Estar en parella é sinónimo
de tenrura, de amor compartido.
Soñamos con ter cativos.
Un futuro cheo de agarimos.
De súpeto un día atopámonos na situación.
E non sempre todo é como pensaramos.
Nas parellas, como cos fillos,
hai momentos dfíciles.
Ás veces reaccionamos
de maneira esaxerada.
Nunca me imaxinaría
que podería chegar a sentir
tales impulsos de violencia,
cara ás persoas que máis quero no mundo.
Son psicoterapeuta,
e dende sempre tentei entender
os motivos do noso comportamento.
Por que os adultos se comportan
dun xeito tan esaxerado?
E por que os cativos non fan simplemente
todo o que lles pedimos?
(Risas)
Para responder estas preguntas
lin e estudei os científicos.
Hoxe en día todo o mundo fala do estrés.
Foi o académico Hans Selye
quen introduciu este concepto,
nos anos 50,
para describir a reacción
de adaptación do organismo
fronte aos estímulos.
É dicir, o estrés é
unha reacción de adaptación.
Para garantir a nosa supervivencia,
no noso cerebro hai
unha pequena glándula: a amígdala.
Dende o comezo dos tempos,
ao mínimo perigo
esta activa as alarmas no organismo:
adrenalina, cortisol.
O noso corpo
prepárase para loitar ou fuxir.
Se non podo nin loitar nin fuxir,
paralízome, fago o morto,
o meu corpo queda insensibilizado.
Un perigo, pero tamén
unha frustración, un problema
poden provocar estrés
tanto nos cativos coma nos adultos.
Consideremos o estrés
coma unha reacción física.
Adrenalina, cortisol no corpo.
Aceleración do ritmo cardíaco,
rixidez muscular,
bloqueamos a mandíbula,
temos ganas de mallar nalguén,
tirar con todo arredor.
As nosas pernas queren patalexar, correr.
Nós, adultos, temos a capacidade
de controlar esta reacción de estrés.
Mesmo sen ser sempre fácil
cando a nosa parella deixa todo tirado
ou o cativo de dous anos
non quere calzarse.
Porén, o cerebro dos cativos
aínda non lles permite
controlar este estrés.
Cando os nosos fillos estouran,
sempre escoitamos:
"Hailles que pór uns límites!"
E entramos na relación de forzas.
A risco de perder a nosa forza,
porque iso é o que acaba pasando.
Na loita por ser o máis forte,
todo o mundo perde.
Ás veces cremos que facemos
entrar ao neno en razón.
Porque deixa de molestar.
Non é que se faga bo.
Simplemente está inmobilizado
pola acción do estrés.
Poñer límites é coma...
poñer un testo sobre o leite que ferve.
O leite bótase fóra de todos os xeitos.
Hai que manter a presión.
E teremos que limpar todo arredor.
Tampouco é cuestión de quedar a mirar
como se bóta fóra
sen facer nada.
E se pechamos o gas?
Vouvos contar como un día,
miña nai soubo apagar o gas
cando me botei fóra.
Eu tiña 13 anos.
E deille unha labazada a miña nai.
Si, deille unha labazada a miña nai.
Non o fixen intencionadamente.
E ela entendeuno.
Por suposto, naquel momento
devolveume a labazada.
Pero despois deste acto reflexo
veu falar comigo.
Facerme falar.
Ela sabía que
cando un cativo vai ao médico
para que lle poñan unha inxección,
cando volve á casa
non para ata que todo o mundo recibe unha.
Poñéndose sempre do lado bo da xiringa.
Miña nai buscou a orixe desta labazada.
Eu viñera da casa dunha amiga
e conteille á mina nai
a escena que presenciara.
A miña amiga tivera
unha discusión moi forte con súa nai.
Esta déralle unha labazada
e a miña amiga devolvéralla.
Eu quedara alucinada.
Non o entendía.
Volvín á casa coma unha autómata.
Incapaz de pensar,
de sentir,
de falar,
mesmo de comprender
o que sucedera dentro de min,
ata que vin a miña nai.
Nese intre
ao ver a miña nai, a miña seguridade,
foi coma se o meu corpo tivera permiso
para saír da súa parálise.
E foi entón
cando a tensión,
reprimida dende a escena das labazadas
na casa da miña amiga,
saíu á superficie.
Adrenalina, cortisol,
o meu corpo espertaba.
Rixidez muscular, comezaba a sentirme
cada vez máis anoxada e tensa.
Como sentira esta agresividade
dende o intre no que vin a miña nai,
atribuínlle a ela a causa.
Enfadeime con ela por un nada.
E foi entón
cando o meu corpo fixo algo
que me deixou estupefacta.
Reproduciu a labazada.
O meu cerebro,
ao non atopar as palabras
para explicarlle a situación a miña nai,
guiou o meu corpo para amosarlle
a labazada que me fixera dano.
Para que me axudara.
E axudoume.
Axudoume a poñerlle nome
ás miñas emocións.
Axudoume a apagar o gas,
baixo o leite que fervía no meu interior.
Podía confiar nela.
Outra situación.
Na rúa.
Unha nai e o seu fillo.
O neno camiña tranquilamente.
Hai moitos coches, a nai enfádase e di:
"Dáme a man agora mesmo!"
O neno rexeita
a man da súa nai e afástase.
Para o neno,
o acto de rexeitar a man
non é unha decisión consciente.
É unha reacción automática de estrés.
O noso estrés estresa aos nosos fillos,
e provoca unha reacción biolóxica
que desconecta
as capas superiores do seu cerebro.
Ás veces pedímoslle aos cativos
que reflexionen sobre o seu comportamento,
sen moito resultado.
Comprensible, porque o seu cerebro
xa non está conectado.
Que facer para reconectar
o cerebro dos nosos fillos?
Que facer para desactivar
o circuíto do estrés?
Convocamos á "señora Oxitocina".
A oxitocina,
a hormona do amor, das relacións.
A hormona que permite reducir o estrés.
Tocar ao neno.
Miralo con agarimo.
Comunicarse de xeito tenro con el,
permítelle activar outra vez
o cerebro e xestionar o estrés.
Foi o que fixo miña nai comigo.
"Porén...
non recompensa iso
un comportamento inaceptable?",
dirán algúns.
A maioría de nós aprendemos a considerar
o amor coma unha recompensa.
A neurociencia demostrou
que manifestarlle
o noso amor aos nosos fillos
desencadea unha secreción de oxitocina,
multiplica o número de receptores
de oxitocina no noso cerebro,
diminúe as hormonas do estrés,
aumenta a inmunidade,
e desenvolve os circuítos neuronais
no córtex prefrontal.
O córtex prefrontal é
o que permite a empatía,
o autocontrol.
O que permite o control das emocións,
a anticipación,
a capacidade de entender e de identificar
o impacto das nosas accións,
a responsabiilidade.
Esta parte do cerebro é a que temos
que desenvolver nos nosos fillos.
Grazas
a un xesto, un sorriso,
un chisco de atención,
preparamos os nosos cativos
para a felicidade.
Literalmente, equipámolos
para enfrontarse ao estrés.
Ensinámoslles
a non reaccionar de xeito esaxerado,
a non facelo máis tarde,
cando tamén eles teñan fillos.
O amor é coma combustible
para controlar o estrés.
Concretamente,
gustaríame compartir convosco
unha pequena técnica que levamos a cabo,
a miña parella e mais eu.
Explícovos a situación:
son as 7 da tarde,
pasei o día cos nenos,
é un pouco tarde, e cando el chega
resulta que esqueceu a compra
que lle pedira que fixese.
Encabúxome.
A miña parella séntese culpable.
Senta diante do televisor
ou volve saír para ir á farmacia.
É normal: un home non ten dereito
de facerlle dano a unha muller.
Non quere loitar. E foxe.
Pero mesmo se volve saír
para mercar o que lle mandara,
non me vale tampouco.
De feito, a compra, a farmacia,
non eran máis que excusas.
O que precisaba era que me abrazase.
Por que non llo pedín?
Non parece moi lóxico que lle berre.
Porén,
debemos ver que si que é lóxico.
Sentinme soa, impotente todo o día.
É normal que queira
recuperar un pouco de poder,
sentirme forte,
levar a razón polo menos unha vez.
Por iso berro, ataco,
estou baixo os efectos do estrés.
É aquí onde entra en xogo a nosa técnica.
Cando estou a piques de rebentar,
el vén, abrázame con tenrura
e dime:
"Veña!
Veña!"
Por suposto, intento apartalo.
Porque...
sería demasiado fácil!
(Risas)
E despois,
éntrame a inseguridade
de se me seguiría querendo
se deixase de ser forte e perfecta.
É incrible se pensamos niso.
Atácoo ou fuxo del para que me queira.
Así que dígolle:
"Para, ho! Non ves que teño
máis cousas que facer?
Sempre pensando no mesmo!"
(Risas)
Fuxo porque xa non o podo atacar.
Aínda estou baixo o efecto do estrés.
Se el aguanta sete segundos,
a oxitocina comeza
a inundar o meu cerebro.
Síntome mellor.
A oxitocina provoca
sensación de benestar, de confianza,
de atención polo outro.
Despois de vinte segundos,
síntome moito mellor.
Reláxome e bótome a chorar.
Está claro que isto
non funciona con todo o mundo.
Ás veces hai persoas
que non aturan os abrazos.
Son aqueles e aquelas que,
cando eran cativos,
foron rexeitados polos seus propios pais.
Teñen menos receptores de oxitocina.
Teñen un circuíto de estrés moi activo,
e unha impulsividade moi forte.
Pero iso pódese arranxar con amor.
O amor tamén é
moi eficaz cos nosos fillos.
O amor tamén é
moi eficaz cos nosos fillos.
Lembrádesvos do leite?
O amor é coma un súper botón
para apagar o gas.
A próxima vez
que sintades vir a relación de forza,
teredes unha nova idea
para poñer en acción:
respirar,
retomar o contacto
co amor que sentides polo voso cativo
e abrazalo con forza.
Canto menos, eu míroo con tenrura.
Se cadra non se tranquiliza decontado.
Pode ser que aínda precise
liberar un pouco de tensión.
O máis importante é
que creemos un vínculo.
Cando o facemos,
podo reconectar o seu cerebro.
Eu recupero tamén o meu,
e volvo ser capaz de dicirlle
tranquilamente o que debe facer.
"Na rúa, a man!"
E á miña parella,
de enviarlle un SMS cunha soa palabra:
"Farmacia".
Responder con amor
a una situación de crise
require moito esforzo
que se ve rapidamente recompensado.
Así gañamos moito tempo.
E se
encheramos o depósito antiestrés
dende pola mañá?
Se traballaramos con antelación
para que poidan afrontar mellor o seu día?
Cinco minutos de tenrura todos os días
poderían cambiar as nosas vidas?
Paga a pena intentalo!
Grazas.
(Aplausos)