Một bà lão và kẻ cướp
đối mặt trên con đường đầy bụi bặm.
Một tên buôn Kinh Thánh
dụ triết gia một chân vào chuồng lợn.
Một kẻ lang thang dạy cô gái điếc
tiếng nói đầu tiên tại một đồn điền cũ.
Từ trang trại của mình
ở ngoại ô Georgia,
bao quanh bởi đàn chim cảnh,
Flannery O’Connor viết nên
câu chuyện về những kẻ ngoài lề xã hội
được dựng lên
trong thế giới mà bà biết rõ nhất:
miền Nam nước Mỹ.
Bà đã xuất bản hai tiểu thuyết,
nhưng được biết tới nhiều nhất
có lẽ từ truyện ngắn,
khai thác cuộc sống ngoại ô
với ngôn từ châm chọc, hài hước,
và các tình huống thú vị
một cách đáng ngạc nhiên.
Lúc rảnh rỗi,
bà còn vẽ hoạt họa,
và văn chương của bà
cũng đầy nét biếm họa.
Bà miêu tả người mẹ có khuôn mặt
"rộng và hồn nhiên như bắp cải,"
người đàn ông nhiều tham vọng
như "cây lau sàn,"
và cơ thể người phụ nữ
có dạng như "bình tro,"
Tên các nhân vật của bà
cũng tinh quái không kém.
Trong truyện
"The Life You Save May Be Your Own,"
kẻ lang bạt một tay Tom Shiftlet
bước vào cuộc sống
của một phụ nữ già
tên Lucynell Crater
và đứa con gái câm điếc của bà.
Dù rất tự tin,
căn nhà bị cô lập của bà Crater
bắt đầu hư hỏng.
Thoạt đầu, ta có thể nghi ngờ
về động cơ của Shiftlet
khi đề nghị giúp sửa nhà,
nhưng O'Connor sớm tiết lộ rằng
người phụ nữ già
cũng mưu mô không kém
vị khách không ngờ ấy
và đưa đẩy những giả định nơi người đọc
xem ai là kẻ cao cơ hơn.
Với O'Connor, không có chủ đề nào
là quá giới hạn.
Dù sùng đạo Công giáo,
bà vẫn không e sợ
khám phá khả năng
ý nghĩ ngoan đạo
và hành vi thiếu tôn trọng
có thể cùng tồn tại nơi một người.
Trong tiểu thuyết
"The Violent Bear it Away",
nhân vật chính vật lộn
với lựa chọn thành mục sư
khi vẫn phạm tội đốt nhà và giết người.
Cuốn sách mở đầu với tiên tri bất đắc dĩ
trong một vị trí thỏa hiệp đặc biệt.
"Chú của Francis Marion Tarwater
đã chết được nửa ngày
trong khi hắn quá say để có thể
hoàn thành việc đào mộ cho ông."
Khiến người qua đường
phải "kéo cái xác từ bàn ăn
vẫn trong tư thế ngồi
và đem chôn [...]
lấp đủ đất phía trên để
chó không thể bới móc."
Dù quan điểm chính trị
vẫn đang được thảo luận,
truyện hư cấu của bà cũng ảnh hưởng
bởi nạn phân biệt chủng tộc ở miền Nam.
Trong "Everything that Rises
Must Converge,"
bà miêu tả người con trai phát điên
vì sự phân biệt của bà mẹ.
Nhưng câu chuyện lại tiết lộ
rằng anh cũng có điểm mù
và ngụ ý rằng
việc nhận ra điều xấu xa
không đủ khiến nhân cách của anh
thoát khỏi sự đánh giá.
Nhưng kể cả khi soi mói vào khía cạnh
không đáng tin nhất của nhân loại,
O'Connor vẫn để lại
cánh cửa cho sự cứu rỗi.
Trong “A Good Man is Hard to Find,”
bà chuộc lỗi cho người phụ nữ khổ sở
vì đã tha thứ cho tên tội phạm,
kể cả khi hắn giết cả gia đình bà.
Dù chùn bước trước cái giá mà
bà ta phải trả cho sự cứu rỗi,
ta vẫn buộc phải đối diện với
những cảm xúc đa dạng
trong khoảnh khắc có thể xem là
hoàn toàn bạo lực hay xấu xa.
Khả năng làm chủ sự lố bịch
của O'Connor
và những khám phá
về sự tầm thường và mê tín ở miền Nam
đã khiến bà được biết đến
như một nhà văn Gothic miền Nam.
Nhưng tác phẩm của bà,
vượt khỏi sự vô lý đơn thuần
và những chi tiết đáng sợ
gắn liền với thể loại này,
hé lộ sự đa dạng và sắc thái
của tính cách nhân sinh
Bà biết rằng vài điều
có thể gây khó chịu,
và mỗi câu chuyện
có thể có nhiều cách hiểu,
và bà cảm thấy thoải mái
trong việc thách thức độc giả.
O'Connor qua đời ở tuổi 39,
khi căn bệnh lupus gần như bó buộc bà
trong trang trại ở Georgia suốt 12 năm.
Thời gian đó, bà chắp bút cho
nhiững tác phẩm giàu tưởng tượng nhất.
Khả năng chuyển đổi từ tinh quái
sang nghiêm túc, kín đáo sang lộ liễu
đưa độc giả tới thể giới giả tưởng
đầy những ngạc nhiên không hồi kết.
Cũng như nhân vật Tom Shiflet từng nói
cơ thể "như ngôi nhà:
nó bất động
nhưng tâm hồn, cô gái ạ,
lại như chiếc xe hơi:
không ngừng di chuyển."