Σας ευχαριστώ.

Σας ευχαριστώ.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

Σας ευχαριστώ.

Στην Γκράσα Μασέλ
και την οικογένεια Μαντέλα,

στον Πρόεδρο Ζούμα

και στα μέλη της κυβέρνησης,

στους πρώην και νυν ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων,

στους εκλεκτούς προσκεκλημένους.

Είναι μοναδική τιμή

να βρίσκομαι σήμερα μαζί σας
για να γιορτάσουμε

μια ζωή όπως καμία άλλη.

Στον λαό της Νοτίου Αφρικής

Ανθρώπους κάθε φυλής
και κάθε κοινωνικής τάξης.

Ο κόσμος σας ευχαριστεί

που μοιραστήκατε μαζί μας τον Νέλσον Μαντέλα.

Ο αγώνας του ήταν δικός σας αγώνας,

ο θρίαμβός του ήταν δικός σας θρίαμβος,

η αξιοπρέπεια και η ελπίδα σας

βρήκαν την έκφρασή τους στη ζωή του.

και η ελευθερία σας,
η δημοκρατία σας

είναι η πολύτιμη κληρονομιά του.

Είναι δύσκολο
να εξυμνήσεις έναν άνθρωπο,

να αιχμαλωτίσεις σε λέξεις

όχι μόνο τα γεγονότα και τις ημερομηνίες
που συνιστούν μια ζωή,

αλλά την θεμελιώδη αλήθεια
ενός ανθρώπου

τις προσωπικές του
χαρές και θλίψεις,

τις ήρεμες στιγμές,

τις μοναδικές αρετές
που φωτίζουν την ψυχή κάποιου.

Πόσο μάλλον πιο δύσκολο είναι,
όταν πρόκειται για έναν γίγαντα της ιστορίας

ο οποίος μετακίνησε
ένα έθνος προς τη δικαιοσύνη,

και κατά τη διάρκεια, συγκίνησε 
δισεκατομμύρια σε όλο τον κόσμο.

Γεννημένος στη διάρκεια
του πρώτου παγκόσμιου πολέμου,

μακριά από τους διαδρόμους της εξουσίας,

ένα παιδί που ανατράφηκε
βόσκοντας κοπάδια

υπό την διδασκαλία
των γηραιών της φυλής Τέμπου,

ο Μαντίμπα θα αναδεικνυόταν
ο τελευταίος μεγάλος σωτήρας

του 20ού αιώνα.

Όπως και ο Γκάντι, επρόκειτο να ηγηθεί 
ενός αντιστασιακού κινήματος,

ενός κινήματος, το οποίο στο ξεκίνημά του
είχε ελάχιστες προοπτικές επιτυχίας.

Όπως και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ,

θα έδινε βήμα
στις απαιτήσεις των καταπιεσμένων

και στην ηθική αναγκαιότητα
της φυλετικής δικαιοσύνης.

Θα υπέμενε μία θηριώδη φυλάκιση

η οποία ξεκίνησε
επί προεδρίας Κένεντι και Χρουστσόφ

και τελείωσε
με το τέλος του ψυχρού πολέμου.

Βγαίνοντας από τη φυλακή,
χωρίς τη δύναμη των όπλων

θα αποτελούσε τον συνδετικό ιστό 
για τη χώρα του, όπως και ο Αβραάμ Λίνκολν,

σε εποχές που υπήρχε
η απειλή της κατάρρευσης.

Και σαν τους εθνοπατέρες της Αμερικής,

θα ανέγειρε μία συνταγματική τάξη, για να 
διατηρήσει την ελευθερία για τις μελλοντικές γενιές.

Μία δέσμευση στη δημοκρατία

και στο κράτος δικαίου,

επικυρωμένη όχι μόνο από την εκλογή του,
αλλά από τη βούλησή του

να αποχωρήσει από την εξουσία,
μετά από μία μόλις θητεία.

Λαμβάνοντας υπόψη τη σαρωτική ζωή του,

το εύρος των ικανοτήτων του,

τη λατρεία που κέρδισε τόσο επάξια,

νομίζω ότι μπαίνουμε στον πειρασμό
να θυμόμαστε τον Νέλσον Μαντέλα

ως ένα σύμβολο,
χαμογελαστό και γαλήνιο,

αποστασιοποιημένο από 
τα ταπεινά ζητήματα των κοινών θνητών.

Αλλά ο ίδιος ο Μαντίμπα,

αντιστάθηκε σθεναρά
σε ένα τέτοιο άψυχο πορτραίτο.

Αντίθετα, ο Μαντίμπα επέμενε

να μοιράζεται μαζί μας
τις αμφιβολίες και τους φόβους του,

τους λάθος υπολογισμούς και τις νίκες του.

«Δεν είμαι άγιος», έλεγε,

«εκτός κι αν θεωρείται άγιος

κάποιος αμαρτωλός
που συνεχίζει να προσπαθεί».

Ακριβώς επειδή
αναγνώριζε τα ελαττώματά του,

επειδή ήταν τόσο πνευματώδης,

ακόμη και κατεργάρης,
παρά το βαρύ φορτίο που κουβαλούσε,

γι' αυτό τον αγαπούσαμε τόσο πολύ.

Δεν ήταν μια μαρμάρινη προτομή,
ήταν άνθρωπος με σάρκα και οστά.

Γιος και σύζυγος,
πατέρας και φίλος.

Γι' αυτό μάθαμε
τόσα πολλά απ' αυτόν,

και γι' αυτό ακόμα
μπορούμε να μάθουμε κι άλλα.

Επειδή τίποτα απ' όσα πέτυχε,
δεν ήταν ακατόρθωτο.

Στον κύκλο της ζωής του,
βλέπουμε έναν άνθρωπο

που κέρδισε τη θέση του στην ιστορία

μέσα από αγώνα και διορατικότητα,
και μέσα από επιμονή και πίστη.

Μας λέει τι είναι δυνατό

όχι μόνο μέσα στις σελίδες των βιβλίων ιστορίας,

αλλά και μέσα στη ζωή του καθενός από μας.

Ο Μαντέλα μας έδειξε τη δύναμη της δράσης,

του να διακινδυνεύουμε για τις ιδέες μας.

Ίσως ο Μαντίμπα είχε δίκιο
όταν έλεγε ότι κληρονόμησε από τον πατέρα του

«ένα περήφανο επαναστατικό πνεύμα,

μία πεισματάρικη αίσθηση δικαιοσύνης».

Και ξέρουμε ότι μοιράστηκε με εκατομμύρια
μαύρων και έγχρωμων Νοτιοαφρικανών

την οργή που, όπως έλεγε, γεννήθηκε από

«χιλιάδες ταπεινώσεις,
χιλιάδες προσβολές,

χιλιάδες αμνημόνευτες στιγμές...

από μία επιθυμία να αγωνιστώ
ενάντια στο σύστημα που φυλάκισε τον λαό μου».

Όμως, όπως και άλλοι παλιοί ηγέτες του ANC,

οι Σισούλου και οι Τάμπο,

ο Μαντίμπα πειθάρχησε την οργή του

και κατηύθυνε την επιθυμία του να αγωνιστεί

οργανωμένα, σε πλατφόρμες,
και σε στρατηγικές δράσης

έτσι ώστε άντρες και γυναίκες
να διεκδικήσουν

την αυτονόητη αξιοπρέπειά τους.

Επιπλέον, αποδέχθηκε
τις συνέπειες των πράξεών του,

γνωρίζοντας ότι το
να ορθώσει κανείς το ανάστημά του

απέναντι σε ισχυρά συμφέροντα και αδικίες

έχει ένα τίμημα.

«Αγωνίστηκα ενάντια στην κυριαρχία των λευκών,

και αγωνίστηκα ενάντια στην κυριαρχία των μαύρων.

Ενστερνίστηκα την ιδέα
μίας δημοκρατικής και ελεύθερης κοινωνίας,

στην οποία όλοι οι άνθρωποι
ζουν μαζί αρμονικά και με ίσες ευκαιρίες.

Είναι ένα ιδανικό, για το οποίο εύχομαι
να ζήσω και να το επιτύχω.

Αλλά και αν χρειαστεί,

για το οποίο είμαι έτοιμος να πεθάνω.»

Ο Μαντέλα μας δίδαξε τη δύναμη της δράσης,

αλλά μας δίδαξε και τη δύναμη των ιδεών,

τη σημασία της λογικής και των επιχειρημάτων,

την ανάγκη να εξετάζουμε 
όχι μόνο αυτά με τα οποία συμφωνούμε,

αλλά και αυτά με τα οποία διαφωνούμε.

Κατάλαβε ότι οι ιδέες δεν μπορούν
να περιοριστούν από τους τοίχους της φυλακής,

ή να εξαλειφθούν από τη σφαίρα
ενός ελεύθερου σκοπευτή.

Μετέτρεψε τη δίκη του
σε κατηγορητήριο εναντίον του απαρτχάιντ,

χάρη στη ευφράδεια και το πάθος του,

αλλά και χάρη στη νομική του εκπαίδευση.

Εκμεταλλεύτηκε τις δεκαετίες στη φυλακή,
για να ακονίσει τα επιχειρήματά του,

αλλά και για να διαδώσει τη δίψα του
για μάθηση και σε άλλους στο κίνημα.

Και έμαθε τη γλώσσα
και τις συνήθειες των καταπιεστών του

έτσι ώστε κάποια μέρα 
να μπορούσε να τους εκφράσει

πώς εξαρτιόταν
η ελευθερία τους από τη δική του.

Ο Μαντέλα απέδειξε ότι
οι πράξεις και οι ιδέες δεν αρκούν.

Όσο δίκαιες κι αν είναι,

πρέπει να λαξευτούν σε νόμους και θεσμούς.

Ήταν πρακτικός,
δοκίμαζε τις πεποιθήσεις του

ενάντια στη σκληρή επιφάνεια

των περιστάσεων και της ιστορίας.

Στις βασικές αρχές ήταν ανένδοτος,
γι'αυτό μπορούσε να απορρίψει

προσφορές απελευθέρωσης άνευ όρων,
υπενθυμίζοντας στο καθεστώς του Απαρτχάιντ

ότι «οι αιχμάλωτοι
δεν μπορούν να κάνουν συμφωνίες».

Όμως, όπως απέδειξε
σε σχολαστικές διαπραγματεύσεις

για τη μεταβίβαση εξουσίας
και τη σύνταξη νέων προσχέδιων νόμων,

δεν φοβόταν να κάνει υποχωρήσεις
για χάρη ενός σημαντικότερου στόχου.

Και επειδή δεν ήταν απλώς
ο ηγέτης ενός κινήματος, αλλά ενός ικανός πολιτικός,

το σύνταγμα που προέκυψε
ήταν άξιο αυτής της πολυφυλετικής δημοκρατίας,

πιστό στο όραμά του για μια νομοθεσία

που προστατεύει τα δικαιώματα
τόσο της μειονότητας όσο και της πλειονότητας,

καθώς και τις πολύτιμες ελευθερίες
κάθε Νοτιοαφρικανού.

Και τέλος, ο Μαντέλα κατάλαβε

τους δεσμούς που συνδέουν το ανθρώπινο πνεύμα.

Υπάρχει μια λέξη στα νοτιοαφρικανικά

ubuntu

μια λέξη η οποία συλλαμβάνει

το μεγαλύτερο δώρο του Μαντέλα:

την αναγνώρισή του ότι όλοι είμαστε 
συνδεδεμένοι με δεσμούς αόρατους με γυμνό μάτι,

ότι υπάρχει κάτι το ενιαίο στην ανθρωπότητα,

ότι φτάνουμε στην αυτοπραγμάτωση,
με το να μοιραζόμαστε τον εαυτό μας με τους άλλους,

και με το να νοιαζόμαστε για τους γύρω μας.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε κατά πόσο

αυτή η αίσθηση υπήρχε έμφυτη μέσα του,
ή κατά πόσο δημιουργήθηκε

μέσα σε ένα σκοτεινό
και απομονωμένο κελί.

Θυμόμαστε, όμως,
τις κινήσεις, μικρές και μεγάλες,

όταν σύστησε τους δεσμοφύλακές του

ως εκλεκτούς καλεσμένους στην ορκωμοσία του,

όταν έπαιζε μπέιζμπολ
με τη φανέλα της εθνικής ομάδας,

όταν μετέτρεψε τη θλίψη της οικογένειάς του
σε κάλεσμα για την αντιμετώπιση του AIDS,

κινήσεις που αποκαλύπτουν το βάθος

της συμπόνιας και της κατανόησής του.

Δεν ταυτίστηκε απλά με την έννοια του Ubuntu,

αλλά δίδαξε εκατομμύρια άλλους
να βρουν αυτή την αλήθεια μέσα τους.

Χρειαζόταν ένας άνδρας σαν τον Μαντίμπα,

για να ελευθερώσει
όχι μόνο τον φυλακισμένο, αλλά και τον φύλακα,

να δείξει ότι πρέπει
να εμπιστευθείς τους άλλους,

για να σε εμπιστευθούν κι αυτοί,

να διδάξει ότι η συμφιλίωση δεν είναι απλώς 
θέμα αγνόησης ενός σκληρού παρελθόντος,

αλλά ένα μέσο αντιμετώπισής του

με ένταξη και γενναιοδωρία και αλήθεια.

Άλλαξε τους νόμους,

όμως άλλαξε και τις καρδιές.

Για τον λαό της Νοτίου Αφρικής,

για όσους ενέπνευσε σε όλο τον κόσμο,

ο θάνατος του Μαντίμπα είναι
δικαιολογημένα ώρα πένθους,

αλλά και ώρα
να γιορτάσουμε μία ηρωική ζωή.

Πιστεύω, όμως, ότι θα έπρεπε να ωθήσει μέσα μας

και μία στιγμή ενδοσκόπησης.

Με ειλικρίνεια, 
ανεξάρτητα από την θέση μας ή τις περιστάσεις,

πρέπει να αναρωτηθούμε:

Πόσο σωστά εφάρμοσα
τα μαθήματά του στη ζωή μου;

Είναι μία ερώτηση που κάνω στον εαυτό μου

ως άνθρωπο και ως πρόεδρο.

Ξέρουμε ότι, όπως και η Νότια Αφρική,

έτσι και οι Ηνωμένες Πολιτείες
έπρεπε να ξεπεράσουν

αιώνες φυλετικής υποδούλωσης.

Και σε αυτή την περίπτωση,
χρειάστηκαν θυσίες, θυσίες αμέτρητων ανθρώπων,

γνωστών και αγνώστων,
για να ξημερώσει μια καινούρια μέρα.

Η Μισέλ και εγώ είμαστε οι κληρονόμοι

αυτού του αγώνα.

Όμως, στην Αμερική,

και στη Νότιο Αφρική,
και σε χώρες όλου του κόσμου,

δεν μπορούμε
να επιτρέψουμε στην πρόοδό μας

να επισκιάσει το γεγονός
ότι η δουλειά μας δεν έχει τελειώσει ακόμη.

Οι αγώνες που ακολουθούν
την νίκη της επίσημης ισότητας

ή του παγκόσμιου δικαιώματος ψήφου

μπορεί να μην είναι γεμάτοι
με δράμα και με ηθική καθαρότητα

όσο αυτοί που προηγήθηκαν,
αλλά δεν είναι λιγότεροι σημαντικοί.

Γιατί σήμερα, σε όλο τον κόσμο,

βλέπουμε παιδιά
που υποφέρουν από πείνα και ασθένειες.

Βλέπουμε ακόμα ερειπωμένα σχολεία.

Βλέπουμε ακόμα νέους ανθρώπους,
χωρίς ελπίδες για το μέλλον.

Σε όλο τον κόσμο σήμερα,
άντρες και γυναίκες ακόμα

φυλακίζονται για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις,
και διώκονται για την εμφάνισή τους,

για τη θρησκεία τους 
και τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις.

Αυτά συμβαίνουν σήμερα.

Έτσι, πρέπει κι εμείς να δράσουμε,
εξ ονόματος της δικαιοσύνης.

Πρέπει κι εμείς να δράσουμε,
εξ ονόματος της ειρήνης.

Υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι,
οι οποίοι ασπάζονται με χαρά

την κληρονομιά του Μαντίμπα
για τη φυλετική συμφιλίωση,

αλλά αντιστέκονται σθεναρά,
ακόμα και σε μετριοπαθείς μεταρρυθμίσεις

οι οποίες θα καταπολεμούσαν
τη χρόνια φτώχια και την αυξανόμενη ανισότητα.

Υπάρχουν πάρα πολλοί ηγέτες
που εκφράζουν την αλληλεγγύη τους

στον αγώνα του Μαντίμπα για την ελευθερία,

αλλά δεν ανέχονται
κάτι τέτοιο για τον λαό τους.

Και υπάρχουν και πάρα πολλοί σαν κι εμάς,

που βρίσκονται στο περιθώριο,

στην άνεση της αυταρέσκειας,
ή του κυνισμού μας,

ενώ πρέπει να ακούγονται οι φωνές μας.

Τα ερωτήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα,

πώς να προωθήσουμε
την ισότητα και τη δικαιοσύνη,

πώς να στηρίξουμε την ελευθερία
και τα ανθρώπινα δικαιώματα,

πώς να τερματίσουμε
διαμάχες και θρησκευτικούς πολέμους,

αυτά τα θέματα δεν έχουν εύκολες απαντήσεις.

Αλλά δεν υπήρχαν εύκολες απαντήσεις

και γι' αυτό το παιδί που γεννήθηκε
κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Ο Νέλσον Μαντέλα μας θυμίζει ότι

όλα μοιάζουν ακατόρθωτα μέχρι να γίνουν.

Η Νότια Αφρική μας δείχνει ότι αυτό ισχύει.

Η Νότια Αφρική μας δείχνει
ότι μπορούμε να αλλάξουμε,

ότι μπορούμε να επιλέξουμε έναν κόσμο
που δεν καθορίζεται από τις διαφορές μας,

αλλά από τις κοινές μας ελπίδες.

Μπορούμε να επιλέξουμε έναν κόσμο
που δεν καθορίζεται από τις διαμάχες,

αλλά από την ειρήνη
και τη δικαιοσύνη και τις ευκαιρίες.

Δεν θα ξαναδούμε ποτέ

τον Νέλσον Μαντέλα.

Αλλά θέλω να πω το εξής
στους νέους της Αφρικής

και στους νέους όλου του κόσμου:

κι εσείς μπορείτε να υιοθετήσετε

το έργο της ζωής του.

Πριν από περίπου 30 χρόνια,
όταν ακόμα πήγαινα σχολείο,

έμαθα για τον Νέλσον Μαντέλα

και για τους αγώνες που λάμβαναν χώρα
σ' αυτό τον όμορφο τόπο,

και κάτι αναστατώθηκε μέσα μου.

Ήταν το έναυσμα για να συνειδητοποιήσω
τις ευθύνες μου απέναντι σε μένα και στους άλλους,

και για να ξεκινήσω ένα απίθανο ταξίδι,

που με βρίσκει σήμερα εδώ.

Και ενώ πάντα θα είμαι κατώτερος
από το παράδειγμα του Μαντίμπα,

με κάνει να θέλω
να γίνω καλύτερος άνθρωπος.

Μιλάει

στον καλύτερο εαυτό μας.

Μετά την κηδεία
αυτού του μεγάλου σωτήρα,

αφού επιστρέψουμε
στις πόλεις και στα χωριά μας,

και επανέλθουμε
στο καθημερινό μας πρόγραμμα,

ας αναζητήσουμε τη δύναμή του.

Ας αναζητήσουμε
το πνευματικό του μεγαλείο

κάπου βαθιά μέσα μας.

Και όταν όλα γύρω σκοτεινιάζουν,

όταν η αδικία ρίχνει
το βάρος της στις καρδιές μας,

όταν τα καλύτερα σχέδιά μας
μοιάζουν ακατόρθωτα,

ας σκεφτούμε τον Μαντίμπα

και τις λέξεις που τον παρηγορούσαν
όσο βρισκόταν κλεισμένος στο κελί του:

«Όσο στενή κι αν είναι η πύλη,

όσο βαρύ κι αν είναι

το κατηγορητήριο,

εγώ ορίζω τη μοίρα μου:

εγώ είμαι ο καπετάνιος της ψυχής μου.»

Ήταν τόσο υπέροχη ψυχή.
Θα μας λείψει πολύ.

Ο Θεός να ευλογεί
τη μνήμη του Νέλσον Μαντέλα.

Ο Θεός να ευλογεί
το λαό της Νοτίου Αφρικής.