1
00:00:01,507 --> 00:00:02,990
Voor velen van ons

2
00:00:02,990 --> 00:00:05,354
is ons leven momenteel
stiller dan normaal.

3
00:00:05,984 --> 00:00:08,428
En stilte kan zenuwslopend zijn.

4
00:00:08,849 --> 00:00:10,374
Het kan zorgen voor eenzaamheid,

5
00:00:10,398 --> 00:00:13,911
en je bewust maken
van alles wat je niet meer kan doen.

6
00:00:14,427 --> 00:00:16,627
Ik denk constant na over geluid.

7
00:00:16,934 --> 00:00:18,117
Ik ben sound designer

8
00:00:18,141 --> 00:00:20,426
en presenteer de podcast
Twenty Thousand Hertz.

9
00:00:21,109 --> 00:00:24,803
Het gaat om 's werelds
meest herkenbare en interessante geluiden.

10
00:00:25,196 --> 00:00:28,608
Maar dit lijkt me het perfecte moment
om het over stilte te hebben.

11
00:00:29,085 --> 00:00:30,800
Want ik heb geleerd

12
00:00:30,824 --> 00:00:34,666
dat er niet zoiets bestaat als 'stilte'.

13
00:00:35,260 --> 00:00:38,236
En de persoon die mijn ogen
opende voor dit idee

14
00:00:38,260 --> 00:00:41,335
is een van de invloedrijkste
componisten ooit.

15
00:00:41,359 --> 00:00:43,296
(Pianomuziek)

16
00:00:43,320 --> 00:00:46,915
John Cage heeft een invloed gehad
op artiesten uit verschillende genres,

17
00:00:46,939 --> 00:00:50,740
van avant-garde muzikanten
tot moderne dans- en popmuziek.

18
00:00:51,109 --> 00:00:53,426
Momenteel horen we een stuk uit 1948

19
00:00:53,450 --> 00:00:54,831
getiteld 'In a Landscape'.

20
00:00:54,855 --> 00:00:58,387
Deze versie werd opgenomen in 1994
door Stephen Drury.

21
00:00:58,411 --> 00:01:04,768
(Pianomuziek)

22
00:01:04,792 --> 00:01:08,643
Het is niet typisch voor John Cage.

23
00:01:08,667 --> 00:01:12,182
Hij is meer bekend om zijn innovaties
en avant-gardetechnieken.

24
00:01:12,206 --> 00:01:14,206
Maar ondanks zijn reputatie

25
00:01:14,230 --> 00:01:18,752
was niemand voorbereid
op wat hij deed in 1952,

26
00:01:18,776 --> 00:01:22,309
toen hij het meest uitdagende stuk
uit zijn carrière creëerde.

27
00:01:22,657 --> 00:01:26,147
Het heette 4'33"

28
00:01:26,171 --> 00:01:31,299
en sommige critici weigerden zelfs
om het 'muziek' te noemen,

29
00:01:31,323 --> 00:01:33,887
want voor de hele duur van het stuk

30
00:01:33,911 --> 00:01:35,100
speelt de performer

31
00:01:36,133 --> 00:01:37,434
helemaal niets.

32
00:01:38,243 --> 00:01:41,807
Het is te zeggen, in technische termen
speelt de performer rust.

33
00:01:41,831 --> 00:01:44,942
Maar voor het publiek
lijkt het alsof er niets gebeurt.

34
00:01:45,601 --> 00:01:48,299
John Cage zijn werk 4'33"
werd voor het eerst gespeeld

35
00:01:48,323 --> 00:01:50,227
in de zomer van 1952,

36
00:01:50,251 --> 00:01:52,363
door de bekende pianist David Tudor,

37
00:01:52,673 --> 00:01:55,582
in de Maverick Concert Hall
in Woodstock, New York.

38
00:01:55,606 --> 00:01:59,656
Een prachtig houten gebouw
met grote openingen naar buiten.

39
00:01:59,680 --> 00:02:01,903
Dus David Tudor stapte het podium op,

40
00:02:01,927 --> 00:02:03,491
zat neer aan de piano

41
00:02:03,515 --> 00:02:05,443
en sloot het deksel.

42
00:02:05,870 --> 00:02:07,274
Daarna zat hij in stilte

43
00:02:07,298 --> 00:02:09,814
en bewoog enkel om het deksel
open en dicht te doen

44
00:02:09,838 --> 00:02:12,433
tussen elk van de drie delen.

45
00:02:12,457 --> 00:02:13,790
Op het einde

46
00:02:13,814 --> 00:02:14,981
stond hij recht

47
00:02:15,005 --> 00:02:16,671
en stapte van het podium.

48
00:02:17,537 --> 00:02:18,981
(Pianomuziek)

49
00:02:19,005 --> 00:02:21,598
Het publiek had geen idee
wat het ervan moest denken.

50
00:02:22,037 --> 00:02:26,101
Mensen vroegen zich af
of Cage zijn carrière wel serieus nam.

51
00:02:26,125 --> 00:02:27,855
Een goede vriend schreef hem zelfs

52
00:02:27,879 --> 00:02:31,260
om hem te smeken
geen klucht te maken van zijn carrière.

53
00:02:31,284 --> 00:02:33,601
John Cage had, als je het zo kan noemen,

54
00:02:33,625 --> 00:02:35,293
een muziekstuk gemaakt

55
00:02:35,317 --> 00:02:38,761
dat enkele gangbare ideeën in vraag stelde

56
00:02:38,785 --> 00:02:40,313
over het componeren van muziek.

57
00:02:40,337 --> 00:02:43,105
Het is iets waar muzikanten
tot op heden over discussiëren.

58
00:02:44,255 --> 00:02:46,786
Om te begrijpen
wat John Cage precies dacht,

59
00:02:46,810 --> 00:02:48,588
gaan we even terug naar 1940.

60
00:02:48,612 --> 00:02:49,769
In die tijd

61
00:02:49,793 --> 00:02:53,841
maakte John Cage naam
met composities voor de 'prepared piano'.

62
00:02:53,865 --> 00:02:55,077
(Pianomuziek)

63
00:02:55,101 --> 00:02:56,565
Om dit soort muziek te maken,

64
00:02:56,589 --> 00:02:59,125
legde John Cage voorwerpen in de piano,

65
00:02:59,149 --> 00:03:00,482
tussen de snaren.

66
00:03:00,784 --> 00:03:02,450
Dingen die thuis rondslingeren,

67
00:03:02,474 --> 00:03:05,505
zoals schroeven, plakband
en rubber gommen.

68
00:03:05,831 --> 00:03:08,077
Daardoor verandert de piano plots

69
00:03:08,101 --> 00:03:10,934
van een tonaal instrument
met hoge en lage tonen

70
00:03:10,958 --> 00:03:13,497
in een collectie unieke geluiden.

71
00:03:13,800 --> 00:03:16,561
De muziek die je hoort
is Cage zijn Sonata V,

72
00:03:16,585 --> 00:03:18,997
uit 'Sonatas and Interludes
for Prepared Piano' --

73
00:03:19,370 --> 00:03:22,161
waarschijnlijk zijn
beroemdste werk buiten 4'33".

74
00:03:22,703 --> 00:03:25,029
Deze versie werd uitgevoerd
door Boris Berman.

75
00:03:25,997 --> 00:03:28,752
John Cage schreef
zeer gedetailleerde instructies

76
00:03:28,776 --> 00:03:31,593
over waar elk voorwerp
in de piano moest liggen.

77
00:03:31,617 --> 00:03:35,864
Maar voor performers is het onmogelijk
om precies dezelfde voorwerpen te hebben,

78
00:03:35,888 --> 00:03:38,387
dus is de klank altijd anders.

79
00:03:38,411 --> 00:03:41,148
Eigenlijk komt het neer
op willekeurig toeval.

80
00:03:41,458 --> 00:03:43,918
Dit was redelijk gek en vreemd

81
00:03:43,942 --> 00:03:47,767
vergeleken met de gebruikelijke werkwijze
van componisten en muzikanten.

82
00:03:48,927 --> 00:03:51,458
John Cage raakte
steeds meer geïnteresseerd

83
00:03:51,482 --> 00:03:53,664
in willekeur en toeval

84
00:03:53,688 --> 00:03:56,498
en het universum laten bepalen

85
00:03:56,522 --> 00:03:58,588
wat de volgende noot is.

86
00:03:59,212 --> 00:04:01,418
Maar om het antwoord op de vraag te horen,

87
00:04:01,442 --> 00:04:03,243
moet je eerst luisteren.

88
00:04:03,561 --> 00:04:05,014
En in de jaren 1940,

89
00:04:05,038 --> 00:04:08,037
werd het steeds moeilijker
om naar het universum te luisteren.

90
00:04:08,458 --> 00:04:10,283
(Liftmuziek)

91
00:04:10,307 --> 00:04:12,641
Het bedrijf Muzak
werd opgericht in de jaren 30.

92
00:04:12,665 --> 00:04:13,855
Het had meteen succes

93
00:04:13,879 --> 00:04:17,363
en al snel was er
bijna overal achtergrondmuziek.

94
00:04:17,911 --> 00:04:20,102
Het was bijna onmogelijk
eraan te ontsnappen.

95
00:04:20,584 --> 00:04:23,707
John Cage besefte dat mensen
niet langer de optie hadden

96
00:04:23,731 --> 00:04:26,091
om achtergrondmuziek buiten te sluiten.

97
00:04:26,288 --> 00:04:28,672
Hij was ongerust dat muzak
mensen zou belemmeren

98
00:04:28,672 --> 00:04:30,337
ooit nog stilte te horen.

99
00:04:31,454 --> 00:04:32,755
In 1948,

100
00:04:32,779 --> 00:04:35,438
vier jaar voor hij 4'33" schreef,

101
00:04:35,462 --> 00:04:36,790
liet John Cage vallen

102
00:04:36,790 --> 00:04:40,025
dat hij een stil stuk
wou schrijven van 4,5 minuten

103
00:04:40,049 --> 00:04:42,461
en het wou verkopen aan het bedrijf Muzak.

104
00:04:42,485 --> 00:04:44,802
Het begon als een politiek statement

105
00:04:44,826 --> 00:04:46,795
of een terloopse opmerking,

106
00:04:46,819 --> 00:04:49,794
maar het idee bleef hangen
en evolueerde snel verder.

107
00:04:50,176 --> 00:04:53,457
John Cage begon
diep na te denken over stilte.

108
00:04:53,881 --> 00:04:57,314
En toen hij een echt
stille plaats bezocht,

109
00:04:57,338 --> 00:04:59,338
deed hij een verbijsterende ontdekking.

110
00:05:00,195 --> 00:05:04,354
John Cage bezocht een echovrije kamer
aan de universiteit van Harvard.

111
00:05:04,378 --> 00:05:07,318
Echovrije kamers zijn kamers
die akoestisch zo ingericht zijn

112
00:05:07,362 --> 00:05:09,773
dat het geluid bijna volledig
wordt geëlimineerd.

113
00:05:09,911 --> 00:05:11,712
Er is geen geluid in deze ruimtes,

114
00:05:11,736 --> 00:05:14,587
dus verwachtte hij
er helemaal niets te horen.

115
00:05:15,101 --> 00:05:18,147
Maar hij hoorde
zijn eigen bloed circuleren.

116
00:05:18,171 --> 00:05:19,851
(Hartslag)

117
00:05:19,875 --> 00:05:22,133
Zelf heb ik ook
een echovrije kamer bezocht

118
00:05:22,157 --> 00:05:24,117
en het is een heel vreemde ervaring

119
00:05:24,141 --> 00:05:26,410
die je percepties volledig kan veranderen

120
00:05:26,434 --> 00:05:28,574
over geluid en stilte.

121
00:05:28,926 --> 00:05:31,974
Het voelde alsof er in mijn hersenen
een versterker werd aangezet

122
00:05:31,998 --> 00:05:34,149
in een verwoede poging toch iets te horen.

123
00:05:34,575 --> 00:05:35,853
Net als John Cage

124
00:05:35,877 --> 00:05:39,821
kon ik heel duidelijk mijn eigen bloed
doorheen mijn lijf horen pompen.

125
00:05:39,845 --> 00:05:42,191
Op dat moment begreep John Cage

126
00:05:42,215 --> 00:05:46,350
dat gelijk waar we zijn,
zelfs onze lichamen geluid maken.

127
00:05:46,790 --> 00:05:50,544
Dus eigenlijk bestaat er
niet zoiets als echte stilte.

128
00:05:50,949 --> 00:05:53,044
Zolang je een lichaam hebt,

129
00:05:53,068 --> 00:05:55,059
hoor je altijd iets.

130
00:05:55,538 --> 00:05:58,561
Dit is waar zijn interesse
in toeval en willekeur

131
00:05:58,585 --> 00:06:00,847
samenkwam met zijn interesse in stilte.

132
00:06:01,260 --> 00:06:04,627
Hij besefte dat het creëren
van een omgeving zonder afleidingen

133
00:06:04,651 --> 00:06:06,704
niet ging om het creëren van stilte.

134
00:06:07,220 --> 00:06:09,753
Het ging zelfs niet
om het beheersen van geluid.

135
00:06:10,149 --> 00:06:13,165
Het ging om de geluiden die er al waren,

136
00:06:13,189 --> 00:06:15,673
maar die je plots voor het eerst hoort

137
00:06:15,697 --> 00:06:18,030
wanneer je echt klaar bent
om te luisteren.

138
00:06:19,204 --> 00:06:22,355
Dat is wat zo vaak
wordt misbegrepen aan 4'33".

139
00:06:22,379 --> 00:06:24,330
Mensen denken dat het een grap is,

140
00:06:24,401 --> 00:06:26,895
maar dat is absoluut niet het geval.

141
00:06:26,919 --> 00:06:29,212
Overal waar je het speelt
klinkt het anders.

142
00:06:29,236 --> 00:06:30,887
En dat is nu juist het punt.

143
00:06:30,911 --> 00:06:33,752
Wat John Cage ons wou laten horen,

144
00:06:33,776 --> 00:06:36,848
is de schoonheid
van de geluidswereld die ons omgeeft.

145
00:06:36,872 --> 00:06:40,124
(Tjilpende vogels)

146
00:06:40,785 --> 00:06:45,166
(Overlappende stemmen)

147
00:06:45,190 --> 00:06:49,037
(Geluid van kerkklokken)

148
00:06:49,061 --> 00:06:53,227
(Geluid van krekels en een uil)

149
00:06:53,982 --> 00:06:56,339
4'33" zou een bewuste ervaring moeten zijn

150
00:06:56,363 --> 00:07:00,264
die je de dingen
helpt aanvaarden zoals ze zijn.

151
00:07:00,590 --> 00:07:04,629
Niemand anders kan je vertellen
hoe je je hierbij moet voelen.

152
00:07:04,653 --> 00:07:06,053
Het is diep persoonlijk.

153
00:07:06,542 --> 00:07:08,915
Het roept ook belangrijke vragen op

154
00:07:08,939 --> 00:07:10,505
over onze geluidswereld.

155
00:07:10,831 --> 00:07:13,362
Is 4'33" muziek? Is het geluid?

156
00:07:13,386 --> 00:07:14,879
Is geluid muziek?

157
00:07:14,903 --> 00:07:16,545
Is er wel een verschil?

158
00:07:16,919 --> 00:07:18,497
John Cage herinnert ons eraan

159
00:07:18,521 --> 00:07:22,235
dat muziek niet het enige geluid is
dat het waard is om te beluisteren.

160
00:07:22,546 --> 00:07:24,946
Alle geluiden zijn het waard
erover na te denken.

161
00:07:25,339 --> 00:07:27,717
We hebben een zeldzame mogelijkheid

162
00:07:27,741 --> 00:07:29,513
om onze oren te resetten.

163
00:07:29,839 --> 00:07:32,609
En als we ons bewuster worden
van wat we horen,

164
00:07:32,633 --> 00:07:35,402
zullen we onze wereld
automatisch beter doen klinken.

165
00:07:36,149 --> 00:07:40,117
Stilte betekent niet dat we onze geest
afsluiten voor geluid,

166
00:07:40,585 --> 00:07:42,589
maar dat we écht beginnen te luisteren

167
00:07:42,613 --> 00:07:45,746
en de wereld horen
in al zijn sonische schoonheid.

168
00:07:46,184 --> 00:07:47,807
Dus laten we in deze geest

169
00:07:47,831 --> 00:07:50,418
samen 4'33" uitvoeren,

170
00:07:50,442 --> 00:07:51,974
waar je ook bent.

171
00:07:51,998 --> 00:07:53,326
Het bestaat uit drie delen

172
00:07:53,350 --> 00:07:55,184
en ik zal aangeven wanneer ze starten.

173
00:07:55,188 --> 00:07:58,650
Luister naar de textuur en het ritme
van de geluiden rond je.

174
00:07:59,037 --> 00:08:00,664
Luister naar luid en zacht,

175
00:08:00,688 --> 00:08:02,498
het harmonieuze en dissonante,

176
00:08:02,522 --> 00:08:06,331
en alle kleine details
die elk geluid uniek maken.

177
00:08:06,668 --> 00:08:11,831
Blijf zo bewust en gefocust mogelijk
tijdens dit levensechte sonische moment.

178
00:08:12,279 --> 00:08:15,831
Geniet van de pracht
van horen en luisteren.

179
00:08:16,331 --> 00:08:18,264
Zo meteen komt het eerste deel.

180
00:08:18,288 --> 00:08:19,621
Het begint...

181
00:08:19,645 --> 00:08:21,038
nu.

182
00:08:21,062 --> 00:08:22,213
[I. Tacet]

183
00:08:22,237 --> 00:08:23,387
(Geen audio)

184
00:08:50,158 --> 00:08:51,758
Dit is het tweede deel.

185
00:08:51,782 --> 00:08:54,315
Het duurt 2 minuten 23 seconden.

186
00:08:54,952 --> 00:08:56,103
[II. Tacet]

187
00:08:56,127 --> 00:08:57,277
(Geen audio)

188
00:11:17,844 --> 00:11:19,577
Dit is het laatste deel.

189
00:11:19,601 --> 00:11:22,068
Het duurt 1 minuut 40 seconden.

190
00:11:23,090 --> 00:11:24,241
[III. Tacet]

191
00:11:24,265 --> 00:11:25,415
(Geen audio)

192
00:13:03,214 --> 00:13:04,412
Zo, dat was het.

193
00:13:04,436 --> 00:13:05,586
We hebben het gedaan.

194
00:13:06,068 --> 00:13:09,083
Bedankt om te luisteren.