WEBVTT

00:00:03.208 --> 00:00:04.204
Wyobraź sobie świat

00:00:04.204 --> 00:00:05.992
z różnorodnie ukształtowanym terenem.

00:00:06.000 --> 00:00:07.476
Ma gęstą atmosferę,

00:00:07.500 --> 00:00:09.559
powierzchnię omiatają wiatry

00:00:09.583 --> 00:00:11.143
i pada deszcz.

00:00:11.167 --> 00:00:12.809
Ma góry i równiny,

00:00:12.833 --> 00:00:14.684
rzeki, jeziora i morza,

00:00:14.708 --> 00:00:15.700
wydmy,

00:00:15.700 --> 00:00:18.000
i trochę kraterów uderzeniowych.

NOTE Paragraph

00:00:18.000 --> 00:00:20.018
Brzmi jak Ziemia, prawda?

00:00:20.042 --> 00:00:21.809
To Tytan.

NOTE Paragraph

00:00:21.833 --> 00:00:23.434
W sierpniu 1981roku

00:00:23.458 --> 00:00:27.684
Voyager 2 uchwycił ten obraz 
największego księżyca Saturna.

00:00:27.708 --> 00:00:30.893
Misje Voyagera zawędrowały 
dalej niż kiedykolwiek wcześniej,

00:00:30.917 --> 00:00:33.287
robiąc z Układu Słonecznego
i tego, co poza nim,

00:00:33.287 --> 00:00:34.934
część naszej geografii.

00:00:34.958 --> 00:00:37.684
Ale ten obraz, ten zamglony księżyc,

00:00:37.708 --> 00:00:41.487
wyraźnie przypominał,
że zostało jeszcze wiele tajemnic.

00:00:41.917 --> 00:00:45.976
Podczas przelotu sondy Voyager obok Tytana
napłynął do nas ogrom informacji,

00:00:46.000 --> 00:00:50.815
jednak nadal nie mieliśmy pojęcia,
co leży pod kocem atmosfery.

00:00:51.420 --> 00:00:53.045
Czy jest tam lodowa powierzchnia

00:00:53.045 --> 00:00:54.352
z terenem przypominającym

00:00:54.352 --> 00:00:57.258
inne księżyce Saturna i Jowisza?

00:00:57.917 --> 00:01:01.840
A może po prostu jeden
ogromny ocean ciekłego metanu?

NOTE Paragraph

00:01:02.588 --> 00:01:05.812
Spowita mgłą powierzchnia Tytana

00:01:05.812 --> 00:01:07.910
była ogromną, niezbadaną tajemnicą,

00:01:07.910 --> 00:01:11.290
którą miała rozwiązać para 
CASSINI (orbiter) - Huygens (lądownik)

00:01:11.330 --> 00:01:13.943
wystrzelona w 1997 roku.

00:01:14.500 --> 00:01:17.018
Po dotarciu na miejsce w 2004 roku

00:01:17.042 --> 00:01:20.226
wczesne obrazy powierzchni Tytana
przesłane przez sondę Cassini

00:01:20.250 --> 00:01:21.833
spotęgowały jedynie jego urok.

00:01:22.958 --> 00:01:26.667
Wiele miesięcy zajęło nam zrozumienie,
co widać na powierzchni.

00:01:27.333 --> 00:01:29.884
Na przykład ciemne paski,

00:01:29.884 --> 00:01:32.916
które początkowo
były tak nierozpoznawalne,

00:01:32.916 --> 00:01:35.476
że nazywaliśmy je zadrapaniami kota,

00:01:35.500 --> 00:01:38.292
to w rzeczywistości wydmy
z organicznego piasku.

NOTE Paragraph

00:01:39.375 --> 00:01:42.361
Przez 13 lat badania przez sondę Cassini

00:01:42.361 --> 00:01:44.559
Saturna, jego pierścieni i księżyców,

00:01:44.583 --> 00:01:45.893
udało nam się przejść

00:01:45.917 --> 00:01:49.309
od prawie totalnej niewiedzy
na temat powierzchni Tytana

00:01:49.333 --> 00:01:51.476
do zrozumienia jego geologii,

00:01:51.500 --> 00:01:54.684
roli atmosfery 
w kształtowaniu powierzchni,

00:01:54.708 --> 00:01:58.405
a nawet wskazówek,
co leży głęboko pod powierzchnią.

NOTE Paragraph

00:01:58.405 --> 00:02:02.118
Rzeczywiście Tytan jest jednym
z kilku światów oceanicznych,

00:02:02.118 --> 00:02:04.893
księżyców w zimnym,
zewnętrznym Układzie Słonecznym

00:02:04.917 --> 00:02:07.684
poza orbitą Marsa i pasem asteroid,

00:02:07.708 --> 00:02:12.018
z ogromnymi oceanami
ciekłej wody pod powierzchnią.

00:02:12.042 --> 00:02:16.309
Wewnętrzny ocean Tytana może zawierać
ponad 10 razy więcej wody w stanie ciekłym

00:02:16.333 --> 00:02:20.893
niż wszystkie rzeki, jeziora, morza 
i oceany Ziemi razem wzięte.

00:02:20.917 --> 00:02:24.101
Na powierzchni Tytana
są też egzotyczne jeziora i morza

00:02:24.125 --> 00:02:26.526
ciekłego metanu i etanu.

00:02:27.330 --> 00:02:28.586
Światy oceaniczne

00:02:28.586 --> 00:02:32.150
to jedne z najbardziej fascynujących
miejsc w Układzie Słonecznym,

00:02:32.150 --> 00:02:34.877
które dopiero zaczęliśmy badać.

NOTE Paragraph

00:02:36.625 --> 00:02:38.407
To jest Dragonfly (Ważka).

00:02:38.850 --> 00:02:41.743
W Laboratorium Fizyki Stosowanej
uniwersytetu Johnsa Hopkinsa

00:02:41.743 --> 00:02:45.148
budujemy dla NASA misję 
"New Frontiers Program" (Nowe Granice).

00:02:45.583 --> 00:02:50.143
Start planowany jest na 2026 rok,
a dotarcie do Tytana w roku 2034.

00:02:50.167 --> 00:02:52.601
Dragonfly to lądownik wiropłatowy,

00:02:52.625 --> 00:02:56.458
podobny wielkością do łazików marsjańskich
lub małego samochodu.

00:02:57.333 --> 00:03:00.513
Dzięki gęstej atmosferze Tytana
w połączeniu z niską grawitacją

00:03:00.513 --> 00:03:02.713
jest to miejsce idealne do latania,

00:03:02.713 --> 00:03:05.828
do czego właśnie
przeznaczony jest Dragonfly.

NOTE Paragraph

00:03:06.500 --> 00:03:08.351
Technicznie oktokopter,

00:03:08.375 --> 00:03:12.601
Dragonfly to mobilne laboratorium,
które może latać z miejsca na miejsce

00:03:12.625 --> 00:03:15.208
ze wszystkimi instrumentami naukowymi.

00:03:15.833 --> 00:03:19.768
Dragonfly zbada Tytana 
w naprawdę wyjątkowy sposób,

00:03:19.792 --> 00:03:22.309
studiując elementy pogody i geologii,

00:03:22.333 --> 00:03:24.476
a nawet pobierając próbki powierzchni,

00:03:24.500 --> 00:03:26.768
żeby zbadać ich skład.

00:03:26.792 --> 00:03:30.851
Przez jakieś trzy lata
Dragonfly będzie badać Tytana,

00:03:30.875 --> 00:03:33.018
mierząc szczegółowo jego chemię,

00:03:33.042 --> 00:03:36.268
obserwując atmosferę
i jej interakcję z powierzchnią,

00:03:36.292 --> 00:03:38.393
a nawet nasłuchując trzęsień ziemi,

00:03:38.417 --> 00:03:41.458
a raczej trzęsień skorupy Tytana.

NOTE Paragraph

00:03:42.792 --> 00:03:44.268
Zespół Dragonfly,

00:03:44.292 --> 00:03:47.476
setki ludzi w Ameryce Północnej
i na całym świecie,

00:03:47.500 --> 00:03:50.184
ciężko pracuje nad projektem tej misji,

00:03:50.208 --> 00:03:53.559
udoskonalając wiropłat,
jego autonomiczny system nawigacji

00:03:53.583 --> 00:03:55.309
i oprzyrządowanie.

00:03:55.333 --> 00:03:57.355
Wszystko to będzie musiało współpracować

00:03:57.355 --> 00:04:00.516
przy pomiarach naukowych
na powierzchni Tytana.

NOTE Paragraph

00:04:00.750 --> 00:04:03.559
Dragonfly to kolejny krok w eksploracji

00:04:03.583 --> 00:04:06.101
tego fascynującego, 
naturalnego laboratorium.

00:04:06.125 --> 00:04:09.934
Lecący obok Tytana Voyager
wskazał nam możliwości eksploracji.

00:04:09.958 --> 00:04:12.434
Okrążając Saturna przez ponad dekadę

00:04:12.458 --> 00:04:14.934
i schodząc do atmosfery Tytana,

00:04:14.958 --> 00:04:18.375
Cassini - Huygens
odchyliły zasłonę nieco bardziej.

00:04:19.458 --> 00:04:22.954
Dragonfly będzie żył w środowisku Tytana,

00:04:22.954 --> 00:04:26.143
którego najaktualniejszym obrazem
jak dotąd jest to zdjęcie

00:04:26.167 --> 00:04:30.333
wykonane przez sondę Huygens
w styczniu 2005 roku.

NOTE Paragraph

00:04:31.083 --> 00:04:35.684
Pod wieloma względami Tytan jest 
najbliższym odpowiednikiem wczesnej Ziemi,

00:04:35.708 --> 00:04:38.643
zanim powstało na niej życie.

00:04:38.667 --> 00:04:40.393
Z pomiarów Cassini-Huygens wiemy,

00:04:40.417 --> 00:04:42.309
że składniki życia,

00:04:42.333 --> 00:04:44.053
przynajmniej takiego, jakie znamy,

00:04:44.077 --> 00:04:45.934
istnieją na Tytanie.

00:04:45.958 --> 00:04:50.893
Dragonfly w pełni zanurzy się
w tym obcym środowisku,

00:04:50.917 --> 00:04:53.059
szukając związków podobnych do tych,

00:04:53.083 --> 00:04:56.809
które mogły wspierać 
rozwój życia na Ziemi,

00:04:56.833 --> 00:05:00.500
i ucząc nas o zamieszkiwalności 
innych światów.

NOTE Paragraph

00:05:01.667 --> 00:05:04.125
Zamieszkiwalność to fascynująca koncepcja.

00:05:04.875 --> 00:05:08.976
Czego potrzeba, żeby uzdatnić
środowisko do życia,

00:05:09.000 --> 00:05:11.309
czy to życia znanego nam z Ziemi,

00:05:11.333 --> 00:05:15.500
czy nietypowego życia, które powstało
w całkiem innych warunkach?

NOTE Paragraph

00:05:16.833 --> 00:05:18.518
Możliwość życia gdzie indziej

00:05:18.542 --> 00:05:23.518
od zawsze inspiruje
ludzką wyobraźnię i odkrycia.

00:05:23.518 --> 00:05:24.641
Na wielką skalę

00:05:24.641 --> 00:05:27.919
właśnie dlatego światy oceaniczne 
w zewnętrznym układzie słonecznym

00:05:27.919 --> 00:05:29.542
stały się tak ważnym celem badań.

00:05:30.458 --> 00:05:34.458
Pytanie "a co, jeśli?" napędza odkrycia.

NOTE Paragraph

00:05:35.042 --> 00:05:39.458
Nie wiemy, jak chemia
zmieniła się w biologię na Ziemi,

00:05:40.250 --> 00:05:44.101
ale podobne procesy chemiczne 
mogły mieć miejsce na Tytanie,

00:05:44.125 --> 00:05:46.559
gdzie cząsteczki organiczne miały okazję

00:05:46.583 --> 00:05:49.809
zmieszać się z wodą na powierzchni.

00:05:49.833 --> 00:05:52.667
Czy w tych warunkach 
postępuje synteza organiczna?

00:05:53.333 --> 00:05:55.351
Jeśli tak, to jak bardzo?

00:05:55.375 --> 00:05:57.013
Nie wiemy...

00:05:57.073 --> 00:05:58.463
...jeszcze.

NOTE Paragraph

00:05:58.463 --> 00:06:00.648
To, czego nauczymy się od Dragonfly,

00:06:00.648 --> 00:06:03.208
dogłębnie ludzkiego przedsięwzięcia,

00:06:03.208 --> 00:06:05.018
jest kuszące.

00:06:05.042 --> 00:06:09.351
To poszukiwanie cegiełek,
fundamentów, chemicznych etapów,

00:06:09.375 --> 00:06:12.934
takich jak te, które ostatecznie
doprowadziły do powstania życia na Ziemi.

00:06:12.958 --> 00:06:16.601
Nie wiemy na pewno,
co znajdziemy na Tytanie,

00:06:16.625 --> 00:06:18.625
ale właśnie dlatego tam lecimy.

NOTE Paragraph

00:06:19.708 --> 00:06:22.296
W 1994 roku Carl Sagan napisał:

00:06:22.296 --> 00:06:26.647
"Na Tytanie cząsteczki, 
które spadały jak manna z nieba

00:06:26.647 --> 00:06:28.601
przez ostatnie cztery miliardy lat,

00:06:28.625 --> 00:06:29.976
mogą nadal tam być,

00:06:30.000 --> 00:06:32.809
w dużej mierze niezmienione, 
głęboko zamarznięte,

00:06:32.809 --> 00:06:35.479
czekając na chemików z Ziemi".

00:06:35.708 --> 00:06:37.976
Ci chemicy to my.

00:06:38.000 --> 00:06:41.184
Dragonfly to poszukiwanie
lepszego zrozumienia

00:06:41.208 --> 00:06:44.809
nie tylko Tytana i tajemnic 
Układu Słonecznego,

00:06:44.833 --> 00:06:46.728
ale także naszych własnych początków.

NOTE Paragraph

00:06:47.167 --> 00:06:48.458
Dziękuję.