1
00:00:01,060 --> 00:00:04,075
ეს ტუბერკულოზის პალატაა

2
00:00:04,100 --> 00:00:07,916
და იმ დროს, როდესაც ეს ფოტო გადაიღეს, 
1800-იანი წლების ბოლოს,

3
00:00:07,939 --> 00:00:12,706
შვიდიდან ერთი ადამიანი 
ტუბერკულოზით იღუპებოდა.

4
00:00:12,780 --> 00:00:15,780
აზრზე არ ვიყავით,
რა იწვევდა ამ დაავადებას.

5
00:00:16,140 --> 00:00:21,436
ჰიპოთეზა იყო რომ ეს თქვენი ორგანიზმი იყო, 
რაც მგძნობიარეს გხდიდათ.

6
00:00:21,500 --> 00:00:24,236
ეს მეტისმეტად რომანტიზებული დაავადება იყო.

7
00:00:24,260 --> 00:00:27,076
ასევე ჭლექსაც ეძახდნენ,

8
00:00:27,160 --> 00:00:32,996
რომელიც პოეტების, ხელოვანების
და ინტელექტუალების დაავადება იყო.

9
00:00:33,020 --> 00:00:36,756
ზოგიერთი ადამიანი ნამდვილად ფიქრობდა,
რომ ის მომატებულ მგრძნობელობასა

10
00:00:36,780 --> 00:00:40,260
და შემოქმედებით გენიალურობას განიჭებდათ.

11
00:00:40,700 --> 00:00:45,426
1950-იანი წლებისთვის,
უკვე ვიცოდით, რომ ტუბერკულოზი

12
00:00:45,460 --> 00:00:48,836
ადვილად გადამდები
ბაქტერიული ინფექციით იყო გამოწვეული.

13
00:00:48,860 --> 00:00:51,036
რაც ცოტათი ნაკლებ რომანტიკულია,

14
00:00:51,060 --> 00:00:53,316
მაგრამ ამას პოზიტიური მხარეც ჰქონდა.

15
00:00:53,340 --> 00:00:56,676
შესაძლებელი იყო პრეპარატები 
შეგვექმნა მის სამკურნალოდ.

16
00:00:56,700 --> 00:00:59,716
ექიმებმა ახალი წამალი,
იპრონიაზიდი, აღმოაჩინეს,

17
00:00:59,740 --> 00:01:03,406
რომელზეც ფიქრობდნენ,
რომ ტუბერკულიოზს განკურნავდა.

18
00:01:03,406 --> 00:01:06,426
როცა ის პაციენტებს მისცეს,
პაციენტები აღტაცებაში მოვიდნენ.

19
00:01:06,740 --> 00:01:10,236
ისინი უფრო სოციალურები,
უფრო ენერგიულები გახდნენ.

20
00:01:10,260 --> 00:01:14,860
ერთი-ერთი სამედიცინო დასკვნა გვეუბნება,
რომ ისინი "დარბაზებში ცეკვავდნენ".

21
00:01:15,180 --> 00:01:20,360
და საუბედუროდ, ეს მაინცდამაინც იმას
არ ნიშნავდა რაომ ისინი უკეთ ხდებოდნენ,

22
00:01:20,360 --> 00:01:23,160
რადგან უმეტესობა კვლავ კვდებოდა.

23
00:01:23,660 --> 00:01:30,260
სხვა სამედიცინო დასკვნა მათ,
როგორც "შეუსაბამოდ ბედნიერს" აღწერს.

24
00:01:30,260 --> 00:01:34,560
და აი, ასე აღმოაჩინეს
პირველი ანტიდეპრესანტი.

25
00:01:35,980 --> 00:01:40,036
შემთხვევითი აღმოჩენები
მეცნიერებაში უცხო არ არის,

26
00:01:40,060 --> 00:01:43,196
მაგრამ ისინი საჭიროებენ უფრო მეტს,
ვიდრე ბედნიერ შემთხვევითობას.

27
00:01:43,220 --> 00:01:47,300
როცა შემთხვევითობა მოხდება,
მასში აღმოჩენის ამოცნობა უნდა შეგეძლოთ.

28
00:01:47,310 --> 00:01:50,110
როგორც ნეორომეცნიერი, მინდა ცოტა ხანს

29
00:01:50,110 --> 00:01:51,866
ჩემ უშუალო
გამოცდილებაზე მოგიყვეთ,

30
00:01:51,866 --> 00:01:54,916
რომელსაც რაც გინდათ ის დაუძახეთ 
ბრმა იღბლის გარდა.

31
00:01:54,940 --> 00:01:56,856
მოდით, მას ჭკვიანური იღბალი ვუწოდით.

32
00:01:56,856 --> 00:01:59,930
თუმცა თავიდან,
პატარა ისტორიული წინასიტყვაობა.

33
00:02:00,460 --> 00:02:03,116
საბედნიეროდ,1950-იანი წლებიდან,

34
00:02:03,140 --> 00:02:07,116
სხვა წამლებიც შევქმენით და ახლა 
ტუბერკულიოზის განკურნება შეგვიძლია.

35
00:02:07,140 --> 00:02:10,795
სხვა ქვეყნებში თუ არა,
შეერთებულ შტატებში მაინც,


36
00:02:10,820 --> 00:02:12,316
სანატორიუმები დავხურეთ

37
00:02:12,340 --> 00:02:16,020
და ალბათ უმეტესი თქვენგანი
ძალიან არ ღელავს ტუბერკულიოზის თაობაზე,

38
00:02:16,240 --> 00:02:18,940
მაგრამ ბევრი რამ, რაც 1900-იან წლებში

39
00:02:18,940 --> 00:02:21,436
ინფექციურ დაავადებებთან
დაკავშირებით ხდებოდა,

40
00:02:21,460 --> 00:02:24,300
ახლა ხდება ფსიქიატრულ
დაავადებებთან დაკავშირებით.

41
00:02:24,820 --> 00:02:27,836
ისეთი ნერვული აშლილობების
შუაგულ ეპიდემიაში ვართ,

42
00:02:27,860 --> 00:02:31,990
როგორიცაა დეპრესია და პოსტ ტრავმული 
სტრესული აშლილობა (PSTD).

43
00:02:32,300 --> 00:02:35,596
აშშ-ში 4-დან ერთ ზრდასრულს

44
00:02:35,596 --> 00:02:37,896
ფსიქიკური დაავადება აწუხებს,

45
00:02:38,180 --> 00:02:41,316
რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ პირადად თქვენ,

46
00:02:41,340 --> 00:02:44,006
ან ვიღაცას თქვენ ოჯახში ეს არ გამოგიცდიათ,

47
00:02:44,006 --> 00:02:46,916
სავარაუდოდ ვიღაც ასეთს იცნობთ მაინც.

48
00:02:46,940 --> 00:02:49,960
თუმცა, ისინი ამის შესახებ
შეიძლება არ საუბრობენ.

49
00:02:50,220 --> 00:02:56,246
დეპრესიამ ფაქტიურად აჯობა აივ ინფექციებს,
შიდსს, მალარიას, დიაბეტს და ომს,

50
00:02:57,250 --> 00:03:01,676
როგორც წამყვანმა ქმედითუუნარობის 
გამომწვევმა მიზეზმა მსოფლიოს მასშტაბით

51
00:03:01,700 --> 00:03:05,316
და 1950-იანებში ტუბერკულოზის მსგავსად,

52
00:03:05,340 --> 00:03:07,250
ჩვენ არ ვიცით მას რა იწვევს.

53
00:03:07,250 --> 00:03:09,556
თუ განგივითარდათ,
შემდეგ ქრონიკულში გადადის,

54
00:03:09,556 --> 00:03:10,790
მთელი ცხოვრება გრძელდება

55
00:03:10,790 --> 00:03:13,790
და განკურნება არ არსებობს.

56
00:03:13,790 --> 00:03:19,356
მეორე ანტიდეპრესანტი 1950-იანებში,
ასევე შემთხვევით აღმოვაჩინეთ.

57
00:03:19,380 --> 00:03:23,710
ანტიჰისტამინურიდან, რომელიც ადამიანების
მანიაკალურ ქცევას იწვევდა.

58
00:03:23,860 --> 00:03:25,920
ეს იყო იმიპრამინი.

59
00:03:26,220 --> 00:03:29,876
ტუბერკულიოზის
და ანტიჰისტამინურის შემთხვევაშიც,

60
00:03:29,900 --> 00:03:31,596
ვიღაც უნდა მიმხვდარიყო,

61
00:03:31,620 --> 00:03:34,416
რომ წამალი, რომელიც ერთი მიზნით შეიქმნა,

62
00:03:34,416 --> 00:03:36,636
ტუბერკულიოზის და ალერგიის სამკურნალოდ,

63
00:03:36,660 --> 00:03:38,966
შეიძლებოდა სხვა რამის,

64
00:03:38,966 --> 00:03:41,380
კერძოდ, დეპრესიის
სამკურნალოდ გამოეყენებინათ.

65
00:03:41,380 --> 00:03:44,396
მიზნობრიობის ამგვარი ცვლილება
საკმაოდ რთულია.

66
00:03:44,420 --> 00:03:48,356
როდესაც ექიმებმა პირველად იპრონიაზიდის
განწყობის გამაუმჯობესებელი ეფექტი ნახეს,

67
00:03:48,380 --> 00:03:50,836
ისინი ვერ მიხვდნენ რასთან ჰქონდათ საქმე.

68
00:03:50,860 --> 00:03:52,716
ისე მიეჩვივნენ ეს პრეპარატი,

69
00:03:52,740 --> 00:03:55,516
ტუბერკულიოზის სამკურნალო
საშუალებად აღექვათ,

70
00:03:55,650 --> 00:04:00,240
რომ მათ ის მხოლოდ უარყოფით
გვერდით მოვლენებს მიაწერეს.

71
00:04:00,240 --> 00:04:01,571
როგორც აქ ხედავთ,

72
00:04:01,596 --> 00:04:05,620
1954 წელს, ბევრი პაციენტი,
მწვავე ეიფორიას განიცდიდა.

73
00:04:06,900 --> 00:04:09,400
იყო წუხილი, რომ ამას შეეძლო

74
00:04:09,400 --> 00:04:13,396
ტუბერკულოზისაგან განკურნების
პროცესი რამენაირად შეეფერხებინა.

75
00:04:13,420 --> 00:04:16,700
ამიტომ რეკომენდაცია იყო,
რომ იპრონიზიდი,

76
00:04:16,700 --> 00:04:19,700
ტუბერკულოზის მხლოდ მძიმე შემთხვევებში
გამოყენებულიყო

77
00:04:19,700 --> 00:04:23,610
და მხოლოდ იმ პაციენტებში, რომლებიც
ემოციურად გაწონასწორებულები იყვნენ.

78
00:04:24,220 --> 00:04:28,116
რაც,ზუსტად იმის საპირისპიროა,
როგორც დღეს ვიყენებთ ანტიდეპრესანტს.

79
00:04:28,140 --> 00:04:32,596
ისე მიეჩვივნენ, ის მხოლოდ ამ ერთი
დაავადების პერსპექტივიდან დაენახათ,

80
00:04:32,620 --> 00:04:36,910
რომ ვერ ხედავდნენ უფრო ფართე შედეგებს
სხვა დაავადებისთვის.

81
00:04:37,380 --> 00:04:40,076
სიმართლე რომ ითქვას,
ეს მთლად მათი ბრალიც არ არის.

82
00:04:40,100 --> 00:04:43,166
ფუნქციური სტერეოტიპები
ყველა ჩვენგანზე ახდენს გავლენას.

83
00:04:43,166 --> 00:04:46,356
ეს არის ტენდენცია, ობიექტზე იფიქრო

84
00:04:46,380 --> 00:04:48,980
მხოლოდ მისი ტრადიციული გამოყენების 
თვალსაზრისით.

85
00:04:48,980 --> 00:04:51,460
მენტალობა კიდევ ცალკე საკითხია.

86
00:04:51,460 --> 00:04:55,426
ეს ერთგვარი წინასწარგანწობის ჩარჩოა,
რომლითაც პრობლემებს ვუდგებით.

87
00:04:55,500 --> 00:04:58,926
ეს მიზნობრიობის ცვლილებას,
საკმაოდ ართულებს ყველასთვის.

88
00:04:58,926 --> 00:05:01,850
ვფიქრობ, ამიტომ შექმნეს
სატელევიზიო შოუ კაცზე,

89
00:05:01,850 --> 00:05:04,600
რომელიც ნამდვილად შესანიშნავი იყო
მიზნობრიობის შეცვლაში.

90
00:05:04,660 --> 00:05:06,540
(სიცილი)

91
00:05:07,180 --> 00:05:11,516
ორივე შემთხვევაში, იპრონიზიადისა 
და იმიპრამინის ეფექტი

92
00:05:11,540 --> 00:05:15,576
იმდენად ძლიერი იყო, რომ მანიას
და დარბაზში ცეკვას იწვევდა,

93
00:05:15,636 --> 00:05:18,316
ამიტომ მათი აღმოჩენა არცაა გასაკვირი.

94
00:05:18,340 --> 00:05:22,090
თუმცა, საინტერესოა რა გამოგვეპარა.

95
00:05:22,420 --> 00:05:24,730
ასე რომ, იპრონიზიადი და იმიპრამინი

96
00:05:24,730 --> 00:05:27,796
მიზნობრიობის შეცვლის
ტიპურ მაგალითებზე უფრო მეტია.

97
00:05:27,796 --> 00:05:30,866
მათ ორი სხვა რამ აქვთ საერთო,
რაც ძალიან მნიშვნელოვანია.

98
00:05:30,866 --> 00:05:33,156
პირველი, მათ საშინელი გვერდითი 
მოვლენები აქვთ,

99
00:05:33,180 --> 00:05:35,796
როგორიცაა ღვიძლის ინტოქსიკაცია;

100
00:05:35,820 --> 00:05:38,796
20 კგ-ზე მეტით წონაში მატება;

101
00:05:38,820 --> 00:05:40,596
სუიციდალური მიდრეკილებები.

102
00:05:40,620 --> 00:05:44,730
და მეორე, ორივე მათგანი ზრდის
სეროტონინის დონეს,

103
00:05:44,730 --> 00:05:49,156
ეს ტვინის ქიმიური სიგნალია,
ანუ ნეიროტრანსმიტერი.

104
00:05:49,380 --> 00:05:51,170
პირველი, ან მეორე ცალკე

105
00:05:51,170 --> 00:05:53,726
შეიძლება არ ყოფილიყო ასეთი მნიშვნელოვანი,

106
00:05:53,726 --> 00:05:57,726
მაგრამ ამ ორის ერთობლიობა ნიშნავდა, რომ 
უფრო უსაფრთხო წამლები უნდა შეგვემუშავებინა

107
00:05:57,726 --> 00:06:01,510
და რომ სეროტონინი საკმაოდ კარგ
დასაწყისად ჩანდა.

108
00:06:01,660 --> 00:06:03,300
ასე რომ, შევიმუშავეთ წამლები

109
00:06:03,300 --> 00:06:05,580
რომლებიც უფრო მეტად
სეროტონინზე იყვნენ ფოკუსირებული.

110
00:06:05,580 --> 00:06:09,656
ეს იყო სეროტონინის უკუმიტაცების
სელექციური ინჰიბიტორები (სუსი-ები).

111
00:06:09,656 --> 00:06:11,996
მათგან ყველაზე ცნობილი პროზაკია.

112
00:06:12,020 --> 00:06:13,996
ეს იყო 30 წლის წინ

113
00:06:14,020 --> 00:06:17,220
და მას შემდეგ, ძირითადად ამ წამლების 
გაუმჯობესებაზე ვმუშაობთ.

114
00:06:17,350 --> 00:06:21,006
სუსი-ები მის წინამორბედებზე
უკეთესი წამლებია,

115
00:06:21,006 --> 00:06:23,076
მაგრამ ბევრი გვერდითი მოვლენა მაინც აქვთ;

116
00:06:23,100 --> 00:06:25,996
როგორიცაა წონის მატება, უძილბა,

117
00:06:26,020 --> 00:06:28,000
სუიციდალური მიდრეკილებები

118
00:06:28,100 --> 00:06:30,436
და მოქმედებისთვის დიდი დრო სჭირდებათ.

119
00:06:30,460 --> 00:06:32,870
ბევრი პაციენტისთვის დაახლოებით 
4-დან 6 კვირამდე

120
00:06:32,870 --> 00:06:35,546
და ეს იმათზე ვიზეც მოქმედებს,

121
00:06:35,546 --> 00:06:38,076
ბევრ პაციენტზე ეს წამლები
საერთოდ არ მოქმედებს.

122
00:06:38,100 --> 00:06:41,476
ეს ნიშნავს იმას, რომ ახლა, 2016 წელს,

123
00:06:41,500 --> 00:06:45,180
ფსიქიკურ დარვევებს კვლავაც ვერ ვკურნავთ,

124
00:06:45,180 --> 00:06:47,636
მხოლოდ სიმპტომების
ჩამხშობი წამლები გვაქვს.

125
00:06:47,636 --> 00:06:51,476
რაც იგივეა, რომ ინფექციის დროს
ტკივილგამაყუჩებელი მიიღოთ

126
00:06:51,500 --> 00:06:52,916
ანტიბიოტიკის ნაცვლად.

127
00:06:52,940 --> 00:06:55,056
ტკივილგამაყუჩებელი თავს უკეთ 
გაგრძნობინებთ,

128
00:06:55,056 --> 00:06:58,580
მაგრამ ვერ უმკურნალებს
ტკივილის გამომწვევ დაავადებას.

129
00:06:58,700 --> 00:07:01,036
ჩვენი აზროვნების მოქნილობამ,

130
00:07:01,060 --> 00:07:04,436
საშუალება მოგვცა მივმხვდარიყავით,
რომ იპრონიზიადისა და იმიპრამინისთვის,

131
00:07:04,436 --> 00:07:06,116
მიზნობრიობა ამგვარად შეგვეცვალა,

132
00:07:06,140 --> 00:07:08,236
რამაც სეროტონინის
ჰიპოტეზასათან მიგვიყვანა,

133
00:07:08,236 --> 00:07:11,720
რომელზეც რა ირონიულიც არ უნდა იყოს,
მეტისმეტად ჩავიციკლეთ.

134
00:07:11,980 --> 00:07:15,636
ეს არის ტვინში სეროტონინის სიგნალი
სუსი-ს რეკლამიდან.

135
00:07:15,886 --> 00:07:18,630
თუ ვერ მიხვდით, ეს რეკონსტრუქციაა.

136
00:07:18,660 --> 00:07:22,716
მეცნიერებაში ვცდილობთ ობიექტურები ვიყოთ.

137
00:07:22,740 --> 00:07:25,116
ორმაგი ბრმა ექსპერიმეტების ჩატარებით,

138
00:07:25,140 --> 00:07:28,836
ან მოსალონდელ შედეგებზე
სტატისტიკური არაინფორმირებულობით.

139
00:07:28,860 --> 00:07:33,156
მაგრამ მიკერძოებულობა უფრო
ეშმაკურად აღწევს საკვლევ საგანში

140
00:07:33,180 --> 00:07:36,010
და ასევე მის შერჩევის პროცესში.

141
00:07:36,260 --> 00:07:39,836
უკანასკნელი 30 წლის განმავლობაში,
სეროტონინზე ვართ ფოკუსირებულები,

142
00:07:39,860 --> 00:07:42,720
ისე რომ, ხშირად სხვა რამეებს გამოვრიცხავთ.

143
00:07:42,860 --> 00:07:45,140
ჩვენ კვლავაც ვერ ვკურნავთ დეპრესიას

144
00:07:45,180 --> 00:07:48,596
და იქნებ მხოლოდ სეროტონინი
არც არის დეპრესიასთან კავშირში?

145
00:07:48,620 --> 00:07:50,676
იქნება ის ამის მთავარი ნაწილიც კი არ არის?

146
00:07:50,700 --> 00:07:53,026
ეს ნიშნავს, რომ მნიშვნელობა არ აქვს 
რამდენ დროს,

147
00:07:53,026 --> 00:07:55,636
ფულს, ან ძალისხმევას ჩავდებთ ამაში,

148
00:07:55,660 --> 00:07:57,860
ის არასოდეს მიგვიყვანს განკურნებამდე.

149
00:07:58,360 --> 00:08:01,386
გასული რამდენიმე წლის განმავლობაში 
ექიმებმა აღმოაჩინეს,

150
00:08:01,386 --> 00:08:06,020
ალბათ, პირველი ნამდვილად ახალი 
ანტიდეპრესანტი სუსი-ს შემდეგ.

151
00:08:06,540 --> 00:08:07,790
ესაა კალიპსოლი.

152
00:08:07,790 --> 00:08:11,316
ეს წამალი ძალიან სწრაფად მოქმედებს, 
რამდენიმე საათის, ან დღის განმავლობაში

153
00:08:11,340 --> 00:08:13,236
და არ მუშაობს სეროტონინზე.

154
00:08:13,260 --> 00:08:16,260
ის მუშაობს გლუტამატზე,
რომელიც სხვა ნეიროტრანსმიტერია

155
00:08:16,380 --> 00:08:17,876
და ასევე მიზანშეცვლილია.

156
00:08:17,900 --> 00:08:21,340
ის ქირურგიაში ტრდიციულად
ანესთეზიისათვის გამოიყენება,

157
00:08:21,540 --> 00:08:25,490
მაგრამ სხვა წამლებისგან განსხვავებით,
რომლებიც საკმაოდ სწრაფად ამოიცნეს,

158
00:08:25,490 --> 00:08:29,436
20 წელი დაგვჭირდა იმის გასაანალიზებლად,
რომ კალიპსოლი ანტიდეპრესანტი იყო.

159
00:08:29,460 --> 00:08:32,316
მიუხედავად იმისა, რომ ის ალბათ
უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

160
00:08:32,340 --> 00:08:33,956
ვიდრე სხვა წამლები.

161
00:08:33,980 --> 00:08:37,740
ალბათ სწორედ იმიტომ,
რომ ის უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

162
00:08:37,740 --> 00:08:39,995
უფრო რთული ამოსაცნობი გახდა,

163
00:08:40,019 --> 00:08:42,690
არანაირი მანია არ გამოუწვევია,
რომ მისი ეფექტი გვეგრძნო.

164
00:08:42,690 --> 00:08:45,676
2013 წელს კოლუმბიის უნივერსიტეტში,

165
00:08:45,700 --> 00:08:47,160
ჩემს კოლეგასთან,

166
00:08:47,160 --> 00:08:49,276
დოქტორ კრისტინე ენ დენისთან
ერთად ვმუშაბდი

167
00:08:49,300 --> 00:08:50,820
და ჩვენ კალიპსოლს

168
00:08:50,820 --> 00:08:53,030
როგორც ანტიდეპრესანტს
ვიკვლევდით თაგვებში.

169
00:08:53,030 --> 00:08:55,890
კალიპსოლს ნამდვილად ძალიან მოკლე
ნახევრადდაშლის პერიოდი აქვს,

170
00:08:55,890 --> 00:08:57,810
რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენი სხეულიდან

171
00:08:57,810 --> 00:08:59,666
რამდენიმე საათის შემდეგ გამოდის.

172
00:08:59,666 --> 00:09:01,646
ჩვენ მხოლოდ ექსპერიმენტს ვატარებდით.

173
00:09:01,646 --> 00:09:03,250
თაგვს ინექციას გავუკეთებდით

174
00:09:03,250 --> 00:09:04,866
და შემდეგ ერთი კვირა დავიცდიდით

175
00:09:04,866 --> 00:09:07,720
და შემდეგ ვატარებდით სხვა ექსპერიმენტს,
ფული რომ დაგვეზოგა.

176
00:09:08,020 --> 00:09:10,080
ერთ-ერთ ექსპერიმენტში, რომელსაც ვატარებდი,

177
00:09:10,080 --> 00:09:12,036
თაგვებს სტრესს ვაყენებდით,

178
00:09:12,036 --> 00:09:14,386
ეს იყო ჩვენი დეპრესიის მოდელი.

179
00:09:14,386 --> 00:09:17,436
თავდაპირველად ისე ჩანდა,
რომ თითქოს ის საერთოდ არ მუშაობდა

180
00:09:17,460 --> 00:09:19,510
და შიეძლებოდა შეგვეწყვიტა,

181
00:09:19,510 --> 00:09:22,410
მაგრამ ამ მოდელით
წლების მანძილზე მიმუშავია

182
00:09:22,430 --> 00:09:24,756
და ეს მონაცემები რაღაც
უცნაურად გამოიყურებოდა.

183
00:09:24,756 --> 00:09:26,516
რაღაც არ იყო წესრიგში.

184
00:09:26,516 --> 00:09:29,020
ასე რომ, თავიდან გავაანალიზეთ

185
00:09:29,020 --> 00:09:31,940
მხელდველობაში მივიღეთ გაუკეთდა თუ არა

186
00:09:31,940 --> 00:09:34,940
თაგვებს კალისპოლის ინექცია
ერთი კვირით ადრე.

187
00:09:34,940 --> 00:09:36,956
ეს დაახლებით ასე გამოიყურებოდა.

188
00:09:36,980 --> 00:09:39,116
თუ უკიდურეს მარცხენა მხარეს შევხედავთ,

189
00:09:39,140 --> 00:09:41,636
თუ თაგვს ახალ სივრცეში დასვამთ

190
00:09:41,660 --> 00:09:43,916
ეს ახალი ყუთია,
თაგვი ძალიან აღფრთოვანებულია.

191
00:09:43,940 --> 00:09:46,076
ის შემოივლის ყუთს და შეისწავლის.

192
00:09:46,100 --> 00:09:50,396
ეს ვარდისფერი ხაზი, მათ სიარულს ზომავს.

193
00:09:50,420 --> 00:09:53,596
ჩვენ მას სხვა თაგვიც ჩავუსვით
ფანქრის ჭიქაში,

194
00:09:53,620 --> 00:09:55,936
რომ თუ გადაწყვეტს იურთიერთოს.

195
00:09:55,936 --> 00:09:59,286
თუ ვერ მიხვდით, ეს ასევე რეკონსტრუქციაა.

196
00:09:59,286 --> 00:10:02,636
ჯანმრთელი თაგვი შეისწავლის.

197
00:10:02,660 --> 00:10:04,010
ის სოციალური იქნება.

198
00:10:04,050 --> 00:10:05,210
ნახეთ რა ხდება,

199
00:10:05,210 --> 00:10:07,700
დეპრესიის ამ მოდელში, თუ თაგვს დასტრესავთ,

200
00:10:07,700 --> 00:10:09,976
ეს მოდელი შუა ყუთშია.

201
00:10:11,010 --> 00:10:13,146
ისინი არ არიან სოციალურები
და არ შეისწავლიან.

202
00:10:13,146 --> 00:10:16,640
ისინი ძირითადად მხოლოდ უკანა კუთხეში 
ჭიქის უკან იმალებიან.

203
00:10:17,020 --> 00:10:20,116
სამაგიეროდ თაგვები, რომლებსაც
კალისპოლის ერთი ინექცია გავუკეთეთ,

204
00:10:20,140 --> 00:10:21,730
ისინი თქვენ მარჯვნივ არიან.

205
00:10:22,060 --> 00:10:24,630
ისინი შეისწავლიდნენ გარემოს,
იყვნენ სოციალურები.

206
00:10:24,740 --> 00:10:27,740
ისე გამოიყურებოდნენ,
თითქოს სტრესი არასდროს მიუღიათ,

207
00:10:28,020 --> 00:10:29,960
რაც შეუძლებელია.

208
00:10:30,260 --> 00:10:32,720
ასე რომ, შეგვეძლო აქ შეგვეწყვიტა,

209
00:10:32,780 --> 00:10:37,076
მაგრამ კრისტინს ადრე კალისპოლი,
ანესთეზიად ჰქონდა გამოყენებული

210
00:10:37,100 --> 00:10:38,676
და მან რამდენიმე წლის წინ ნახა,

211
00:10:38,700 --> 00:10:42,186
რომ ის რაღაც უცნაური გავლენებს 
ახდენდა უჯრედებსა და სხვა ქცევებზე,

212
00:10:42,340 --> 00:10:45,356
რომელებიც თითქოს წამლის შემდეგ
დიდხანს ნარჩუნდებოდა,

213
00:10:45,380 --> 00:10:46,636
შეიძლება რამდენიმე კვირაც.

214
00:10:46,660 --> 00:10:49,480
მაშ, ვიფიქრეთ რომ შეიძლება ეს,
სრულიად გამორიცხული არ იყო,

215
00:10:49,480 --> 00:10:51,936
მაგრამ ნამდვილად სკეპტიკურად 
ვიყავით განწყობილები

216
00:10:51,936 --> 00:10:54,086
და გავაკეთეთ ის,
რასაც მეცნიერებაში აკეთებენ,

217
00:10:54,086 --> 00:10:55,496
როცა დარწმუნებულები არ არიან,

218
00:10:55,496 --> 00:10:57,010
ექსპერიმენტი ახლიდან ჩავატარეთ.

219
00:10:57,010 --> 00:10:59,476
მახსოვს ცხოველების ოთახში ყოფნისას,

220
00:10:59,500 --> 00:11:03,156
როგორ გადამყავდა თაგვები ყუთიდან 
ყუთში გამოსაცდელად.

221
00:11:03,180 --> 00:11:06,600
კრისტინი იატაკზე იჯდა,
კომპიუტერით მუხლებზე,

222
00:11:06,600 --> 00:11:08,546
ისე რომ თაგვები მას ვერ ხედავდნენ.

223
00:11:08,546 --> 00:11:10,516
ის მონაცემებს რეალურ დროში აანალიზებდა

224
00:11:10,540 --> 00:11:11,916
და მახსოვს დავიყვირეთ,

225
00:11:11,940 --> 00:11:15,236
ამის გაკეთება ცხოველების ოთახში 
სადაც ცდას ატარებთ არ შეიძლება,

226
00:11:15,260 --> 00:11:16,836
ვიყვირეთ, რადგან ამან იმუშავა.

227
00:11:16,860 --> 00:11:21,236
თითქოს თაგვები სტრესისგან იყვნენ დაცულები,

228
00:11:21,260 --> 00:11:24,316
ანუ შეუსაბამოდ ბედნიერნი იყვნენ,
რაც გინდათ ის დავუძახოთ.

229
00:11:24,340 --> 00:11:27,040
ძალიან აღფრთოვანებულები ვიყავით.

230
00:11:27,040 --> 00:11:28,860
შემდეგ კი, სკეპტიკურად განვეწყვეთ.

231
00:11:28,860 --> 00:11:31,860
იმდენად კარგი შედეგი მივიღეთ,
რომ ძნელად დასაჯერებელი იყო.

232
00:11:31,860 --> 00:11:33,770
ასე რომ, ექსპერიმენტი თავიდან ჩავატარეთ.

233
00:11:33,770 --> 00:11:36,716
შემდეგ კიდევ ერთხელ პოსტ ტრავმული
სტრესული აშლილობის მოდელით

234
00:11:36,716 --> 00:11:38,810
და ასევე ფსიქოლოგიური მოდელით,

235
00:11:38,810 --> 00:11:41,306
სადაც თაგვებს სტრესის ჰორმონები გავუკეთეთ.

236
00:11:41,306 --> 00:11:42,956
ის ჩვენმა ბაკალავრებმა ჩაატარეს.

237
00:11:42,956 --> 00:11:46,940
და შემდეგ ეს ცდა ჩვენმა კოლეგებმაც
ჩაატარეს შორეულ საფრანგეთში.

238
00:11:47,780 --> 00:11:50,996
ყოველ ჯერზე, როცა ვიღაცამ ეს ცდა ჩაატარა,
იგივე დადასტურდა.

239
00:11:51,020 --> 00:11:53,836
ჩანდა, რომ კალისპოლის ეს ერთი ინექცია,

240
00:11:53,860 --> 00:11:57,140
სტრესისგან დაცვას როგორღაც უზრუნველყოფდა
კვირების განმავლობაში.

241
00:11:57,180 --> 00:11:59,436
ეს შედეგები მხოლოდ
ერთი წლის წინ გამოვაქვეყნეთ,

242
00:11:59,436 --> 00:12:03,140
მაგრამ მას შემდეგ,სხვა ლაბორატორიებმაც,
ცალკე დაადასტურეს ეს ეფექტი.

243
00:12:03,940 --> 00:12:06,390
თუმცა არ ვიცით რა იწვევს დეპრესიას,

244
00:12:06,460 --> 00:12:12,216
მაგრამ ვიცით, რომ 80%-ში
სტრესია გამომწვევი.

245
00:12:12,240 --> 00:12:14,966
დეპრესია და სტრესული აშლილობა 
სხვადასხვა დაავადებებია,

246
00:12:14,966 --> 00:12:16,886
მაგრამ ერთ რამე აქვთ საერთო.

247
00:12:16,886 --> 00:12:18,636
ეს არის ტრავმული სტრესი,

248
00:12:18,660 --> 00:12:21,556
როგორიცაა ბრძოლა, სტიქიური უბედურებები,

249
00:12:21,580 --> 00:12:24,136
საზოგადოებრივი ან სექსუალური ძალადობა,

250
00:12:24,136 --> 00:12:26,970
რაც პოსტ-ტრავმატულ სტრესულ 
აშლილობას იწვევს.

251
00:12:26,980 --> 00:12:32,596
თუმცა, სტრესის ყველა მსხვერპლს
არ უვითარდება ფსიქიკური დარღვევები.

252
00:12:32,620 --> 00:12:35,516
ეს უნარი, განიცადო სტრესი და გაუძლო,

253
00:12:35,540 --> 00:12:40,290
მომჯობინდე და არ განგივითადრეს დეპრესია,
ან სტრესული აშლილობა,

254
00:12:40,500 --> 00:12:44,526
ცნობილია, როგორც სტრესისადმი მდგრადობა
და ის ადამიანებში განსხვავებულია.

255
00:12:44,660 --> 00:12:47,996
ჩვენ ამას ყოველთვის მოვიაზრებდით,
როგორც პასიურ თვისებას.

256
00:12:48,020 --> 00:12:50,556
ესაა მგრძნობელობის

257
00:12:50,580 --> 00:12:53,510
და ამ დარღვევების განვითარების
რისკების არ არსებობა.

258
00:12:53,620 --> 00:12:56,340
მაგრამ რა იქნებოდა ეს თვისებები
აქტიური რომ ყოფილიყო?

259
00:12:56,420 --> 00:12:57,916
შეიძლება გაგვეუმჯობესებინა,

260
00:12:57,940 --> 00:13:00,730
ერთგვარი ჯავშანი ჩაგვეცვა.

261
00:13:01,220 --> 00:13:03,740
ჩვენ შემთხვევით აღმოვაჩინეთ

262
00:13:03,740 --> 00:13:06,740
მდგრადობის გასაუმჯობესებელი
პირველი წამალი.

263
00:13:06,740 --> 00:13:09,516
როგორც ვთქვი, მხოლოდ მცირე 
რაოდენობის წამალი გამოვიყენეთ

264
00:13:09,540 --> 00:13:11,116
და მან კვირები გასტანა.

265
00:13:11,140 --> 00:13:14,356
ეს ანტიდეპრესტანტებისგან
განსხვავებული შედეგია.

266
00:13:14,380 --> 00:13:18,700
მაგრამ ის ნაწილობრივ ჰგავს,
იმუნური ვაქცინების შედეგს.

267
00:13:19,180 --> 00:13:22,116
იმუნური ვაქცინაციის შემდეგ,

268
00:13:22,140 --> 00:13:25,516
კვირების, თვეების და წლების განმავლობაში,

269
00:13:25,540 --> 00:13:27,876
როცა ბაქტერიას გადაეყრებით,

270
00:13:27,900 --> 00:13:30,120
მაშინ უკვე ვაქცინა აღარ გიცავთ,

271
00:13:30,120 --> 00:13:32,476
არამედ თქვენი საკუთარი იმუნური სისტემა,

272
00:13:32,476 --> 00:13:35,346
რომელმაც ბაქტერიის მიმართ
გამძლეობა და მდგრადობა გამოიმუშავა

273
00:13:35,346 --> 00:13:36,520
და უკუაგდებს მას.

274
00:13:36,520 --> 00:13:38,326
თქვენ აღარასდროს ინფიცირდებით.

275
00:13:38,326 --> 00:13:41,346
რაც ძალიან განსხვავდება მკურნალობისაგან.

276
00:13:41,346 --> 00:13:44,996
ამ შემთხვევაში, თქვენ ინფიცირდებით,

277
00:13:45,020 --> 00:13:48,876
ავად ხდებით, შემდეგ იღებთ ანტიბიოტიკს,
რომელიც გკურნავთ.

278
00:13:48,900 --> 00:13:52,480
ეს წამლები ბაქტერიას კლავენ.

279
00:13:52,780 --> 00:13:55,276
ან როგორც ადრე ვახსენე
პალიატიური მზრუნველობისას,

280
00:13:55,300 --> 00:13:58,156
ისეთ პრეპარატს ღებულობთ,
რაც სიმპტომებს ახშობს,

281
00:13:58,180 --> 00:14:00,876
მაგრამ ინფექციას არ კურნავს

282
00:14:00,900 --> 00:14:04,236
და თავს უკეთ მხოლოდ მაშინ იგრძნობთ,
როდესაც მას ღებულობთ

283
00:14:04,260 --> 00:14:06,196
და ამიტომაც უნდა გააგრძელოთ მისი მიღება.

284
00:14:06,220 --> 00:14:08,916
დეპრესიისა და სტრესული აშლილობის დროს,

285
00:14:08,940 --> 00:14:10,916
ვიცით თქვენი სტრესული მდგომარეობა

286
00:14:10,940 --> 00:14:13,556
და მხოლოდ პალიატური მზრუნველობა შეგვიძლია.

287
00:14:13,580 --> 00:14:16,076
ანტიდეპრესანტები მხოლოდ სიმპტომებს ახშობენ

288
00:14:16,100 --> 00:14:18,956
და ამიტომაც თქვენ გიწევთ მათი
მუდმივად მიღება

289
00:14:18,980 --> 00:14:20,676
მთელი ავადმყოფობის პერიოდში,

290
00:14:20,700 --> 00:14:23,820
რაც ხშირად სიცოცხლის ხანგრძლივობაა.

291
00:14:23,940 --> 00:14:28,186
მდგრადობის გამაძლიერებელ წამლებს 
"პარავაქცინებს" ვეძახით,

292
00:14:28,186 --> 00:14:29,836
რაც ვაქცინის მსგავსს გულისხმობს,

293
00:14:29,836 --> 00:14:32,236
რადგან, როგორც ჩანს
მათ სტრესისგან დაცვის

294
00:14:32,260 --> 00:14:34,076
პოტენციალი აქვთ

295
00:14:34,100 --> 00:14:37,120
და შეუძლიათ თაგვები დეპრესიის

296
00:14:37,120 --> 00:14:40,460
და პოსტ-ტრავმული სტრესული აშლილობის
ჩამოყალიბებისგან დაიცვან.

297
00:14:40,790 --> 00:14:44,230
ყველა ანტიდეპრესანტი პარავაქცინა არ არის.

298
00:14:44,850 --> 00:14:46,300
პროზაკიც გამოვცადეთ

299
00:14:46,300 --> 00:14:49,060
და მას ეფექტი არ ჰქონდა.

300
00:14:49,060 --> 00:14:52,076
ეს ყველაფერი ადამიანზე რომ გადავიტანოთ,

301
00:14:52,100 --> 00:14:55,040
შეიძლება იმ ადამიანების
დაცვა მოვახერხოთ,

302
00:14:55,040 --> 00:14:57,870
რომლებიც სტრესით გამოწვეული
დაღვევების რისკის ქვეშ არიან,

303
00:14:57,870 --> 00:15:00,860
როგორებიცაა დეპრესია და პოსტ-ტრავმული
სტრესული აშლილობა.

304
00:15:00,860 --> 00:15:03,996
ესენია საგანგებო სამსახურის
თანამშრომლები, მეხანძრეები,

305
00:15:04,020 --> 00:15:08,156
დევნილები, პატიმრები და ციხის მცველები,

306
00:15:08,180 --> 00:15:10,650
ჯარიკაცები და ა.შ.

307
00:15:11,220 --> 00:15:15,020
ამ დაავადების მასშტაბებში რომ გაგარკვიოთ,

308
00:15:15,620 --> 00:15:18,676
2010 წელს ამ დაავადებებზე გლობალურად

309
00:15:18,700 --> 00:15:22,540
2.5 ტრილიონი დოლარი დაიხარჯა

310
00:15:23,060 --> 00:15:24,596
და რადგანაც ისინი ქრონიკულია,

311
00:15:24,620 --> 00:15:27,836
ხარჯი აკუმულირდება და ამიტომაც,
შემდეგი 15 წლის განმავლობაში.

312
00:15:27,860 --> 00:15:31,910
ექვს ტრილიონზე მეტი დოლარით,
მისი ზრდაა მოსალოდნელი.

313
00:15:32,220 --> 00:15:34,039
როგორც ადრე ვახსენე

314
00:15:34,064 --> 00:15:38,140
მიზნობრიობის შეცვლა შეიძლება რთული იყოს,
ჩვენი წინასწარგანწყობების გამო.

315
00:15:38,860 --> 00:15:42,730
კალიპსოლს სხვა სახელიც აქვს, კეტამინი,

316
00:15:43,380 --> 00:15:45,510
რომელიც ასევე სხვა სახელით გამოდის

317
00:15:45,510 --> 00:15:46,876
"განსაკუთრებული K".

318
00:15:46,900 --> 00:15:49,950
რომელიც კლუბების ნარკოტიკია.

319
00:15:50,380 --> 00:15:53,636
ის მსოფლიოში კვლავ გამოიყენება,
როგორც ანესთეზიის საშუალება;

320
00:15:53,660 --> 00:15:56,500
გამოიყენება ბავშვებში;
ვიყენებთ ბრძოლის ველზე.

321
00:15:56,510 --> 00:15:59,756
ბევრ განვითარებად ქვეყანაში,
მას ანიჭებენ უპირატესობას,

322
00:15:59,756 --> 00:16:01,846
რადგან სუნთქვაზე არ მოქმედებს.

323
00:16:01,846 --> 00:16:06,100
ის მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის
ყველაზე საჭირო მედიკამენტების სიაშია.

324
00:16:06,580 --> 00:16:10,460
კეტამინი თავიდანვე,
როგორც პარავაქცინა ისე რომ აღმოგვეჩინა,

325
00:16:10,820 --> 00:16:13,676
მისი შექმნა საკმაოდ მარტივი იქნებოდა,

326
00:16:13,700 --> 00:16:17,556
მაგრამ ამჟამად ჩვენს
ფუნქციურ სტერეოტიპებთან

327
00:16:17,580 --> 00:16:21,130
და მენტალიტეტთან გამკლავება გვიწევს.

328
00:16:21,700 --> 00:16:25,556
საბედნიეროდ, ეს ჩვენს მიერ აღმჩენილი
ერთადერთი ნაერთი არაა,

329
00:16:25,580 --> 00:16:29,440
რომელსაც ასეთი პარავაქცინური 
პროფილაქტიკური თვისება აქვს,

330
00:16:29,440 --> 00:16:31,770
მაგრამ ყველა სხვა წამალი,
ან თუ გნებავთ შენაერთი

331
00:16:31,770 --> 00:16:33,190
რომელიც აღმოვაჩინეთ,

332
00:16:33,190 --> 00:16:36,460
სრულიად ახალია და მოუწევთ
საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციასთან(FDA)

333
00:16:36,460 --> 00:16:38,740
რეგისტრაციის სრული პროცესის გავლა,
თუ მოახერხეს,

334
00:16:38,740 --> 00:16:42,196
მანამ სანამ ადამიანებზე შევძლებთ
მათ გამოყენებას,

335
00:16:42,220 --> 00:16:43,876
ამას კი წლები დასჭირდება.

336
00:16:43,900 --> 00:16:46,536
ამიტომ, თუ უფრო სწრაფად გვინდა
გვქონდეს რამე საშუალება,

337
00:16:46,536 --> 00:16:51,026
კეტამინი უკვე FDA-ს მიერაა რეგისტრირებული,
ჯენერიკია და ხელმისაწვდომი.

338
00:16:51,300 --> 00:16:55,460
შეგვიძლია ის მიზერული თანხით
და მიზერულ დროში ჩევქმნათ,

339
00:16:56,380 --> 00:17:00,756
მაგრამ ფუნქციური სტერეოტიპებისა
და მენტალიტეტის მიღმა,

340
00:17:00,780 --> 00:17:04,356
მიზნობრიობის შეცვლისთვის,
სხვა დაბრკოლებაც არსებობს,

341
00:17:04,380 --> 00:17:05,879
ესაა პოლიტიკა.

342
00:17:06,179 --> 00:17:08,395
არ არსებობს სტიმული,

343
00:17:08,419 --> 00:17:11,739
როცა პრეპარატი უკვე ჯენერიკია
და აღარც ექსკლუზიურია,

344
00:17:11,739 --> 00:17:14,576
რთულია ფარმაცევტული კომპანიები
მათ შექმნაზე წაახალისო,

345
00:17:14,576 --> 00:17:16,220
რადგან ფულს ვერ შოულობენ.

346
00:17:16,220 --> 00:17:20,140
ეს არა მხოლოდ კეტამინისთვისაა ასე,
არამედ სხვა წამლებისთვისაც.

347
00:17:20,579 --> 00:17:26,236
მიუხედავად ყველაფრისა,
თავისთავად წამლების გამოყენების იდეა

348
00:17:26,260 --> 00:17:30,156
არა მკურნალობის,
არამედ პრევენციისთვის,

349
00:17:30,180 --> 00:17:32,160
ფსიქიატრიაში სრულად ახალია,

350
00:17:32,740 --> 00:17:37,796
შესაძლებელია რომ 20, 50, 100 წლის შემდეგ,

351
00:17:37,820 --> 00:17:41,916
დეპრესიას და სტრესულ აშლილობას
ისე შევხედოთ,

352
00:17:41,940 --> 00:17:45,156
როგორც ტუბერკულოზის 
სანატორიუმებს ვუყურებთ,

353
00:17:45,180 --> 00:17:46,960
როგორც წარსულს.

354
00:17:47,180 --> 00:17:52,420
ეს შეიძლება იყოს ფსიქიკური დაავადებების
ეპიდემიის დასასრულის დასაწყისი.

355
00:17:53,380 --> 00:17:56,580
მაგრამ როგორც დიდებულმა
მეცნიერმა ერთხელ თქვა:

356
00:17:57,900 --> 00:18:00,156
"მხოლოდ სულელია ყველაფერში დარწმუნებული,

357
00:18:00,180 --> 00:18:03,890
ბრძენი კაცი კი ვარაუდობს".

358
00:18:04,044 --> 00:18:05,284
მადლობა.

359
00:18:05,780 --> 00:18:09,846
(აპლოდისმენტები)