Onları bilmiyorsunuz. Onları görmüyorsunuz. Ama onlar sürekli etrafta, fısıldaşıp gizli planlar yaparak milyonlarca askerden oluşan ordular kuruyorlar. Saldırmaya karar verdiklerinde de hep birlikte saldırırlar. Bakterilerden bahsediyorum. (Gülüşmeler) Siz kimden bahsettiğimi sandınız? Bakteriler de tıpkı insanlar gibi topluluklar hâlinde yaşarlar. Aileleri vardır, konuşurlar ve yapacaklarını planlarlar. Tıpkı insanlar gibi kandırır, yanıltır ve hatta bazıları birbirlerini aldatır. Peki, size bakterilerin konuşmalarını dinleyebileceğimizi ve gizli bilgilerini dilimize çevirebileceğimizi söylesem? Peki ya bakteri konuşmalarını çevirerek hayatlar kurtarabileceğimizi söylesem? Doktoramı nanofizik üzerine yaptım ve bakteri topluluklarına sızıp bize ne iş çevirdiklerinin kayıtlarını verecek gerçek zamanlı bir çeviri aracı geliştirmek için nanoteknolojiyi kullandım. Bakteriler her yerde yaşar. Toprakta, mobilyalarımızın üzerinde ve bedenlerimizdedirler. Aslında, bu salondaki bütün canlı hücrelerin yüzde 90'ı bakteriyeldir. Bazı bakteriler bizim için iyidir; yiyecekleri sindirmemize ve antibiyotik üretimine yardımcı olurlar. Bazı bakteriler de kötüdür; hastalıklara ve ölüme neden olurlar. Bakterilerin sahip olduğu tüm fonksiyonları düzenlemek için organize olabilmeleri gerekir ve bunu tıpkı biz insanlar gibi yaparlar: İletişim kurarak. Ama kelimeleri kullanmak yerine birbirleriyle iletişim kurmak için sinyal moleküllerini kullanırlar. Az sayıda bakteri varsa sinyal molekülleri, tıpkı çölde yalnız kalmış bir adamın çığlığı gibi dağılır gider. Ama fazla sayıda bakteri varsa sinyal molekülleri toplanır ve bakteriler yalnız olmadıklarını sezmeye başlar. Birbirlerini dinlerler. Bu şekilde kaç tane olduklarını ve yeni bir eylem gerçekleştirebilecek sayıda olup olmadıklarını takip ederler. Sinyal molekülleri belirli bir eşik değere ulaştıklarında tüm bakteriler aynı anda, aynı şekilde hareket etmeleri gerektiğini algılar. Bu yüzden bakteriyel iletişim bir etki, bir tepki, bir molekül üretimi ve bunun karşılığından oluşur. Araştırmalarımda insan vücudundaki bakteriyel topluluklarını gizlice dinlemeye odaklandım. Peki, bu nasıl işliyor? Bir hastadan örnek alıyoruz. Bu, kan veya tükürük numunesi olabilir. Numunenin içine elektronlar fırlatıyoruz, elektronlar mevcut iletişim molekülleriyle etkileşir ve bu etkileşim bize bakterinin kimliği, gerçekleşen iletişimin türü ve bakterinin ne kadar konuştuğuyla ilgili bilgi verecektir. Peki, bakteri iletişimi nasıl bir şeydir? Çeviri aracını geliştirmeden önce ilk varsayımım bakterilerin tıpkı kelimeleri ve cümleleri oluşturamayan bebekler gibi ilkel bir dile sahip olacakları üzerineydi. Güldüklerinde, mutlu; ağladıklarında, mutsuz. Bu kadar basit. Ancak bakteriler hiç de düşündüğüm gibi ilkel değillerdi. Bir molekül yalnızca bir molekül değildir. Bağlamda farklı anlamlara gelebilirler. Tıpkı bebek ağlamasının farklı anlamlara gelmesi gibi. Bazen bebek aç olduğu içindir, bazense altını ıslattığı veya canı yandığı veya korktuğu içindir. Ebeveynler bu ağlamaları deşifre etmesini bilir. Bu aletin başarılı olması da sinyal moleküllerini deşifre edebilmesine ve bağlama dayanarak çevirebilmesine bağlıdır. Kim bilir? Belki Google Çeviri bunu evlat edinmeye karar verir? (Gülüşmeler) Size bir örnek vereyim. Eğer eğitimini almadıysanız biraz karmaşık gelebilecek bir bakteriyel veri getirdim. Ama siz yine de bir göz atın. (Gülüşmeler) İşte hastamıza bulaşmış mutlu bir bakteri ailesinin resmi. Onlara Montague Ailesi diyelim. Aynı kaynakları kullanıyorlar, yeniden üretiyorlar ve büyüyorlar. Bir gün, yeni bir komşuları oluyor. Bakteri ailesi Capuletler. (Gülüşmeler) Birlikte çalışmaya devam ettikleri sürece her şey yolunda. Fakat ansızın hiç hesapta olmayan bir şey gerçekleşir. Romeo Montague ve Juliet Capulet çıkmaya başlarlar. (Gülüşmeler) Pek tabii, genetik materyallerini paylaşırlar. (Gülüşmeler) Şimdi bu gen transferi hastadaki tek topluluk olmak isteyen Montague Ailesi için tehlikeli olabilir ve gen paylaşımı Capulet Ailesi'nin antibiyotiklere karşı direnç oluşturmasına neden olabilir. Bu yüzden Montague'ler bu molekülü salgılayarak kendi içlerinde konuşmaya başlarlar. (Gülüşmeler) Alt yazıya ihtiyaç olacak. [Hücum planı yapmalıyız.] (Gülüşmeler.) Hücum planı yapmalıyız. Ardından buna hep birlikte diğer aileyi öldürecek bir zehir salgılayarak cevap sunarlar. [Yok edin!] (Gülüşmeler) Capulet Ailesi de buna cevap olarak bir karşı saldırı düzenler. [Hücum!] Ve savaşırlar. Bu gördüğünüz video birbirlerini kılıçvari organelleri ile kesip biçerek öldürmeye çalışan gerçek bakterilerin savaşını gösteriyor. Kimin ailesi bu savaşı kazanırsa o baskın bakteri haline gelir. Yani benim hedefim, bakterileri az önce gördüğünüz savaş gibi farklı kolektif davranışlara iten bakteriyel iletişimi saptamak. Yaptığım şey de hastanedeki hastaların vücudunda bulunan bakteriyel toplulukların içine sızmaktı. Geleneksel tanısal testin sonuçlarını bilmeden özel olarak bir enfeksiyon adına alınan örnekleri test etmek üzere 62 hastayı bir deney süresince izledim. Bakteri teşhislerinde hastadan alınan örnek bir plakada bekletilir ve eğer ki bakteri 5 gün içerisinde çoğalırsa hastanın enfeksiyon kapmış olduğu tanılanır. Çalışmayı tamamlayıp aletten elde ettiğim sonuçları geleneksel tanısal testin sonuçları ile karşılaştırdığımda şoka uğradım. Beklediğimden çok daha hayret edilesiydi. Ama size aletin sonuçlarından bahsetmeden izlediğim hastalarımdan birinden bahsedeceğim: genç bir kızdan. Kistik fibrozis adında, ciğerlerinin enfeksiyonlara duyarlı olmasına neden olan bir hastalığı vardı. Bu kız klinik çalışmanın bir parçası değildi. Onu, daha önce bir enfeksiyon yaşamamış olduğunu hasta geçmişinden bildiğim için izledim. Ayda bir kez, öksürerek bir kaba tükürdüğü balgam örneğini vermek için hastaneye gelirdi. Bu örnek de bakteriyel analiz amacıyla bir enfeksiyon bulunması durumunda doktorların erken teşhisi için merkez laboratuvara transfer edilirdi. Bu durum aletimi onun örneklerinde de test etmemi sağladı. Örneklerini ölçümlediğim ilk 2 ay boyunca bir sonuca ulaşamadım. Ama üçüncü ayda örneğinde bir çeşit bakteriyel konuşma saptadım. Bakteriler akciğer dokusuna zarar vermeyi planlıyordu. Geleneksel tanı yöntemi ise hiçbir bakteri izi göstermiyordu. Bir sonraki ay yaptığım ölçümlerde ise bakteriyel konuşmaların daha da saldırgan bir hale büründüğünü gördüm. Yine de, geleneksel tanı yöntemi tertemizdi. Çalışmam sonuçlandı ancak 6 ay sonra sadece benim bildiğim bakteri herhangi bir tıbbi yardım gerçekleşmeden kaybolmuş mu görmek adına son durumunu kontrol ettim. Kaybolmamıştı. Ancak kıza ölümcül bakterilerin yol açtığı ciddi bir enfeksiyon tanısı koyulmuştu. Aletimin daha önceden keşfettiği bakteriydi. Ağır antibiyotik tedavisine rağmen enfeksiyondan kurtulmak imkansızdı. Doktorlar, kızın 20'lerinin sonunu göremeyeceğini söylüyordu. Kızın örneklerini ölçümlediğimde aletim henüz test aşamasındaydı. Metodumun çalışıp çalışmadığından bile emin değildim bu yüzden tedavilerini zayıflatmamak için aletimin sonuçlarını paylaşmamak adına doktorlarla anlaştım. Henüz onaylanmamış bu sonuçları gördüğümde söylemeye cesaret edemedim çünkü enfeksiyonu olmayan bir hastaya tedavi uygulamanın hasta için de negatif getirileri vardır. Fakat şimdi daha bilinçliyiz ve kurtarabileceğimiz bir sürü genç kız ve erkek var çünkü ne yazık ki, bu durum oldukça yaygın. Hastalar enfeksiyona yakalanır, bakteri nasılsa geleneksel tanısal testte görünmez ve aniden, enfeksiyon ağır semptomlarla hastada belirir. Zaten o noktada, artık çok geçtir. İzlediğim 62 hastadan elde ettiğim şaşırtıcı sonuçta, aletimin geleneksel tanı metodunun negatif olarak tanı koyduğu hastaların yarısından fazlasında bakteriyel konuşmalar saptamasıydı. Bir başka deyişle, hastaların yarısından fazlası tehlikeli bakteriler taşırken evlerinde enfeksiyon sahibi olmadıklarını düşünüyordu. Bu yanlış teşhis koyulmuş hastaların içinde ise bakteriler senkronize bir saldırı düzenliyordu. Kendi aralarında fısıldaşıyorlardı. "Fısıldayan bakteriler" dediklerim, geleneksel metodun teşhis edemedikleri. Şimdiye kadar fısıldaşanları yakalamayı başaran şey ise yalnızca bu çeviri aleti. Bakterileri tam bu fısıldaşma aşamasında belirlemenin, hedeflenen tedavi için bir fırsat olduğuna inanıyorum. Eğer o kız bu fırsat ile tedavi edilseydi bakteri henüz başlangıç aşamasındayken ve enfeksiyon ilerlemeden ondan kurtulmak mümkün olabilirdi. Genç kızla yaşadıklarım sayesinde hastanenin teknolojiyi kabul etmeleri için elimden geleni yapmaya karar verdim. Doktorlarla birlikte enfeksiyonların erken teşhisi adına kliniklerde bu aletin uygulanması için çalışıyorum. Doktorların fısıldama evresinde hastalarını nasıl tedavi edecekleri henüz tam bilinmemekle beraber, bu alet tehlikedeki hastaları ile daha yakından ilgilenmelerine yardım edecektir. Tedavinin faydalı olup olmadığı ve basit soruların cevaplanması konusunda yardımcı olabilir: Hasta enfeksiyon kapmış mı? Bakterilerin amacı ne? Bakteriler konuşur, gizli planlar yaparlar ve aralarında gizli bilgiler paylaşırlar. Onları fısıldaşırken yakalamanın dışında, gizli dillerini öğrenebilir ve kendi bakterilerimize fısıldar hale gelebiliriz. Bir bakterinin de diyeceği gibi: "3-oksi-C12-anilin" (Gülüşmeler) (Alkışlar) Teşekkür ederim.