WEBVTT

00:00:13.709 --> 00:00:18.242
26% trên phiếu báo cáo quốc gia,

00:00:18.338 --> 00:00:22.336
là phần trăm học sinh lớp 12
tại Mỹ

00:00:22.336 --> 00:00:23.336
giỏi toán.

00:00:23.336 --> 00:00:27.279
Ở Mỹ, ta tự hào chính mình 
là một cường quốc.

00:00:27.279 --> 00:00:31.575
Nhưng 26% có khiến bạn 
thấy mình đặc biệt?

00:00:32.363 --> 00:00:37.254
Hãy giơ tay nếu bạn nghĩ 
là một quốc gia ta cần làm tốt hơn nữa.

00:00:38.874 --> 00:00:40.574
Tôi đồng ý với bạn.

00:00:40.706 --> 00:00:44.644
Ta đều cần toán học, nhưng sao
bọn trẻ lại hoang mang vì nó?

00:00:44.644 --> 00:00:49.043
Hay do chỉ 26% người bẩm sinh
đã giỏi toán,

00:00:49.043 --> 00:00:51.451
trong khi 74% thì không?

00:00:51.821 --> 00:00:54.377
Sau khi tiếp xúc với hàng ngàn
em nhỏ, có thể kết luận

00:00:54.377 --> 00:00:56.963
điều đó là không hề đúng.

00:00:56.963 --> 00:00:58.589
Trẻ em không hiểu toán


00:00:58.589 --> 00:01:02.943
vì ta dạy toán như một môn học
"phi nhân văn".

00:01:03.094 --> 00:01:05.818
Nhưng nếu ta khiến toán học
nhân văn hơn,

00:01:05.818 --> 00:01:07.878
nó sẽ lại có ý nghĩa.

00:01:07.878 --> 00:01:09.823
Có lẽ bạn đang thắc mắc:

00:01:09.823 --> 00:01:12.093
"Toán học đã từng
có tính nhân văn à?"

00:01:12.093 --> 00:01:13.803
Hãy nghĩ về nó.

00:01:13.803 --> 00:01:15.087
(Tiếng cười)

00:01:15.087 --> 00:01:18.981
Toán là ngôn ngữ của loài người, 
giống như tiếng Anh, Tây Ban Nha

00:01:18.981 --> 00:01:19.821
hay Trung Quốc,

00:01:19.821 --> 00:01:22.986
bởi nó giúp con người giao tiếp 
với nhau.

00:01:23.646 --> 00:01:26.716
Từ xa xưa, con người đã cần ngôn ngữ
toán học

00:01:26.716 --> 00:01:29.820
để giao dịch, xây dựng các di tích,

00:01:29.820 --> 00:01:32.069
và đo đạc ruộng đất để trồng trọt.

00:01:32.809 --> 00:01:36.993
Khái niệm toán học như 
một ngôn ngữ là không hề mới.

00:01:37.213 --> 00:01:39.369
Một triết học gia vĩ đại đã từng nói:

00:01:39.369 --> 00:01:43.902
"Những quy luật của tạo hóa 
được viết bằng ngôn ngữ toán học."

00:01:44.322 --> 00:01:47.585
Bạn thấy đó, đến cả Galileo 
cũng đồng ý với tôi.

00:01:47.615 --> 00:01:48.941
(Tiếng cười)

00:01:48.941 --> 00:01:50.347
Nhưng đâu đó,

00:01:50.347 --> 00:01:52.275
ta đã lấy đi ngôn ngữ 
của toán học,

00:01:52.275 --> 00:01:54.390
ngôn ngữ miêu tả thế giới thật
quanh ta,

00:01:54.390 --> 00:01:57.542
và ta đã trừu tượng hóa nó
đến mức không còn nhận ra.

00:01:57.542 --> 00:01:59.583
Đó là lý do khiến trẻ con bối rối.

00:01:59.583 --> 00:02:01.823
Hãy để tôi giải thích.

00:02:01.843 --> 00:02:05.763
Hãy đọc câu giả thuyết toán lớp 3
ở California này

00:02:05.763 --> 00:02:08.802
để xem nó có dễ hiểu 
với một đứa trẻ tám tuổi không.

00:02:08.802 --> 00:02:13.151
"Phân số 1/b miêu tả một lượng 
được hình thành bởi một phần

00:02:13.151 --> 00:02:16.340
và toàn bộ phần đó được chia 
thành nhiều phần bằng nhau."

00:02:16.340 --> 00:02:18.124
Phân số a/b được hiểu là

00:02:18.124 --> 00:02:22.218
số lượng được tạo thành
bởi a phần có kích thước 1/b."

00:02:22.218 --> 00:02:23.462
(Tiếng cười)

00:02:23.462 --> 00:02:26.542
Nếu bạn đưa định nghĩa này
cho một đứa trẻ tám tuổi,

00:02:26.542 --> 00:02:29.551
bạn có thể sẽ nhận được 
phản ứng như sau.

00:02:29.862 --> 00:02:31.802
(Tiếng cười)

00:02:33.092 --> 00:02:37.652
Đối với một chuyên gia toán học,
thì giả thuyết này rất dễ hiểu,

00:02:37.912 --> 00:02:41.571
nhưng với một đứa trẻ,
nó như một cực hình vậy.

00:02:42.151 --> 00:02:44.344
Tôi đặc biệt chọn ví dụ này 
bởi phân số

00:02:44.344 --> 00:02:49.834
là tiền đề cho đại số, lượng giác 
và cả các phép tính.

00:02:49.934 --> 00:02:53.357
Nên nếu không hiểu phân số
từ bậc tiểu học và trung học cơ sở,

00:02:53.357 --> 00:02:56.710
bọn trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn
khi lên trung học phổ thông.

00:02:56.790 --> 00:03:03.117
Nhưng có cách nào để phân số
đơn giản và dễ hiểu cho các em?

00:03:03.887 --> 00:03:04.953
Có đó!

00:03:04.953 --> 00:03:07.419
Hãy nhớ rằng toán học 
là một ngôn ngữ nên dùng nó

00:03:07.419 --> 00:03:09.969
có ích cho bạn.

00:03:09.969 --> 00:03:13.753
Ví dụ, khi tôi dạy học sinh lớp năm
cách cộng, trừ phân số,

00:03:13.823 --> 00:03:17.177
Tôi bắt đầu với bài học 
"những quả táo + những quả táo".

00:03:17.298 --> 00:03:21.046
Đầu tiên tôi hỏi, 
"1 quả táo cộng 1 quả táo bằng bao nhiêu?"

00:03:21.046 --> 00:03:24.727
Bọn trẻ thường sẽ trả lời là 2,
đó là đáp án đúng.

00:03:25.057 --> 00:03:28.379
Hãy khiến các em vận dụng từ ngữ
vì toán là một ngôn ngữ.

00:03:28.379 --> 00:03:31.237
Vậy nên, không chỉ bằng 2,
mà là 2 quả táo.

00:03:32.007 --> 00:03:35.506
Tiếp theo,
3 cái bút chì cộng 2 cái bút chì.

00:03:35.706 --> 00:03:38.803
Các bạn đều biết cộng chúng với nhau 
ta được nhiều cây bút

00:03:38.993 --> 00:03:41.433
Vậy bạn sẽ có bao nhiêu 
cây bút chì?

00:03:41.433 --> 00:03:43.149
Khán giả: 5 cây bút chì.

00:03:43.149 --> 00:03:44.846
5 cây bút chì là chính xác.

00:03:44.846 --> 00:03:47.933
Và chìa khóa chính là 
thêm từ ngữ vào.

00:03:48.360 --> 00:03:51.508
Có lần, tôi thử dạy cháu gái
năm tuổi của mình theo cách này.

00:03:51.508 --> 00:03:53.255
Sau khi cô bé cộng số bút chì,

00:03:53.255 --> 00:03:58.738
tôi hỏi, 
"4 tỷ cộng 1 tỷ bằng bao nhiêu?"

00:03:58.738 --> 00:04:01.626
Cô tôi tình cờ nghe được,
nên trách tôi,

00:04:01.626 --> 00:04:03.996
"Cháu điên hả?
Con bé mới học mẫu giáo!

00:04:03.996 --> 00:04:07.579
Làm sao nó biết được
4 tỷ cộng 1 tỷ chứ?!"

00:04:07.579 --> 00:04:09.105
(Tiếng cười)

00:04:09.105 --> 00:04:13.513
Không bỏ cuộc, tính toán xong,
nó ngẩng lên và nói:

00:04:13.513 --> 00:04:14.711
"5 tỷ?"

00:04:15.651 --> 00:04:18.475
Tôi nói: "Đúng rồi, là 5 tỷ."

00:04:18.475 --> 00:04:19.943
Cô tôi chỉ lắc đầu và cười

00:04:19.943 --> 00:04:23.390
vì cô không hề trông đợi điều đó
từ một đứa trẻ năm tuổi.

00:04:23.840 --> 00:04:26.367
Tất cả những gì bạn cần làm
là tiếp cận với ngôn ngữ

00:04:26.367 --> 00:04:30.335
và toán học sẽ trở nên tự nhiên 
và dễ hiểu.

00:04:30.708 --> 00:04:32.168
Rồi tôi hỏi cô bé một câu

00:04:32.168 --> 00:04:36.158
mà những đứa trẻ mẫu giáo 
không hề biết:

00:04:36.158 --> 00:04:39.319
"1/3 cộng 1/3 bằng bao nhiêu?"

00:04:39.459 --> 00:04:42.828
Ngay lập tức cô bé trả lời: "2/3."

00:04:43.558 --> 00:04:46.797
Nếu bạn đang thắc mắc
làm sao con bé có thể tính được

00:04:46.797 --> 00:04:50.076
khi còn chưa biết tử số, 
mẫu số là gì?

00:04:50.076 --> 00:04:53.870
Bạn thấy đó, con bé 
không bận tâm tử số hay mẫu số,

00:04:53.870 --> 00:04:57.204
mà nghĩ vấn đề theo hướng này.

00:04:57.204 --> 00:05:03.914
Con bé cộng 1 quả táo với 
1 quả táo để suy ra 1/3 cộng 1/3.

00:05:04.654 --> 00:05:07.888
Đến cả một bé mẫu giáo
cũng có thể cộng phân số,

00:05:07.888 --> 00:05:12.357
bạn nên tin rằng tất cả
học sinh lớp 5 đều có thể làm được.

00:05:12.677 --> 00:05:15.418
(Vỗ tay)

00:05:18.728 --> 00:05:22.723
Tôi hỏi đùa cô bé một câu đại số
trung học phổ thông:

00:05:23.333 --> 00:05:26.723
7x bình phương cộng 
2x bình phương bằng bao nhiêu?

00:05:27.123 --> 00:05:31.489
Và cô bé năm tuổi này
lại trả lời đúng: "9 x bình phương."

00:05:31.979 --> 00:05:36.041
Cô bé còn không cần bất kỳ 
quy tắc số mũ nào để tính.

00:05:36.651 --> 00:05:40.696
Vậy nên khi có người nói rằng
ta giỏi toán bẩm sinh hay không

00:05:40.826 --> 00:05:42.514
đều không đúng.

00:05:42.614 --> 00:05:44.579
Toán là một ngôn ngữ của nhân loại,

00:05:44.579 --> 00:05:47.714
nên chúng ta đều có khả năng
hiểu được nó.

00:05:48.604 --> 00:05:49.859
(Tiếng cười)

00:05:51.079 --> 00:05:54.184
Ta cần tiếp cận ngôn ngữ toán học 
ngay lập tức

00:05:54.184 --> 00:05:57.773
bởi quá nhiều em nhỏ mất căn bản
và hoang mang vì toán học

00:05:57.773 --> 00:06:00.347
điều đó không nên xảy ra!

00:06:00.557 --> 00:06:02.751
Tôi từng dạy một học sinh 
phổ thông rất nản

00:06:02.751 --> 00:06:05.737
khi không thể qua môn đại số

00:06:05.737 --> 00:06:10.258
vì cô bé chỉ biết làm phép nhân 
khoảng 44%.

00:06:10.948 --> 00:06:16.170
Tôi nói, "Giống như em muốn đọc 
mà chỉ biết 44% bảng chữ cái vậy.

00:06:16.170 --> 00:06:17.923
Nó kìm hãm em lại."

00:06:17.923 --> 00:06:20.932
Cô bé không hiểu các ước số 
hay cách giải phương trình,

00:06:21.758 --> 00:06:22.758
và sợ giải toán.

00:06:23.585 --> 00:06:27.976
Dẫn đến việc thiếu tự tin 
vào bản thân.

00:06:28.246 --> 00:06:31.098
Tôi nói: "Ta phải bắt đầu với phép nhân

00:06:31.098 --> 00:06:35.211
vì một khi em hiểu,
mọi thứ sẽ dễ dàng hơn nhiều,

00:06:35.211 --> 00:06:38.579
giống như có được vé chơi tất cả 
trò chơi ở Disneyland vậy."

00:06:38.579 --> 00:06:39.442
(Tiếng cười)

00:06:39.442 --> 00:06:40.750
"Em nghĩ thế nào?"

00:06:41.130 --> 00:06:43.548
Cô bé đáp: "Vâng ạ."

00:06:44.188 --> 00:06:46.439
Cô bé học bảng cửu chương
một cách có hệ thống

00:06:46.439 --> 00:06:47.439
suốt bốn tuần.

00:06:47.439 --> 00:06:52.100
Ngay cả trong phép nhân
cũng ẩn chứa ngôn ngữ.

00:06:52.500 --> 00:06:55.632
Bạn sẽ ngạc nhiên biết bao nhiêu
đứa trẻ không nhận ra 7 nhân 3

00:06:55.632 --> 00:07:01.977
còn được nói cách khác là
"7 lần" của 3,

00:07:01.977 --> 00:07:05.542
có nghĩa là cộng bảy lần số 3 
với nhau.

00:07:06.392 --> 00:07:08.487
Khi bọn trẻ nhìn theo cách này,

00:07:08.487 --> 00:07:12.057
chúng sẽ nhanh chóng nhận ra
việc cộng nhiều

00:07:12.057 --> 00:07:13.703
rất chậm,

00:07:13.772 --> 00:07:20.032
nên sẽ sẵn lòng nhớ rằng
kết quả bảy lần của 3 là 21.

00:07:20.872 --> 00:07:23.792
Đứng trước việc có thể bị đuổi học

00:07:23.792 --> 00:07:27.982
thì việc tự tin làm tính nhân

00:07:27.982 --> 00:07:29.682
là một bước ngoặt với cô bé.

00:07:29.682 --> 00:07:33.497
Vì đó là lần đầu tiên cô bé 
có thể tập trung giải quyết vấn đề

00:07:33.497 --> 00:07:36.019
thay vì chỉ đếm trên ngón tay.

00:07:36.479 --> 00:07:38.389
Tôi biết cô bé đã lội ngược dòng

00:07:38.389 --> 00:07:41.926
khi tính được hai năm thuê ô tô,

00:07:41.996 --> 00:07:47.984
với chi phí hàng tháng là $445
thì bạn sẽ phải trả tổng là $10,680,

00:07:48.484 --> 00:07:51.355
rồi cô bé nhìn tôi không tán thành
và nói:

00:07:51.355 --> 00:07:54.276
"Thầy Polisoc, như thế thì đắt quá!"

00:07:54.276 --> 00:07:56.511
(Tiếng cười)

00:07:57.841 --> 00:08:02.376
Khoảnh khắc đó, toán học 
không còn làm khó được cô ấy,

00:08:02.376 --> 00:08:05.979
người đã dùng toán để 
giải quyết vấn đề

00:08:05.979 --> 00:08:08.379
như một người trưởng thành,
có trách nhiệm,

00:08:09.699 --> 00:08:12.839
Là một giáo viên, nhiệm vụ 
của tôi là thử thách học sinh

00:08:12.839 --> 00:08:13.839
để vươn cao hơn,

00:08:13.839 --> 00:08:17.189
và tôi cũng muốn thử thách 
các bạn.

00:08:18.199 --> 00:08:22.781
Đất nước chúng ta đang mắc kẹt 
ở con số 26%,

00:08:23.101 --> 00:08:26.001
tôi thách thức bạn hãy đẩy 
con số đó lên cao nữa.

00:08:26.264 --> 00:08:28.855
Điều này rất quan trọng vì 
tư duy toán học

00:08:28.855 --> 00:08:31.175
không chỉ giúp xây dựng lớp trẻ,

00:08:31.175 --> 00:08:36.625
mà con cái ta còn cần nó
để tưởng tượng và kiến tạo tương lai.

00:08:37.165 --> 00:08:40.266
Đương đầu với thử thách này
có thể chỉ đơn giản

00:08:40.266 --> 00:08:42.746
như cộng nhiều quả táo.

00:08:42.746 --> 00:08:46.196
Nếu ta chắc chắn dạy toán 
như một một ngôn ngữ nhân loại

00:08:46.196 --> 00:08:49.341
thì ta sẽ chinh phục được nó sớm,
thay vì quá muộn.

00:08:49.581 --> 00:08:50.961
Xin cảm ơn!

00:08:50.991 --> 00:08:52.631
(Vỗ tay)