1
00:00:01,375 --> 00:00:05,351
Šta ako bi postojao
veoma očigledan problem

2
00:00:05,375 --> 00:00:06,976
tik ispred vas?

3
00:00:07,000 --> 00:00:10,143
Problem o kome svi govore,

4
00:00:10,167 --> 00:00:12,458
problem koji direktno utiče na vas.

5
00:00:13,542 --> 00:00:17,851
Da li biste učinili sve
što je u vašoj moći da popravite stvari

6
00:00:17,875 --> 00:00:19,333
pre nego što se pogoršaju?

7
00:00:20,667 --> 00:00:22,393
Ne budite tako sigurni.

8
00:00:22,417 --> 00:00:26,851
Svi smo mi mnogo više skloni
nego što bismo hteli da priznamo

9
00:00:26,875 --> 00:00:29,851
da propustimo ono što nam je pred nosem.

10
00:00:29,875 --> 00:00:31,309
U stvari,

11
00:00:31,333 --> 00:00:35,059
ponekad je najveća verovatnoća
da ćemo okrenuti leđa nečemu

12
00:00:35,083 --> 00:00:39,726
baš zbog toga što predstavlja
pretnju za nas,

13
00:00:39,750 --> 00:00:41,875
u poslu, životu i u svetu.

14
00:00:43,125 --> 00:00:47,417
Htela bih da vam dam jedan primer
iz mog sveta, ekonomske politike.

15
00:00:48,708 --> 00:00:52,018
Kad je Alan Grinspen
bio na čelu Federalnih rezervi,

16
00:00:52,042 --> 00:00:57,518
čitav njegov posao je bio
da pazi na probleme u američkoj ekonomiji

17
00:00:57,542 --> 00:01:00,268
i da se pobrine da ne izmaknu kontroli.

18
00:01:00,292 --> 00:01:02,226
Nakon 2006. godine,

19
00:01:02,250 --> 00:01:04,809
kada su cene nekretnina dostigle vrhunac,

20
00:01:04,833 --> 00:01:09,434
sve više uglednih lidera i institucija

21
00:01:09,458 --> 00:01:12,059
počelo je da pokreće uzbunu

22
00:01:12,083 --> 00:01:16,125
zbog rizičnih pozajmica
i opasno naduvanog tržišta.

23
00:01:17,250 --> 00:01:21,059
Kao što znate,
2008. godine se sve srušilo.

24
00:01:21,083 --> 00:01:22,643
Banke su propale,

25
00:01:22,667 --> 00:01:25,893
svetske berze su izgubile
skoro polovinu svoje vrednosti,

26
00:01:25,917 --> 00:01:30,518
milioni ljudi su izgubili domove
zbog neisplaćenih hipoteka.

27
00:01:30,542 --> 00:01:31,809
I na samom dnu,

28
00:01:31,833 --> 00:01:35,208
gotovo jedan od 10 Amerikanaca
ostao je bez posla.

29
00:01:36,875 --> 00:01:39,226
Nakon što su se stvari malo stišale,

30
00:01:39,250 --> 00:01:43,976
Grinspen i mnogi drugi su se pojavili
sa naknadnom analizom i rekli:

31
00:01:44,000 --> 00:01:46,042
„Niko nije mogao da predvidi tu krizu.“

32
00:01:46,792 --> 00:01:49,268
Nazivali su je „crnim labudom“.

33
00:01:49,292 --> 00:01:52,101
Nečim što je bilo nezamislivo,

34
00:01:52,125 --> 00:01:56,125
nepredvidivo i potpuno neverovatno.

35
00:01:57,500 --> 00:01:59,518
Potpuno iznenađenje.

36
00:01:59,542 --> 00:02:03,434
Osim što nije bilo toliko iznenađenje.

37
00:02:03,458 --> 00:02:07,851
Na primer, vrednost mog stana na Menhetnu
se skoro dvostruko povećala

38
00:02:07,875 --> 00:02:09,934
za manje od četiri godine.

39
00:02:09,958 --> 00:02:13,226
Uočila sam priliku i prodala ga.

40
00:02:13,250 --> 00:02:15,851
(Smeh)

41
00:02:15,875 --> 00:02:18,125
(Aplauz)

42
00:02:19,792 --> 00:02:22,018
Mnogo drugih ljudi
je takođe videlo upozorenje,

43
00:02:22,042 --> 00:02:23,667
javno su govorili

44
00:02:24,958 --> 00:02:26,934
i ljudi su ih ignorisali.

45
00:02:26,958 --> 00:02:31,184
Nismo znali tačno kako će kriza izgledati,

46
00:02:31,208 --> 00:02:33,226
nismo znali tačne parametre,

47
00:02:33,250 --> 00:02:35,101
ali svi smo mogli da primetimo

48
00:02:35,125 --> 00:02:41,476
da je ono što nam se približava
opasno, vidljivo i predvidljivo

49
00:02:41,500 --> 00:02:44,828
kao džinovski sivi nosorog
koji juri pravo na nas.

50
00:02:45,792 --> 00:02:47,809
Crni labud se priklanja

51
00:02:47,833 --> 00:02:51,708
ideji da nemamo moć nad svojom budućnošću.

52
00:02:52,750 --> 00:02:57,559
I nažalost, što manje kontrole
mislimo da imamo,

53
00:02:57,583 --> 00:03:00,684
veća je verovatnoća
da ćemo umanjiti značaj nečega

54
00:03:00,708 --> 00:03:02,708
ili da ćemo ga skroz ignorisati.

55
00:03:04,458 --> 00:03:08,309
Ova opasna dinamika
prikriva drugi problem,

56
00:03:08,333 --> 00:03:10,518
da je većina problema
sa kojima se suočavamo

57
00:03:10,542 --> 00:03:13,143
tako verovatna i očigledna,

58
00:03:13,167 --> 00:03:16,625
da su to stvari koje možemo videti,
ali i dalje ništa ne preduzimamo.

59
00:03:17,792 --> 00:03:20,268
Smislila sam metaforu sivog nosoroga

60
00:03:20,292 --> 00:03:23,351
radi nečega što sam smatrala
hitnom potrebom.

61
00:03:23,375 --> 00:03:25,893
Da nam pomogne da zauzmemo
novu perspektivu,

62
00:03:25,917 --> 00:03:28,601
sa istom strašću koju su ljudi
imali prema crnom labudu,

63
00:03:28,625 --> 00:03:32,476
ali ovoga puta prema stvarima
koje su vrlo očigledne,

64
00:03:32,500 --> 00:03:36,618
vrlo verovatne, a ipak zanemarene.

65
00:03:38,542 --> 00:03:41,351
To su sivi nosorozi.

66
00:03:41,375 --> 00:03:43,684
Kada počnete da tražite sive nosoroge,

67
00:03:43,708 --> 00:03:46,417
svakodnevno ih vidite u naslovima.

68
00:03:47,250 --> 00:03:50,976
Ja u naslovima vidim
još jednog velikog sivog nosoroga,

69
00:03:51,000 --> 00:03:55,167
novu vrlo verovatnu finansijsku krizu.

70
00:03:56,458 --> 00:04:00,309
I pitam se jesmo li išta naučili
tokom poslednjih 10 godina.

71
00:04:00,333 --> 00:04:03,726
Ako slušate Vašington ili Vol strit,

72
00:04:03,750 --> 00:04:10,542
skoro da vam se može oprostiti
ako mislite da je pred nama mirno more.

73
00:04:11,375 --> 00:04:14,476
Ali u Kini, gde provodim dosta vremena,

74
00:04:14,500 --> 00:04:17,392
vodi se vrlo drugačiji razgovor.

75
00:04:17,416 --> 00:04:19,642
Čitav ekonomski tim,

76
00:04:19,666 --> 00:04:22,643
sve do samog predsednika Si Đinpinga,

77
00:04:22,667 --> 00:04:25,393
vrlo konkretno i jasno govori

78
00:04:25,417 --> 00:04:29,268
o finansijskim rizicima
kao o sivim nosorozima

79
00:04:29,292 --> 00:04:31,518
i o tome kako da ih ukrote.

80
00:04:31,542 --> 00:04:33,143
Nema sumnje, Kina i SAD

81
00:04:33,167 --> 00:04:35,434
imaju vrlo različite sisteme vlasti,

82
00:04:35,458 --> 00:04:37,768
što utiče na to šta mogu
ili ne mogu da urade.

83
00:04:37,792 --> 00:04:40,601
Mnogi suštinski uzroci
njihovih ekonomskih problema

84
00:04:40,625 --> 00:04:41,976
su sasvim različiti.

85
00:04:42,000 --> 00:04:45,601
Ali nije tajna
da obe zemlje imaju probleme

86
00:04:45,625 --> 00:04:49,583
sa dugovima, nejednakošću
i ekonomskom produktivnošću.

87
00:04:51,042 --> 00:04:53,440
Pa, kako to da se vode
toliko različiti razgovori?

88
00:04:54,167 --> 00:04:56,018
Ovo pitanje možete zapravo postaviti

89
00:04:56,042 --> 00:04:58,351
ne samo vezano za zemlje,

90
00:04:58,375 --> 00:05:00,684
već kada se radi o bilo kome.

91
00:05:00,708 --> 00:05:04,601
O auto-kompanijama
kojima je bezbednost na prvom mestu

92
00:05:04,625 --> 00:05:07,393
i onima koje se ne trude
da povuku svoje falične automobile

93
00:05:07,417 --> 00:05:09,917
sve dok ljudi ne umru.

94
00:05:12,417 --> 00:05:17,893
O bakama i dekama koji,
se spremaju za neizbežno -

95
00:05:17,917 --> 00:05:19,708
onima koji imaju napisan govor o sebi

96
00:05:21,125 --> 00:05:23,018
i meni za ručak na sahrani.

97
00:05:23,042 --> 00:05:24,442
(Smeh)

98
00:05:24,472 --> 00:05:25,851
Moji baka i deka su to imali.

99
00:05:25,875 --> 00:05:27,351
(Smeh)

100
00:05:27,375 --> 00:05:32,476
I sve osim datuma smrti
ugravirano na spomeniku.

101
00:05:32,500 --> 00:05:34,977
Ali imate i bake i deke koji,
sa druge strane,

102
00:05:35,001 --> 00:05:37,518
ne srede stvari na vreme,

103
00:05:37,542 --> 00:05:39,143
ne oslobode se beskorisnih stvari

104
00:05:39,167 --> 00:05:40,552
koje su sakupljali decenijama

105
00:05:40,562 --> 00:05:42,753
i ostave ih deci da se snalaze sa njima.

106
00:05:44,208 --> 00:05:48,268
Pa, u čemu je razlika
između jedne i druge strane?

107
00:05:48,292 --> 00:05:50,893
Zašto neki ljudi vide stvari
i pozabave se njima,

108
00:05:50,917 --> 00:05:53,167
a drugi samo okrenu glavu?

109
00:05:54,958 --> 00:05:58,268
To najpre ima veze sa kulturom, društvom

110
00:05:58,292 --> 00:05:59,750
i ljudima oko vas.

111
00:06:00,917 --> 00:06:03,601
Ako mislite da će vam neko u vašoj blizini

112
00:06:03,625 --> 00:06:06,393
pomoći da ustanete kada padnete,

113
00:06:06,417 --> 00:06:09,625
veća je verovatnoća
da ćete umanjivati opasnost.

114
00:06:10,542 --> 00:06:15,226
To nam omogućava i da pametno rizikujemo,
ne samo sa lošim izgledima.

115
00:06:15,250 --> 00:06:17,643
Na primer, kada rizikujete
da vas kritikuju

116
00:06:17,667 --> 00:06:21,184
kada govorite o opasnosti
o kojoj niko ne želi da sluša.

117
00:06:21,208 --> 00:06:24,101
Ili kada prihvatite prilike
koje su pomalo strašne,

118
00:06:24,125 --> 00:06:27,393
tako da su na neki način sivi nosorozi.

119
00:06:27,417 --> 00:06:31,375
Dakle, SAD ima individualističku
kulturu - svako je za sebe.

120
00:06:32,125 --> 00:06:33,726
Paradoksalno,

121
00:06:33,750 --> 00:06:37,476
zbog toga su mnogi Amerikanci
mnogo manje spremni na promenu

122
00:06:37,500 --> 00:06:39,059
i pametno rizikovanje.

123
00:06:39,083 --> 00:06:41,018
U Kini, nasuprot tome,

124
00:06:41,042 --> 00:06:44,768
ljudi veruju da će vlada
sprečiti probleme,

125
00:06:44,792 --> 00:06:48,226
što možda nije uvek slučaj,
ali ljudi u to veruju.

126
00:06:48,250 --> 00:06:50,351
Veruju da se mogu osloniti
na svoju porodicu,

127
00:06:50,375 --> 00:06:53,037
pa su zbog toga više skloni
da prihvate određeni rizik.

128
00:06:53,067 --> 00:06:55,018
Kao što je kupovina nekretnina u Pekingu,

129
00:06:55,042 --> 00:06:58,934
ili otvorenost prema činjenici
da treba da promene pravac,

130
00:06:58,958 --> 00:07:02,833
i zapravo, tempo promena u Kini
je apsolutno neverovatan.

131
00:07:03,958 --> 00:07:05,809
Kao drugo,

132
00:07:05,833 --> 00:07:07,976
koliko toga znate o situaciji,

133
00:07:08,000 --> 00:07:09,875
koliko ste spremni da učite?

134
00:07:10,958 --> 00:07:14,684
Jeste li spremni da vidite stvari
čak i kada nisu ono što želite?

135
00:07:14,708 --> 00:07:17,601
Mnogi među nama će teže

136
00:07:17,625 --> 00:07:20,893
obratiti pažnju na stvari
koje prosto želimo da potisnemo,

137
00:07:20,917 --> 00:07:22,184
ne dopadaju nam se.

138
00:07:22,208 --> 00:07:26,158
Obraćamo pažnju na ono što želimo
da vidimo, što volimo, sa čime se slažemo.

139
00:07:27,125 --> 00:07:29,559
Ali imamo mogućnost i sposobnost

140
00:07:29,583 --> 00:07:32,184
da ispravimo te slepe mrlje.

141
00:07:32,208 --> 00:07:35,476
Provodim mnogo vremena
u razgovoru sa najrazličitijim ljudima

142
00:07:35,500 --> 00:07:38,518
o sivim nosorozima u njihovom životu
i o njihovim stavovima.

143
00:07:38,542 --> 00:07:40,101
Možda biste pomislili

144
00:07:40,125 --> 00:07:42,601
da su ljudi koji se više boje rizika,

145
00:07:42,625 --> 00:07:44,309
koji su osetljiviji na njih,

146
00:07:44,333 --> 00:07:47,768
oni koji su manje otvoreni za promenu.

147
00:07:47,792 --> 00:07:49,809
Ali u stvari je suprotno.

148
00:07:49,833 --> 00:07:51,143
Otkrila sam da su ljudi

149
00:07:51,167 --> 00:07:55,003
koji su spremni da prepoznaju
probleme koji ih okružuju i koji planiraju

150
00:07:55,042 --> 00:07:58,601
ti koji su u stanju da tolerišu
više rizikovanja, pametnog rizikovanja,

151
00:07:58,625 --> 00:08:01,268
i da se izbore sa lošim rizicima.

152
00:08:01,292 --> 00:08:04,268
To je zato što, kada tražimo informacije,

153
00:08:04,292 --> 00:08:08,875
povećavamo svoju moć da nešto uradimo
u vezi sa stvarima kojih se bojimo.

154
00:08:09,708 --> 00:08:11,809
To me navodi na treću stavku.

155
00:08:11,833 --> 00:08:15,226
Koliko kontrole mislite da imate

156
00:08:15,250 --> 00:08:17,408
nad sivim nosorozima u svom životu?

157
00:08:18,167 --> 00:08:20,309
Jedan od razloga zbog kojih ne delamo

158
00:08:20,333 --> 00:08:23,101
je taj da se često osećamo
previše bespomoćno.

159
00:08:23,125 --> 00:08:26,059
Pomislite na klimatske promene
koje se čine toliko velikim

160
00:08:26,083 --> 00:08:30,101
da niko od nas ne može da značajno utiče.

161
00:08:30,125 --> 00:08:32,768
Zato neki ljudi
idu kroz život poričući ih.

162
00:08:32,792 --> 00:08:35,730
Drugi ljudi krive svakog osim sebe.

163
00:08:35,760 --> 00:08:38,487
Kao moj prijatelj koji kaže
da se neće odreći svog auta

164
00:08:38,507 --> 00:08:41,143
dok u Kini ne prestanu da prave
termoelektrane na ugalj.

165
00:08:41,167 --> 00:08:44,559
Ali imamo priliku za promenu.

166
00:08:44,583 --> 00:08:46,726
Ne postoje dve osobe
među nama koje su iste.

167
00:08:46,750 --> 00:08:51,643
Svako od nas ima mogućnost
da promeni svoje stavove,

168
00:08:51,667 --> 00:08:54,393
svoje i stavove ljudi oko sebe.

169
00:08:54,417 --> 00:08:57,643
Zato danas želim da vas sve pozovem

170
00:08:57,667 --> 00:09:02,351
da mi se pridružite u podsticanju
otvorenog i iskrenog razgovora

171
00:09:02,375 --> 00:09:03,851
sa ljudima oko sebe

172
00:09:03,875 --> 00:09:07,226
o sivim nosorozima našeg sveta,

173
00:09:07,250 --> 00:09:11,184
i da budemo brutalno iskreni
vezano za to koliko se dobro bavimo njima.

174
00:09:11,208 --> 00:09:13,851
Toliko puta čujem u SAD-u:

175
00:09:13,875 --> 00:09:16,559
„Pa, naravno da treba
da se bavimo očiglednim problemima,

176
00:09:16,583 --> 00:09:18,487
ali ako ne vidite šta vam je pred nosem,

177
00:09:18,517 --> 00:09:20,809
ili ste budala ili neznalica.“

178
00:09:20,833 --> 00:09:24,601
Tako kažu, i uopšte se ne bih složila.

179
00:09:24,625 --> 00:09:27,309
Ako ne vidite šta vam je pred nosem,

180
00:09:27,333 --> 00:09:30,601
niste budala, niste neznalica,

181
00:09:30,625 --> 00:09:32,309
čovek ste.

182
00:09:32,333 --> 00:09:37,559
Kada svi prepoznamo tu ranjivost
koja nam je zajednička,

183
00:09:37,583 --> 00:09:41,976
to nam daje snagu da otvorimo oči,

184
00:09:42,000 --> 00:09:43,934
da vidimo šta je pred nama

185
00:09:43,958 --> 00:09:47,417
i da delamo pre nego što nas pregazi.

186
00:09:49,208 --> 00:09:52,500
(Aplauz)