0:00:01.375,0:00:04.855
Düşünün ki ortada büyük bir sorun var

0:00:04.855,0:00:06.976
apaçık gözünüzün önünde duruyor.

0:00:07.000,0:00:10.143
Öyle bir sorun ki herkes ondan bahsediyor

0:00:10.167,0:00:12.458
ve sizleri de doğrudan etkiliyor.

0:00:13.542,0:00:17.015
İşler daha da kötüleşmeden [br]bu sorunu çözmek için

0:00:17.015,0:00:19.333
elinizden gelen her şeyi yapar mıydınız?

0:00:20.667,0:00:22.393
Cevabınızdan çok da emin olmayın!

0:00:22.417,0:00:26.851
Zira biz, gözümüzün önünde apaçık duran [br]gerçekleri görmemeye meyilliyizdir

0:00:26.875,0:00:29.851
ve hiçbirimiz bunu kabullenmek istemez.

0:00:29.875,0:00:31.309
Hatta öyle ki

0:00:31.333,0:00:35.059
iş veya özel hayatımızda [br]ya da dünya üzerinde karşılaşabileceğimiz

0:00:35.083,0:00:39.726
tehlikeleri bize hatırlattıkları için

0:00:39.750,0:00:41.875
bu gerçeklerden gözümüzü kaçırırız.

0:00:43.125,0:00:47.417
Kendi alanımdan, ekonomi politikasından[br]bir örnek vermek istiyorum.

0:00:48.708,0:00:52.018
Merkez Bankası'nın başındayken[br]Alan Greenspan'in tüm görevi,

0:00:52.042,0:00:57.518
ABD ekonomisindeki sorunlara karşı [br]dikkatli hareket etmek

0:00:57.542,0:01:00.268
ve bu sorunların [br]kontrolden çıkmamalarını sağlamaktı.

0:01:00.292,0:01:02.226
2006 sonrasına geldiğimizde ise

0:01:02.250,0:01:04.809
gayrimenkul fiyatlarının [br]yükselmesiyle birlikte

0:01:04.833,0:01:09.434
her geçen gün daha fazla [br]hatırı sayılır lider ve kurum

0:01:09.458,0:01:12.059
kredi riskleri ve piyasa[br]balonlarından bahsederek

0:01:12.083,0:01:16.125
tehlike çanlarını çalmaya başladı.

0:01:17.250,0:01:21.059
Sizlerin de bildiği gibi [br]2008'de her şey tepetaklak oldu.

0:01:21.083,0:01:22.643
Bankalar battı,

0:01:22.667,0:01:25.893
uluslararası piyasalar değerlerinin[br]yarısına yakınını kaybetti,

0:01:25.917,0:01:30.518
milyonlarca insanın evine haciz konuldu.

0:01:30.542,0:01:31.809
En sonunda

0:01:31.833,0:01:35.208
neredeyse her 10 Amerikalıdan biri[br]işsiz kalmış oldu.

0:01:36.875,0:01:39.226
Ortalık biraz durulduğunda ise

0:01:39.250,0:01:43.190
Greenspan ve daha pek çoğu, [br]ellerinde bir durum analiziyle

0:01:43.190,0:01:46.042
"Krizi öngörmek mümkün değildi," dediler

0:01:46.792,0:01:49.268
ve krizi "bir siyah kuğu"[br]olarak nitelendirdiler.

0:01:49.292,0:01:52.101
Yani hayal edilemez bir şey olarak,

0:01:52.125,0:01:56.125
öngörülemez ve kesinlikle [br]olasılıksız bir şey olarak.

0:01:57.500,0:01:59.518
Tam anlamıyla bir sürpriz yani.

0:01:59.542,0:02:03.434
Ancak bu durum aslında [br]hiç de bir sürpriz gibi gelişmedi.

0:02:03.458,0:02:07.851
Benim Manhattan'daki dairem örneğin[br]dört yıldan daha kısa bir süre içinde

0:02:07.875,0:02:09.934
değerini neredeyse ikiye katlamıştı.

0:02:09.958,0:02:13.226
Ben de tehlike işaretlerini [br]görüp satmıştım evimi.

0:02:13.250,0:02:15.851
(Gülüşmeler)

0:02:15.875,0:02:18.125
(Alkışlar)

0:02:19.792,0:02:22.018
Diğer birçok insan da[br]aynı tehlikeyi gördü,

0:02:22.042,0:02:23.667
gördüklerini halkla da paylaştılar

0:02:24.958,0:02:26.934
ve sadece göz ardı edildiler.

0:02:26.958,0:02:31.184
Sonuç olarak bu krizin nasıl görüneceğini[br]ya da beraberinde neler getireceğini

0:02:31.208,0:02:33.226
bire bir bilemesek de

0:02:33.250,0:02:35.101
bize doğru hücum eden şeyin

0:02:35.125,0:02:41.476
koca, gri bir gergedan kadar tehlikeli, [br]aşikâr ve önceden kestirilebilir

0:02:41.500,0:02:44.708
olduğunu hepimiz görebiliyorduk.

0:02:45.792,0:02:47.072
Siyah kuğu teorisi,

0:02:47.833,0:02:51.708
geleceğimiz üzerinde hiçbir kontrolümüz[br]olmadığı fikrini düşündürür bize.

0:02:52.750,0:02:57.559
Olaylar üzerinde kontrolümüzün [br]ne kadar az olduğunu düşünmemiz de

0:02:57.583,0:03:00.318
maalesef var olanı [br]bir o kadar küçümsememize

0:03:00.318,0:03:02.708
ya da tamamıyla [br]göz ardı etmemize yol açar.

0:03:04.458,0:03:08.309
Bu tehlikeli düşünce de[br]başka bir gerçeği görünmez kılar:

0:03:08.333,0:03:10.518
önümüzdeki sorunların[br]çoğunun ne kadar olası,

0:03:10.542,0:03:13.143
aşikâr ve görünür olmasına rağmen

0:03:13.167,0:03:16.625
yine de parmağımızı dahi [br]oynatmadığımız gerçeğini.

0:03:17.792,0:03:20.268
İşte ben de gri gergedan [br]metaforunu yarattım

0:03:20.292,0:03:23.351
zira böyle bir metafora [br]gerçekten ihtiyaç vardı.

0:03:23.375,0:03:25.893
Yeni bir gözle bakabilmemize[br]yardımcı olsun diye,

0:03:25.917,0:03:28.601
aynı siyah kuğunun benimsendiği[br]gibi benimseyelim diye,

0:03:28.625,0:03:32.476
ancak bu sefer son derece [br]aşikâr şeyler için kullanalım diye,

0:03:32.500,0:03:36.458
son derece olası, yine de[br]yok sayılan şeyler için.

0:03:38.542,0:03:41.351
İşte bu tip şeylere [br]gri gergedanlar diyorum.

0:03:41.375,0:03:43.684
Eğer bu gri gergedanları[br]görmek isterseniz

0:03:43.708,0:03:46.417
her gün başlıklara [br]bir göz atmanız yeterli.

0:03:47.250,0:03:50.976
İşte benim bugün başlıklarda[br]gördüğüm de koca bir gri gergedan,

0:03:51.000,0:03:55.167
yepyeni, son derece olası [br]bir ekonomik kriz.

0:03:56.458,0:04:00.309
Merak ediyorum, son 10 yılda[br]bir şeyler öğrenebildik mi acaba?

0:04:00.333,0:04:03.726
Washington'da ya da Wall Street'te[br]konuşulanlara bakarsanız

0:04:03.750,0:04:10.542
geleceğimizin dalgasız, dümdüz [br]bir deniz gibi olduğunu sanırsınız.

0:04:11.375,0:04:14.476
Benim çokça vakit geçirdiğim Çin'de ise

0:04:14.500,0:04:17.392
konuşulanlar son derece farklı.

0:04:17.416,0:04:19.642
Ekonomiden sorumlu ekibin tümü,

0:04:19.666,0:04:22.643
devlet başkanı Xi Jinping de [br]dahil olmak üzere,

0:04:22.667,0:04:25.087
son derece açık bir şekilde [br]

0:04:25.087,0:04:27.682
ve bilhassa sanki birer [br]gri gergedanlarmış gibi

0:04:27.682,0:04:31.728
ekonomik risklerden ve bu riskleri [br]nasıl dize getireceklerinden konuşuyorlar.

0:04:31.728,0:04:32.797
Kuşkusuz ki Çin ve ABD

0:04:32.797,0:04:35.098
çok farklı devlet[br]sistemleriyle yönetiliyorlar,

0:04:35.098,0:04:38.128
bu da yapabilecekleri [br]ya da yapamayacakları şeyleri belirliyor.

0:04:38.128,0:04:40.601
Ekonomik problemlerin çoğunun [br]temel nedenleri de

0:04:40.625,0:04:41.976
farklı tabii bu iki ülkede.

0:04:42.000,0:04:45.601
Ancak iki ülkenin de [br]borçlarıyla, eşitsizlikle

0:04:45.625,0:04:49.583
ve ekonomik verimlilikle ilgili sorunları[br]olduğu herkesin bildiği bir gerçek.

0:04:51.042,0:04:53.250
Peki sorunları aynıysa[br]duruşları niye farklı?

0:04:54.167,0:04:56.018
Aslında aynı soruyu

0:04:56.042,0:04:58.351
sadece ülkelerin değil insanların da

0:04:58.375,0:05:00.684
duruş farklılıkları ile[br]ilgili sorabilirsiniz.

0:05:00.708,0:05:04.601
Güvenliği her şeyden önce tutan[br]otomobil üreticileri

0:05:04.625,0:05:07.267
ve kalitesiz arabalarını geri çekmek için

0:05:07.267,0:05:10.137
mutlaka birilerinin ölmesini [br]bekleyenlerle ilgili mesela.

0:05:12.417,0:05:17.893
Ya da kaçınılmaz son için hazırlık yapan [br]büyükanneler ve büyükbabalarla ilgili,

0:05:17.917,0:05:20.088
hani şu cenaze metnini bile yazanlarla,

0:05:21.125,0:05:23.018
menüyü bile hazırlayanlarla ilgili.

0:05:23.042,0:05:24.518
(Gülüşmeler)

0:05:24.542,0:05:25.851
Benimkiler hazırlamıştı.

0:05:25.875,0:05:27.351
(Gülüşmeler)

0:05:27.375,0:05:32.476
Böyleleri mezar taşını bile önceden[br]oydurur da bir ölüm tarihini boş bırakır.

0:05:32.500,0:05:34.977
Bir de diğer türlü büyükanneler[br]büyükbabalar vardır

0:05:35.001,0:05:37.518
ki hiçbir işlerini yoluna koymazlar,

0:05:37.542,0:05:39.143
atılacaklarını bile ayırmazlar,

0:05:39.167,0:05:41.268
yıllar boyunca onca şeyi [br]istiflemişlerdir de

0:05:41.292,0:05:43.303
düzenleme işini çocuklarına bırakırlar.

0:05:44.208,0:05:48.268
Peki bu iki taraf arasındaki fark [br]nereden geliyor?

0:05:48.292,0:05:50.893
Nasıl oluyor da bazıları[br]gerçeklerle başa çıkarken

0:05:50.917,0:05:53.167
diğerleri gözlerini kaçırmayı seçiyor?

0:05:54.958,0:05:57.802
Bunun öncelikle içinde yaşadığınız [br]kültür ve toplumla,

0:05:57.802,0:05:59.750
çevrenizdeki insanlarla ilgisi var.

0:06:00.917,0:06:03.601
Yani olur da düşersen [br]etrafındakilerden birinin

0:06:03.625,0:06:06.393
sana yardım edeceğini düşünüyorsan

0:06:06.417,0:06:09.625
var olan bir tehlikeyi olduğundan [br]küçük görme eğiliminde oluyorsun.

0:06:10.542,0:06:15.226
Ki bu da sadece kötü değil aynı zamanda[br]da iyi riskler almamızı sağlıyor.

0:06:15.250,0:06:17.643
Tıpkı kimsenin bahsetmek istemediği[br]

0:06:17.667,0:06:21.184
bir tehlikeden bahsederek eleştirilme[br]riskini göze almak gibi.

0:06:21.208,0:06:24.511
Ya da ürkütücü görünen, bir nevi [br]gri gergedanlara benzeyen fırsatları

0:06:24.511,0:06:27.393
yine de değerlendirmek gibi.

0:06:27.417,0:06:31.375
ABD'nin kültürü son derece bireysel,[br]herkes kendi başına yani.

0:06:32.125,0:06:33.726
İlginçtir ki bu durum

0:06:33.750,0:06:37.476
Amerikalıları değişime [br]ve iyi riskler almaya

0:06:37.500,0:06:39.059
kapalı yapmış.

0:06:39.083,0:06:41.018
Halbuki Çin'deki insanlar,

0:06:41.042,0:06:44.768
devletin doğabilecek[br]problemleri önleyeceğine inanıyor,

0:06:44.792,0:06:48.226
bu her zaman gerçekleşmese de[br]insanlar inanmaya devam ediyor.

0:06:48.250,0:06:50.351
Ailelerine güvenebileceklerini [br]düşünüyorlar,

0:06:50.375,0:06:53.393
bu da onları belirli riskleri almaya [br]daha meyilli yapıyor.

0:06:53.417,0:06:55.018
Tıpkı Pekin'de gayrimenkul almak

0:06:55.042,0:06:58.934
ya da yönlerini değiştirmeleri gerektiği[br]düşüncesine açık olmak gibi

0:06:58.958,0:07:02.833
ki Çin'in değişim hızı [br]gerçekten de inanılmaz seviyede.

0:07:03.958,0:07:05.809
İkinci nedene gelirsek

0:07:05.833,0:07:07.976
durum hakkında ne kadar bilgiye sahipsin?

0:07:08.000,0:07:09.875
Olanları öğrenmeye ne kadar isteklisin?

0:07:10.958,0:07:14.684
Görmek istemediğin şeyleri bile[br]görmeye hazır mısın?

0:07:14.708,0:07:17.601
Çoğumuz, sevmediğimiz

0:07:17.625,0:07:20.893
ve örtbas ettiğimiz şeylere

0:07:20.917,0:07:22.184
dikkat bile etmeyiz.

0:07:22.208,0:07:25.958
Dikkatimizi görmek istediğimiz, hoşumuza [br]giden, bağdaştığımız şeylere veririz.

0:07:27.125,0:07:29.559
Halbuki bu kör noktalarımızı onaracak

0:07:29.583,0:07:32.184
olanağa ve yeterliliğe sahibiz.

0:07:32.208,0:07:35.476
Her kesimden insanla çokça zaman geçirme,[br]onlarla hayat duruşları

0:07:35.500,0:07:38.518
ve gri gergedanlarıyla[br]ilgili konuşma fırsatım oldu.

0:07:38.542,0:07:40.101
Risk almaktan en çok korkan

0:07:40.125,0:07:42.601
ve bu konuda en hassas olan insanların

0:07:42.649,0:07:44.333
değişime de en az açık olan

0:07:44.333,0:07:47.768
insanlar olduğunu düşünebilirsiniz.

0:07:47.792,0:07:49.809
Ama gerçek tam da tersi.

0:07:49.833,0:07:51.143
Ben gördüm ki

0:07:51.167,0:07:53.643
etraflarındaki sorunların [br]farkına varmaya hazır olan

0:07:53.667,0:07:55.018
ve bunun için plan yapanlar,

0:07:55.042,0:07:58.601
hayatlarında daha fazla riske [br]hatta iyi riske yer verebilen

0:07:58.625,0:08:01.268
ve kötü riskle de [br]baş edebilen insanlar oluyor.

0:08:01.292,0:08:04.268
Bunun sebebi de, bilginin[br]peşine düştüğümüzde aslında

0:08:04.292,0:08:08.875
korktuğumuz şeylere karşı harekete [br]geçmek için güç topluyor olmamızdır.

0:08:09.708,0:08:11.809
Buradan da üçüncü nedene[br]bağlamak istiyorum.

0:08:11.833,0:08:14.780
Sizler, hayatınızdaki [br]gri gergedanlar üzerinde

0:08:14.780,0:08:17.208
ne kadar kontrolünüz olduğunu[br]düşünüyorsunuz?

0:08:18.167,0:08:20.309
Harekete geçmememizin[br]nedenlerinden biri de

0:08:20.333,0:08:23.101
çoğu zaman çaresiz hissetmemiz zira.

0:08:23.125,0:08:26.059
İklim değişikliği örneğin,[br]öyle büyük bir problem ki

0:08:26.083,0:08:30.101
hiçbirimizin elinden bir şey[br]gelmezmiş gibi hissettiriyor insana.

0:08:30.125,0:08:32.768
Böylelikle bazıları hayatını[br]inkârla geçirirken

0:08:32.792,0:08:35.976
diğerleri kendileri hariç herkesi[br]suçlayıp duruyor.

0:08:36.000,0:08:39.143
Tıpkı bir arkadaşımın, Çin'deki [br]kömür fabrikaları durduğu sürece

0:08:39.143,0:08:41.143
4 çekerli arabasından vazgeçmemesi gibi.

0:08:41.167,0:08:44.559
Halbuki bizim [br]değişim için bir fırsatımız var.

0:08:44.583,0:08:46.726
Hepimiz birbirimizden farklıyız

0:08:46.750,0:08:51.643
ve her birimiz de duruşumuzu [br]değiştirme fırsatına sahibiz,

0:08:51.667,0:08:54.393
hem kendi hem de[br]etrafımızdakilerin duruşunu.

0:08:54.417,0:08:57.643
Bu sebeple ben de bugün, [br]buradaki herkesi

0:08:57.667,0:09:02.351
etrafımızdaki insanlarla [br]dünyamızdaki gri gergedanlar üzerine

0:09:02.375,0:09:03.851
açıkça ve dürüstçe konuşmaya

0:09:03.875,0:09:07.226
ve gergedanlarımızla nasıl baş ettiğimizi

0:09:07.250,0:09:11.184
katıksız, dürüst bir şekilde[br]anlatmaya davet ediyorum.

0:09:11.208,0:09:13.851
ABD'de çok sık duyduğum bir şey var:

0:09:13.875,0:09:16.559
"Tabii ki apaçık problemlerle[br]baş etmemiz gerekir

0:09:16.583,0:09:19.013
ancak bir insan gözünün önünde[br]olanları göremiyorsa

0:09:19.013,0:09:20.809
zaten ya akılsız ya da cahildir."

0:09:20.833,0:09:24.601
Onlar böyle söylese de[br]ben tam tersini düşünüyorum.

0:09:24.625,0:09:27.309
Gözünün önünde olanları göremiyor olman

0:09:27.333,0:09:30.601
seni ne akılsız ne de cahil yapar,

0:09:30.625,0:09:32.309
sadece insan olduğunu gösterir.

0:09:32.333,0:09:37.559
Eğer bir gün hepimizin içinde olan[br]bu zafiyetin farkına varabilirsek

0:09:37.583,0:09:41.160
işte o zaman [br]hepimizin gözlerini açacak,

0:09:41.160,0:09:43.934
bizlere gözümüzün önünde [br]olanları gösterecek

0:09:43.958,0:09:47.417
ve ezilmeden önce harekete geçmemizi[br]sağlayacak gücü de bulacağız.

0:09:49.208,0:09:52.500
(Alkışlar)