ئێوە نایانناسن.
نایان بینن.
بەڵام هەمیشە لە دەورووبەرتانن،
دەچرپێنن،
پلانە نهێنیەکان دادەڕێژن،
بنیاتنانی سوپاکان لەگەڵ ملیۆنەها سەرباز.
و کاتێک بریار دەدەن هێرش بکەن
هەموو بەیەکەوە هێرش دەکەن.
دەربارەی بەکتریا قسە دەکەم.
(پێکەنین)
کێ دەیزانی باسی چی دەکەم؟
بەکتریا وەک مرۆڤەکان
لە کۆمەڵگەکان دەژین.
خێزانیان هەیە،
قسە دەکەن،
و پلان بۆچالاکیەکانیان دادەنێن.
وەکو مرۆڤەکان، فێڵ دەکەن، گزی دەکەن،
تەنانەت لەوانەیە هەندێکیان
فێڵ لە یەکتر بکەن.
چۆنە پێتان بڵێم کەوا دەتوانین
گوێ بۆ گفتوگۆ بەکترییاکان بگرین؟
و زانیاریە نەهێنیەکانیان وەربگێرین
بۆ سەر زمانی مرۆڤ؟
چۆنە پێتان بڵیم کەوا وەرگێڕانی گفتوگۆی
بەکترییاکان دەتوانن ڕۆحەکان ڕزگار بکات؟
هەڵگری بروانامەی
دکتۆرام لە نانۆفیسیک،
و شارەزایشم لە نانۆ تەکنەڵۆجی هەیە
بۆ گەشەپێدانی ئامێری وەرگێڕانی ڕاستەقینە
کەوا دەتوانیت سیخوری بکات
بەسەر کۆمەڵگەی بەکتریاکان
و توماری ڕەفتاری
بەکتریامان بداتێ کە چی دەکات.
بەکتریا لەهەموو شوێنیک دەژیت
لە ناو خاکدان، لە ناو کەلوپەلی ماڵەکانمان
و لە ناو لاشەماندا.
لە ڕاستی دا، سەدا نەوەدی هەموو
خانە زیندووەکان لەم شانۆیە بەکتریایە.
هەندێک بەکتریا بۆ ئێمە بەکەڵکەن:
یارمەتیمان دەدەن بۆهەرسکردنی
خواردن یان بەرهەمهێنانی دژە بەکتریا.
و هەندێک بەکتریا بۆ ئێمە زیانبەخشن:
هۆکارەن بۆ نەخۆشیەکان و مردن.
بۆ ڕێکخستنی هەموو زیندە
چالاکەییەکانی بەکتریا
پێویستە هەوڵبدەین بۆ ڕێکخستن،
و کار دەکەن کەوا وەکو
ئەوەی ئێمەی مرۆڤ دەیکەین
بە پەیوەندی گرتنیان.
بەڵام لە جیاتی
بەکارهێنانی وشەکان
بۆ قسەکردن لەگەڵ یەکتریا
هێما گەردیلەیەکان بەکار دەهێنن.
کاتێک بەکتیریا کەمە،
هێما گەردیلەیەکانیش نامێنێت،
وەکو پیاویک بە تەنها
لە بیابان هاوار بکات.
بەڵام کاتێک بەکتریا ژمارەیان زۆرە هێما
گەردیلەیەکانیش بەخۆدەکەون
و بەکتریا دەست بە هەستکردن دەکات
کەوا بەتەنیا نییە.
گوێ لە یەکتر دەگرن.
لەم ڕێگەیەوە شوێن پێکانیان دەکەون
کە ژمارەیان چەندە
و کاتێک ژمارەیان تەواوە
بۆ دەستپێکردنی کارە نوێیەکەیان.
و کاتیک هێما گەردیلەیەکانیش،
گەیشتن بە لێواری پڕبوون
لە هەمان کاتدا هەموو بەکتریاکان هەست دەکان
کەوا پێویستە کار بکەن
لەگەڵ هەمان کردار.
کەواتە گفتوگۆی بەکتریایی،
پێک دێت لە دەست پێشخەری و کاردانەوە
بەرهەمهێنانی گەردیلە
و وەڵام دانەوایە بۆ بەکتریا.
لە توێژینەوەکەم، تەرکیزیم کردۆتە سەر
چاودێریکردنی کۆمەڵگەی بەکتریاکان
لە ناو لەشی مرۆڤ.
چۆن کار دەکات؟
نموونەیەکمان هەیە لە نەخۆشێک.
لەوانەیە نموونەکە خوێنبیت یان تف.
ئەلیکترۆن دەدەین لە نموونەکە،
ئەلیکترۆنەکان دەجەنگن لەگەڵ،
دەرکەوتنی هەر پەیوەندیەکی گەردیلەکان
و ئەو بەرەنگاریکردنە
زانیاریمان دەداتێ
لەسەر ناسنامەی بەکتریا،
جۆری پەیوەندیەکەیان
و بۆماوەی چەند قسە دەکات.
بەڵا چۆنیەتی قسەکردنی بەکتریا چۆنە؟
پیش ئەوەی گەشە بە ئامێری وەرگێڕان بدەم،
یەکەم پێشبینیم ئەوە بوو کەوا،
زمانی بەکتریا سەرەتاییە
وەک منداڵێکی ساوا کەوا هێشتا
وشە و ڕستەکان گەشەیان نەکردوە.
:کاتێک پێدەکەنن، دڵخۆشن
کاتێک دەگرین، خەمبارن.
سادەیە وەک ئەوە.
بەڵام بەکتریا ناچێت بۆ هەموو شوێنێک
وەک سەرەتا من پێموابوو کە بەکتریا وا دەبێت
گەردیلە تەنها گەردیلە نییە.
مەبەستی شتە جیاوازەکانە
بە پشت بەستن بە بنچینەکەی
وەک گریانی منداڵەکان:
دەشی بە هۆکاری جیاوازبێت
هەندێک جار منداڵ برسیەتی
هەندێک جارێش تەڕ بووە،
هەندێک جار ژان دەکات یان دەترسێت.
دایک و باوک دەزانن چۆن
لە گریانەکان تێبگەن.
بۆ ئەوەی ئامێری
وەرگێڕانی ڕاستەقینە بێت،
پێویستە بتوانێت تێبگات
لە هێما گەردیلەیەکان
و وەریان بگێرێت
بە پشت بەستن بە دەقەکە.
و کێ دەزانیت؟
لەوانەیە بەم زووانە
گۆگڵ ترانسلەیت بەردەست بێت
(پێکەنین)
با نموونەیەکتان بۆ بهێنمەوە.
هەندێک داتای بەکتریام هێناوە
کەوا نەختێ ئاڵۆزە بۆ تێگەیشتن
ئەگەر ڕاهێنانتان نەکردوە
بەڵام سەیرێکی بکەن.
(پێکەنین)
ئەوە خێزانێکی بەکتریایی بەختەوەرن
کەوا تووشی نەخۆشێک بوون.
با پێیان بڵێن خێزانی مۆنتاگیو.
هاوبەشی دەکەن لە سەر چاوەکان.
دووبارە بەرهەم دەینەوە و گەشە دەکەن.
ڕۆژێک، دراوسێیەکی نوێیان بۆ هات،
خێزانی بەکتریای کاپولێت.
(پێکەنینی بەرز)
تاوەکو بەیەکەوە کاریان دەکرد
هەمووشتێک باش بوو.
بەڵام شتێکی نەخوازراو ڕوویدا.
رۆمیۆ لە خێزانی مۆنتاگیو پەیوەندی.
خۆشەویستی هەبوولەگەڵ جولێت لە کاپولێت
(پێکەنین)
و بەڵێ، مادە جیناتیکەکانیان هاوبەشە.
(پێکەنین)
ئێستا، بۆماوەیی دەگوازرێتەوە دەتوانیت
مەترسی بخاتە سەر مۆنتاگیوسەکان
ئارەزو دەکەن ببن بە تەنها
خێزانێک لە ناو لەشی ئەو نەخۆشەکە،
و هاوبەشی بکەن لە جیناتیان
بۆ کاپولێتەکان بەرگریان بە هێز بکەن
بۆ دژی بەکتریاکان.
کەواتە مۆنتاگیوسەکانیش دەستیان کرد
بە قسەکردن بۆ ڕزگاربوون لە خێزانەکەی تر
بە ئازادکردنی گەردیلە.
(پێکەنین)
و لەگەڵ ناونیشانەکان:
(با هێرش بەرین)
(پێکەنینی بەرز)
با هێرش بەرین.
و پاشان هەموو کەسێک یەکسەر بەرەنگاری دەکات
بە ئازادکردنی ژەهرەکە
کەوا خێزانەکەی تر دەکوژێت.
(لە ناوی دەبات)
(پێکەنین)
کاپولیتەکان بە هێرشی
پێچەوانە وەڵام دەدەنەوە.
[بە هێرشی پێچەوانە!]
و لە ناو جەنگدان.
ئەمە ڤیدیۆی ڕاستەقینەی بەکتریایە بە شمشێر
وەکو ئەندامۆچەکەکان زۆرانبازی دەکەن
هەوڵ بۆ کوشتنی یەکتری دەدەن
بەوەشاندنی خەنجەر
و لەت لەتکردنی یەکتری.
هەرخێزانێکیان لەم جەنگە سەرکەوت
دەبن بە بەکتریای زاڵی ناوچەکە.
کەواتە دەتوانم چی بکەم بۆ
زانینی گفتوگۆی بەکتریاکان
کەوا پێشرەوی بکات بۆ
ڕەفتارە کۆکراوە جیاوازاکان
وەک شەرەکەی بینیتان.
و چیم کرد بۆ سیخۆریکردن بەسەر
کۆمەڵگەی بەکتریا
لەناو لەشی مرۆڤە و
نەخۆشەکانی نەخۆشخانە.
تاقیکردنەوەم لەسەر ٦٢ نەخۆش کرد،
کاتێک نموونەی نەخۆشەکانم دەپشکنی
بۆ یەک تووشبوونی دیاریکراو،
بەبێ زانینی ئەنجامەکان لە دەستنیشانکردنی
شێوازی تاقیکردنەوەکە.
ئێستا، لە دەستنیشانکردنی بەکتریا،
پەڵەی نموونەکە لەسەر دەفرەکەیە،
و ئەگەر بەکتریاکە لە ماوەی
پێنج ڕۆژدا گەشەی کرد،
نەخۆشەکە وەک تووشبوێک دەستنیشان دەکرێت.
کاتێک خوێندنم تەواوکرد و
بەراوردی ئەنجامی ئامێرەکانم
بۆ تاقیکردنەوەی شێوازی دەستنیشانکردنەکە
و پاڵپشتیکردنی تاقیکردنەوەکە کرد،
توشی سەرسوورمان بووم.
ئەمە زۆر زیاتر سەرسامکەر بوو
لەوەی من پێشبینیم کردبوو.
بەڵام پێش ئەوەی پێتان بڵێم
چ ئامێرەک بەدەرکەوت،
دەمەوێت سەبارەت بە پشکنینی
نەخۆشێکی دیاریکراو کە،
کچێکی گەنج بوو
قسەتان بۆ بکەم.
نەخۆشیەکی زگماکی منداڵی هەبوو،
نەخۆشیە بۆماوەییەکە وایکرد بوو سیەکانی
بۆ توشبوون بە بەکتریا لاواز بن.
کچەکە بەشێک نەبوو
لە تاقیکردنەوەی نۆرینگەکە.
پشکنینم بۆیکرد چونکە زانیاریم
لە تۆماری پزیشکییەکەی هەبوو
کەوا پێشتر حاڵەتی لەم جۆرە
تووشنەبوو بوو.
مانگی جارێک، سەردانی
نەخۆشخانەی دەکرد
بۆ دەستکەوتنی نموونەیەک لە
لیکەکەی کەوا تفی دەکردە ناو کوپێک.
ئەم نموونەیە لە تاقیگەی ناوەندی
بۆ شیکرکردنی بەکتریایی
دەگوازرایەوە
تا دکتۆرەکان دەتوانن بەخێرای کاربکەن
ئەگەر ژەهراویبوونەکەیان دۆزییەوە.
و بۆ تاقیکردنەوەی ئامێرەکەم
لەسەر نموونەی کچەکە مۆڵەتیان پێدام.
دوو مانگی سەرەتا پشکنینم لەسەر
نموونەکەی دەکرد، هیچ شتێک دەرنەکەوت.
بەڵام لە مانگی سێیەم،
هەندێک بەکتریای زۆر بڵێم
لە نموونەکەی دۆزینەوە.
بەکتریاکان بۆ لەناو بردنی خانەی
سییەکانی هەماهەنگیان دەکرد.
بەڵام شێوازی دەستنیشانکردنەکە
هیچ بەکتریایەکی نیشان نەدا.
مانگی داهاتوو پشکنینم بۆ کردەوە،
و توانیم ببینم کەوا گفتوگۆی
بەکتریایی زیاتر گەشە کرد.
هێشتا، شێوازی دەستنیشانکردنەکە.
هیچ ئەنجامێکی نەبووە
خوێندنەکەم کۆتای هات بەڵام نیو ساڵ
دواتر بەدوداچوونم بۆ بارودۆخی کرد
بۆ بینینی بەکتریاکە تاکە
شت کە دەمزانی دیارنەمانیان بوو
بەبێ دەست تێوەردانی پزیشکی.
دیارنەمابوون.
بەڵام ئێستا کچەکە لەگەڵ تووشبونێکی سەخت
بەکتریای مردوو
دەستنیشان کراوە.
ئەمە هەمان بەکتریا بوو
ئامێرەکەم لە سەرەتادا دۆزییەوە.
و لەگەڵ ئەمەشدا چالاکی مامەڵەکردنی
بەکتریا کوژ،
ئەمە بۆ بنبڕکردنی
ژەهراویبوونەکە ئەستەم بوو.
پزیشکەکان دەیانووت ئەم کچە
تا تەمەنی٢٠ساڵی دەژی.
کاتێک لەسەر نموونەی کچەکە پشکنینم دەکرد،
هێشتا ئامێرەکەم لە قۆناغی سەرەتایدا بوو.
تەنانەت نەمدەزانی،
ئەگەر بیرۆکەکەم کاری خۆی دەکات،
لەبەرئەوە لەگەڵ پزیشکەکان
ڕێکەوتنمان کرد
پێمنەگۆت ئامیرەکەم چی دەرخستووە
بۆ ئەوەی نەتوانن چارەسەرکردنەکە
ئاشکرا بکەن.
کاتێک ئەنجامەکانم بینی
تەنانەت جێگەی باوەر نەبوو،
نەمتوانی بیدرکێنم
چونکە مامەڵەکردنی نەخۆشێک
بەبێ تووشبوونێکی ڕاستەقینە
هەروەها ئەنجامی نەرێنی بۆ نەخۆشەکە هەبوو.
بەڵام ئێستا باشتر دەزانم،
و ژمارەیەکی زۆری کوڕ و کچی گەنج هەن
هێشتا دەتوانرێن ڕزگار بکرێن
چونکە، بەداخەوە زۆربەی جار
ئەم سیناریۆیە ڕوودەدات.
نەخۆشەکان ژەهراوی دەبن،
هەرچۆنێک بێت بەکتریا لە تاقیکردنەوەی
شێوازی دەستنیشانکردن خۆی دەرناخات،
و بەخێرایی نیشانە بەهێزاکان
لە نەخۆشەکە لەناو دەچن.
لەم حاڵەشدا، پێش ئێستا زۆر درەنگە.
ئەنجامە سەرسورهێنەرەکە لە ٦٢
نەخۆش کە پشکنینم بۆیان کردبوو
ئەوە بوو ئامێرەکە گفتوگۆی
بەکتریا تۆمار کردبوو
زیاتر لە نیوەی نموونەی نەخۆشەکان
وەک نەرێنیەک لەلایەن ڕێگەکانی
لاسیایکردنەوە دەستنیشان کرابوو.
بەپێچەوانەوە زایاتر لە نیوەی
نەخۆشەکان گەڕانەوە ماڵەوە
لە ژەهراویبوون ڕزگاریان بوو،
لەگەڵ ئەوەشدا هەڵگری
بەکتریایەکی ترسێنەر بوون.
لە ناوەوەی بەهەڵە
دەستنیشانکردنی نەخۆشەکان،
لەکاتی هێرشکردن
بەکتریا خۆی ڕێک دەخست.
چرپە چرپیان لەگەڵ یەکتری دەکرد.
ناوی دەنێم "چرپە چرپی بەکتریا "
بەکتریا کە ڕێگەکانی لاسایکردنەوە.
ناتوانرێ دیاری بکات.
تاکو ئێستا، تەنها ئامێری لاسایکردنەوەکە
دەتوانیت بەدوای ئەم چرپانە بکەوێت.
باوەڕم وایە ساتی بەناوبانگ بوون
کە هێشتا چرپە چری لە نێو بەکتریادا هەیە
پەنجەرەی دەرفەتە
بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئامانج.
ئەگەر کچێک لە ماوەی ئەو
پەنجەرەی دەرفەتە بەڕەنگاری ببێتەوە،
لەوانەیە بتوانێت بەکتریا لە قۆناغە
سەرەتاییەکانیدا بکوژێت،
پێش ئەوەی ژەهراویبوونەکە مەترسیدار بێت.
شارازیم پەیداکرد لەگەڵ ئەو کچە گەنجە
و بڕیارمدا ئەوەی لە توانامدا بێت
بۆ دابین کردنی ئەم تەکنەلۆجیایە
لە نەخۆشخانەدا بیکەم.
لەگەڵ پزیشکەکان پێکەوە،،
کار لەسەر جێبەجیکردنی ئەم
ئامێرە دەکەم لە نۆرینگەکان
بۆ زووتر دیاریکردن ژەهراویبوونەکە.
لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا نەزانراوە پزیشکەکان
چۆن مامەڵەی لەگەڵ نەخۆشەکان
لە ماوەی دەستەواژەی چرپاندندا بکەن،
ئەو ئامێرە دەتوانیت یارمەتی پزیشک بدات
بۆ نزیکبوونەوە لە مەترسی نەخۆشەکان.
توانیم یارمەتیان بدەم ئەگەر
مەمەڵەکردنەکە کاریبکردایە یان نا،
و دەتوانێت یارمەتی وەڵامدانەوە
لە پرسیارە ئاسانەکان بدات:
نەخۆشەکە تووشبووە؟
و بەکتریا چی دەکات؟
بەکتریا قسە دەکات،
پلانە نهێنیەکانیان دادەرێژن،
و زانیارییە باورپێکراوەکان
بۆیەکتری دەنێرن.
بەڵام تەنها ناتوانین بەدوای
چرپاندنیان بکەوین،
دەتوانین زمانە نهێنیەکەیان
فێربین
و چرپاندنی بەکتریاکان
ببێتە بەشێک لە خۆمان
و وەکو بەکتریا بیانەوێت بڵێن،
"3-oxo-C12-aniline."
(پێکەنین)
(چەپڵەریزان)
سوپاس.