Estar en parella é sinónimo de tenrura, de amor compartido. Soñamos con ter cativos. Un futuro cheo de agarimos. De súpeto un día atopámonos na situación. E non sempre todo é como pensaramos. Nas parellas, como cos fillos, hai momentos dfíciles. Ás veces reaccionamos de maneira esaxerada. Nunca me imaxinaría que podería chegar a sentir tales impulsos de violencia, cara ás persoas que máis quero no mundo. Son psicoterapeuta, e dende sempre tentei entender os motivos do noso comportamento. Por que os adultos se comportan dun xeito tan esaxerado? E por que os cativos non fan simplemente todo o que lles pedimos? (Risas) Para responder estas preguntas lin e estudei os científicos. Hoxe en día todo o mundo fala do estrés. Foi o académico Hans Selye quen introduciu este concepto, nos anos 50, para describir a reacción de adaptación do organismo fronte aos estímulos. É dicir, o estrés é unha reacción de adaptación. Para garantir a nosa supervivencia, no noso cerebro hai unha pequena glándula: a amígdala. Dende o comezo dos tempos, ao mínimo perigo esta activa as alarmas no organismo: adrenalina, cortisol. O noso corpo prepárase para loitar ou fuxir. Se non podo nin loitar nin fuxir, paralízome, fago o morto, o meu corpo queda insensibilizado. Un perigo, pero tamén unha frustración, un problema poden provocar estrés tanto nos cativos coma nos adultos. Consideremos o estrés coma unha reacción física. Adrenalina, cortisol no corpo. Aceleración do ritmo cardíaco, rixidez muscular, bloqueamos a mandíbula, temos ganas de mallar nalguén, tirar con todo arredor. As nosas pernas queren patalexar, correr. Nós, adultos, temos a capacidade de controlar esta reacción de estrés. Mesmo sen ser sempre fácil cando a nosa parella deixa todo tirado ou o cativo de dous anos non quere calzarse. Porén, o cerebro dos cativos aínda non lles permite controlar este estrés. Cando os nosos fillos estouran, sempre escoitamos: "Hailles que pór uns límites!" E entramos na relación de forzas. A risco de perder a nosa forza, porque iso é o que acaba pasando. Na loita por ser o máis forte, todo o mundo perde. Ás veces cremos que facemos entrar ao neno en razón. Porque deixa de molestar. Non é que se faga bo. Simplemente está inmobilizado pola acción do estrés. Poñer límites é coma... poñer un testo sobre o leite que ferve. O leite bótase fóra de todos os xeitos. Hai que manter a presión. E teremos que limpar todo arredor. Tampouco é cuestión de quedar a mirar como se bóta fóra sen facer nada. E se pechamos o gas? Vouvos contar como un día, miña nai soubo apagar o gas cando me botei fóra. Eu tiña 13 anos. E deille unha labazada a miña nai. Si, deille unha labazada a miña nai. Non o fixen intencionadamente. E ela entendeuno. Por suposto, naquel momento devolveume a labazada. Pero despois deste acto reflexo veu falar comigo. Facerme falar. Ela sabía que cando un cativo vai ao médico para que lle poñan unha inxección, cando volve á casa non para ata que todo o mundo recibe unha. Poñéndose sempre do lado bo da xiringa. Miña nai buscou a orixe desta labazada. Eu viñera da casa dunha amiga e conteille á mina nai a escena que presenciara. A miña amiga tivera unha discusión moi forte con súa nai. Esta déralle unha labazada e a miña amiga devolvéralla. Eu quedara alucinada. Non o entendía. Volvín á casa coma unha autómata. Incapaz de pensar, de sentir, de falar, mesmo de comprender o que sucedera dentro de min, ata que vin a miña nai. Nese intre ao ver a miña nai, a miña seguridade, foi coma se o meu corpo tivera permiso para saír da súa parálise. E foi entón cando a tensión, reprimida dende a escena das labazadas na casa da miña amiga, saíu á superficie. Adrenalina, cortisol, o meu corpo espertaba. Rixidez muscular, comezaba a sentirme cada vez máis anoxada e tensa. Como sentira esta agresividade dende o intre no que vin a miña nai, atribuínlle a ela a causa. Enfadeime con ela por un nada. E foi entón cando o meu corpo fixo algo que me deixou estupefacta. Reproduciu a labazada. O meu cerebro, ao non atopar as palabras para explicarlle a situación a miña nai, guiou o meu corpo para amosarlle a labazada que me fixera dano. Para que me axudara. E axudoume. Axudoume a poñerlle nome ás miñas emocións. Axudoume a apagar o gas, baixo o leite que fervía no meu interior. Podía confiar nela. Outra situación. Na rúa. Unha nai e o seu fillo. O neno camiña tranquilamente. Hai moitos coches, a nai enfádase e di: "Dáme a man agora mesmo!" O neno rexeita a man da súa nai e afástase. Para o neno, o acto de rexeitar a man non é unha decisión consciente. É unha reacción automática de estrés. O noso estrés estresa aos nosos fillos, e provoca unha reacción biolóxica que desconecta as capas superiores do seu cerebro. Ás veces pedímoslle aos cativos que reflexionen sobre o seu comportamento, sen moito resultado. Comprensible, porque o seu cerebro xa non está conectado. Que facer para reconectar o cerebro dos nosos fillos? Que facer para desactivar o circuíto do estrés? Convocamos á "señora Oxitocina". A oxitocina, a hormona do amor, das relacións. A hormona que permite reducir o estrés. Tocar ao neno. Miralo con agarimo. Comunicarse de xeito tenro con el, permítelle activar outra vez o cerebro e xestionar o estrés. Foi o que fixo miña nai comigo. "Porén... non recompensa iso un comportamento inaceptable?", dirán algúns. A maioría de nós aprendemos a considerar o amor coma unha recompensa. A neurociencia demostrou que manifestarlle o noso amor aos nosos fillos desencadea unha secreción de oxitocina, multiplica o número de receptores de oxitocina no noso cerebro, diminúe as hormonas do estrés, aumenta a inmunidade, e desenvolve os circuítos neuronais no córtex prefrontal. O córtex prefrontal é o que permite a empatía, o autocontrol. O que permite o control das emocións, a anticipación, a capacidade de entender e de identificar o impacto das nosas accións, a responsabiilidade. Esta parte do cerebro é a que temos que desenvolver nos nosos fillos. Grazas a un xesto, un sorriso, un chisco de atención, preparamos os nosos cativos para a felicidade. Literalmente, equipámolos para enfrontarse ao estrés. Ensinámoslles a non reaccionar de xeito esaxerado, a non facelo máis tarde, cando tamén eles teñan fillos. O amor é coma combustible para controlar o estrés. Concretamente, gustaríame compartir convosco unha pequena técnica que levamos a cabo, a miña parella e mais eu. Explícovos a situación: son as 7 da tarde, pasei o día cos nenos, é un pouco tarde, e cando el chega resulta que esqueceu a compra que lle pedira que fixese. Encabúxome. A miña parella séntese culpable. Senta diante do televisor ou volve saír para ir á farmacia. É normal: un home non ten dereito de facerlle dano a unha muller. Non quere loitar. E foxe. Pero mesmo se volve saír para mercar o que lle mandara, non me vale tampouco. De feito, a compra, a farmacia, non eran máis que excusas. O que precisaba era que me abrazase. Por que non llo pedín? Non parece moi lóxico que lle berre. Porén, debemos ver que si que é lóxico. Sentinme soa, impotente todo o día. É normal que queira recuperar un pouco de poder, sentirme forte, levar a razón polo menos unha vez. Por iso berro, ataco, estou baixo os efectos do estrés. É aquí onde entra en xogo a nosa técnica. Cando estou a piques de rebentar, el vén, abrázame con tenrura e dime: "Veña! Veña!" Por suposto, intento apartalo. Porque... sería demasiado fácil! (Risas) E despois, éntrame a inseguridade de se me seguiría querendo se deixase de ser forte e perfecta. É incrible se pensamos niso. Atácoo ou fuxo del para que me queira. Así que dígolle: "Para, ho! Non ves que teño máis cousas que facer? Sempre pensando no mesmo!" (Risas) Fuxo porque xa non o podo atacar. Aínda estou baixo o efecto do estrés. Se el aguanta sete segundos, a oxitocina comeza a inundar o meu cerebro. Síntome mellor. A oxitocina provoca sensación de benestar, de confianza, de atención polo outro. Despois de vinte segundos, síntome moito mellor. Reláxome e bótome a chorar. Está claro que isto non funciona con todo o mundo. Ás veces hai persoas que non aturan os abrazos. Son aqueles e aquelas que, cando eran cativos, foron rexeitados polos seus propios pais. Teñen menos receptores de oxitocina. Teñen un circuíto de estrés moi activo, e unha impulsividade moi forte. Pero iso pódese arranxar con amor. O amor tamén é moi eficaz cos nosos fillos. O amor tamén é moi eficaz cos nosos fillos. Lembrádesvos do leite? O amor é coma un súper botón para apagar o gas. A próxima vez que sintades vir a relación de forza, teredes unha nova idea para poñer en acción: respirar, retomar o contacto co amor que sentides polo voso cativo e abrazalo con forza. Canto menos, eu míroo con tenrura. Se cadra non se tranquiliza decontado. Pode ser que aínda precise liberar un pouco de tensión. O máis importante é que creemos un vínculo. Cando o facemos, podo reconectar o seu cerebro. Eu recupero tamén o meu, e volvo ser capaz de dicirlle tranquilamente o que debe facer. "Na rúa, a man!" E á miña parella, de enviarlle un SMS cunha soa palabra: "Farmacia". Responder con amor a una situación de crise require moito esforzo que se ve rapidamente recompensado. Así gañamos moito tempo. E se encheramos o depósito antiestrés dende pola mañá? Se traballaramos con antelación para que poidan afrontar mellor o seu día? Cinco minutos de tenrura todos os días poderían cambiar as nosas vidas? Paga a pena intentalo! Grazas. (Aplausos)