:15:59.170,0:16:01.103
1-დან 2 მილიონამდე ადამიანმა მოინახულა.

0:16:01.103,0:16:03.000
ეს ნებისმიერი ბლოკბასტერის

0:16:03.000,0:16:05.000
გამოფენას აჭარბებს დასავლეთში.

0:16:05.000,0:16:08.000
და დიდი განხილვის საგანია,

0:16:08.000,0:16:11.000
თუ რას ნიშნავს ცილინდრი,[br]რას გულისხმობს კიროსი,

0:16:11.000,0:16:14.000
მაგრამ, უმთავრესად, კიროსი,[br]როგორც ამას ცილინდრი გადმოგვცემს...

0:16:14.000,0:16:17.000
კიროსი არის სამშობლოს დამცველი,

0:16:17.000,0:16:19.000
რა თქმა უნდა, ირანული იდენტობის

0:16:19.000,0:16:21.000
და ირანელი ხალხის დამცველი,

0:16:21.000,0:16:23.000
ტოლერანტული ყველა აღმსარებლობისადმი.

0:16:23.000,0:16:25.000
და ამჟამინდელ ირანში,

0:16:25.000,0:16:28.000
ზოროასტრისტებსა და ქრისტიანებს[br]გარანტირებული ადგილი აქვთ

0:16:28.000,0:16:31.000
ირანულ პარლამენტში, რაც ძალიან,[br]ძალიან საამაყოა.

0:16:31.000,0:16:34.000
ამ ექსპონატის სანახავად,

0:16:34.000,0:16:36.000
ირანში მცხოვრები ათასობით ებრაელი

0:16:36.000,0:16:38.000
ჩავიდა თეირანში.

0:16:38.000,0:16:40.000
ეს გახდა უდიდესი სიმბოლო,

0:16:40.000,0:16:42.000
და დიდი დავის საგანი,

0:16:42.000,0:16:45.000
თუ როგორია ირანი შინ და გარეთ.

0:16:45.000,0:16:48.000
ისევ არის ირანი დაჩაგრულთა დამცველი?

0:16:48.000,0:16:50.000
გაათავისუფლებს ირანი იმ ხალხს,

0:16:50.000,0:16:53.000
რომლებიც ტირანებმა დაიმონეს და დაჩაგრეს?

0:16:53.000,0:16:56.000
ეს არის მხურვალე ეროვნული რიტორიკა,

0:16:56.000,0:16:58.000
და ეს ყველაფერი გაერთიანებული იყო

0:16:58.000,0:17:00.000
კარგად დადგმულ

0:17:00.000,0:17:02.000
დაბრუნების აღნიშვნაში.

0:17:02.000,0:17:05.000
სცენაზე თქვენ ხედავთ კიროსის[br]ცილინდრის გადიდებულ ვერსიას,

0:17:05.000,0:17:08.000
ირანის ისტორიის[br]დიდებულ ფიგურებთან ერთად,

0:17:08.000,0:17:10.000
რომლებიც ირანის ისტორიაში

0:17:10.000,0:17:13.000
საკუთარი ადგილის[br]დასამკვიდრებლად შეიკრიბნენ.

0:17:13.000,0:17:15.000
სწორედ ეს ამბავი წარმოადგინა

0:17:15.000,0:17:18.000
თავად პრეზიდენტმა.

0:17:18.000,0:17:20.000
და ჩემთვის

0:17:20.000,0:17:22.000
ამ ნივთის ირანში წაღება,

0:17:22.000,0:17:24.000
ამ ნივთის ირანში წაღების უფლება,

0:17:24.000,0:17:26.000
გასაოცარი დავის ნაწილად

0:17:26.000,0:17:28.000
გახდომას ნიშნავდა,

0:17:28.000,0:17:30.000
რომელმაც უმაღლეს დონეზე მიმდინარეობდა,

0:17:30.000,0:17:32.000
იმის შესახებ, თუ რას წარმადგენს ირანი,

0:17:32.000,0:17:35.000
ირანის რამდენი განსხვავებული სახე არსებობს

0:17:35.000,0:17:37.000
და როგორ სახეს მისცემდა მსოფლიოს დღეს

0:17:37.000,0:17:40.000
ირანის სხვადასხვა ისტორია.

0:17:40.000,0:17:43.000
ეს დავა დღემდე გრძელდება,

0:17:43.000,0:17:45.000
და კვლავ მძაფრად გაგრძელდება,

0:17:45.000,0:17:47.000
რადგანაც ეს ნივთი,

0:17:47.000,0:17:49.000
ადამიანის მისწრაფებების

0:17:49.000,0:17:51.000
ერთ-ერთი უდიდესი დეკლრაციაა.

0:17:51.000,0:17:55.000
ის ამერიკის კონსტიტუციის გვერდით დგას.

0:17:55.000,0:17:58.000
და ნამდვილი თავისუფლების შესახებ[br]ბევრად მეტს გვამცნობს,

0:17:58.000,0:18:00.000
ვიდრე "თავისუფლების დიდი ქარტია".

0:18:00.000,0:18:03.000
ეს არის დოკუმენტი,[br]რომელსაც ირანისა და რეგიონისათვის

0:18:03.000,0:18:06.000
შეიძლება ბევრნაირი მნიშვნელობა ჰქონდეს.

0:18:06.000,0:18:08.000
მისი ასლი

0:18:08.000,0:18:10.000
გაეროში ინახება.

0:18:10.000,0:18:13.000
ის წარმოდგენილი იქნება,[br]შემოდგომაზე ნიუ იორკში,

0:18:13.000,0:18:15.810
როცა ახლო აღმოსავლეთის მომავლის შესახებ

0:18:15.810,0:18:18.000
დებატები გაიმართება.

0:18:18.000,0:18:20.000
და მინდა შემდეგი კითხვით დავასრულო.

0:18:20.000,0:18:22.000
რა იქნება შემდეგი ისტორია,

0:18:22.000,0:18:24.000
რომელშიც ეს ნივთი ფიგურირებს?

0:18:24.000,0:18:26.000
ცხადია, რომ ის კიდევ ბევრ

0:18:26.000,0:18:28.000
ახლო აღმოსავლურ ისტორიაში გამოჩნდება.

0:18:28.000,0:18:30.000
და ახლო აღმოსავლეთის რომელ ისტორიაში,

0:18:30.000,0:18:32.000
მსოფლიოს რომელ ისტორიაში გსურთ,

0:18:32.000,0:18:34.000
რომ ნახოთ ის,

0:18:34.000,0:18:36.000
რასაც ცილინდრი ამბობს

0:18:36.000,0:18:38.000
და რაც ცილინდრზეა გამოხატული?

0:18:38.000,0:18:40.000
ხალხების უფლება,

0:18:40.000,0:18:42.000
იცხოვრონ ერთად, ერთ ქვეყანაში,

0:18:42.000,0:18:44.000
სხვადასხვაგვარად ილოცონ, თავისფლად...

0:18:44.000,0:18:46.000
ახლო აღმოსავლეთი და მსოფლიო,

0:18:46.000,0:18:48.000
სადაც რელიგია არ ჰყოფს

0:18:48.000,0:18:51.000
და არ იწვევს დავას.

0:18:51.000,0:18:54.000
ახლო აღმოსავლეთის სამყაროში ამ დროისათვის,

0:18:54.000,0:18:57.000
როგორც იცით ეს დავა ძალიან მწვავეა.

0:18:57.000,0:18:59.000
მაგრამ ვფიქრობ, რომ შესაძლებელია,

0:18:59.000,0:19:03.470
ყველაზე ძლევამოსილი და ბრძნული ხმა,

0:19:03.470,0:19:06.510
იყოს ამ უხმო ნივთის,

0:19:06.510,0:19:09.000
კიროსის ცილინდრის ხმა.

0:19:09.000,0:19:11.000
მადლობა.

0:19:11.000,0:19:15.000
(აპლოდისმენტები)