Voor velen van ons
is ons leven momenteel
stiller dan normaal.
En stilte kan zenuwslopend zijn.
Het kan zorgen voor eenzaamheid,
en je bewust maken
van alles wat je niet meer kan doen.
Ik denk constant na over geluid.
Ik ben sound designer
en presenteer de podcast
Twenty Thousand Hertz.
Het gaat om 's werelds
meest herkenbare en interessante geluiden.
Maar dit lijkt me het perfecte moment
om het over stilte te hebben.
Want ik heb geleerd
dat er niet zoiets bestaat als 'stilte'.
En de persoon die mijn ogen
opende voor dit idee
is een van de invloedrijkste
componisten ooit.
(Pianomuziek)
John Cage heeft een invloed gehad
op artiesten uit verschillende genres,
van avant-garde muzikanten
tot moderne dans- en popmuziek.
Momenteel horen we een stuk uit 1948
getiteld 'In a Landscape'.
Deze versie werd opgenomen in 1994
door Stephen Drury.
(Pianomuziek)
Het is niet typisch voor John Cage.
Hij is meer bekend om zijn innovaties
en avant-gardetechnieken.
Maar ondanks zijn reputatie
was niemand voorbereid
op wat hij deed in 1952,
toen hij het meest uitdagende stuk
uit zijn carrière creëerde.
Het heette 4'33"
en sommige critici weigerden zelfs
om het 'muziek' te noemen,
want voor de hele duur van het stuk
speelt de performer
helemaal niets.
Het is te zeggen, in technische termen
speelt de performer rust.
Maar voor het publiek
lijkt het alsof er niets gebeurt.
John Cage zijn werk 4'33"
werd voor het eerst gespeeld
in de zomer van 1952,
door de bekende pianist David Tudor,
in de Maverick Concert Hall
in Woodstock, New York.
Een prachtig houten gebouw
met grote openingen naar buiten.
Dus David Tudor stapte het podium op,
zat neer aan de piano
en sloot het deksel.
Daarna zat hij in stilte
en bewoog enkel om het deksel
open en dicht te doen
tussen elk van de drie delen.
Op het einde
stond hij recht
en stapte van het podium.
(Pianomuziek)
Het publiek had geen idee
wat het ervan moest denken.
Mensen vroegen zich af
of Cage zijn carrière wel serieus nam.
Een goede vriend schreef hem zelfs
om hem te smeken
geen klucht te maken van zijn carrière.
John Cage had, als je het zo kan noemen,
een muziekstuk gemaakt
dat enkele gangbare ideeën in vraag stelde
over het componeren van muziek.
Het is iets waar muzikanten
tot op heden over discussiëren.
Om te begrijpen
wat John Cage precies dacht,
gaan we even terug naar 1940.
In die tijd
maakte John Cage naam
met composities voor de 'prepared piano'.
(Pianomuziek)
Om dit soort muziek te maken,
legde John Cage voorwerpen in de piano,
tussen de snaren.
Dingen die thuis rondslingeren,
zoals schroeven, plakband
en rubber gommen.
Daardoor verandert de piano plots
van een tonaal instrument
met hoge en lage tonen
in een collectie unieke geluiden.
De muziek die je hoort
is Cage zijn Sonata V,
uit 'Sonatas and Interludes
for Prepared Piano' --
waarschijnlijk zijn
beroemdste werk buiten 4'33".
Deze versie werd uitgevoerd
door Boris Berman.
John Cage schreef
zeer gedetailleerde instructies
over waar elk voorwerp
in de piano moest liggen.
Maar voor performers is het onmogelijk
om precies dezelfde voorwerpen te hebben,
dus is de klank altijd anders.
Eigenlijk komt het neer
op willekeurig toeval.
Dit was redelijk gek en vreemd
vergeleken met de gebruikelijke werkwijze
van componisten en muzikanten.
John Cage raakte
steeds meer geïnteresseerd
in willekeur en toeval
en het universum laten bepalen
wat de volgende noot is.
Maar om het antwoord op de vraag te horen,
moet je eerst luisteren.
En in de jaren 1940,
werd het steeds moeilijker
om naar het universum te luisteren.
(Liftmuziek)
Het bedrijf Muzak
werd opgericht in de jaren 30.
Het had meteen succes
en al snel was er
bijna overal achtergrondmuziek.
Het was bijna onmogelijk
eraan te ontsnappen.
John Cage besefte dat mensen
niet langer de optie hadden
om achtergrondmuziek buiten te sluiten.
Hij was ongerust dat muzak
mensen zou belemmeren
ooit nog stilte te horen.
In 1948,
vier jaar voor hij 4'33" schreef,
liet John Cage vallen
dat hij een stil stuk
wou schrijven van 4,5 minuten
en het wou verkopen aan het bedrijf Muzak.
Het begon als een politiek statement
of een terloopse opmerking,
maar het idee bleef hangen
en evolueerde snel verder.
John Cage begon
diep na te denken over stilte.
En toen hij een echt
stille plaats bezocht,
deed hij een verbijsterende ontdekking.
John Cage bezocht een echovrije kamer
aan de universiteit van Harvard.
Echovrije kamers zijn kamers
die akoestisch zo ingericht zijn
dat het geluid bijna volledig
wordt geëlimineerd.
Er is geen geluid in deze ruimtes,
dus verwachtte hij
er helemaal niets te horen.
Maar hij hoorde
zijn eigen bloed circuleren.
(Hartslag)
Zelf heb ik ook
een echovrije kamer bezocht
en het is een heel vreemde ervaring
die je percepties volledig kan veranderen
over geluid en stilte.
Het voelde alsof er in mijn hersenen
een versterker werd aangezet
in een verwoede poging toch iets te horen.
Net als John Cage
kon ik heel duidelijk mijn eigen bloed
doorheen mijn lijf horen pompen.
Op dat moment begreep John Cage
dat gelijk waar we zijn,
zelfs onze lichamen geluid maken.
Dus eigenlijk bestaat er
niet zoiets als echte stilte.
Zolang je een lichaam hebt,
hoor je altijd iets.
Dit is waar zijn interesse
in toeval en willekeur
samenkwam met zijn interesse in stilte.
Hij besefte dat het creëren
van een omgeving zonder afleidingen
niet ging om het creëren van stilte.
Het ging zelfs niet
om het beheersen van geluid.
Het ging om de geluiden die er al waren,
maar die je plots voor het eerst hoort
wanneer je echt klaar bent
om te luisteren.
Dat is wat zo vaak
wordt misbegrepen aan 4'33".
Mensen denken dat het een grap is,
maar dat is absoluut niet het geval.
Overal waar je het speelt
klinkt het anders.
En dat is nu juist het punt.
Wat John Cage ons wou laten horen,
is de schoonheid
van de geluidswereld die ons omgeeft.
(Tjilpende vogels)
(Overlappende stemmen)
(Geluid van kerkklokken)
(Geluid van krekels en een uil)
4'33" zou een bewuste ervaring moeten zijn
die je de dingen
helpt aanvaarden zoals ze zijn.
Niemand anders kan je vertellen
hoe je je hierbij moet voelen.
Het is diep persoonlijk.
Het roept ook belangrijke vragen op
over onze geluidswereld.
Is 4'33" muziek? Is het geluid?
Is geluid muziek?
Is er wel een verschil?
John Cage herinnert ons eraan
dat muziek niet het enige geluid is
dat het waard is om te beluisteren.
Alle geluiden zijn het waard
erover na te denken.
We hebben een zeldzame mogelijkheid
om onze oren te resetten.
En als we ons bewuster worden
van wat we horen,
zullen we onze wereld
automatisch beter doen klinken.
Stilte betekent niet dat we onze geest
afsluiten voor geluid,
maar dat we écht beginnen te luisteren
en de wereld horen
in al zijn sonische schoonheid.
Dus laten we in deze geest
samen 4'33" uitvoeren,
waar je ook bent.
Het bestaat uit drie delen
en ik zal aangeven wanneer ze starten.
Luister naar de textuur en het ritme
van de geluiden rond je.
Luister naar luid en zacht,
het harmonieuze en dissonante,
en alle kleine details
die elk geluid uniek maken.
Blijf zo bewust en gefocust mogelijk
tijdens dit levensechte sonische moment.
Geniet van de pracht
van horen en luisteren.
Zo meteen komt het eerste deel.
Het begint...
nu.
[I. Tacet]
(Geen audio)
Dit is het tweede deel.
Het duurt 2 minuten 23 seconden.
[II. Tacet]
(Geen audio)
Dit is het laatste deel.
Het duurt 1 minuut 40 seconden.
[III. Tacet]
(Geen audio)
Zo, dat was het.
We hebben het gedaan.
Bedankt om te luisteren.