0:00:01.060,0:00:04.075
ეს ტუბერკულოზის პალატაა

0:00:04.100,0:00:07.916
და იმ დროს, როდესაც ეს ფოტო გადაიღეს, [br]1800-იანი წლების ბოლოს,

0:00:07.939,0:00:12.706
შვიდიდან ერთი ადამიანი [br]ტუბერკულოზით იღუპებოდა.

0:00:12.780,0:00:15.780
აზრზე არ ვიყავით,[br]რა იწვევდა ამ დაავადებას.

0:00:16.140,0:00:21.436
ჰიპოთეზა იყო რომ ეს თქვენი ორგანიზმი იყო, [br]რაც მგძნობიარეს გხდიდათ.

0:00:21.500,0:00:24.236
ეს მეტისმეტად რომანტიზებული დაავადება იყო.

0:00:24.260,0:00:27.076
ასევე ჭლექსაც ეძახდნენ,

0:00:27.160,0:00:32.996
რომელიც პოეტების, ხელოვანების[br]და ინტელექტუალების დაავადება იყო.

0:00:33.020,0:00:36.756
ზოგიერთი ადამიანი ნამდვილად ფიქრობდა,[br]რომ ის მომატებულ მგრძნობელობასა

0:00:36.780,0:00:40.260
და შემოქმედებით გენიალურობას განიჭებდათ.

0:00:40.700,0:00:45.426
1950-იანი წლებისთვის,[br]უკვე ვიცოდით, რომ ტუბერკულოზი

0:00:45.460,0:00:48.836
ადვილად გადამდები[br]ბაქტერიული ინფექციით იყო გამოწვეული.

0:00:48.860,0:00:51.036
რაც ცოტათი ნაკლებ რომანტიკულია,

0:00:51.060,0:00:53.316
მაგრამ ამას პოზიტიური მხარეც ჰქონდა.

0:00:53.340,0:00:56.676
შესაძლებელი იყო პრეპარატები [br]შეგვექმნა მის სამკურნალოდ.

0:00:56.700,0:00:59.716
ექიმებმა ახალი წამალი,[br]იპრონიაზიდი, აღმოაჩინეს,

0:00:59.740,0:01:03.406
რომელზეც ფიქრობდნენ,[br]რომ ტუბერკულიოზს განკურნავდა.

0:01:03.406,0:01:06.426
როცა ის პაციენტებს მისცეს,[br]პაციენტები აღტაცებაში მოვიდნენ.

0:01:06.740,0:01:10.236
ისინი უფრო სოციალურები,[br]უფრო ენერგიულები გახდნენ.

0:01:10.260,0:01:14.860
ერთი-ერთი სამედიცინო დასკვნა გვეუბნება,[br]რომ ისინი "დარბაზებში ცეკვავდნენ".

0:01:15.180,0:01:20.360
და საუბედუროდ, ეს მაინცდამაინც იმას[br]არ ნიშნავდა რაომ ისინი უკეთ ხდებოდნენ,

0:01:20.360,0:01:23.160
რადგან უმეტესობა კვლავ კვდებოდა.

0:01:23.660,0:01:30.260
სხვა სამედიცინო დასკვნა მათ,[br]როგორც "შეუსაბამოდ ბედნიერს" აღწერს.

0:01:30.260,0:01:34.560
და აი, ასე აღმოაჩინეს[br]პირველი ანტიდეპრესანტი.

0:01:35.980,0:01:40.036
შემთხვევითი აღმოჩენები[br]მეცნიერებაში უცხო არ არის,

0:01:40.060,0:01:43.196
მაგრამ ისინი საჭიროებენ უფრო მეტს,[br]ვიდრე ბედნიერ შემთხვევითობას.

0:01:43.220,0:01:47.300
როცა შემთხვევითობა მოხდება,[br]მასში აღმოჩენის ამოცნობა უნდა შეგეძლოთ.

0:01:47.310,0:01:50.110
როგორც ნეორომეცნიერი, მინდა ცოტა ხანს

0:01:50.110,0:01:51.866
ჩემ უშუალო[br]გამოცდილებაზე მოგიყვეთ,

0:01:51.866,0:01:54.916
რომელსაც რაც გინდათ ის დაუძახეთ [br]ბრმა იღბლის გარდა.

0:01:54.940,0:01:56.856
მოდით, მას ჭკვიანური იღბალი ვუწოდით.

0:01:56.856,0:01:59.930
თუმცა თავიდან,[br]პატარა ისტორიული წინასიტყვაობა.

0:02:00.460,0:02:03.116
საბედნიეროდ,1950-იანი წლებიდან,

0:02:03.140,0:02:07.116
სხვა წამლებიც შევქმენით და ახლა [br]ტუბერკულიოზის განკურნება შეგვიძლია.

0:02:07.140,0:02:10.795
სხვა ქვეყნებში თუ არა,[br]შეერთებულ შტატებში მაინც,[br]

0:02:10.820,0:02:12.316
სანატორიუმები დავხურეთ

0:02:12.340,0:02:16.020
და ალბათ უმეტესი თქვენგანი[br]ძალიან არ ღელავს ტუბერკულიოზის თაობაზე,

0:02:16.240,0:02:18.940
მაგრამ ბევრი რამ, რაც 1900-იან წლებში

0:02:18.940,0:02:21.436
ინფექციურ დაავადებებთან[br]დაკავშირებით ხდებოდა,

0:02:21.460,0:02:24.300
ახლა ხდება ფსიქიატრულ[br]დაავადებებთან დაკავშირებით.

0:02:24.820,0:02:27.836
ისეთი ნერვული აშლილობების[br]შუაგულ ეპიდემიაში ვართ,

0:02:27.860,0:02:31.990
როგორიცაა დეპრესია და პოსტ ტრავმული [br]სტრესული აშლილობა (PSTD).

0:02:32.300,0:02:35.596
აშშ-ში 4-დან ერთ ზრდასრულს

0:02:35.596,0:02:37.896
ფსიქიკური დაავადება აწუხებს,

0:02:38.180,0:02:41.316
რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ პირადად თქვენ,

0:02:41.340,0:02:44.006
ან ვიღაცას თქვენ ოჯახში ეს არ გამოგიცდიათ,

0:02:44.006,0:02:46.916
სავარაუდოდ ვიღაც ასეთს იცნობთ მაინც.

0:02:46.940,0:02:49.960
თუმცა, ისინი ამის შესახებ[br]შეიძლება არ საუბრობენ.

0:02:50.220,0:02:56.246
დეპრესიამ ფაქტიურად აჯობა აივ ინფექციებს,[br]შიდსს, მალარიას, დიაბეტს და ომს,

0:02:57.250,0:03:01.676
როგორც წამყვანმა ქმედითუუნარობის [br]გამომწვევმა მიზეზმა მსოფლიოს მასშტაბით

0:03:01.700,0:03:05.316
და 1950-იანებში ტუბერკულოზის მსგავსად,

0:03:05.340,0:03:07.250
ჩვენ არ ვიცით მას რა იწვევს.

0:03:07.250,0:03:09.556
თუ განგივითარდათ,[br]შემდეგ ქრონიკულში გადადის,

0:03:09.556,0:03:10.790
მთელი ცხოვრება გრძელდება

0:03:10.790,0:03:13.790
და განკურნება არ არსებობს.

0:03:13.790,0:03:19.356
მეორე ანტიდეპრესანტი 1950-იანებში,[br]ასევე შემთხვევით აღმოვაჩინეთ.

0:03:19.380,0:03:23.710
ანტიჰისტამინურიდან, რომელიც ადამიანების[br]მანიაკალურ ქცევას იწვევდა.

0:03:23.860,0:03:25.920
ეს იყო იმიპრამინი.

0:03:26.220,0:03:29.876
ტუბერკულიოზის[br]და ანტიჰისტამინურის შემთხვევაშიც,

0:03:29.900,0:03:31.596
ვიღაც უნდა მიმხვდარიყო,

0:03:31.620,0:03:34.416
რომ წამალი, რომელიც ერთი მიზნით შეიქმნა,

0:03:34.416,0:03:36.636
ტუბერკულიოზის და ალერგიის სამკურნალოდ,

0:03:36.660,0:03:38.966
შეიძლებოდა სხვა რამის,

0:03:38.966,0:03:41.380
კერძოდ, დეპრესიის[br]სამკურნალოდ გამოეყენებინათ.

0:03:41.380,0:03:44.396
მიზნობრიობის ამგვარი ცვლილება[br]საკმაოდ რთულია.

0:03:44.420,0:03:48.356
როდესაც ექიმებმა პირველად იპრონიაზიდის[br]განწყობის გამაუმჯობესებელი ეფექტი ნახეს,

0:03:48.380,0:03:50.836
ისინი ვერ მიხვდნენ რასთან ჰქონდათ საქმე.

0:03:50.860,0:03:52.716
ისე მიეჩვივნენ ეს პრეპარატი,

0:03:52.740,0:03:55.516
ტუბერკულიოზის სამკურნალო[br]საშუალებად აღექვათ,

0:03:55.650,0:04:00.240
რომ მათ ის მხოლოდ უარყოფით[br]გვერდით მოვლენებს მიაწერეს.

0:04:00.240,0:04:01.571
როგორც აქ ხედავთ,

0:04:01.596,0:04:05.620
1954 წელს, ბევრი პაციენტი,[br]მწვავე ეიფორიას განიცდიდა.

0:04:06.900,0:04:09.400
იყო წუხილი, რომ ამას შეეძლო

0:04:09.400,0:04:13.396
ტუბერკულოზისაგან განკურნების[br]პროცესი რამენაირად შეეფერხებინა.

0:04:13.420,0:04:16.700
ამიტომ რეკომენდაცია იყო,[br]რომ იპრონიზიდი,

0:04:16.700,0:04:19.700
ტუბერკულოზის მხლოდ მძიმე შემთხვევებში[br]გამოყენებულიყო

0:04:19.700,0:04:23.610
და მხოლოდ იმ პაციენტებში, რომლებიც[br]ემოციურად გაწონასწორებულები იყვნენ.

0:04:24.220,0:04:28.116
რაც,ზუსტად იმის საპირისპიროა,[br]როგორც დღეს ვიყენებთ ანტიდეპრესანტს.

0:04:28.140,0:04:32.596
ისე მიეჩვივნენ, ის მხოლოდ ამ ერთი[br]დაავადების პერსპექტივიდან დაენახათ,

0:04:32.620,0:04:36.910
რომ ვერ ხედავდნენ უფრო ფართე შედეგებს[br]სხვა დაავადებისთვის.

0:04:37.380,0:04:40.076
სიმართლე რომ ითქვას,[br]ეს მთლად მათი ბრალიც არ არის.

0:04:40.100,0:04:43.166
ფუნქციური სტერეოტიპები[br]ყველა ჩვენგანზე ახდენს გავლენას.

0:04:43.166,0:04:46.356
ეს არის ტენდენცია, ობიექტზე იფიქრო

0:04:46.380,0:04:48.980
მხოლოდ მისი ტრადიციული გამოყენების [br]თვალსაზრისით.

0:04:48.980,0:04:51.460
მენტალობა კიდევ ცალკე საკითხია.

0:04:51.460,0:04:55.426
ეს ერთგვარი წინასწარგანწობის ჩარჩოა,[br]რომლითაც პრობლემებს ვუდგებით.

0:04:55.500,0:04:58.926
ეს მიზნობრიობის ცვლილებას,[br]საკმაოდ ართულებს ყველასთვის.

0:04:58.926,0:05:01.850
ვფიქრობ, ამიტომ შექმნეს[br]სატელევიზიო შოუ კაცზე,

0:05:01.850,0:05:04.600
რომელიც ნამდვილად შესანიშნავი იყო[br]მიზნობრიობის შეცვლაში.

0:05:04.660,0:05:06.540
(სიცილი)

0:05:07.180,0:05:11.516
ორივე შემთხვევაში, იპრონიზიადისა [br]და იმიპრამინის ეფექტი

0:05:11.540,0:05:15.576
იმდენად ძლიერი იყო, რომ მანიას[br]და დარბაზში ცეკვას იწვევდა,

0:05:15.636,0:05:18.316
ამიტომ მათი აღმოჩენა არცაა გასაკვირი.

0:05:18.340,0:05:22.090
თუმცა, საინტერესოა რა გამოგვეპარა.

0:05:22.420,0:05:24.730
ასე რომ, იპრონიზიადი და იმიპრამინი

0:05:24.730,0:05:27.796
მიზნობრიობის შეცვლის[br]ტიპურ მაგალითებზე უფრო მეტია.

0:05:27.796,0:05:30.866
მათ ორი სხვა რამ აქვთ საერთო,[br]რაც ძალიან მნიშვნელოვანია.

0:05:30.866,0:05:33.156
პირველი, მათ საშინელი გვერდითი [br]მოვლენები აქვთ,

0:05:33.180,0:05:35.796
როგორიცაა ღვიძლის ინტოქსიკაცია;

0:05:35.820,0:05:38.796
20 კგ-ზე მეტით წონაში მატება;

0:05:38.820,0:05:40.596
სუიციდალური მიდრეკილებები.

0:05:40.620,0:05:44.730
და მეორე, ორივე მათგანი ზრდის[br]სეროტონინის დონეს,

0:05:44.730,0:05:49.156
ეს ტვინის ქიმიური სიგნალია,[br]ანუ ნეიროტრანსმიტერი.

0:05:49.380,0:05:51.170
პირველი, ან მეორე ცალკე

0:05:51.170,0:05:53.726
შეიძლება არ ყოფილიყო ასეთი მნიშვნელოვანი,

0:05:53.726,0:05:57.726
მაგრამ ამ ორის ერთობლიობა ნიშნავდა, რომ [br]უფრო უსაფრთხო წამლები უნდა შეგვემუშავებინა

0:05:57.726,0:06:01.510
და რომ სეროტონინი საკმაოდ კარგ[br]დასაწყისად ჩანდა.

0:06:01.660,0:06:03.300
ასე რომ, შევიმუშავეთ წამლები

0:06:03.300,0:06:05.580
რომლებიც უფრო მეტად[br]სეროტონინზე იყვნენ ფოკუსირებული.

0:06:05.580,0:06:09.656
ეს იყო სეროტონინის უკუმიტაცების[br]სელექციური ინჰიბიტორები (სუსი-ები).

0:06:09.656,0:06:11.996
მათგან ყველაზე ცნობილი პროზაკია.

0:06:12.020,0:06:13.996
ეს იყო 30 წლის წინ

0:06:14.020,0:06:17.220
და მას შემდეგ, ძირითადად ამ წამლების [br]გაუმჯობესებაზე ვმუშაობთ.

0:06:17.350,0:06:21.006
სუსი-ები მის წინამორბედებზე[br]უკეთესი წამლებია,

0:06:21.006,0:06:23.076
მაგრამ ბევრი გვერდითი მოვლენა მაინც აქვთ;

0:06:23.100,0:06:25.996
როგორიცაა წონის მატება, უძილბა,

0:06:26.020,0:06:28.000
სუიციდალური მიდრეკილებები

0:06:28.100,0:06:30.436
და მოქმედებისთვის დიდი დრო სჭირდებათ.

0:06:30.460,0:06:32.870
ბევრი პაციენტისთვის დაახლოებით [br]4-დან 6 კვირამდე

0:06:32.870,0:06:35.546
და ეს იმათზე ვიზეც მოქმედებს,

0:06:35.546,0:06:38.076
ბევრ პაციენტზე ეს წამლები[br]საერთოდ არ მოქმედებს.

0:06:38.100,0:06:41.476
ეს ნიშნავს იმას, რომ ახლა, 2016 წელს,

0:06:41.500,0:06:45.180
ფსიქიკურ დარვევებს კვლავაც ვერ ვკურნავთ,

0:06:45.180,0:06:47.636
მხოლოდ სიმპტომების[br]ჩამხშობი წამლები გვაქვს.

0:06:47.636,0:06:51.476
რაც იგივეა, რომ ინფექციის დროს[br]ტკივილგამაყუჩებელი მიიღოთ

0:06:51.500,0:06:52.916
ანტიბიოტიკის ნაცვლად.

0:06:52.940,0:06:55.056
ტკივილგამაყუჩებელი თავს უკეთ [br]გაგრძნობინებთ,

0:06:55.056,0:06:58.580
მაგრამ ვერ უმკურნალებს[br]ტკივილის გამომწვევ დაავადებას.

0:06:58.700,0:07:01.036
ჩვენი აზროვნების მოქნილობამ,

0:07:01.060,0:07:04.436
საშუალება მოგვცა მივმხვდარიყავით,[br]რომ იპრონიზიადისა და იმიპრამინისთვის,

0:07:04.436,0:07:06.116
მიზნობრიობა ამგვარად შეგვეცვალა,

0:07:06.140,0:07:08.236
რამაც სეროტონინის[br]ჰიპოტეზასათან მიგვიყვანა,

0:07:08.236,0:07:11.720
რომელზეც რა ირონიულიც არ უნდა იყოს,[br]მეტისმეტად ჩავიციკლეთ.

0:07:11.980,0:07:15.636
ეს არის ტვინში სეროტონინის სიგნალი[br]სუსი-ს რეკლამიდან.

0:07:15.886,0:07:18.630
თუ ვერ მიხვდით, ეს რეკონსტრუქციაა.

0:07:18.660,0:07:22.716
მეცნიერებაში ვცდილობთ ობიექტურები ვიყოთ.

0:07:22.740,0:07:25.116
ორმაგი ბრმა ექსპერიმეტების ჩატარებით,

0:07:25.140,0:07:28.836
ან მოსალონდელ შედეგებზე[br]სტატისტიკური არაინფორმირებულობით.

0:07:28.860,0:07:33.156
მაგრამ მიკერძოებულობა უფრო[br]ეშმაკურად აღწევს საკვლევ საგანში

0:07:33.180,0:07:36.010
და ასევე მის შერჩევის პროცესში.

0:07:36.260,0:07:39.836
უკანასკნელი 30 წლის განმავლობაში,[br]სეროტონინზე ვართ ფოკუსირებულები,

0:07:39.860,0:07:42.720
ისე რომ, ხშირად სხვა რამეებს გამოვრიცხავთ.

0:07:42.860,0:07:45.140
ჩვენ კვლავაც ვერ ვკურნავთ დეპრესიას

0:07:45.180,0:07:48.596
და იქნებ მხოლოდ სეროტონინი[br]არც არის დეპრესიასთან კავშირში?

0:07:48.620,0:07:50.676
იქნება ის ამის მთავარი ნაწილიც კი არ არის?

0:07:50.700,0:07:53.026
ეს ნიშნავს, რომ მნიშვნელობა არ აქვს [br]რამდენ დროს,

0:07:53.026,0:07:55.636
ფულს, ან ძალისხმევას ჩავდებთ ამაში,

0:07:55.660,0:07:57.860
ის არასოდეს მიგვიყვანს განკურნებამდე.

0:07:58.360,0:08:01.386
გასული რამდენიმე წლის განმავლობაში [br]ექიმებმა აღმოაჩინეს,

0:08:01.386,0:08:06.020
ალბათ, პირველი ნამდვილად ახალი [br]ანტიდეპრესანტი სუსი-ს შემდეგ.

0:08:06.540,0:08:07.790
ესაა კალიპსოლი.

0:08:07.790,0:08:11.316
ეს წამალი ძალიან სწრაფად მოქმედებს, [br]რამდენიმე საათის, ან დღის განმავლობაში

0:08:11.340,0:08:13.236
და არ მუშაობს სეროტონინზე.

0:08:13.260,0:08:16.260
ის მუშაობს გლუტამატზე,[br]რომელიც სხვა ნეიროტრანსმიტერია

0:08:16.380,0:08:17.876
და ასევე მიზანშეცვლილია.

0:08:17.900,0:08:21.340
ის ქირურგიაში ტრდიციულად[br]ანესთეზიისათვის გამოიყენება,

0:08:21.540,0:08:25.490
მაგრამ სხვა წამლებისგან განსხვავებით,[br]რომლებიც საკმაოდ სწრაფად ამოიცნეს,

0:08:25.490,0:08:29.436
20 წელი დაგვჭირდა იმის გასაანალიზებლად,[br]რომ კალიპსოლი ანტიდეპრესანტი იყო.

0:08:29.460,0:08:32.316
მიუხედავად იმისა, რომ ის ალბათ[br]უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

0:08:32.340,0:08:33.956
ვიდრე სხვა წამლები.

0:08:33.980,0:08:37.740
ალბათ სწორედ იმიტომ,[br]რომ ის უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

0:08:37.740,0:08:39.995
უფრო რთული ამოსაცნობი გახდა,

0:08:40.019,0:08:42.690
არანაირი მანია არ გამოუწვევია,[br]რომ მისი ეფექტი გვეგრძნო.

0:08:42.690,0:08:45.676
2013 წელს კოლუმბიის უნივერსიტეტში,

0:08:45.700,0:08:47.160
ჩემს კოლეგასთან,

0:08:47.160,0:08:49.276
დოქტორ კრისტინე ენ დენისთან[br]ერთად ვმუშაბდი

0:08:49.300,0:08:50.820
და ჩვენ კალიპსოლს

0:08:50.820,0:08:53.030
როგორც ანტიდეპრესანტს[br]ვიკვლევდით თაგვებში.

0:08:53.030,0:08:55.890
კალიპსოლს ნამდვილად ძალიან მოკლე[br]ნახევრადდაშლის პერიოდი აქვს,

0:08:55.890,0:08:57.810
რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენი სხეულიდან

0:08:57.810,0:08:59.666
რამდენიმე საათის შემდეგ გამოდის.

0:08:59.666,0:09:01.646
ჩვენ მხოლოდ ექსპერიმენტს ვატარებდით.

0:09:01.646,0:09:03.250
თაგვს ინექციას გავუკეთებდით

0:09:03.250,0:09:04.866
და შემდეგ ერთი კვირა დავიცდიდით

0:09:04.866,0:09:07.720
და შემდეგ ვატარებდით სხვა ექსპერიმენტს,[br]ფული რომ დაგვეზოგა.

0:09:08.020,0:09:10.080
ერთ-ერთ ექსპერიმენტში, რომელსაც ვატარებდი,

0:09:10.080,0:09:12.036
თაგვებს სტრესს ვაყენებდით,

0:09:12.036,0:09:14.386
ეს იყო ჩვენი დეპრესიის მოდელი.

0:09:14.386,0:09:17.436
თავდაპირველად ისე ჩანდა,[br]რომ თითქოს ის საერთოდ არ მუშაობდა

0:09:17.460,0:09:19.510
და შიეძლებოდა შეგვეწყვიტა,

0:09:19.510,0:09:22.410
მაგრამ ამ მოდელით[br]წლების მანძილზე მიმუშავია

0:09:22.430,0:09:24.756
და ეს მონაცემები რაღაც[br]უცნაურად გამოიყურებოდა.

0:09:24.756,0:09:26.516
რაღაც არ იყო წესრიგში.

0:09:26.516,0:09:29.020
ასე რომ, თავიდან გავაანალიზეთ

0:09:29.020,0:09:31.940
მხელდველობაში მივიღეთ გაუკეთდა თუ არა

0:09:31.940,0:09:34.940
თაგვებს კალისპოლის ინექცია[br]ერთი კვირით ადრე.

0:09:34.940,0:09:36.956
ეს დაახლებით ასე გამოიყურებოდა.

0:09:36.980,0:09:39.116
თუ უკიდურეს მარცხენა მხარეს შევხედავთ,

0:09:39.140,0:09:41.636
თუ თაგვს ახალ სივრცეში დასვამთ

0:09:41.660,0:09:43.916
ეს ახალი ყუთია,[br]თაგვი ძალიან აღფრთოვანებულია.

0:09:43.940,0:09:46.076
ის შემოივლის ყუთს და შეისწავლის.

0:09:46.100,0:09:50.396
ეს ვარდისფერი ხაზი, მათ სიარულს ზომავს.

0:09:50.420,0:09:53.596
ჩვენ მას სხვა თაგვიც ჩავუსვით[br]ფანქრის ჭიქაში,

0:09:53.620,0:09:55.936
რომ თუ გადაწყვეტს იურთიერთოს.

0:09:55.936,0:09:59.286
თუ ვერ მიხვდით, ეს ასევე რეკონსტრუქციაა.

0:09:59.286,0:10:02.636
ჯანმრთელი თაგვი შეისწავლის.

0:10:02.660,0:10:04.010
ის სოციალური იქნება.

0:10:04.050,0:10:05.210
ნახეთ რა ხდება,

0:10:05.210,0:10:07.700
დეპრესიის ამ მოდელში, თუ თაგვს დასტრესავთ,

0:10:07.700,0:10:09.976
ეს მოდელი შუა ყუთშია.

0:10:11.010,0:10:13.146
ისინი არ არიან სოციალურები[br]და არ შეისწავლიან.

0:10:13.146,0:10:16.640
ისინი ძირითადად მხოლოდ უკანა კუთხეში [br]ჭიქის უკან იმალებიან.

0:10:17.020,0:10:20.116
სამაგიეროდ თაგვები, რომლებსაც[br]კალისპოლის ერთი ინექცია გავუკეთეთ,

0:10:20.140,0:10:21.730
ისინი თქვენ მარჯვნივ არიან.

0:10:22.060,0:10:24.630
ისინი შეისწავლიდნენ გარემოს,[br]იყვნენ სოციალურები.

0:10:24.740,0:10:27.740
ისე გამოიყურებოდნენ,[br]თითქოს სტრესი არასდროს მიუღიათ,

0:10:28.020,0:10:29.960
რაც შეუძლებელია.

0:10:30.260,0:10:32.720
ასე რომ, შეგვეძლო აქ შეგვეწყვიტა,

0:10:32.780,0:10:37.076
მაგრამ კრისტინს ადრე კალისპოლი,[br]ანესთეზიად ჰქონდა გამოყენებული

0:10:37.100,0:10:38.676
და მან რამდენიმე წლის წინ ნახა,

0:10:38.700,0:10:42.186
რომ ის რაღაც უცნაური გავლენებს [br]ახდენდა უჯრედებსა და სხვა ქცევებზე,

0:10:42.340,0:10:45.356
რომელებიც თითქოს წამლის შემდეგ[br]დიდხანს ნარჩუნდებოდა,

0:10:45.380,0:10:46.636
შეიძლება რამდენიმე კვირაც.

0:10:46.660,0:10:49.480
მაშ, ვიფიქრეთ რომ შეიძლება ეს,[br]სრულიად გამორიცხული არ იყო,

0:10:49.480,0:10:51.936
მაგრამ ნამდვილად სკეპტიკურად [br]ვიყავით განწყობილები

0:10:51.936,0:10:54.086
და გავაკეთეთ ის,[br]რასაც მეცნიერებაში აკეთებენ,

0:10:54.086,0:10:55.496
როცა დარწმუნებულები არ არიან,

0:10:55.496,0:10:57.010
ექსპერიმენტი ახლიდან ჩავატარეთ.

0:10:57.010,0:10:59.476
მახსოვს ცხოველების ოთახში ყოფნისას,

0:10:59.500,0:11:03.156
როგორ გადამყავდა თაგვები ყუთიდან [br]ყუთში გამოსაცდელად.

0:11:03.180,0:11:06.600
კრისტინი იატაკზე იჯდა,[br]კომპიუტერით მუხლებზე,

0:11:06.600,0:11:08.546
ისე რომ თაგვები მას ვერ ხედავდნენ.

0:11:08.546,0:11:10.516
ის მონაცემებს რეალურ დროში აანალიზებდა

0:11:10.540,0:11:11.916
და მახსოვს დავიყვირეთ,

0:11:11.940,0:11:15.236
ამის გაკეთება ცხოველების ოთახში [br]სადაც ცდას ატარებთ არ შეიძლება,

0:11:15.260,0:11:16.836
ვიყვირეთ, რადგან ამან იმუშავა.

0:11:16.860,0:11:21.236
თითქოს თაგვები სტრესისგან იყვნენ დაცულები,

0:11:21.260,0:11:24.316
ანუ შეუსაბამოდ ბედნიერნი იყვნენ,[br]რაც გინდათ ის დავუძახოთ.

0:11:24.340,0:11:27.040
ძალიან აღფრთოვანებულები ვიყავით.

0:11:27.040,0:11:28.860
შემდეგ კი, სკეპტიკურად განვეწყვეთ.

0:11:28.860,0:11:31.860
იმდენად კარგი შედეგი მივიღეთ,[br]რომ ძნელად დასაჯერებელი იყო.

0:11:31.860,0:11:33.770
ასე რომ, ექსპერიმენტი თავიდან ჩავატარეთ.

0:11:33.770,0:11:36.716
შემდეგ კიდევ ერთხელ პოსტ ტრავმული[br]სტრესული აშლილობის მოდელით

0:11:36.716,0:11:38.810
და ასევე ფსიქოლოგიური მოდელით,

0:11:38.810,0:11:41.306
სადაც თაგვებს სტრესის ჰორმონები გავუკეთეთ.

0:11:41.306,0:11:42.956
ის ჩვენმა ბაკალავრებმა ჩაატარეს.

0:11:42.956,0:11:46.940
და შემდეგ ეს ცდა ჩვენმა კოლეგებმაც[br]ჩაატარეს შორეულ საფრანგეთში.

0:11:47.780,0:11:50.996
ყოველ ჯერზე, როცა ვიღაცამ ეს ცდა ჩაატარა,[br]იგივე დადასტურდა.

0:11:51.020,0:11:53.836
ჩანდა, რომ კალისპოლის ეს ერთი ინექცია,

0:11:53.860,0:11:57.140
სტრესისგან დაცვას როგორღაც უზრუნველყოფდა[br]კვირების განმავლობაში.

0:11:57.180,0:11:59.436
ეს შედეგები მხოლოდ[br]ერთი წლის წინ გამოვაქვეყნეთ,

0:11:59.436,0:12:03.140
მაგრამ მას შემდეგ,სხვა ლაბორატორიებმაც,[br]ცალკე დაადასტურეს ეს ეფექტი.

0:12:03.940,0:12:06.390
თუმცა არ ვიცით რა იწვევს დეპრესიას,

0:12:06.460,0:12:12.216
მაგრამ ვიცით, რომ 80%-ში[br]სტრესია გამომწვევი.

0:12:12.240,0:12:14.966
დეპრესია და სტრესული აშლილობა [br]სხვადასხვა დაავადებებია,

0:12:14.966,0:12:16.886
მაგრამ ერთ რამე აქვთ საერთო.

0:12:16.886,0:12:18.636
ეს არის ტრავმული სტრესი,

0:12:18.660,0:12:21.556
როგორიცაა ბრძოლა, სტიქიური უბედურებები,

0:12:21.580,0:12:24.136
საზოგადოებრივი ან სექსუალური ძალადობა,

0:12:24.136,0:12:26.970
რაც პოსტ-ტრავმატულ სტრესულ [br]აშლილობას იწვევს.

0:12:26.980,0:12:32.596
თუმცა, სტრესის ყველა მსხვერპლს[br]არ უვითარდება ფსიქიკური დარღვევები.

0:12:32.620,0:12:35.516
ეს უნარი, განიცადო სტრესი და გაუძლო,

0:12:35.540,0:12:40.290
მომჯობინდე და არ განგივითადრეს დეპრესია,[br]ან სტრესული აშლილობა,

0:12:40.500,0:12:44.526
ცნობილია, როგორც სტრესისადმი მდგრადობა[br]და ის ადამიანებში განსხვავებულია.

0:12:44.660,0:12:47.996
ჩვენ ამას ყოველთვის მოვიაზრებდით,[br]როგორც პასიურ თვისებას.

0:12:48.020,0:12:50.556
ესაა მგრძნობელობის

0:12:50.580,0:12:53.510
და ამ დარღვევების განვითარების[br]რისკების არ არსებობა.

0:12:53.620,0:12:56.340
მაგრამ რა იქნებოდა ეს თვისებები[br]აქტიური რომ ყოფილიყო?

0:12:56.420,0:12:57.916
შეიძლება გაგვეუმჯობესებინა,

0:12:57.940,0:13:00.730
ერთგვარი ჯავშანი ჩაგვეცვა.

0:13:01.220,0:13:03.740
ჩვენ შემთხვევით აღმოვაჩინეთ

0:13:03.740,0:13:06.740
მდგრადობის გასაუმჯობესებელი[br]პირველი წამალი.

0:13:06.740,0:13:09.516
როგორც ვთქვი, მხოლოდ მცირე [br]რაოდენობის წამალი გამოვიყენეთ

0:13:09.540,0:13:11.116
და მან კვირები გასტანა.

0:13:11.140,0:13:14.356
ეს ანტიდეპრესტანტებისგან[br]განსხვავებული შედეგია.

0:13:14.380,0:13:18.700
მაგრამ ის ნაწილობრივ ჰგავს,[br]იმუნური ვაქცინების შედეგს.

0:13:19.180,0:13:22.116
იმუნური ვაქცინაციის შემდეგ,

0:13:22.140,0:13:25.516
კვირების, თვეების და წლების განმავლობაში,

0:13:25.540,0:13:27.876
როცა ბაქტერიას გადაეყრებით,

0:13:27.900,0:13:30.120
მაშინ უკვე ვაქცინა აღარ გიცავთ,

0:13:30.120,0:13:32.476
არამედ თქვენი საკუთარი იმუნური სისტემა,

0:13:32.476,0:13:35.346
რომელმაც ბაქტერიის მიმართ[br]გამძლეობა და მდგრადობა გამოიმუშავა

0:13:35.346,0:13:36.520
და უკუაგდებს მას.

0:13:36.520,0:13:38.326
თქვენ აღარასდროს ინფიცირდებით.

0:13:38.326,0:13:41.346
რაც ძალიან განსხვავდება მკურნალობისაგან.

0:13:41.346,0:13:44.996
ამ შემთხვევაში, თქვენ ინფიცირდებით,

0:13:45.020,0:13:48.876
ავად ხდებით, შემდეგ იღებთ ანტიბიოტიკს,[br]რომელიც გკურნავთ.

0:13:48.900,0:13:52.480
ეს წამლები ბაქტერიას კლავენ.

0:13:52.780,0:13:55.276
ან როგორც ადრე ვახსენე[br]პალიატიური მზრუნველობისას,

0:13:55.300,0:13:58.156
ისეთ პრეპარატს ღებულობთ,[br]რაც სიმპტომებს ახშობს,

0:13:58.180,0:14:00.876
მაგრამ ინფექციას არ კურნავს

0:14:00.900,0:14:04.236
და თავს უკეთ მხოლოდ მაშინ იგრძნობთ,[br]როდესაც მას ღებულობთ

0:14:04.260,0:14:06.196
და ამიტომაც უნდა გააგრძელოთ მისი მიღება.

0:14:06.220,0:14:08.916
დეპრესიისა და სტრესული აშლილობის დროს,

0:14:08.940,0:14:10.916
ვიცით თქვენი სტრესული მდგომარეობა

0:14:10.940,0:14:13.556
და მხოლოდ პალიატური მზრუნველობა შეგვიძლია.

0:14:13.580,0:14:16.076
ანტიდეპრესანტები მხოლოდ სიმპტომებს ახშობენ

0:14:16.100,0:14:18.956
და ამიტომაც თქვენ გიწევთ მათი[br]მუდმივად მიღება

0:14:18.980,0:14:20.676
მთელი ავადმყოფობის პერიოდში,

0:14:20.700,0:14:23.820
რაც ხშირად სიცოცხლის ხანგრძლივობაა.

0:14:23.940,0:14:28.186
მდგრადობის გამაძლიერებელ წამლებს [br]"პარავაქცინებს" ვეძახით,

0:14:28.186,0:14:29.836
რაც ვაქცინის მსგავსს გულისხმობს,

0:14:29.836,0:14:32.236
რადგან, როგორც ჩანს[br]მათ სტრესისგან დაცვის

0:14:32.260,0:14:34.076
პოტენციალი აქვთ

0:14:34.100,0:14:37.120
და შეუძლიათ თაგვები დეპრესიის

0:14:37.120,0:14:40.460
და პოსტ-ტრავმული სტრესული აშლილობის[br]ჩამოყალიბებისგან დაიცვან.

0:14:40.790,0:14:44.230
ყველა ანტიდეპრესანტი პარავაქცინა არ არის.

0:14:44.850,0:14:46.300
პროზაკიც გამოვცადეთ

0:14:46.300,0:14:49.060
და მას ეფექტი არ ჰქონდა.

0:14:49.060,0:14:52.076
ეს ყველაფერი ადამიანზე რომ გადავიტანოთ,

0:14:52.100,0:14:55.040
შეიძლება იმ ადამიანების[br]დაცვა მოვახერხოთ,

0:14:55.040,0:14:57.870
რომლებიც სტრესით გამოწვეული[br]დაღვევების რისკის ქვეშ არიან,

0:14:57.870,0:15:00.860
როგორებიცაა დეპრესია და პოსტ-ტრავმული[br]სტრესული აშლილობა.

0:15:00.860,0:15:03.996
ესენია საგანგებო სამსახურის[br]თანამშრომლები, მეხანძრეები,

0:15:04.020,0:15:08.156
დევნილები, პატიმრები და ციხის მცველები,

0:15:08.180,0:15:10.650
ჯარიკაცები და ა.შ.

0:15:11.220,0:15:15.020
ამ დაავადების მასშტაბებში რომ გაგარკვიოთ,

0:15:15.620,0:15:18.676
2010 წელს ამ დაავადებებზე გლობალურად

0:15:18.700,0:15:22.540
2.5 ტრილიონი დოლარი დაიხარჯა

0:15:23.060,0:15:24.596
და რადგანაც ისინი ქრონიკულია,

0:15:24.620,0:15:27.836
ხარჯი აკუმულირდება და ამიტომაც,[br]შემდეგი 15 წლის განმავლობაში.

0:15:27.860,0:15:31.910
ექვს ტრილიონზე მეტი დოლარით,[br]მისი ზრდაა მოსალოდნელი.

0:15:32.220,0:15:34.039
როგორც ადრე ვახსენე

0:15:34.064,0:15:38.140
მიზნობრიობის შეცვლა შეიძლება რთული იყოს,[br]ჩვენი წინასწარგანწყობების გამო.

0:15:38.860,0:15:42.730
კალიპსოლს სხვა სახელიც აქვს, კეტამინი,

0:15:43.380,0:15:45.510
რომელიც ასევე სხვა სახელით გამოდის

0:15:45.510,0:15:46.876
"განსაკუთრებული K".

0:15:46.900,0:15:49.950
რომელიც კლუბების ნარკოტიკია.

0:15:50.380,0:15:53.636
ის მსოფლიოში კვლავ გამოიყენება,[br]როგორც ანესთეზიის საშუალება;

0:15:53.660,0:15:56.500
გამოიყენება ბავშვებში;[br]ვიყენებთ ბრძოლის ველზე.

0:15:56.510,0:15:59.756
ბევრ განვითარებად ქვეყანაში,[br]მას ანიჭებენ უპირატესობას,

0:15:59.756,0:16:01.846
რადგან სუნთქვაზე არ მოქმედებს.

0:16:01.846,0:16:06.100
ის მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის[br]ყველაზე საჭირო მედიკამენტების სიაშია.

0:16:06.580,0:16:10.460
კეტამინი თავიდანვე,[br]როგორც პარავაქცინა ისე რომ აღმოგვეჩინა,

0:16:10.820,0:16:13.676
მისი შექმნა საკმაოდ მარტივი იქნებოდა,

0:16:13.700,0:16:17.556
მაგრამ ამჟამად ჩვენს[br]ფუნქციურ სტერეოტიპებთან

0:16:17.580,0:16:21.130
და მენტალიტეტთან გამკლავება გვიწევს.

0:16:21.700,0:16:25.556
საბედნიეროდ, ეს ჩვენს მიერ აღმჩენილი[br]ერთადერთი ნაერთი არაა,

0:16:25.580,0:16:29.440
რომელსაც ასეთი პარავაქცინური [br]პროფილაქტიკური თვისება აქვს,

0:16:29.440,0:16:31.770
მაგრამ ყველა სხვა წამალი,[br]ან თუ გნებავთ შენაერთი

0:16:31.770,0:16:33.190
რომელიც აღმოვაჩინეთ,

0:16:33.190,0:16:36.460
სრულიად ახალია და მოუწევთ[br]საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციასთან(FDA)

0:16:36.460,0:16:38.740
რეგისტრაციის სრული პროცესის გავლა,[br]თუ მოახერხეს,

0:16:38.740,0:16:42.196
მანამ სანამ ადამიანებზე შევძლებთ[br]მათ გამოყენებას,

0:16:42.220,0:16:43.876
ამას კი წლები დასჭირდება.

0:16:43.900,0:16:46.536
ამიტომ, თუ უფრო სწრაფად გვინდა[br]გვქონდეს რამე საშუალება,

0:16:46.536,0:16:51.026
კეტამინი უკვე FDA-ს მიერაა რეგისტრირებული,[br]ჯენერიკია და ხელმისაწვდომი.

0:16:51.300,0:16:55.460
შეგვიძლია ის მიზერული თანხით[br]და მიზერულ დროში ჩევქმნათ,

0:16:56.380,0:17:00.756
მაგრამ ფუნქციური სტერეოტიპებისა[br]და მენტალიტეტის მიღმა,

0:17:00.780,0:17:04.356
მიზნობრიობის შეცვლისთვის,[br]სხვა დაბრკოლებაც არსებობს,

0:17:04.380,0:17:05.879
ესაა პოლიტიკა.

0:17:06.179,0:17:08.395
არ არსებობს სტიმული,

0:17:08.419,0:17:11.739
როცა პრეპარატი უკვე ჯენერიკია[br]და აღარც ექსკლუზიურია,

0:17:11.739,0:17:14.576
რთულია ფარმაცევტული კომპანიები[br]მათ შექმნაზე წაახალისო,

0:17:14.576,0:17:16.220
რადგან ფულს ვერ შოულობენ.

0:17:16.220,0:17:20.140
ეს არა მხოლოდ კეტამინისთვისაა ასე,[br]არამედ სხვა წამლებისთვისაც.

0:17:20.579,0:17:26.236
მიუხედავად ყველაფრისა,[br]თავისთავად წამლების გამოყენების იდეა

0:17:26.260,0:17:30.156
არა მკურნალობის,[br]არამედ პრევენციისთვის,

0:17:30.180,0:17:32.160
ფსიქიატრიაში სრულად ახალია,

0:17:32.740,0:17:37.796
შესაძლებელია რომ 20, 50, 100 წლის შემდეგ,

0:17:37.820,0:17:41.916
დეპრესიას და სტრესულ აშლილობას[br]ისე შევხედოთ,

0:17:41.940,0:17:45.156
როგორც ტუბერკულოზის [br]სანატორიუმებს ვუყურებთ,

0:17:45.180,0:17:46.960
როგორც წარსულს.

0:17:47.180,0:17:52.420
ეს შეიძლება იყოს ფსიქიკური დაავადებების[br]ეპიდემიის დასასრულის დასაწყისი.

0:17:53.380,0:17:56.580
მაგრამ როგორც დიდებულმა[br]მეცნიერმა ერთხელ თქვა:

0:17:57.900,0:18:00.156
"მხოლოდ სულელია ყველაფერში დარწმუნებული,

0:18:00.180,0:18:03.890
ბრძენი კაცი კი ვარაუდობს".

0:18:04.044,0:18:05.284
მადლობა.

0:18:05.780,0:18:09.846
(აპლოდისმენტები)