[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:03.21,0:00:04.20,Default,,0000,0000,0000,,Wyobraź sobie świat Dialogue: 0,0:00:04.20,0:00:05.99,Default,,0000,0000,0000,,z różnorodnie ukształtowanym terenem. Dialogue: 0,0:00:06.00,0:00:07.48,Default,,0000,0000,0000,,Ma gęstą atmosferę, Dialogue: 0,0:00:07.50,0:00:09.56,Default,,0000,0000,0000,,powierzchnię omiatają wiatry Dialogue: 0,0:00:09.58,0:00:11.14,Default,,0000,0000,0000,,i pada deszcz. Dialogue: 0,0:00:11.17,0:00:12.81,Default,,0000,0000,0000,,Ma góry i równiny, Dialogue: 0,0:00:12.83,0:00:14.68,Default,,0000,0000,0000,,rzeki, jeziora i morza, Dialogue: 0,0:00:14.71,0:00:15.70,Default,,0000,0000,0000,,wydmy, Dialogue: 0,0:00:15.70,0:00:18.00,Default,,0000,0000,0000,,i trochę kraterów uderzeniowych. Dialogue: 0,0:00:18.00,0:00:20.02,Default,,0000,0000,0000,,Brzmi jak Ziemia, prawda? Dialogue: 0,0:00:20.04,0:00:21.81,Default,,0000,0000,0000,,To Tytan. Dialogue: 0,0:00:21.83,0:00:23.43,Default,,0000,0000,0000,,W sierpniu 1981roku Dialogue: 0,0:00:23.46,0:00:27.68,Default,,0000,0000,0000,,Voyager 2 uchwycił ten obraz \Nnajwiększego księżyca Saturna. Dialogue: 0,0:00:27.71,0:00:30.89,Default,,0000,0000,0000,,Misje Voyagera zawędrowały \Ndalej niż kiedykolwiek wcześniej, Dialogue: 0,0:00:30.92,0:00:33.29,Default,,0000,0000,0000,,robiąc z Układu Słonecznego\Ni tego, co poza nim, Dialogue: 0,0:00:33.29,0:00:34.93,Default,,0000,0000,0000,,część naszej geografii. Dialogue: 0,0:00:34.96,0:00:37.68,Default,,0000,0000,0000,,Ale ten obraz, ten zamglony księżyc, Dialogue: 0,0:00:37.71,0:00:41.49,Default,,0000,0000,0000,,wyraźnie przypominał,\Nże zostało jeszcze wiele tajemnic. Dialogue: 0,0:00:41.92,0:00:45.98,Default,,0000,0000,0000,,Podczas przelotu sondy Voyager obok Tytana\Nnapłynął do nas ogrom informacji, Dialogue: 0,0:00:46.00,0:00:50.82,Default,,0000,0000,0000,,jednak nadal nie mieliśmy pojęcia,\Nco leży pod kocem atmosfery. Dialogue: 0,0:00:51.42,0:00:53.04,Default,,0000,0000,0000,,Czy jest tam lodowa powierzchnia Dialogue: 0,0:00:53.04,0:00:54.35,Default,,0000,0000,0000,,z terenem przypominającym Dialogue: 0,0:00:54.35,0:00:57.26,Default,,0000,0000,0000,,inne księżyce Saturna i Jowisza? Dialogue: 0,0:00:57.92,0:01:01.84,Default,,0000,0000,0000,,A może po prostu jeden\Nogromny ocean ciekłego metanu? Dialogue: 0,0:01:02.59,0:01:05.81,Default,,0000,0000,0000,,Spowita mgłą powierzchnia Tytana Dialogue: 0,0:01:05.81,0:01:07.91,Default,,0000,0000,0000,,była ogromną, niezbadaną tajemnicą, Dialogue: 0,0:01:07.91,0:01:11.29,Default,,0000,0000,0000,,którą miała rozwiązać para \NCASSINI (orbiter) - Huygens (lądownik) Dialogue: 0,0:01:11.33,0:01:13.94,Default,,0000,0000,0000,,wystrzelona w 1997 roku. Dialogue: 0,0:01:14.50,0:01:17.02,Default,,0000,0000,0000,,Po dotarciu na miejsce w 2004 roku Dialogue: 0,0:01:17.04,0:01:20.23,Default,,0000,0000,0000,,wczesne obrazy powierzchni Tytana\Nprzesłane przez sondę Cassini Dialogue: 0,0:01:20.25,0:01:21.83,Default,,0000,0000,0000,,spotęgowały jedynie jego urok. Dialogue: 0,0:01:22.96,0:01:26.67,Default,,0000,0000,0000,,Wiele miesięcy zajęło nam zrozumienie,\Nco widać na powierzchni. Dialogue: 0,0:01:27.33,0:01:29.88,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład ciemne paski, Dialogue: 0,0:01:29.88,0:01:32.92,Default,,0000,0000,0000,,które początkowo\Nbyły tak nierozpoznawalne, Dialogue: 0,0:01:32.92,0:01:35.48,Default,,0000,0000,0000,,że nazywaliśmy je zadrapaniami kota, Dialogue: 0,0:01:35.50,0:01:38.29,Default,,0000,0000,0000,,to w rzeczywistości wydmy\Nz organicznego piasku. Dialogue: 0,0:01:39.38,0:01:42.36,Default,,0000,0000,0000,,Przez 13 lat badania przez sondę Cassini Dialogue: 0,0:01:42.36,0:01:44.56,Default,,0000,0000,0000,,Saturna, jego pierścieni i księżyców, Dialogue: 0,0:01:44.58,0:01:45.89,Default,,0000,0000,0000,,udało nam się przejść Dialogue: 0,0:01:45.92,0:01:49.31,Default,,0000,0000,0000,,od prawie totalnej niewiedzy\Nna temat powierzchni Tytana Dialogue: 0,0:01:49.33,0:01:51.48,Default,,0000,0000,0000,,do zrozumienia jego geologii, Dialogue: 0,0:01:51.50,0:01:54.68,Default,,0000,0000,0000,,roli atmosfery \Nw kształtowaniu powierzchni, Dialogue: 0,0:01:54.71,0:01:58.40,Default,,0000,0000,0000,,a nawet wskazówek,\Nco leży głęboko pod powierzchnią. Dialogue: 0,0:01:58.40,0:02:02.12,Default,,0000,0000,0000,,Rzeczywiście Tytan jest jednym\Nz kilku światów oceanicznych, Dialogue: 0,0:02:02.12,0:02:04.89,Default,,0000,0000,0000,,księżyców w zimnym,\Nzewnętrznym Układzie Słonecznym Dialogue: 0,0:02:04.92,0:02:07.68,Default,,0000,0000,0000,,poza orbitą Marsa i pasem asteroid, Dialogue: 0,0:02:07.71,0:02:12.02,Default,,0000,0000,0000,,z ogromnymi oceanami\Nciekłej wody pod powierzchnią. Dialogue: 0,0:02:12.04,0:02:16.31,Default,,0000,0000,0000,,Wewnętrzny ocean Tytana może zawierać\Nponad 10 razy więcej wody w stanie ciekłym Dialogue: 0,0:02:16.33,0:02:20.89,Default,,0000,0000,0000,,niż wszystkie rzeki, jeziora, morza \Ni oceany Ziemi razem wzięte. Dialogue: 0,0:02:20.92,0:02:24.10,Default,,0000,0000,0000,,Na powierzchni Tytana\Nsą też egzotyczne jeziora i morza Dialogue: 0,0:02:24.12,0:02:26.53,Default,,0000,0000,0000,,ciekłego metanu i etanu. Dialogue: 0,0:02:27.33,0:02:28.59,Default,,0000,0000,0000,,Światy oceaniczne Dialogue: 0,0:02:28.59,0:02:32.15,Default,,0000,0000,0000,,to jedne z najbardziej fascynujących\Nmiejsc w Układzie Słonecznym, Dialogue: 0,0:02:32.15,0:02:34.88,Default,,0000,0000,0000,,które dopiero zaczęliśmy badać. Dialogue: 0,0:02:36.62,0:02:38.41,Default,,0000,0000,0000,,To jest Dragonfly (Ważka). Dialogue: 0,0:02:38.85,0:02:41.74,Default,,0000,0000,0000,,W Laboratorium Fizyki Stosowanej\Nuniwersytetu Johnsa Hopkinsa Dialogue: 0,0:02:41.74,0:02:45.15,Default,,0000,0000,0000,,budujemy dla NASA misję \N"New Frontiers Program" (Nowe Granice). Dialogue: 0,0:02:45.58,0:02:50.14,Default,,0000,0000,0000,,Start planowany jest na 2026 rok,\Na dotarcie do Tytana w roku 2034. Dialogue: 0,0:02:50.17,0:02:52.60,Default,,0000,0000,0000,,Dragonfly to lądownik wiropłatowy, Dialogue: 0,0:02:52.62,0:02:56.46,Default,,0000,0000,0000,,podobny wielkością do łazików marsjańskich\Nlub małego samochodu. Dialogue: 0,0:02:57.33,0:03:00.51,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki gęstej atmosferze Tytana\Nw połączeniu z niską grawitacją Dialogue: 0,0:03:00.51,0:03:02.71,Default,,0000,0000,0000,,jest to miejsce idealne do latania, Dialogue: 0,0:03:02.71,0:03:05.83,Default,,0000,0000,0000,,do czego właśnie\Nprzeznaczony jest Dragonfly. Dialogue: 0,0:03:06.50,0:03:08.35,Default,,0000,0000,0000,,Technicznie oktokopter, Dialogue: 0,0:03:08.38,0:03:12.60,Default,,0000,0000,0000,,Dragonfly to mobilne laboratorium,\Nktóre może latać z miejsca na miejsce Dialogue: 0,0:03:12.62,0:03:15.21,Default,,0000,0000,0000,,ze wszystkimi instrumentami naukowymi. Dialogue: 0,0:03:15.83,0:03:19.77,Default,,0000,0000,0000,,Dragonfly zbada Tytana \Nw naprawdę wyjątkowy sposób, Dialogue: 0,0:03:19.79,0:03:22.31,Default,,0000,0000,0000,,studiując elementy pogody i geologii, Dialogue: 0,0:03:22.33,0:03:24.48,Default,,0000,0000,0000,,a nawet pobierając próbki powierzchni, Dialogue: 0,0:03:24.50,0:03:26.77,Default,,0000,0000,0000,,żeby zbadać ich skład. Dialogue: 0,0:03:26.79,0:03:30.85,Default,,0000,0000,0000,,Przez jakieś trzy lata\NDragonfly będzie badać Tytana, Dialogue: 0,0:03:30.88,0:03:33.02,Default,,0000,0000,0000,,mierząc szczegółowo jego chemię, Dialogue: 0,0:03:33.04,0:03:36.27,Default,,0000,0000,0000,,obserwując atmosferę\Ni jej interakcję z powierzchnią, Dialogue: 0,0:03:36.29,0:03:38.39,Default,,0000,0000,0000,,a nawet nasłuchując trzęsień ziemi, Dialogue: 0,0:03:38.42,0:03:41.46,Default,,0000,0000,0000,,a raczej trzęsień skorupy Tytana. Dialogue: 0,0:03:42.79,0:03:44.27,Default,,0000,0000,0000,,Zespół Dragonfly, Dialogue: 0,0:03:44.29,0:03:47.48,Default,,0000,0000,0000,,setki ludzi w Ameryce Północnej\Ni na całym świecie, Dialogue: 0,0:03:47.50,0:03:50.18,Default,,0000,0000,0000,,ciężko pracuje nad projektem tej misji, Dialogue: 0,0:03:50.21,0:03:53.56,Default,,0000,0000,0000,,udoskonalając wiropłat,\Njego autonomiczny system nawigacji Dialogue: 0,0:03:53.58,0:03:55.31,Default,,0000,0000,0000,,i oprzyrządowanie. Dialogue: 0,0:03:55.33,0:03:57.36,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko to będzie musiało współpracować Dialogue: 0,0:03:57.36,0:04:00.52,Default,,0000,0000,0000,,przy pomiarach naukowych\Nna powierzchni Tytana. Dialogue: 0,0:04:00.75,0:04:03.56,Default,,0000,0000,0000,,Dragonfly to kolejny krok w eksploracji Dialogue: 0,0:04:03.58,0:04:06.10,Default,,0000,0000,0000,,tego fascynującego, \Nnaturalnego laboratorium. Dialogue: 0,0:04:06.12,0:04:09.93,Default,,0000,0000,0000,,Lecący obok Tytana Voyager\Nwskazał nam możliwości eksploracji. Dialogue: 0,0:04:09.96,0:04:12.43,Default,,0000,0000,0000,,Okrążając Saturna przez ponad dekadę Dialogue: 0,0:04:12.46,0:04:14.93,Default,,0000,0000,0000,,i schodząc do atmosfery Tytana, Dialogue: 0,0:04:14.96,0:04:18.38,Default,,0000,0000,0000,,Cassini - Huygens\Nodchyliły zasłonę nieco bardziej. Dialogue: 0,0:04:19.46,0:04:22.95,Default,,0000,0000,0000,,Dragonfly będzie żył w środowisku Tytana, Dialogue: 0,0:04:22.95,0:04:26.14,Default,,0000,0000,0000,,którego najaktualniejszym obrazem\Njak dotąd jest to zdjęcie Dialogue: 0,0:04:26.17,0:04:30.33,Default,,0000,0000,0000,,wykonane przez sondę Huygens\Nw styczniu 2005 roku. Dialogue: 0,0:04:31.08,0:04:35.68,Default,,0000,0000,0000,,Pod wieloma względami Tytan jest \Nnajbliższym odpowiednikiem wczesnej Ziemi, Dialogue: 0,0:04:35.71,0:04:38.64,Default,,0000,0000,0000,,zanim powstało na niej życie. Dialogue: 0,0:04:38.67,0:04:40.39,Default,,0000,0000,0000,,Z pomiarów Cassini-Huygens wiemy, Dialogue: 0,0:04:40.42,0:04:42.31,Default,,0000,0000,0000,,że składniki życia, Dialogue: 0,0:04:42.33,0:04:44.05,Default,,0000,0000,0000,,przynajmniej takiego, jakie znamy, Dialogue: 0,0:04:44.08,0:04:45.93,Default,,0000,0000,0000,,istnieją na Tytanie. Dialogue: 0,0:04:45.96,0:04:50.89,Default,,0000,0000,0000,,Dragonfly w pełni zanurzy się\Nw tym obcym środowisku, Dialogue: 0,0:04:50.92,0:04:53.06,Default,,0000,0000,0000,,szukając związków podobnych do tych, Dialogue: 0,0:04:53.08,0:04:56.81,Default,,0000,0000,0000,,które mogły wspierać \Nrozwój życia na Ziemi, Dialogue: 0,0:04:56.83,0:05:00.50,Default,,0000,0000,0000,,i ucząc nas o zamieszkiwalności \Ninnych światów. Dialogue: 0,0:05:01.67,0:05:04.12,Default,,0000,0000,0000,,Zamieszkiwalność to fascynująca koncepcja. Dialogue: 0,0:05:04.88,0:05:08.98,Default,,0000,0000,0000,,Czego potrzeba, żeby uzdatnić\Nśrodowisko do życia, Dialogue: 0,0:05:09.00,0:05:11.31,Default,,0000,0000,0000,,czy to życia znanego nam z Ziemi, Dialogue: 0,0:05:11.33,0:05:15.50,Default,,0000,0000,0000,,czy nietypowego życia, które powstało\Nw całkiem innych warunkach? Dialogue: 0,0:05:16.83,0:05:18.52,Default,,0000,0000,0000,,Możliwość życia gdzie indziej Dialogue: 0,0:05:18.54,0:05:23.52,Default,,0000,0000,0000,,od zawsze inspiruje\Nludzką wyobraźnię i odkrycia. Dialogue: 0,0:05:23.52,0:05:24.64,Default,,0000,0000,0000,,Na wielką skalę Dialogue: 0,0:05:24.64,0:05:27.92,Default,,0000,0000,0000,,właśnie dlatego światy oceaniczne \Nw zewnętrznym układzie słonecznym Dialogue: 0,0:05:27.92,0:05:29.54,Default,,0000,0000,0000,,stały się tak ważnym celem badań. Dialogue: 0,0:05:30.46,0:05:34.46,Default,,0000,0000,0000,,Pytanie "a co, jeśli?" napędza odkrycia. Dialogue: 0,0:05:35.04,0:05:39.46,Default,,0000,0000,0000,,Nie wiemy, jak chemia\Nzmieniła się w biologię na Ziemi, Dialogue: 0,0:05:40.25,0:05:44.10,Default,,0000,0000,0000,,ale podobne procesy chemiczne \Nmogły mieć miejsce na Tytanie, Dialogue: 0,0:05:44.12,0:05:46.56,Default,,0000,0000,0000,,gdzie cząsteczki organiczne miały okazję Dialogue: 0,0:05:46.58,0:05:49.81,Default,,0000,0000,0000,,zmieszać się z wodą na powierzchni. Dialogue: 0,0:05:49.83,0:05:52.67,Default,,0000,0000,0000,,Czy w tych warunkach \Npostępuje synteza organiczna? Dialogue: 0,0:05:53.33,0:05:55.35,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli tak, to jak bardzo? Dialogue: 0,0:05:55.38,0:05:57.01,Default,,0000,0000,0000,,Nie wiemy... Dialogue: 0,0:05:57.07,0:05:58.46,Default,,0000,0000,0000,,...jeszcze. Dialogue: 0,0:05:58.46,0:06:00.65,Default,,0000,0000,0000,,To, czego nauczymy się od Dragonfly, Dialogue: 0,0:06:00.65,0:06:03.21,Default,,0000,0000,0000,,dogłębnie ludzkiego przedsięwzięcia, Dialogue: 0,0:06:03.21,0:06:05.02,Default,,0000,0000,0000,,jest kuszące. Dialogue: 0,0:06:05.04,0:06:09.35,Default,,0000,0000,0000,,To poszukiwanie cegiełek,\Nfundamentów, chemicznych etapów, Dialogue: 0,0:06:09.38,0:06:12.93,Default,,0000,0000,0000,,takich jak te, które ostatecznie\Ndoprowadziły do powstania życia na Ziemi. Dialogue: 0,0:06:12.96,0:06:16.60,Default,,0000,0000,0000,,Nie wiemy na pewno,\Nco znajdziemy na Tytanie, Dialogue: 0,0:06:16.62,0:06:18.62,Default,,0000,0000,0000,,ale właśnie dlatego tam lecimy. Dialogue: 0,0:06:19.71,0:06:22.30,Default,,0000,0000,0000,,W 1994 roku Carl Sagan napisał: Dialogue: 0,0:06:22.30,0:06:26.65,Default,,0000,0000,0000,,"Na Tytanie cząsteczki, \Nktóre spadały jak manna z nieba Dialogue: 0,0:06:26.65,0:06:28.60,Default,,0000,0000,0000,,przez ostatnie cztery miliardy lat, Dialogue: 0,0:06:28.62,0:06:29.98,Default,,0000,0000,0000,,mogą nadal tam być, Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:32.81,Default,,0000,0000,0000,,w dużej mierze niezmienione, \Ngłęboko zamarznięte, Dialogue: 0,0:06:32.81,0:06:35.48,Default,,0000,0000,0000,,czekając na chemików z Ziemi". Dialogue: 0,0:06:35.71,0:06:37.98,Default,,0000,0000,0000,,Ci chemicy to my. Dialogue: 0,0:06:38.00,0:06:41.18,Default,,0000,0000,0000,,Dragonfly to poszukiwanie\Nlepszego zrozumienia Dialogue: 0,0:06:41.21,0:06:44.81,Default,,0000,0000,0000,,nie tylko Tytana i tajemnic \NUkładu Słonecznego, Dialogue: 0,0:06:44.83,0:06:46.73,Default,,0000,0000,0000,,ale także naszych własnych początków. Dialogue: 0,0:06:47.17,0:06:48.46,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.