1
00:00:01,375 --> 00:00:05,351
Po sikur të kishte një problem 
shumë të dukshëm

2
00:00:05,375 --> 00:00:06,976
pikërisht para jush?

3
00:00:07,000 --> 00:00:10,143
Një për të cilën po flisnin të gjithë,

4
00:00:10,167 --> 00:00:12,458
një që ju preku juve direkt.

5
00:00:13,542 --> 00:00:17,851
A do të bënit gjithçka brenda fuqisë 
suaj për të rregulluar gjërat

6
00:00:17,875 --> 00:00:19,333
para se të përkeqësohen?

7
00:00:20,667 --> 00:00:22,393
Mos jeni aq të sigurt.

8
00:00:22,417 --> 00:00:26,851
Ne të gjithë kemi shumë më shumë 
të ngjarë se çdonjëri prej nesh do

9
00:00:26,875 --> 00:00:29,851
të donte të pranonte të humbasim
atë që është para syve tanë.

10
00:00:29,875 --> 00:00:31,309
Dhe në fakt,

11
00:00:31,333 --> 00:00:35,059
ne ndonjëherë kemi më shumë
të ngjarë të largohemi nga gjërat

12
00:00:35,083 --> 00:00:39,726
pikërisht për shkak të kërcënimit që 
ato na përfaqësojnë,

13
00:00:39,750 --> 00:00:41,875
në biznes, në jetë dhe në botë.

14
00:00:43,125 --> 00:00:47,457
Unë dua t'ju jap një shembull 
nga bota ime, politika ekonomike.

15
00:00:48,708 --> 00:00:52,018
Kështu kur Alan Greenspan ishte 
kreu i Rezervës Federale,

16
00:00:52,042 --> 00:00:57,518
e gjithë detyra e tij ishte të kujdesej 
për problemet në ekonominë e SHBA

17
00:00:57,542 --> 00:01:00,268
dhe të sigurohej që ata të mos 
dilnin jashtë kontrollit.

18
00:01:00,292 --> 00:01:02,226
Kështu që, pas vitit 2006,

19
00:01:02,250 --> 00:01:04,809
kur çmimet e pasurive të 
patundshme arritën kulmin,

20
00:01:04,833 --> 00:01:09,434
gjithnjë e më shumë udhëheqës 
dhe institucione të respektuara

21
00:01:09,458 --> 00:01:12,059
filluan të ndinin këmbanat e alarmit

22
00:01:12,083 --> 00:01:16,125
në lidhje me huazimin e rrezikshëm 
dhe flluskat e rrezikshme të tregut.

23
00:01:16,125 --> 00:01:19,999
Siç e dini, në vitin 2008 
të gjitha ranë poshtë.

24
00:01:19,999 --> 00:01:22,643
Bankat morë fund,

25
00:01:22,667 --> 00:01:25,893
tregjet botërore të aksioneve
humbën gati gjysmën e vlerës,

26
00:01:25,917 --> 00:01:30,518
miliona e miliona njerëz humbën 
shtëpitë e tyre për shkak të hipotekës.

27
00:01:30,542 --> 00:01:31,809
Dhe në fund,

28
00:01:31,833 --> 00:01:36,465
gati një në 10 amerikanë ishte pa punë.

29
00:01:36,465 --> 00:01:39,400
Kështu pasi gjërat u qetësuan pak,

30
00:01:39,400 --> 00:01:43,976
Greenspan dhe shumë të tjerë dolën 
me një deklaratë dhe thanë;

31
00:01:44,000 --> 00:01:46,422
"Askush nuk mund ta kishte 
parashikuar atë krizë."

32
00:01:46,792 --> 00:01:49,268
Ata e quanin atë "një mjellmë të zezë".

33
00:01:49,292 --> 00:01:52,101
Diçka që ishte e paimagjinueshme,

34
00:01:52,125 --> 00:01:56,125
të paparashikueshme dhe plotësisht 
të pamundshme.

35
00:01:57,500 --> 00:01:59,518
Një surprizë totale.

36
00:01:59,542 --> 00:02:03,434
Përveç se nuk ishte gjithmonë 
një surprizë e tillë.

37
00:02:03,458 --> 00:02:07,851
Për shembull, apartamenti im në
Manhattan gati u dyfishua në vlerë

38
00:02:07,875 --> 00:02:09,934
në më pak se katër vjet.

39
00:02:09,958 --> 00:02:13,226
Unë pashë shkrimin në mur
dhe e shita.

40
00:02:13,250 --> 00:02:15,851
(Të qeshura)

41
00:02:15,875 --> 00:02:18,125
(Duartrokitje)

42
00:02:18,672 --> 00:02:22,018
Pra, shumë njerëz të tjerë gjithashtu
panë paralajmërimin,

43
00:02:22,042 --> 00:02:23,667
folën publikisht

44
00:02:24,958 --> 00:02:26,934
dhe u injoruan.

45
00:02:26,958 --> 00:02:31,184
Pra, ne nuk e dinim saktësisht se si 
do të ishte kriza,

46
00:02:31,208 --> 00:02:33,226
jo parametrat e saktë,

47
00:02:33,250 --> 00:02:35,101
por të gjithë mund të thonim

48
00:02:35,125 --> 00:02:40,856
se gjëja që vinte tek ne ishte po 
aq e rrezikshme, e dukshme

49
00:02:40,856 --> 00:02:45,308
dhe e parashikueshme, si një rinoceront
gjigant gri që po vinte drejt nesh.

50
00:02:45,792 --> 00:02:47,809
Mjellma e zezë na la për të kuptuar

51
00:02:47,833 --> 00:02:51,708
për idenë që ne nuk kemi
fuqi mbi të ardhmen tonë.

52
00:02:52,750 --> 00:02:57,559
Dhe për fat të keq, sa më pak
kontroll që mendojmë se kemi

53
00:02:57,583 --> 00:03:00,684
ka më shumë të ngjarë që ne 
do ta minimizojmë atë

54
00:03:00,708 --> 00:03:02,708
ose ta injorojmë plotësisht.

55
00:03:04,458 --> 00:03:08,309
Dhe kjo dinamikë e rrezikshme 
maskon një problem tjetër,

56
00:03:08,333 --> 00:03:10,518
se shumica e problemeve me të
cilat përballemi

57
00:03:10,542 --> 00:03:13,143
janë kaq të mundshme dhe të dukshme,

58
00:03:13,167 --> 00:03:16,625
ato janë gjëra të cilat mund t'i 
shohim, por ende nuk bëjmë asgjë.

59
00:03:17,792 --> 00:03:20,268
Kështu që unë krijova metaforën
e rinocerontit gri

60
00:03:20,292 --> 00:03:23,351
për të përmbushur atë që ndjeja 
ishte një nevojë urgjente.

61
00:03:23,375 --> 00:03:25,893
Për të na ndihmuar të hedhim një
vështrim të freskët,

62
00:03:25,917 --> 00:03:28,875
me të njëjtin pasion që kishin 
njerëzit për mjellmën e zezë,

63
00:03:28,875 --> 00:03:32,476
por këtë herë, për gjërat që ishin 
shumë të dukshme,

64
00:03:32,500 --> 00:03:36,458
shumë e mundshme, por ende
të lëna pas dore.

65
00:03:38,542 --> 00:03:41,351
Këto janë kërcënime të mundshme.

66
00:03:41,375 --> 00:03:43,998
Sapo të filloni të kërkoni
për kërcënime të mundshme

67
00:03:43,998 --> 00:03:46,417
i shihni në tituj çdo ditë.

68
00:03:47,250 --> 00:03:50,976
Dhe kështu ajo që shoh në titujt 
është një tjetër kërcënim i mundshëm,

69
00:03:51,000 --> 00:03:55,167
një krizë e re shumë e 
mundshme financiare.

70
00:03:55,498 --> 00:03:59,133
Dhe pyes veten nëse kemi mësuar 
ndonjë gjë 10 vitet e fundit.

71
00:04:00,243 --> 00:04:03,726
Pra, nëse dëgjoni Washingtonin 
ose Wall Street,

72
00:04:03,750 --> 00:04:10,542
thuajse mund të jeni të falur për
të menduar që ky progres është i lehtë.

73
00:04:11,375 --> 00:04:14,476
Por në Kinë, ku kaloj shumë kohë,

74
00:04:14,500 --> 00:04:17,392
biseda është krejtësisht e ndryshme.

75
00:04:17,416 --> 00:04:19,642
I gjithë ekipi ekonomik,

76
00:04:19,666 --> 00:04:22,643
deri tek vetë presidenti Xi Jinping,

77
00:04:22,643 --> 00:04:25,369
flasin shumë specifikisht dhe qartë

78
00:04:25,417 --> 00:04:29,268
në lidhje me rreziqet financiare 
si kërcënimet e mundshme,

79
00:04:29,292 --> 00:04:31,518
dhe si mund t'i zbehin ato.

80
00:04:31,542 --> 00:04:33,867
Tani, për të qenë të sigurt, 
Kina dhe SH.B.A.

81
00:04:33,867 --> 00:04:36,028
kanë sisteme shumë të ndryshme
të qeverisjes,

82
00:04:36,028 --> 00:04:39,032
gjë që ndikon në atë që ata janë në
gjendje të bëjnë apo jo.

83
00:04:39,032 --> 00:04:41,945
Dhe shumë nga shkaqet kryesore
për problemet e tyre ekonomike

84
00:04:41,945 --> 00:04:43,750
janë krejtësisht të ndryshme.

85
00:04:43,750 --> 00:04:46,205
Por nuk është sekret që të dy
vendet kanë probleme

86
00:04:46,205 --> 00:04:49,583
me borxhin, me pabarazinë dhe
me produktivitetin ekonomik.

87
00:04:50,052 --> 00:04:54,050
Pra, si vjen që bisedat janë
kaq të ndryshme?

88
00:04:54,167 --> 00:04:56,018
Ju mund të bëni këtë pyetje,

89
00:04:56,042 --> 00:04:58,351
jo vetëm për vendet,

90
00:04:58,375 --> 00:05:00,684
por pothuajse për të gjithë.

91
00:05:00,708 --> 00:05:04,601
Kompanitë e automjeteve që 
vendosin sigurinë në radhë të parë

92
00:05:04,625 --> 00:05:08,997
dhe ato që nuk shqetësojnë të 
kujtojnë makinat e tyre të dobëta

93
00:05:08,997 --> 00:05:10,657
derisa të vdesin njerëzit.

94
00:05:12,417 --> 00:05:17,893
Gjyshërit që, gjatë përgatitjes për 
të pashmangshmen -

95
00:05:17,917 --> 00:05:19,708
ata që kanë eulogjinë e shkruar,

96
00:05:21,125 --> 00:05:23,018
menyja për drekën e varrimit.

97
00:05:23,042 --> 00:05:24,518
(Të qeshura)

98
00:05:24,542 --> 00:05:25,851
Gjyshërit e mi e bënë.

99
00:05:25,875 --> 00:05:27,351
(Të qeshura)

100
00:05:27,375 --> 00:05:32,476
Dhe gjithçka, përveç datës 
përfundimtare të gdhendjes së gurit

101
00:05:32,476 --> 00:05:34,953
të varrit. Por në anën tjetër
ju keni gjyshërit

102
00:05:35,001 --> 00:05:37,518
që nuk i rregullojnë punët e tyre 
përfundimtare,

103
00:05:37,542 --> 00:05:40,177
të cilët nuk shpëtojnë nga të gjitha
gjërat e vjetra

104
00:05:40,177 --> 00:05:42,833
që kanë qenë duke grumbulluar
për dekada e dekada

105
00:05:42,833 --> 00:05:45,168
dhe i lejojnë fëmijët e tyre të
merren me të.

106
00:05:45,168 --> 00:05:48,268
Pra, çfarë e bën ndryshimin
midis njërës anë dhe tjetrës?

107
00:05:48,292 --> 00:05:50,893
Pse disa njerëz i shohin gjërat 
dhe merren me to,

108
00:05:50,917 --> 00:05:53,167
dhe të tjerët thjesht nuk i konsiderojnë?

109
00:05:54,958 --> 00:05:58,268
Pra, e para ka të bëjë me
kulturën, shoqërinë,

110
00:05:58,292 --> 00:05:59,750
njerëzit përreth jush.

111
00:06:00,917 --> 00:06:03,601
Nëse mendoni se dikush rreth jush

112
00:06:03,625 --> 00:06:06,393
do t'ju ndihmojë të ngriheni
kur të rrëzoheni

113
00:06:06,417 --> 00:06:10,335
ju keni shumë më shumë të ngjarë
për të parë një rrezik si më të vogël.

114
00:06:10,542 --> 00:06:15,226
Dhe kjo na lejon të kemi shanse të
mira, jo vetëm ato të këqija.

115
00:06:15,250 --> 00:06:17,643
Për shembull, si të rrezikosh
kritikën

116
00:06:17,667 --> 00:06:21,184
kur flet për rrezikun për të cilin
askush nuk dëshiron të flas.

117
00:06:21,208 --> 00:06:24,101
Ose duke shfrytëzuar mundësitë 
që janë disi të frikshme

118
00:06:24,125 --> 00:06:27,393
kështu që në mënyrën e tyre 
janë kërcënime të mundshme

119
00:06:27,417 --> 00:06:31,375
SHBA ka një kulturë shumë individualiste .

120
00:06:32,125 --> 00:06:33,726
Dhe paradoksalisht,

121
00:06:33,750 --> 00:06:37,476
kjo i bën shumë amerikanë shumë 
më pak të hapur për ndryshime

122
00:06:37,500 --> 00:06:39,059
dhe duke marrë rreziqe të mira.

123
00:06:39,083 --> 00:06:41,018
Në Kinë, përkundrazi,

124
00:06:41,042 --> 00:06:44,768
njerëzit besojnë se qeveria do t'i 
ruajë problemet të mos ndodhin

125
00:06:44,792 --> 00:06:48,226
qe jo gjithmonë mund të jetë ajo
që ndodh, por njerëzit e besojnë atë.

126
00:06:48,250 --> 00:06:50,975
Ata besojnë se mund të mbështeten 
te familjet e tyre,

127
00:06:50,975 --> 00:06:54,117
kështu ata janë më të predispozuar
të marrin rreziqe të caktuara.

128
00:06:54,117 --> 00:06:56,582
Si blerja e pasurive të patundshme
në Pekin,

129
00:06:56,582 --> 00:07:00,238
ose si të jeni më të hapur për faktin
që ata duhet të ndryshojnë drejtimin,

130
00:07:00,238 --> 00:07:03,643
dhe në fakt, ritmi i ndryshimit në 
Kinë është absolutisht i mahnitshëm

131
00:07:03,958 --> 00:07:05,809
Së dyti,

132
00:07:05,833 --> 00:07:07,976
sa dini për një situatë

133
00:07:08,000 --> 00:07:09,875
sa jeni i gatshëm të mësoni?

134
00:07:10,958 --> 00:07:14,684
Dhe a jeni i gatshëm t'i shihni gjërat
edhe kur nuk është ajo që dëshiron?

135
00:07:14,708 --> 00:07:17,601
Kështu që shumë prej nesh kemi
kaq të vështirë

136
00:07:17,625 --> 00:07:20,893
t’i kushtoj vëmendje gjërave
se ne thjesht duam ti fshehim

137
00:07:20,917 --> 00:07:22,184
ne nuk i duam ato.

138
00:07:22,208 --> 00:07:25,958
Ne i kushtojmë vëmendje asaj që
duam të shohim,asaj që na pëlqen,

139
00:07:26,275 --> 00:07:29,559
asaj me të cilën jemi dakord. Por ne 
kemi mundësinë dhe aftësinë

140
00:07:29,583 --> 00:07:32,184
për të korrigjuar ato pjesë 
që nuk i shohim.

141
00:07:32,208 --> 00:07:35,476
Kaloj shumë kohë duke folur me 
njerëz të të gjitha sferave të jetës

142
00:07:35,500 --> 00:07:38,518
në lidhje me kërcënimet e
mundshme në jetën e tyre

143
00:07:38,542 --> 00:07:40,725
dhe qëndrimet e tyre. Dhe mund të mendoni

144
00:07:40,725 --> 00:07:43,045
se njerëzit që kanë më shumë
frikë nga rreziku,

145
00:07:43,045 --> 00:07:45,093
që janë më të ndjeshëm ndaj tyre,

146
00:07:45,093 --> 00:07:48,202
do të ishin ata që do të ishin më pak 
të hapur për të ndryshuar.

147
00:07:48,202 --> 00:07:49,809
Por e kundërta është e vërtetë.

148
00:07:49,833 --> 00:07:51,143
Unë kam kuptuar që njerëzit

149
00:07:51,167 --> 00:07:53,937
të cilët janë të gatshëm të njohin
problemet rreth tyre

150
00:07:53,937 --> 00:07:55,018
dhe te bëjnë plane

151
00:07:55,042 --> 00:07:58,601
janë ata që janë në gjendje të
tolerojnë më shumë rrezik,

152
00:07:58,625 --> 00:08:01,268
rrezik të mirë, dhe ballafaqohen 
me rrezikun e keq.

153
00:08:01,292 --> 00:08:04,268
Dhe kjo është sepse ne kur
kërkojmë informacion,

154
00:08:04,292 --> 00:08:08,875
ne e rrisim fuqinë tonë për të bërë
diçka në lidhje me gjërat

155
00:08:08,875 --> 00:08:11,809
të cilat kemi frikë. Dhe kjo më 
çon në pikën time të tretë.

156
00:08:11,833 --> 00:08:15,226
Sa kontroll ndieni se keni

157
00:08:15,250 --> 00:08:17,208
mbi kërcenimet e mundshme në jetën tënde?

158
00:08:18,167 --> 00:08:20,309
Një nga arsyet që ne nuk veprojmë

159
00:08:20,333 --> 00:08:23,101
është se ne shpesh ndjehemi
shumë të pafuqishëm.

160
00:08:23,125 --> 00:08:26,059
Mendoni për ndryshimin e klimës,
mund të duket kaq i madh,

161
00:08:26,083 --> 00:08:29,831
se asnjë nga ne nuk 
mund të bëjë një ndryshim.

162
00:08:29,831 --> 00:08:33,072
Kështu që disa njerëz kalojnë 
në jetë duke e mohuar atë.

163
00:08:33,072 --> 00:08:35,656
Njerëz të tjerë fajësojnë të gjithë
përveç vetvetes.

164
00:08:35,656 --> 00:08:39,077
Ashtu si miku im që thotë se nuk do
të heqë dorë kurrë nga SUV-ja e tij

165
00:08:39,077 --> 00:08:42,007
derisa të ndalojnë ndërtimin e
fabrikave të qymyrit në Kinë.

166
00:08:42,007 --> 00:08:44,559
Por ne kemi një mundësi për të ndryshuar.

167
00:08:44,583 --> 00:08:46,726
Askush prej nesh nuk është i njëjtë.

168
00:08:46,750 --> 00:08:51,643
Çdo njëri prej nesh ka mundësinë
për të ndryshuar qëndrimet tona,

169
00:08:51,667 --> 00:08:54,393
dhe ata të njerëzve përreth nesh.

170
00:08:54,417 --> 00:08:57,643
Kështu që sot, dua të ftoj të gjithë ju

171
00:08:57,667 --> 00:09:01,651
të më bashkohen duke ndihmuar të
ndezim një bisedë të hapur dhe të

172
00:09:01,651 --> 00:09:03,851
sinqertë me njerëzit përreth jush,

173
00:09:03,875 --> 00:09:07,226
në lidhje me kërcenimet e
mundshme në botën tonë,

174
00:09:07,250 --> 00:09:11,184
dhe të jemi shumë të sinqertë se sa
mirë po merremi me ato.

175
00:09:11,208 --> 00:09:13,501
Kam dëgjuar shumë herë në Shtetet,

176
00:09:13,501 --> 00:09:16,559
"Epo, sigurisht që duhet të merremi 
me probleme të dukshme,

177
00:09:16,583 --> 00:09:18,643
por nëse nuk e shihni
çfarë është para jush,

178
00:09:18,667 --> 00:09:20,809
ju jeni ose budalla ose injorant ".

179
00:09:20,833 --> 00:09:24,601
Kjo është ajo që ata thonë, dhe unë 
nuk mund të pajtohem fare.

180
00:09:24,625 --> 00:09:27,309
Nëse nuk e shihni se çfarë është 
para jush,

181
00:09:27,333 --> 00:09:30,601
nuk jeni budalla, nuk jeni injorant,

182
00:09:30,625 --> 00:09:32,309
ju jeni njeri.

183
00:09:32,333 --> 00:09:37,559
Dhe pasi të gjithë e njohim atë 
dobësi të përbashkët,

184
00:09:37,583 --> 00:09:41,976
kjo na jep fuqinë për të hapur sytë,

185
00:09:42,000 --> 00:09:43,934
të shohim se çfarë është para nesh

186
00:09:43,958 --> 00:09:47,417
dhe të veprojmë para se të na shtypin.

187
00:09:49,208 --> 00:09:52,500
(Duartrokitje)