WEBVTT

00:00:07.249 --> 00:00:10.089
Kinci bir tutkuya tutunmuş olan
Gecenin Kraliçesi

00:00:10.089 --> 00:00:11.859
sahne boyunca koşuşturuyor.

00:00:11.859 --> 00:00:14.249
Asil aryasını, Mozart'ın
çok sevilen operasının

00:00:14.249 --> 00:00:16.680
en bilinen parçalarından biri olan

00:00:16.680 --> 00:00:19.350
"Sihirli Flüt" ile söylemeye başlıyor.

00:00:19.350 --> 00:00:21.890
Orkestra, salonu müzikle dolduruyor

00:00:21.890 --> 00:00:25.460
fakat kraliçenin sesi
enstrümanları bastırıyor.

00:00:25.460 --> 00:00:28.775
Melodisi binlerce kişinin
kulaklarında çınlıyor,

00:00:28.775 --> 00:00:34.136
40 metre ötedekilere
mikrofon yardımı olmadan ulaşabiliyor.

00:00:34.136 --> 00:00:38.116
Tek bir sesin düzinelerce
enstrümanın üstünde

00:00:38.116 --> 00:00:40.976
bu kadar net duyulması
nasıl mümkün oluyor?

00:00:40.976 --> 00:00:43.206
Yanıtı insan sesinin fiziğinde

00:00:43.206 --> 00:00:48.558
ve usta bir opera şarkıcısının dikkatle
keskinleşmiş bir tekniğinde yatıyor.

NOTE Paragraph

00:00:48.558 --> 00:00:50.078
Bu operadaki her müzik,

00:00:50.078 --> 00:00:53.458
enstrümanların oluşturduğu
titreşimlerden kaynaklanıyor -

00:00:53.458 --> 00:00:57.615
bu bir kemanın telleri
veya bir müzisyenin ses telleri olabilir.

00:00:57.615 --> 00:01:02.746
Bu titreşimler havaya dalgalar gönderirler
ve beynimiz bunları ses olarak yorumlar.

00:01:02.746 --> 00:01:04.706
Bu titreşimlerin frekansları

00:01:04.706 --> 00:01:07.886
özellikle saniye başı dalgaların sayısı

00:01:07.886 --> 00:01:11.386
tek bir nota perdesini
beynimizin nasıl saptadığını gösterir.

00:01:11.386 --> 00:01:13.686
Fakat duyduğumuz her nota

00:01:13.686 --> 00:01:17.336
aslında birçok titreşimin 
bir kombinasyonudur.

00:01:17.336 --> 00:01:21.336
Bir gitar telinin en düşük frekansta
titrediğini hayal edin.

00:01:21.336 --> 00:01:22.946
Buna temel frekans denir,

00:01:22.946 --> 00:01:26.012
bu düşük perde, kulaklarımızın
bir notayı tanımlamak için

00:01:26.012 --> 00:01:27.472
sıklıkla kullandığı şeydir.

00:01:27.472 --> 00:01:32.434
Fakat bu en düşük frekans, armonik ses
denilen ilave frekansları tetikler

00:01:32.434 --> 00:01:35.574
ve temel frekansın üzerindeki katmandadır.

00:01:35.574 --> 00:01:38.804
Bu armonik sesler, harmonikler
veya ikincil sesler denen

00:01:38.804 --> 00:01:41.074
belirli frekanslara bölünürler

00:01:41.191 --> 00:01:42.879
ve o sesleri yönetmek,

00:01:42.879 --> 00:01:45.999
opera şarkıcılarının, sihirlerini
nasıl kullandıklarını gösterir.

NOTE Paragraph

00:01:46.149 --> 00:01:50.323
Her notanın, harmonik serilerini kapsayan
bir dizi frekansı vardır.

00:01:50.323 --> 00:01:55.075
İlk sıradaki ikincil ses,
temel frekansta iki kez titreşir.

00:01:55.075 --> 00:01:59.728
Sonraki ikincil ses, temel frekansta
üç kez titreşir ve böyle devam eder.

00:01:59.728 --> 00:02:03.608
Neredeyse bütün akustik enstrümanlar
harmonik seriler üretir

00:02:03.608 --> 00:02:06.088
fakat her enstrümanın şekli ve materyali,

00:02:06.088 --> 00:02:08.478
onun harmonik sesindeki
dengeyi değiştirir.

00:02:08.478 --> 00:02:14.904
Örneğin, bir flüt ilk sıradaki
birkaç ikincil sese vurgu yapar

00:02:15.484 --> 00:02:17.614
fakat klarnetin en düşük ses perdesi

00:02:17.614 --> 00:02:21.344
ve tek sayılı ikincil sesleri
çok daha güçlü rezonans üretir.

00:02:21.344 --> 00:02:23.064
Çeşitli ikincil seslerin gücü,

00:02:23.064 --> 00:02:27.064
her bir enstrümanın
eşsiz ses dalgasının bir parçasıdır.

00:02:27.064 --> 00:02:31.217
Bu ayrıca, bir enstrümanın kalabalıkta
ortaya çıkma yeteneğini de etkiler

00:02:31.217 --> 00:02:36.647
çünkü kulaklarımız bazı frekanslara
diğerlerinden daha güçlü uyum sağlar.

NOTE Paragraph

00:02:36.647 --> 00:02:40.947
Bu, bir opera şarkıcısının gücünün
yansımasının anahtarıdır.

00:02:40.947 --> 00:02:42.437
Bir soprano -

00:02:42.437 --> 00:02:44.797
standart dört ses parçasının en yükseği -

00:02:44.797 --> 00:02:49.277
saniyede 250'den
1,500'e kadar titreşimli olan

00:02:49.277 --> 00:02:53.047
temel frekansta notalar oluşturabilir.

00:02:53.047 --> 00:02:56.957
İnsan kulağı, saniyede
2 bin ile 5 bin aralığındaki

00:02:56.957 --> 00:02:59.737
frekanslara oldukça duyarlıdır.

00:02:59.737 --> 00:03:03.657
Şarkıcı bu aralıktaki
ikincil sesleri çıkarırsa

00:03:03.657 --> 00:03:08.497
yüksek ihtimalle duyulacağı
en etkili duyusal sesi hedef alabilir.

00:03:08.497 --> 00:03:10.817
Daha yüksek ikincil sesler de avantajlıdır

00:03:10.817 --> 00:03:13.537
çünkü bu frekanstaki armonik sesi

00:03:13.537 --> 00:03:16.817
daha zayıf olan orkestradan
daha az rekabet gelir.

00:03:16.817 --> 00:03:19.497
Bu ikincil seslerin vurgulanmasının sonucu

00:03:19.497 --> 00:03:22.039
şarkıcının çınlama sesi adı verilen

00:03:22.039 --> 00:03:24.889
ve kendine özgü çınlaması olan
bir ses tınısıdır.

NOTE Paragraph

00:03:24.889 --> 00:03:28.469
Opera şarkıcıları, çınlama sesi
çıkarabilmek için onlarca yıl çalışırlar.

00:03:28.469 --> 00:03:30.329
Ses telleri ile ses yollarının

00:03:30.329 --> 00:03:35.276
şeklini ve gerginliğini değiştirerek
daha yüksek frekanslar üretebilirler.

00:03:35.276 --> 00:03:38.536
Ayrıca dilleri ve dudaklarının
pozisyonunu değiştirerek

00:03:38.536 --> 00:03:42.536
bazı armonik sesleri ortaya çıkarıp
diğerlerini azaltabilirler.

00:03:42.536 --> 00:03:46.556
Şarkıcılar ayrıca ikincil ses aralıklarını
titreştirme yoluyla artırabilirler -

00:03:46.556 --> 00:03:50.835
titreştirme, bir notanın perdesinin
dalgalandığı müzikal bir etmen.

00:03:50.835 --> 00:03:53.415
Bu etmen, nispeten daha dar
titreştirmeye sahip olan

00:03:53.415 --> 00:03:56.685
enstrümanların önüne geçen
daha detaylı bir ses üretir.

NOTE Paragraph

00:03:56.685 --> 00:03:58.785
Doğru ikincil sesleri elde ettiklerinde,

00:03:58.785 --> 00:04:01.803
ses güçlerini yükseltmek için
başka teknikler kullanırlar.

00:04:01.803 --> 00:04:04.623
Şarkıcılar, tutarlı ve kontrollü
hava akımı için

00:04:04.623 --> 00:04:08.433
akciğer kapasitelerini genişletirler
ve vücut duruşlarını geliştirirler.

00:04:08.433 --> 00:04:12.103
Ses dalgalarını seyirciye yansıtan
sert yüzeylerle

00:04:12.103 --> 00:04:14.465
konser salonu da buna yardımcı olur.

NOTE Paragraph

00:04:14.465 --> 00:04:17.075
Bütün şarkıcılar
bu tekniklerden faydalanırlar

00:04:17.075 --> 00:04:21.207
fakat farklı ses karakterleri için
farklı fiziksel hazırlıklar gerekir.

00:04:21.207 --> 00:04:23.002
Wagner ekolünden gelen bir şarkıcının

00:04:23.002 --> 00:04:26.192
bestecinin dört saatlik epik eserini
kararlı olarak sürdürmesi için

00:04:26.192 --> 00:04:28.012
dayanıklılığını geliştirmesi gerekir.

00:04:28.012 --> 00:04:31.612
Öte yandan, bel kanto şarkıcılarının
akrobatik aryalara sıçramaları için

00:04:31.612 --> 00:04:34.413
çok yönlü ses tellerinin olması gerekir.

00:04:34.413 --> 00:04:36.813
Biyoloji bu duruma bazı sınırlar koyuyor

00:04:36.813 --> 00:04:39.873
her kas için her teknik makul değildir

00:04:39.873 --> 00:04:42.833
ve şarkıcılar yaş aldıkça
onların sesleri değişir.

NOTE Paragraph

00:04:42.833 --> 00:04:46.023
Fakat opera salonunda
veya duşta da olsanız

00:04:46.023 --> 00:04:49.173
bu teknikler, güçlendirilmemiş sesleri

00:04:49.173 --> 00:04:51.342
gürleyen müzikal başyapıtlara
dönüştürebilir.