Este é un pavillón de tuberculosos, e cando se tomou a foto, a finais do século XIX, unha de cada sete persoas morría de tuberculose. Non tiñamos nin idea de que estaba a causar esta enfermidade. A hipótese era, de feito, que a nosa constitución nos facía susceptibles. E foi unha enfermidade moi idealizada. Chamóuselle “tise”, e era a doenza dos poetas, dos artistas e dos intelectuais. E había quen pensaba que te transportaba a unha maior sensibilidade e che outorgaba un xenio creativo. Durante a década dos 50, sóubose que a tuberculose estaba causada por unha infección bacteriana moi contaxiosa, o que era ben menos romántico, pero tiña a vantaxe de que se cadra podiamos crear medicinas para tratala. Os médicos descubriron un novo fármaco, a iproniacida, coa que tiñan esperanzas de curar a tuberculose; así que lla deron aos pacientes, e os pacientes estaban eufóricos. Estaban máis sociables, máis activos. Un informe médico indicaba que eles estaban a "bailar polos corredores". Por desgraza, isto non significaba que estivesen mellorando. Moitos estaban morrendo. Outro informe médico describiuno como "indebidamente felices". E así foi como se descubriu o primeiro antidepresivo. Polo tanto, os descubrimentos accidentais non son raros na ciencia, pero cómpre algo máis ca un feliz accidente. Debes ser capaz de recoñecelo para poder descubrilo. Como neurocientífica, vou falar un pouco sobre a miña experiencia de primeira man con como queirades chamarlle ao contrario do puro azar, podemos chamarlle azar intelixente. Pero primeiro, un pouco máis de contexto. Afortunadamente, dende os anos 50, desenvolvemos outros fármacos e agora podemos curar a tuberculose. E polo menos nos Estados Unidos, aínda que non necesariamente noutros países pechamos os nosos sanatorios e probablemente á maioría de vós non vos preocupe moito a tuberculose. Pero moito do que era certo a principios do século XX. sobre enfermidades infecciosas pódese dicir agora dos trastornos psíquicos. Estamos no medio dunha epidemia de trastornos emocionais coma a depresión ou o estrés postraumático. Un de cada catro adultos nos EE. UU. sofre unha enfermidade mental, o que significa que se non a viviches en persoa nin ninguén da túa familia a tivo, é moi probable que a teña alguén que coñezas, aínda que non fale dela. A depresión superou á sida, á malaria, á diabetes e á guerra coma primeira causa de discapacidade no mundo. E tamén, coma a tuberculose nos 50, non sabemos qué a provoca. Unha vez que se desenvolve, é crónica, dura toda a vida, e non hai cura coñecida. O segundo antidepresivo que descubrimos tamén por accidente, nos anos 50, a partir dun antiestamínico que estaba volvendo maníaca á xente, foi a imipramina. E no caso do pavillón de tuberculosos e mais no do antiestamínico, alguén se deu conta de que o fármaco creado para facer unha cousa, --tratar a tuberculose ou suprimir alerxias-- podería usarse para algo moi diferente --tratar a depresión. Este tipo de redeseño é bastante estimulante. Cando os médicos viron por primeira vez como a iproniacida melloraba o ánimo, non se decataron do que estaban vendo. Estaban tan habituados a pensar dende o marco de que era un fármaco para a tuberculose que se limitaron a anotalo como un efecto secundario, un efecto secundario negativo. Como podedes ver aquí, moitos deses pacientes en 1954 estaban experimentando euforia extrema. E eles estaban preocupados por se isto podería interferir dalgún xeito coa súa recuperación da tuberculose. Así que se recomendou que a iproniacida se empregase só en tuberculoses extremas e en pacientes que fose moi estables emocionalmente, que é o modo contrario a como se emprega un antidepresivo. Estaban tan habituados a velo dende a perspectiva dunha soa doenza que non podían ver as grandes implicacións para outra distinta. E sendo sinceros, non é só culpa súa. A fixación funcional é un prexuízo que nos afecta a todos. É a tendencia de dar pensado nun obxecto só en termos da súa función tradicional. E o contexto mental é diferente, non si? É con esta especie de marco preconcibido con quen afrontamos os problemas. E isto fainos moi complicado facer ese redeseño, supoño que por iso lle deron un programa de TV a un tipo ao que se lle dá tan ben facelos. (Risas) Os efectos, nos dous casos, da iproniacida e da imipramina foron tan fortes que había maníacos, ou persoas bailando polos corredores. Non é tan sorprendente que se detectasen. Pero isto fai que te preguntes qué máis pasamos por alto. A iproniacida e a imipramina, son máis que un caso de redeseño. Teñen en común outras dúas cousas moi importantes. Primeira: terribles efectos secundarios. Entre outros, toxicidade hepática, incremento de peso de preto de 25 quilos, tendencias suicidas. E segundo: os dous aumentan os niveis de serotonina, que é un sinal químico no cerebro, un neurotransmisor. E se collemos as cousas xuntas, --cada unha delas, separada non é tan importante-- pero xuntas significaban que cumpría desenvolver fármacos máis seguros, e que a serotonina parecía un bo sitio para comezar. Por iso, desenvolvemos fármacos que se centrasen máis na serotonina, os inhibidores selectivos de recaptación da serotonina (ISRS), o máis famoso dos cales é o Prozac. Diso hai 30 anos, e dende aquela viñémonos centrando en mellorar eses fármacos. E os ISRS son mellores ca os fármacos que había antes , pero aínda teñen moitos efectos secundarios: suba de peso, insomnio, tendencias suicidas... e tardan moito en facer efecto, unhas catro ou seis semanas en moitos pacientes. E iso naqueles en que funcionan. Hai moitos pacientes aos que estes fármacos non lles funcionan. E iso significa que agora, en 2016, aínda non temos cura para ningún trastorno emocional, só fármacos que suprimen síntomas, o que é como se para unha infección tomamos un analxésico ou un antibiótico. Co analxésico pódeste sentir mellor, pero non vai facer nada para tratar a enfermidade subxacente. E grazas a esta flexibilidade no noso pensamento puidemos recoñecer que a iproniacida e a imipramina poderían redeseñarse dese xeito, o que nos levou á hipótese da serotonina, coa que, ironicamente, nos obsesionamos. Estes son sinais no cerebro, serotonina, dun anuncio de ISRS. Por se non está claro, isto é unha dramatización. E na ciencia, intentamos eliminar os prexuízos facendo estudos de dobre cego ou sendo estatisticamente agnósticos sobre os resultados que podemos atopar. Pero os nesgos entran raposeiramente naquilo que decidimos estudar e en como decidimos estudalo. E así, nos últimos 30 anos, centrámonos na serotonina, excluíndo con frecuencia outros elementos. Seguimos sen ter cura. E se a serotonina non fose o único factor da depresión? E se nin sequera fose unha parte esencial? Isto significa que tanto ten o tempo os cartos ou o esforzo que lle adiquemos, nunca nos levará a unha cura. Nos últimos anos, os médicos descubriron o que probablemente é o primeiro antidepresivo real dende os inhibidores de recaptación da serotonina, o Calipsol, e este fármaco funciona moi rápido, nunhas poucas horas ou un día, e non se basea en serotonina. Faino no glutamato, outro neurotransmisor. E tamén tiña outra función. Tradicionalmente empregábase coma anestesia en operacións. Pero ao revés cós fármacos anteriores que se identificaron bastante axiña, levou 20 anos darse conta de que o Calipsol era un antidepresivo, a pesar de ser, en realidade, un antidepresivo mellor ca a maioría dos outros fármacos. E probablemente, por ser un antidepresivo mellor custounos máis recoñecelo. Non había loucura que amosase os seus efectos. En 2013, na Universidade de Columbia, estaba a traballar coa miña colega, a dra. Christine Ann Denny, estabamos estudando o Calipsol como un antidepresivo en ratos. O Calipsol ten unha vida media moi curta, o que significa que permanece no corpo só unhas poucas horas. Estábamos facendo probas piloto. Poñeriámoslle unha inxección aos ratos, e esperariamos unha semana, e despois fariamos outro experimento para poder aforrar cartos. E nun dos meus experimentos estresabamos aos ratos, e usabamos isto como un modelo de depresión. Ao comezo parecía que non funcionaba en absoluto. Puidemos parar nese momento. Pero usei este modelo de depresión durante moitos anos, e os resultados parecían estraños. Parecíame que estaban mal. Volvín atrás, o e reanaliceinos baseándome en se recibiran ou non unha inxección de Calipsol a semana anterior. E eran algo coma isto. Se mirades á esquerda, se poñedes un rato nun novo espazo, a caixa neste caso, é moi emocionante, o rato camiñará e explorará a contorna e pódese ver a liña rosa, que á a medida do que camiñan. Tamén puxemos outro rato nun gobelete co que podía decidir interaccionar. Isto tamén é unha dramatización, por se non está claro. Un rato normal explorará. Será sociable. Mirade o que está a pasar. Se estresas un rato neste modelo de depresión, que é a caixa do medio, non son sociables, non exploran. Eles, sobre todo, escóndense nesa esquina, detrás do gobelete. Porén, os ratos que recibiron a inxección de Calipsol, védelo á vosa dereita, estaban explorando, eran sociables. Parecía coma se nunca antes estiveran estresados, o que era imposible. Poderíamos parar aquí, pero Christine tamén usara antes Calipsol como anestesia, e había uns anos que detectara que parecía ter algúns efectos estraños nas células e nalgún outro comportamento que tamén parecía manterse moito despois de tomar o fármaco, se cadra, unhas poucas semanas. Así que nos dixemos, ao mellor isto non é de todo imposible”, pero eramos moi escépticas. E fixemos o que se fai en ciencia cando un non está seguro: intentámolo outra vez. Lembro de estar no cuarto dos animais, movendo ratos dunha caixa á outra para analizalos, e Christine estaba sentada no chan co ordenador no colo para que os ratos non a visen, e ela estaba analizando os datos en tempo real. Recordo que berramos, algo que non debes facer nunha sala con animais que estás analizando, porque funcionou. Parecía coma se estes ratos estivesen protexidos contra o estrés, ou estaban indebidamente felices, coma lle queirades chamar. E estabamos moi emocionadas. E despois eramos realmente escépticas, porque era demasiado bo para ser certo. Así que volvémolo probar. Volvemos probalo nun modelo de estrés postraumático, e outra vez nun modelo fisiolóxico, onde só lles demos hormonas do estrés. Tiñamos estudantes facendo probas. E tamén os nosos colaboradores do outro lado do mundo, en Francia. E cada vez que alguén facía probas confirmábanos o mesmo. Parecía que esta inxección de Calipsol dalgunha maneira protexía do estrés durante semanas. Publicamos isto hai só un ano, pero dende aquela outros laboratorios confirmaron este efecto independentemente. Non sabemos qué causa a depresión, pero si que o estrés é a causa inicial no 80 por cento dos casos, e a depresión e o estrés postraumático son doenzas distintas, pero isto é algo que comparten. O estrés traumático, coma un combate ou un desastre natural ou violencia nas comunidades ou unha agresión sexual que causa trastorno por estrés postraumático, e non todo o mundo exposto ao estrés desenvolve un trastorno emocional. E esta capacidade de sentir estrés e resistilo e recuperarse e non desenvolver depresión ou estrés postraumático coñécese como resistencia ó estrés, e varía de persoa a persoa. Sempre pensamos que se trataba dun tipo de capacidade pasiva. Non hai factores de susceptibilidade nin factores de risco para estes trastornos. Pero e se fose unha capacidade activa? Se cadra, poderiamos mellorala, algo así como poñer unha armadura. Descubrimos accidentalmente o primeiro fármaco que mellora a resistencia. E como dixen, só administramos unha pequena cantidade de fármaco e o efecto durou semanas, algo que non se parece en nada ao que vemos cos antidepresivos. Parécese máis ao que pasa coas vacinas. Coas vacinas, pos unha inxección, e durante semanas, meses ou anos, cando te expós á bacteria non é a vacina do teu corpo quen te protexe, é o teu propio sistema inmunolóxico que desenvolveu resistencia e resiliencia contra esta bacteria e pode combatela, e ti non colles a infección, o que é moi distinto a tratar a infección, non si? Neste segundo caso, colles a infección, exposte á bacteria, enfermas, e despois tomas un antibiótico que a cura, e eses fármacos traballan para eliminar a bacteria. Nin se parece ao que comentei antes, dos fármacos paliativos, tomarás algo que eliminará os síntomas, pero non tratará a infección subxacente, e tan só te atoparás mellor mentres esteas tomando o fármaco, por iso tes que seguir tomándoo. E para a depresión e o estrés postraumático --velaquí temos a exposición ao estrés-- só temos tratamentos paliativos. Os antidepresivos só eliminan os síntomas, e esa é basicamente a razón pola cal hai que seguir tomándoos durante a duración da enfermidade, que é, con frecuencia, a da propia vida. Por iso lles chamamos aos nosos fármacos que melloran a resistencia “paravacinas”, que significa "coma unha vacina" porque parece que tivesen o potencial de protexernos contra o estrés e previr que os ratos desenvolvan depresión e estrés postraumático. Non todos os antidepresivos son paravacinas. Tamén probamos co Prozac, e non tivo efecto ningún. Se isto se trasladase aos seres humanos poderíamos protexer á xente que está potencialmente en perigo de trastornos provocados polo estrés coma a depresión ou o estrés postraumático. Persoas como traballadores de primeiros auxilios e bombeiros, refuxiados, reclusos e funcionarios de prisións, soldados, por citar algúns. Para darvos unha idea da magnitude deste tipo de enfermidades, en 2010, a carga global destas doenzas estimouse en 2,5 billóns de dólares e como son crónicas, o custo é acumulativo polo que se prevé que medre en seis billóns de dólares só nos próximos 15 anos. Como mencionei antes, redeseñar un fármaco pode ser complexo por causa dos nosos nesgos previos. O calipsol ten outro nome, ketamina, que tamén é coñecida como Special K, unha droga de deseño e un estupefaciente. Aínda se emprega ao redor do mundo como anestésico. Emprégase en nenos. Empregámola nos campos de batalla. De feito é o fármaco elixido en moitos países en desenvolvemento porque non afecta á respiración. Está na lista de fármacos esenciais da Organización Mundial da Saúde. Se descubrísemos a ketamina primeiro com unha paravacina, sería bastante doado desenvolvérmola, pero temos que competir contra a fixación funcional e os construtos mentais que interfiren. Por sorte, non é o único composto que descubrimos con esas calidades profilácticas e paravacinais, pero os outros fármacos que atopamos, ou compostos se prefiren, son totalmente novos, teñen que superar o proceso completo de aceptación da FDA antes de poder usarse en seres humanos. E iso vai supoñer anos. Se queremos algo máis axiña, a ketamina xa está aprobada pola FDA. É xenérica, está dispoñible. Podería desenvolverse pola metade de prezo e de tempo. Pero, máis alá da fixación funcional e o construto mental, hai outro desafío para o redeseño de fármacos: as políticas. Non existen incentivos --se o fármaco é xenérico e sen patente e non existe unha exclusividade-- que animen ás farmacéuticas a desenvolvelos, porque non gañan cartos. Isto non só é certo para a ketamina. Éo para todos os fármacos. De todos os xeitos, a propia idea é totalmente novidosa en psiquiatría, usar drogas para previr enfermidades mentais no canto de tratalas. É posible que en 20, 50, ou 100 anos miremos a depresión e o estrés postraumático como miramos hoxe os sanatorios de tuberculosos, como cousas do pasado. Isto podería ser o principio da fin dunha epidemia de saúde mental. Pero como un gran científico dixo, " Só un tolo está seguro de algo, o sabio segue intentando adiviñar." [MacGyver] Grazas. (Aplausos)