1
00:00:01,087 --> 00:00:05,272
ભૌતિકશાસ્ત્ર વિશે

2
00:00:05,296 --> 00:00:09,296
કઈક એવું છે જે મને નાનપણથી સતાવે છે.

3
00:00:11,010 --> 00:00:12,819
અને એ એક પ્રશ્ન સંબંધી છે

4
00:00:12,843 --> 00:00:16,087
જે વિજ્ઞાનીકો છેલ્લા સૌ વર્ષથી
પુછી રહ્યા છે

5
00:00:16,111 --> 00:00:17,280
કોઈ જવાબ વગર.

6
00:00:19,108 --> 00:00:22,118
કઈરીતે પ્રકૃતિની નાની નાની વસ્તુઓ,

7
00:00:22,142 --> 00:00:24,295
અણુની દુનિયાનાં કણો,

8
00:00:24,319 --> 00:00:27,350
પ્રકૃતિની મોટી વસ્તુઓ સાથે જોડાઈ છે --

9
00:00:27,374 --> 00:00:30,621
ગ્રહો અને તારાઓ અને આકાશગંગા 
સાથે રહે છે, ગુરુત્વાકર્ષણથી??

10
00:00:31,250 --> 00:00:34,023
બાળકની જેમ, આવા પ્રશ્નો 
મને અસમંજસ માં નાખતા.

11
00:00:34,047 --> 00:00:36,939
હું શુક્ષ્મ્દર્શક યંત્ર અને વિદ્યુતચુંબકો
થી જજુમતો.

12
00:00:36,963 --> 00:00:39,158
અને હું વાંચતો,
નાની વસ્તુના બળો વિષે

13
00:00:39,182 --> 00:00:40,516
અને અણુ રચના બંધારણ વિષે

14
00:00:40,540 --> 00:00:44,104
અને હું આશ્ચર્ય પામતો કે 
કેવી સરળતાથી વર્ણન સરખાય છે

15
00:00:44,128 --> 00:00:45,298
આપણા અવલોકન સાથે.

16
00:00:46,220 --> 00:00:47,727
પછી હું તારા તરફ જોતો,

17
00:00:47,727 --> 00:00:50,351
અને વાંચતો કે કેવી સારીરીતે
આપણે ગુરુત્વાકર્ષણ જાણીએ છીએ

18
00:00:50,375 --> 00:00:53,725
અને હું ચોક્કસપણે વિચારું છું,
કોઈતો ભવ્ય રસ્તો હશે

19
00:00:53,749 --> 00:00:56,394
જે આ બે પ્રણાલીને સાંકળે છે.

20
00:00:57,021 --> 00:00:58,422
પણ કોઈ નથી.

21
00:00:59,673 --> 00:01:00,833
અને પુસ્તકો કહેશે,

22
00:01:00,857 --> 00:01:04,040
હા, આપણે આ બે વિસ્તાર વિષે
અલગથી ઘણું જાણીએ છીએ.

23
00:01:04,064 --> 00:01:06,674
પણ જયારે આપણે બંનેને ગાણિતિકરીતે
જોડવાનો પ્રયત્ન કરીએ,

24
00:01:06,698 --> 00:01:08,028
કઈ હાથમાં આવતું નથી.

25
00:01:08,674 --> 00:01:09,984
અને ૧૦૦ વર્ષથી,

26
00:01:10,008 --> 00:01:15,036
આપણો કોઈપણ સુજાવ, આ પ્રાથમિક સમસ્યાને
ઉકેલવામાં સક્ષમ રહ્યો નથી.

27
00:01:15,060 --> 00:01:16,874
કોઈપણ પુરાવા આધારભૂત રહ્યા નથી.

28
00:01:18,271 --> 00:01:19,925
અને હું વૃદ્ધ નાનું બાળક,

29
00:01:19,949 --> 00:01:21,759
નાનો, જીજ્ઞાશું, શંકાસ્પદ જેમ્સ --

30
00:01:21,783 --> 00:01:24,651
આ અત્યંત અસંતોષી જવાબ હતો.

31
00:01:26,011 --> 00:01:28,244
તેથી, હાલ પણ હું શંકાસ્પદ નાનું બાળક છું.

32
00:01:28,268 --> 00:01:32,078
હવે આગળ તરફ જઈએ,
૨૦૧૫નાં ડીસેમ્બરમાં

33
00:01:33,029 --> 00:01:35,503
જયારે મેં મારીજાતને હુમલાની વચ્ચે પામ્યો

34
00:01:35,527 --> 00:01:38,467
ભૌતિક દુનિયાનાં માથા ભમી ગયા હતાં.

35
00:01:39,999 --> 00:01:43,319
આ બધું શરુ થયું જયારે અમે CERN માં 
અમારી માહિતીમાં ઘુસી કરીને જોયુ

36
00:01:43,343 --> 00:01:45,617
એક નવા કણનો ઈશારો,

37
00:01:45,641 --> 00:01:49,857
આ એ પ્રશ્નના અદ્ભુત જવાબનો સંકેત હતો.

38
00:01:51,137 --> 00:01:53,904
આથી, હું હજુ એક શંકાશીલ નાનું બાળક છું,
એવું હું માનું છું.

39
00:01:53,928 --> 00:01:56,061
પણ હું એક કણનો શિકારી છું.

40
00:01:56,085 --> 00:01:59,548
હું એક ભૌતિકશાસ્ત્રી છું. CERNના
મોટા હર્ડોન કોલાઇડર માં.

41
00:01:59,572 --> 00:02:03,043
હાલ સુધીનું મોટામાં મોટો
સ્થપાયેલ પરીક્ષણ

42
00:02:03,877 --> 00:02:07,412
આ ફ્રાંસ અને સ્વીસ્ઝરલેન્ડ ની સરહદ 
પર ૨૭ કિલોમીટર લાંબી ગુફા છે.

43
00:02:07,436 --> 00:02:09,286
૧૦૦ મીટર ઊંડે દફન.

44
00:02:09,310 --> 00:02:10,464
અને આ ગુફા છે,

45
00:02:10,488 --> 00:02:14,441
અમે અતિસંવેદનશીલ ચુંબક વાપરીએ છીએ
જે બહારના વાતાવરણ કરતા ઠંડા છે

46
00:02:14,465 --> 00:02:17,526
જે પ્રોટોનના પ્રવેગને 
પ્રકાશની ગતિ સુધી પહોચાડે છે.

47
00:02:17,550 --> 00:02:21,427
અને એકબીજા સાથે સેકેન્ડનાં
લાખમાં ભાગમાં અથડાય છે,

48
00:02:21,451 --> 00:02:24,277
આ અથડામણની રજ ભેગી કરીને

49
00:02:24,301 --> 00:02:28,272
કઈક નવો, અણશોધાયેલો મૂળભૂત કણ શોધવા.

50
00:02:28,727 --> 00:02:31,191
આ ડીઝાઇન અને બાંધતા દશકાઓ નીકળી ગયા.

51
00:02:31,215 --> 00:02:34,247
દુનિયાભરના ભૌતિકશાસ્ત્રીઓ એ મળીને,

52
00:02:34,271 --> 00:02:36,812
અને ૨૦૧૫નાં ઉનાળામાં,

53
00:02:36,836 --> 00:02:40,260
અમે LHCને ચાલુ કરવા 
થાક્યા વગર કામ કરી રહ્યા હતા

54
00:02:40,284 --> 00:02:44,751
ઉચામાં ઉચી શક્તિનો ઉપયોગ કરીને
જે ક્યારે પણ અથડામણનાં પ્રયોગમાં વાપરી હોય

55
00:02:45,735 --> 00:02:48,258
અહી, ઉચી શક્તિ ખુબ મહત્વની છે

56
00:02:48,282 --> 00:02:50,469
કેમકે, તે કણ માટે સમતુલન બનાવે છે

57
00:02:50,493 --> 00:02:52,694
ઉર્જા અને દળ વચ્ચે,

58
00:02:52,718 --> 00:02:55,179
અને દળ માત્ર પ્રકૃતિએ મુકેલો અંક છે

59
00:02:56,068 --> 00:02:57,386
નવા કણની શોધમાં,

60
00:02:57,410 --> 00:02:59,532
આપણે તે મોટી સંખ્યાસુધી પોહાચવું પડે.

61
00:02:59,556 --> 00:03:02,810
અને આ કરવામાટે, આપણે એ મોટું બનાવું પડે,
ઉચી ઉર્જાવાળું કોલાઈડર,

62
00:03:02,834 --> 00:03:05,399
અને દુનિયાનું સૌથી મોટું અને ઉચું કોલાઇડર.

63
00:03:05,423 --> 00:03:06,889
જે લાર્જ હદ્રોન કોલાઇડર છે.

64
00:03:08,271 --> 00:03:13,170
અને પછી, અમે પ્રોટોનને કરોડોવાર
અથડાવીએ છીએ.

65
00:03:13,194 --> 00:03:17,478
અને અમે ખુબજ ધીરે, મહિનાઓ સુધી
માહિતી એકઠી કરી.

66
00:03:18,813 --> 00:03:23,148
અને આ માહિતીમાં એક ગાંઠ જેવો
પછી એક નવો કણ દેખાયો

67
00:03:23,172 --> 00:03:25,617
તમારી ધારણાથી કઈક અલગ,

68
00:03:25,641 --> 00:03:29,608
માહિતીનો નાનો વિભાગ જે
સરળરેખા બનાવે એ સરળ નહતી.

69
00:03:30,379 --> 00:03:32,100
જેમકે, આ ગાંઠ,

70
00:03:33,010 --> 00:03:35,543
૨૦૧૨ માં માહિતી લીધાનાં મહિના પછી,

71
00:03:35,567 --> 00:03:37,696
દોરી ગયું હિગ્ગ્સ કણની શોધ તરફ --

72
00:03:37,720 --> 00:03:38,925
હિગ્ગસ બોઝોન

73
00:03:38,949 --> 00:03:42,314
અને આના અસ્તિત્વની ખાતરીએ
નોબલ પુરષ્કાર અપાવ્યો.

74
00:03:43,972 --> 00:03:47,530
૨૦૧૫માં, આ ઉર્જાનો ઉચાક

75
00:03:48,628 --> 00:03:51,920
શ્રેષ્ઠ મોકો દર્શાવ્યો કે આપણે પ્રજાતિ
તરીકે કદી નાં મળેલું

76
00:03:51,944 --> 00:03:53,421
કણ શોધ્યું --

77
00:03:53,445 --> 00:03:55,557
આ લાંબા સવાલનો, નવો જવાબ

78
00:03:55,581 --> 00:03:58,678
કારણકે આ લગભગ બમણી શક્તિ હતી,
જેટલી આપણે વાપરી ચુક્યા.

79
00:03:58,702 --> 00:04:00,624
જયારે અમે હિગ્ગ્સ બોસોન શોધ્યું.

80
00:04:00,648 --> 00:04:04,389
મારા ઘણા સહકર્મીઓ આખી કારકિર્દી
આ ક્ષણ માટે કામ કરી રહ્યા હતા.

81
00:04:04,413 --> 00:04:06,489
અને પ્રમાણિકપણે, થોડોક જીજ્ઞાશું હું,

82
00:04:06,513 --> 00:04:09,423
આ ક્ષણ ની રાહ મેં આખી જીંદગી જોઈ હતી.

83
00:04:09,447 --> 00:04:11,178
તેથી, ૨૦૧૫ અંતિમ સમય હતો.

84
00:04:12,654 --> 00:04:14,864
તેથી જુન ૨૦૧૫,

85
00:04:15,722 --> 00:04:18,381
LHCને ફરી ચાલુ કરાયું.

86
00:04:19,040 --> 00:04:21,917
મારા સહકર્મીઓ અને હું શ્વાસ રોકીને
અને નખ ચાવતા બેઠા હતા,

87
00:04:21,941 --> 00:04:24,452
અને છેવટે અમે પ્રથમ પ્રોટોન અથડામણ જોઈ

88
00:04:24,476 --> 00:04:26,432
ઉચા માં ઉચી ઉર્જાની ક્ષમતાએ.

89
00:04:26,456 --> 00:04:28,532
તાળીઓ, શેમ્પેઇન, ઉજવણી.

90
00:04:28,556 --> 00:04:32,152
આ વિજ્ઞાનમાટે સીમાસ્તંભ હતો,

91
00:04:32,176 --> 00:04:36,798
અને અમને કોઈ વિચાર નત્તો કે
નવી માહિતીમાં અમને શું મળશે.

92
00:04:39,990 --> 00:04:42,168
અને થોડા અઠવાડિયા પછી,
અમને એક ગાંઠ મળી.

93
00:04:44,192 --> 00:04:45,868
આ ખુબ મોટી ગાંઠ હતી,

94
00:04:46,952 --> 00:04:49,464
પણ એટલી મોટી કે તમારી ભમર ઉચી થઇ જશે.

95
00:04:49,488 --> 00:04:51,739
પણ ૧ થી ૧૦ નાં આંક પર ઉંચી થશે,

96
00:04:51,763 --> 00:04:54,373
જો ૧૦ દર્શાવે છે કે તમે કણ શોધી લીધો છે,

97
00:04:54,397 --> 00:04:56,124
તો તમારી ભમર લગભગ ૪ પર આવશે.

98
00:04:56,148 --> 00:04:57,298
(હાસ્ય)

99
00:04:58,432 --> 00:05:03,643
મેં કલાકો, દિવસો. અઠવાડિયાઓ
ખાનગી મીટીંગમાં ગાળ્યા છે,

100
00:05:03,667 --> 00:05:06,027
આ નાની ગાંઠ પર સહકર્મીઓ
સાથેની દલીલો કરવામાં,

101
00:05:06,051 --> 00:05:09,287
નીર્દય પરીક્ષણ પર ખૂબ અકરા
પ્રહારો કરવામાં આવતા

102
00:05:09,311 --> 00:05:11,288
એ જોવા માટે કે ચકાસણીમાં પાર ઉતારે.

103
00:05:11,988 --> 00:05:15,449
તેમ છતા મહિનાઓ સુધી
ઉત્કૃષ્ઠરીતે કામ કાર્યા પછી --

104
00:05:15,473 --> 00:05:17,905
ઓફિસમાં ઊંઘી અને ઘરે ન જવું,

105
00:05:17,929 --> 00:05:20,006
જમવામાટે કેન્ડીનો ચોસલો,

106
00:05:20,030 --> 00:05:21,600
ડોલ ભરાય એટલી કોફી --

107
00:05:21,624 --> 00:05:25,867
ભૌતિકશાસ્ત્રીઓ મશીન છે,
કોફીને આકૃતિઓમાં બદલવાનાં --

108
00:05:25,891 --> 00:05:27,290
(હાસ્ય)

109
00:05:27,314 --> 00:05:29,850
આ નાની ગાંઠ ક્યાય નહિ જાય.

110
00:05:30,704 --> 00:05:32,842
આથી થોડા મહિના પછી,

111
00:05:32,866 --> 00:05:36,576
અમે આ નાની ગાંઠને દુનિયા સમક્ષ મૂકી,
એક ખુબ ચોખ્ખા સંદેશ સાથે:

112
00:05:37,457 --> 00:05:40,168
આ નાની ગાંઠ ખુબ રસપ્રદ છે 
પણ આ નિર્ણાયક ન હતી.

113
00:05:40,192 --> 00:05:43,521
આથી આપણે આપણી આંખો
વધું માહિતી પર ટેક્વશું .

114
00:05:43,872 --> 00:05:46,163
આથી અમે આને વધું રસપ્રદ
બનાવાનો પ્રયત્ન કરીએ છીએ.

115
00:05:47,463 --> 00:05:49,651
અને દુનિયા તેની સાથે કોઈરીતે ચાલશે.

116
00:05:50,383 --> 00:05:52,015
પત્રકારોને આ ગમ્યું.

117
00:05:52,735 --> 00:05:55,290
લોકોએ કહ્યુંકે તેમને
એ નાની ગાંઠ યાદ આવી ગઈ

118
00:05:55,314 --> 00:05:58,737
જેણે હિગ્ગ્સ બોસોનની શોધનો 
રસ્તો બતાવ્યો હતો.

119
00:05:58,761 --> 00:06:01,889
એનાથી પણ સારું,
'મારા સિદ્ધાંતવાદી સહકર્મીઓ --

120
00:06:02,548 --> 00:06:04,865
મારા સિદ્ધાંતવાદી સહકર્મીઓ
મને બહુ વહાલા છે --

121
00:06:04,889 --> 00:06:08,501
મારા સિદ્ધાંતવાદી સહકર્મીઓએ
નાની ગાંઠ પર ૫૦૦ શોધપત્રો લખ્યા છે.

122
00:06:08,525 --> 00:06:09,980
(હાસ્ય)

123
00:06:10,574 --> 00:06:14,540
ભૌતીક્શાસ્ત્રની દુનિયા
ઉલટી ચત્તી થાય ગઈ છે.

124
00:06:15,745 --> 00:06:19,987
પણ પેલી ગાંઠમાં શું હતું

125
00:06:20,011 --> 00:06:24,101
જેને હજારો વિજ્ઞાનીકોને એકસાથે
હક્કાબક્કા કરી નાખ્યા?

126
00:06:25,596 --> 00:06:27,032
એ નાની ગાંઠ અનન્ય હતી.

127
00:06:28,198 --> 00:06:29,567
એ નાની ગાંઠે દર્શાવ્યું કે

128
00:06:29,591 --> 00:06:32,613
અમે નકામા હજારો અથડામણ જોતા હતા.

129
00:06:32,637 --> 00:06:35,968
જેની રજ માત્ર બે ફોટોનની બનેલી હતી,

130
00:06:35,992 --> 00:06:37,236
બે પ્રકાશના કણ.

131
00:06:37,260 --> 00:06:38,497
અને તે અનમોલ હતી.

132
00:06:39,069 --> 00:06:41,689
કણોની અથડામણ એ વાહનોની
અથડામણ જેવી નથી હોતી.

133
00:06:41,713 --> 00:06:43,232
તેમના અલગ નિયમ હોય છે.

134
00:06:43,256 --> 00:06:45,906
જયારે બે કણ લગભગ પ્રકાશની ગતિ એ અથડાય,

135
00:06:45,930 --> 00:06:47,351
અણુની દુનિયા સ્થાન લે છે

136
00:06:47,375 --> 00:06:48,635
અને આ અણુની દુનિયામાં,

137
00:06:48,659 --> 00:06:51,852
આ બે કણો નવો કણ સર્જે છે.

138
00:06:51,876 --> 00:06:54,656
જે નાની ક્ષણ માટેજ જીવે છે

139
00:06:54,680 --> 00:06:57,561
અલગ બીજા કણ થઈ
અમારા યંત્રમાં અથડાય એ પહેલા.

140
00:06:57,585 --> 00:07:00,990
કાર અથડામણનાં કિસ્સામાં,
જયારે બે કાર અથડાઈને નષ્ઠ થઇ જાય,

141
00:07:01,014 --> 00:07:03,283
અને તેની જગ્યાએ સાયકલ દેખાય --

142
00:07:03,307 --> 00:07:04,378
(હાસ્ય)

143
00:07:04,402 --> 00:07:06,863
અને આ સાયકલ બે સ્કેટબોર્ડમાં
રૂપાંતર થાય જાય,

144
00:07:06,887 --> 00:07:08,068
જે અમારા યંત્રમાં અથડાશે

145
00:07:08,092 --> 00:07:09,471
(હાસ્ય)

146
00:07:09,495 --> 00:07:11,448
હાશ, સાચ્ચે નહિ.

147
00:07:11,472 --> 00:07:12,814
તે ખુબ મોંઘુ છે.

148
00:07:14,191 --> 00:07:17,939
બે પ્રોટોન અથડાવાની ઘટના ભાગ્યેજ બને છે.

149
00:07:17,963 --> 00:07:21,685
કારણકે આ ફોટોનનાં
વિશિષ્ઠ અણુનાં ગુણધર્મો છે,

150
00:07:21,709 --> 00:07:25,497
નવા શક્ય કણ બનવાની
સમભાવના બહુ ઓછી છે --

151
00:07:25,521 --> 00:07:27,018
આ કલ્પનાની સાયકલ છે --

152
00:07:27,042 --> 00:07:29,285
જે માત્ર બે ફોટોનને જન્મે છે.

153
00:07:29,812 --> 00:07:32,648
પરંતુ આ વિકલ્પ ખુબ મોટો હતો,

154
00:07:32,672 --> 00:07:35,508
અને આનો સંબંધ
ખુબ જુના પ્રશ્નથી છે

155
00:07:35,532 --> 00:07:38,054
જે મને નાનપણથી હેરાન કરતો હતો,

156
00:07:38,078 --> 00:07:39,438
ગુરુત્વાકર્ષણ વિષે.

157
00:07:41,946 --> 00:07:44,618
ગુરુત્વાકર્ષણ તમને ખુબ મજબુત લાગશે,

158
00:07:44,642 --> 00:07:48,742
પણ આ ખરેખર પ્રકૃતિનાં બીજા બળોની
સરખામણી માં અતિ નબળું છે.

159
00:07:48,766 --> 00:07:51,397
હું કુદુ ત્યારે ગુરુત્વાકર્ષણને
પાછળ પડું છું.

160
00:07:52,390 --> 00:07:55,233
પણ હું પ્રોટોનને મારા હાથમાં પકડી શકતો નથી

161
00:07:56,463 --> 00:07:59,679
બીજા બળોની સરખામણીમાં
ગુરુત્વાકર્ષણની શક્તિ શું છે?

162
00:08:00,480 --> 00:08:02,670
તે ૧૦ની ઋણ ૩૯ ઘાત છે.

163
00:08:02,694 --> 00:08:05,231
પોઈન્ટ પછી ૩૯ શૂન્ય પછી એક આંક.

164
00:08:05,255 --> 00:08:06,412
તેનાથી પણ ખરાબ,

165
00:08:06,436 --> 00:08:09,463
પ્રકૃતિના બીજા નિયમોને
સમ્પૂર્ણરીતે વર્ણવી શકાય છે

166
00:08:09,487 --> 00:08:11,524
તેને સામાન્ય માળખું કહે છે,

167
00:08:11,548 --> 00:08:14,983
જેને નાના પ્રમાણમાં શ્રેષ્ઠરીતે
વર્ણવી શકાય છે

168
00:08:15,007 --> 00:08:16,163
અને ખાસા પ્રમાણિકપણે,

169
00:08:16,187 --> 00:08:20,364
એક માનવજાતિની ખુબ સફળ સિદ્ધિ --

170
00:08:20,388 --> 00:08:24,400
ગુરુત્વાકર્ષણને છોડીને,
જે સામાન્ય માળખાથી દૂર છે.

171
00:08:24,424 --> 00:08:25,574
આ ગાંડપણ છે.

172
00:08:26,046 --> 00:08:29,146
મોટાભાગનું ગુરુત્વાકર્ષણને
છોડી દીધા પછી પણ,

173
00:08:30,394 --> 00:08:32,061
આપણને થોડી અસર દેખાય છે,

174
00:08:32,085 --> 00:08:33,761
પણ બાકીની ક્યાં છે?

175
00:08:33,785 --> 00:08:35,067
કોને ખબર.

176
00:08:36,003 --> 00:08:40,406
પણ એક સૈદ્ધાંતિક સમજૂતી એક બહોળી
સ્થિતિની પ્રસ્તાવના મુકે છે.

177
00:08:42,120 --> 00:08:43,459
તમે અને હું --

178
00:08:43,483 --> 00:08:45,061
અને જે પાછળ બેઠેલા છે --

179
00:08:45,085 --> 00:08:47,230
આપણે ત્રી-પરિમાણીય
અવકાશમાં રહીએ છીએ.

180
00:08:47,254 --> 00:08:49,811
હું ધરું છું કે તે બિન વિવાદાસ્પદહતું.

181
00:08:49,835 --> 00:08:51,664
(હાસ્ય)

182
00:08:51,688 --> 00:08:55,126
બધા કણો પણ તરી પરિમાણીય અવકાશમાં રહે છે.

183
00:08:55,150 --> 00:08:57,340
ખરેખર, કણ એ બીજું નામ છે

184
00:08:57,364 --> 00:09:00,373
ઉત્તેજિત ત્રી-પરિમાણીય ક્ષેત્રનું;

185
00:09:00,397 --> 00:09:02,317
અવકાશમાં નજીકની ધ્રુજારી.

186
00:09:03,288 --> 00:09:06,817
ખાસ કરીને, જે બધું ગણિત
આપણે આ વસ્તુને વર્ણવવા.

187
00:09:06,841 --> 00:09:09,914
એ ધરીને કે આ ત્રી પરિમાણીય અવકાશ છે.

188
00:09:09,938 --> 00:09:13,319
પણ ગણિત એ ગણિત છે, અને આપણે એની
આસપાસ ધારીએ એટલું રમી શકીએ છીએ.

189
00:09:13,343 --> 00:09:16,509
અને લોકો રમે છે
અવકાશના વધારાનાં પરિમાણ સાથે

190
00:09:16,533 --> 00:09:17,688
લાંબા સમય માટે,

191
00:09:17,712 --> 00:09:20,297
પણ આ માત્ર ધૂંધળો ગાણિતિક ખ્યાલ હતો.

192
00:09:20,321 --> 00:09:23,493
મારો મતલબ, તમારી આસપાસ જુઓ --
પાછળ બેઠેલા, તમે પણ આસપાસ જુઓ --

193
00:09:23,517 --> 00:09:25,798
ત્યાં ચોખ્ખું ત્રી પ્રરીમાણીય અવકાશ છે.

194
00:09:26,954 --> 00:09:28,513
પણ શું થાય જો એ સાચું નાં હોય?

195
00:09:30,109 --> 00:09:36,364
કદાચ વધારાના અવકાશી પરિમાણમાં
જો તરછોડેલું ગુરુત્વાકર્ષણ જવવા માંડે.

196
00:09:36,388 --> 00:09:38,344
તે અદ્રશ્ય છે તમારા અને મારા માટે?

197
00:09:39,355 --> 00:09:42,449
જો ગુરુત્વાકર્ષણ બીજા બળોની જેમ મજબુત હોય

198
00:09:42,473 --> 00:09:45,614
જો આપણને વધારાના
અવકાશી પરિમાણમાં જોવાનું હોય,

199
00:09:45,638 --> 00:09:48,538
અને જે મેં અને તમે આ નજીવા
ગુરુત્વાકર્ષણને અનુંભાવ્યે છીએ

200
00:09:48,562 --> 00:09:50,459
તેને ખુબ નબળું બનાવે છે?

201
00:09:52,158 --> 00:09:53,333
જો આ ખરું છે,

202
00:09:53,357 --> 00:09:56,105
તો આપણે કાણોનાં
સામાન્ય માળખાને વિસ્તારવું પડશે

203
00:09:56,129 --> 00:10:00,215
નવપરિમાણીય ગુરુત્વાકર્ષણનાં કણનાં
સમાવેશ કરવા માટે,

204
00:10:00,239 --> 00:10:03,234
વિશિષ્ઠ ગુરુત્વાકર્ષણ જે વધારાના
અવકાશી પરિમાણમાં રહે છે.

205
00:10:03,258 --> 00:10:04,723
હું તમારા ચહેરા જોઈ શકું છું.

206
00:10:04,747 --> 00:10:06,566
તમારે મને એક પ્રશ્ન પૂછવો જોઈએ,

207
00:10:06,590 --> 00:10:10,234
"દુનિયા આ પાગલ, કાલ્પનિક વિચારની
પરિક્ષા કઈ રીતે કરશે,

208
00:10:10,258 --> 00:10:12,749
જે આપણી જેમ અટકેલો છે
આ પરિમાણીય દુનિયામાં?

209
00:10:12,773 --> 00:10:14,055
જેમ આપણે હંમેશા કરીએ છીએ,

210
00:10:14,079 --> 00:10:16,218
બે પ્રોટોન ને અથડાવીને --

211
00:10:16,242 --> 00:10:17,394
(હાસ્ય)

212
00:10:17,418 --> 00:10:19,982
ખુબ જોરથી કે અથડામણનો પડઘો પડે

213
00:10:20,006 --> 00:10:22,697
વધારાના અવકાશી પરિમાણમાં જે ત્યાં છે,

214
00:10:22,721 --> 00:10:25,320
જે આ વધારાનું અવકાશી પરિમાણ
ક્ષણભરમાટે સર્જે છે.

215
00:10:25,344 --> 00:10:29,724
જે ઝડપથી LHC
ત્રીપરિમાણ માં પાછું ફરે છે

216
00:10:29,748 --> 00:10:31,570
અને બે પ્રોટોનમાં વિભાજીત થાય છે,

217
00:10:32,278 --> 00:10:33,616
બે પ્રકાશના કણ.

218
00:10:35,417 --> 00:10:38,327
અને આ અનુમાનિત
વધારાનાં પરિમાણનું ગુરુત્વાકર્ષણ છે.

219
00:10:38,351 --> 00:10:42,058
આ એકમાત્ર શક્યતા છે,
અનુમાનિત નવા કણ માટેની

220
00:10:42,082 --> 00:10:44,217
તેના વિશિષ્ઠ અણુ ગુણધર્મો છે

221
00:10:44,241 --> 00:10:48,477
જે આપણા નાનાં બે-ફોટોન ગાંઠને જન્મે છે.

222
00:10:50,000 --> 00:10:55,820
આથી, આ શક્યતા 
ગુરુત્વાકર્ષણનાં રહસ્યને સમજવાની

223
00:10:55,844 --> 00:10:59,342
અને વધારા પરિમાણને શોધવાની --

224
00:10:59,366 --> 00:11:00,958
કદાચ તમને ખબર પડવા લાગી હશે

225
00:11:00,982 --> 00:11:05,106
કેમ હજારો ધૂની વિજ્ઞાનીકો એક સાથે મળીને
તેમની શાંતિ ગુમાવે છે

226
00:11:05,130 --> 00:11:07,012
આપણી નાની બે ફોટોનની ગાંઠ પર.

227
00:11:07,036 --> 00:11:09,936
આ રીતની શોધ નવા પાઠ્યપુસ્તકો લખે છે.

228
00:11:10,739 --> 00:11:11,891
પણ યાદ રાખો,

229
00:11:11,915 --> 00:11:13,639
અમારા અનુભવીઓ તરફથી સંદેશ

230
00:11:13,663 --> 00:11:15,902
જે ખરેખર એ સમયે ત્યાં કામમ કરી રહ્યા હતા,

231
00:11:15,926 --> 00:11:17,080
એકદમ સાફ હતું;

232
00:11:17,104 --> 00:11:18,278
અમને વધુ માહિતી જોતી હતી

233
00:11:18,302 --> 00:11:19,821
વધું માહિતી સાથે,

234
00:11:19,845 --> 00:11:23,869
એ નાની ગાંઠ કદાચ
નોબલ પુરસ્કાર માં બદલી શકે --

235
00:11:23,893 --> 00:11:25,653
(હાસ્ય)

236
00:11:25,677 --> 00:11:28,641
અથવા વધારાની માહિતી
જે ગાંઠની આસપાસની જગ્યા ભરીદે.

237
00:11:28,665 --> 00:11:30,531
અને સરસ અને સરળ રેખા માં બદલી શકે.

238
00:11:31,515 --> 00:11:32,733
આથી અમે વધું માહિતી લીધી,

239
00:11:32,757 --> 00:11:35,334
અને પાંચ ગણી વધું માહિતી,
થોડા મહીના પછી,

240
00:11:35,358 --> 00:11:37,048
અમારી નાની ગાંઠ

241
00:11:37,072 --> 00:11:39,420
સરળ રેખામાં બદલી ગઈ.

242
00:11:43,217 --> 00:11:46,701
સમાચારો માં આવ્યું 
ભવ્ય નિરાશા" પર, "ઝાંખી આશા" પર

243
00:11:46,725 --> 00:11:49,235
અને કણનાં ભૌતિક શાસ્ત્રીઓ "દુખી થયા" પર.

244
00:11:49,259 --> 00:11:51,070
ક્ષેત્રને અલગ સ્વર આપ્યો,

245
00:11:51,094 --> 00:11:54,582
તમને લાગતું હશે કે અમે LHC
બંધ કરીને ઘરે જવાનું વિચાર્યું હતું.

246
00:11:54,606 --> 00:11:55,756
(હાસ્ય)

247
00:11:56,628 --> 00:11:58,231
પણ એવું અમે નથી કર્યું.

248
00:12:01,057 --> 00:12:03,071
પણ કેમ નહિ?

249
00:12:04,475 --> 00:12:07,320
મારો મતલબ, જો અમને કણ નાં
મળ્યું-- અને મને ના મળ્યું--

250
00:12:08,209 --> 00:12:11,238
જો મેં આ કણ નાં શોધ્યું હોત તો 
હું અહિયાં કઈરીતે વાતો કરતો હોત?

251
00:12:11,262 --> 00:12:13,699
કેમ મેં શરમમાં મારું માથું લટકાવ્યું નહિ

252
00:12:13,723 --> 00:12:14,947
અને ઘરે ગયો નહિ?

253
00:12:19,169 --> 00:12:22,520
કણનાં વિજ્ઞાનીકો સંશોધકો છે.

254
00:12:23,421 --> 00:12:26,373
અને મને ખુબ નકશાઓ અને આલેખો બનાવીએ છીએ.

255
00:12:27,468 --> 00:12:30,320
ચાલો આને આરીતે મુકીએ:
LHC વિષે હાલ ભૂલી જાઓ.

256
00:12:30,344 --> 00:12:33,726
ધરોકો તમે અવકાશયાત્રી છો અને
કોઈ દુરના ગ્રહ પર ઉતારો છો,

257
00:12:33,750 --> 00:12:35,075
પરગ્રહીની શોધમાં.

258
00:12:35,099 --> 00:12:36,621
તમારૂ પહેલું કાર્ય શું હશે?

259
00:12:37,931 --> 00:12:41,007
ગ્રહ, જમીનની છેલ્લી કક્ષામાં નજર ફેરવી લો

260
00:12:41,031 --> 00:12:42,917
કોઈ મોટી વસ્તુ, જીવનની સ્પષ્ટ નિશાની,

261
00:12:42,941 --> 00:12:44,760
અને મુખ્ય સ્થળ પર અહેવાલ આપો.

262
00:12:44,784 --> 00:12:46,408
હાલ અમે આ સ્થિતિ પર છીએ.

263
00:12:47,269 --> 00:12:48,756
અમે LHC માં એક નજર કરી

264
00:12:48,780 --> 00:12:51,064
કોઈ નવા, મોટા,
ઓળખી શકાય એવા સ્પષ્ઠ કણો માટે,

265
00:12:51,088 --> 00:12:53,038
અને અમે અહેવાલ લખ્યો કે ત્યાં કોઈ નથી.

266
00:12:53,631 --> 00:12:56,304
અમને વિચિત્ર દેખાતી પરગ્રહી ગાંઠો
દુરના પહાડો પર દેખાઈ,

267
00:12:56,328 --> 00:12:58,498
પણ જયારે અમે નજીક ગયા
અમને એક ખડક દેખાયો.

268
00:12:58,816 --> 00:13:01,456
પણ પછી અમે શું કરતા?
બધું છોડીને ક્યાંક જતા રહેતા?

269
00:13:01,480 --> 00:13:02,767
અલબત્તપણે નાં;

270
00:13:02,791 --> 00:13:05,096
જો અમે તે કર્યું હોત તો
અમે ભયંકર વિજ્ઞાનીકો હોત.

271
00:13:05,120 --> 00:13:08,733
ના, અમે બીજા બે દશકા શોધખોળ માં કાઢ્યા,

272
00:13:08,757 --> 00:13:10,237
આ જમીનનો ખૂણો ખૂણો ઓળખાવા,

273
00:13:10,261 --> 00:13:12,626
બારીક ચારણીથી રેતીને પાર કરવા,

274
00:13:12,650 --> 00:13:14,108
દરેક પથ્થર પર નજર કરવા,

275
00:13:14,132 --> 00:13:15,686
જમીનની નીચે શારકામ કરવામાં.

276
00:13:16,106 --> 00:13:18,699
કે નવા કણ તરતજ દેખાય આવશે

277
00:13:18,723 --> 00:13:20,856
સ્પષ્ઠરીતે ઓળખાય જાય એવી મોટી ગાંઠ,

278
00:13:20,880 --> 00:13:24,821
અથવા વર્ષોની એકઠી માહિતી પછી
તે તેમની જાતને ઉઘાડી કરે

279
00:13:26,103 --> 00:13:30,513
આટલી ઉચી ઉર્જા એ LHCમાં માનવજાતિએ
એવું સંશોધન કરવાનું ચાલુ કરી દીધું હતું,

280
00:13:30,537 --> 00:13:32,328
અને અમારે વધુ સંશોધન કરવાનું બાકી છે.

281
00:13:32,352 --> 00:13:38,177
પણ શું થાય,જો ૧૦ અથવા ૨૦ વર્ષ પછી,
અમારી પાસે કોઈ નવો કણનાં હોય?

282
00:13:39,053 --> 00:13:40,748
અમે મોટા યંત્રો બનાવ્યા.

283
00:13:40,772 --> 00:13:42,346
(હાસ્ય)

284
00:13:42,370 --> 00:13:44,060
અમે ઉચી ઉર્જાએ શોધ્યું.

285
00:13:44,476 --> 00:13:46,046
અમે ઉચી ઉર્જાએ શોધ્યુ,

286
00:13:46,946 --> 00:13:49,999
આયોજન જમીનનીચે 
૧૦૦ કીલોમીટર લાંબા ભોયરા માં જ છે

287
00:13:50,612 --> 00:13:53,588
કે જ્યાં અમે કણોને ૧૦ ગણી ઉર્જાથી
LHCમાં અથડાવીએ છીએ.

288
00:13:53,612 --> 00:13:55,949
અમે નક્કી નથી કરતા કે
કઈ પ્રકૃતિક જગ્યા પર નવા કણને મુકવો

289
00:13:56,366 --> 00:13:58,012
માત્ર સંશોધન
ચાલુ રાખવાનું નક્કી કરીએ છીએ

290
00:13:58,036 --> 00:14:00,594
પણ શું થાય, જો ૧૦૦ કીલોમીટર લાંબુ

291
00:14:00,618 --> 00:14:02,478
અથવા ૫૦૦ કિલોમીટર લાંબુ

292
00:14:02,502 --> 00:14:05,343
કે ૧૦,૦૦૦ કિમી લાંબુ ભોયરું
અવકાશમાં તરતું હોય

293
00:14:05,367 --> 00:14:06,945
પૃથ્વી અને ચંદ્રની વચ્ચે

294
00:14:06,969 --> 00:14:10,031
છતાં આપણી પાસે કોઈ નવો કણ ના હોત?

295
00:14:11,597 --> 00:14:14,291
કદાચ અમે કણનું
ભૌતિકશાસ્ત્ર ખોટું કરતા હોય.

296
00:14:14,315 --> 00:14:16,106
(હાસ્ય)

297
00:14:16,130 --> 00:14:18,087
કદાચ અમારે વસ્તુઓ ફરીથી વિચારવી પડે.

298
00:14:19,127 --> 00:14:22,389
કદાચ અમને વધું સ્ત્રોત, તકનીક,
અનુભવની જરૂર છે

299
00:14:22,413 --> 00:14:23,921
અમારી પાસે હાલ છે એનાથી વધું.

300
00:14:24,610 --> 00:14:27,951
અમે કૃત્રિમ બુદ્ધિ અને મશીન ને શીખવાડવાની
એ તકનીકો વાપરી ચુક્યા છીએ

301
00:14:27,975 --> 00:14:29,128
LHC નાં ભાગો માં,

302
00:14:29,152 --> 00:14:31,558
પણ ધારો કોઈ એવો
કણ ભૌતિકશાસ્ત્રનો પ્રયોગ કરીએ

303
00:14:31,582 --> 00:14:33,251
આધુનિક ગાણિતીક નિયમો વાપરી

304
00:14:33,275 --> 00:14:36,443
કે જે પોતાની જાતને ઉચ્ચપરિમાણમાં
ગુરુત્વાકર્ષણની શોધ કરતા શીખવાડે.

305
00:14:36,467 --> 00:14:37,624
પણ શું થાય?

306
00:14:37,648 --> 00:14:39,093
આ અંતિમ સવાલનું શું થાય:

307
00:14:39,117 --> 00:14:42,590
શું થાય જો કૃત્રિમ બુદ્ધિ
આ પ્રશ્નનો જવાબ નાં આપી શકે?

308
00:14:42,614 --> 00:14:44,725
શું થાય જો આ પ્રશ્ન સદીઓ ખુલ્લો રહે,

309
00:14:44,749 --> 00:14:47,418
નજીકના ભવિષ્યમાટે જવાબ મળવો અઘરો હશે?

310
00:14:47,442 --> 00:14:50,371
શું થાય એ પ્રશ્નોનું જે
મને નાનપણથી હેરાન કરે છે

311
00:14:50,395 --> 00:14:52,918
શું મારી જીંદગી પ્રશ્નનાં
ઉકેલ વગર જ પૂરી થઇ જશે?

312
00:14:54,395 --> 00:14:55,551
કે પછી ..

313
00:14:56,282 --> 00:14:58,376
એથી વધું રસપ્રદ રહેશે.

314
00:15:00,144 --> 00:15:03,369
અમને અલગરીતે વિચારવા માટે
નવા રસ્તા શોધવા બળ આપવું પડશે.

315
00:15:04,361 --> 00:15:06,419
અમારે પાછુ વળવું પડશે અમારી ધારણા સુધી,

316
00:15:06,443 --> 00:15:08,782
અને નક્કી કરવું પડશે જે ખામી વાળું છે.

317
00:15:09,401 --> 00:15:12,796
અને અમારે વધુ લોકોને વિજ્ઞાન તરફ
પ્રોત્સાહન આપવું પડશે.

318
00:15:12,820 --> 00:15:15,882
અમારે નવી નજરની જરૂર છે
સદીઓ જુની દુવિધા દુર કરવા.

319
00:15:15,906 --> 00:15:19,040
મારી પાસે જવાબ નથી, અને
હું હજુ શોધી રહ્યો છું.

320
00:15:19,064 --> 00:15:21,393
પણ કોઈ -- તેણી કદાચ હાલ કોઈ સ્કુલમાં હશે,

321
00:15:21,417 --> 00:15:23,101
કદાચ જન્મી પણ નહિ હોય --

322
00:15:23,783 --> 00:15:26,916
તે આ ભૌતિકશસ્ત્રને નવી દિશા તરફ દોરી શકે,

323
00:15:26,940 --> 00:15:31,208
અને દર્શાવી શકે કે
કદાચ અમે ખોટા સવાલ પૂછતા હતા

324
00:15:32,112 --> 00:15:34,522
જે ભૌતિકશાસ્ત્રનો અંત ન હતો,

325
00:15:34,546 --> 00:15:35,952
પણ એક નવી શરૂઆત હતી.

326
00:15:37,204 --> 00:15:38,354
આભાર.

327
00:15:38,378 --> 00:15:40,919
(તાળીઓ)