0:00:01.207,0:00:02.953
Żaden inny narząd

0:00:02.977,0:00:06.630
ani inna rzecz w ludzkim życiu

0:00:06.654,0:00:10.807
nie jest tak nasycona znaczeniem[br]i metaforą jak ludzkie serce.

0:00:11.347,0:00:12.758
Od początków dziejów

0:00:12.782,0:00:16.123
serce było symbolem emocji.

0:00:16.520,0:00:20.822
Uważano je za rezydencję duszy,

0:00:20.846,0:00:23.254
magazyn emocji.

0:00:23.278,0:00:30.052
Samo słowo "emocja" wywodzi się[br]z francuskiego słowa "émouvoir",

0:00:30.076,0:00:31.622
oznaczającego "wzruszyć".

0:00:32.028,0:00:36.516
Może to logiczne,[br]że emocje wiążemy z organem,

0:00:36.540,0:00:39.487
który charakteryzują nagłe ruchy.

0:00:39.511,0:00:41.070
Ale co to za więź?

0:00:41.492,0:00:44.616
Zwykła metafora czy rzeczywistość?

0:00:45.426,0:00:47.397
Jako kardiolog

0:00:47.421,0:00:52.958
chciałbym dzisiaj dowieść,[br]że ta więź jest jak najbardziej realna.

0:00:53.391,0:00:55.465
Emocje mogą mieć

0:00:55.489,0:01:00.906
i mają bezpośredni wpływ na serce.

0:01:02.446,0:01:03.822
Zanim do tego dojdziemy,

0:01:03.846,0:01:06.309
przedstawmy serce jako metaforę.

0:01:06.879,0:01:10.936
Symbolizm serca obowiązuje do dzisiaj.

0:01:11.415,0:01:16.637
Jeśli zapytamy ludzi, co ilustruje miłość,

0:01:16.661,0:01:20.981
na pierwszym miejscu zawsze będzie serce.

0:01:21.614,0:01:24.621
Kształt serca, zwany kardioidą,

0:01:24.645,0:01:26.085
jest powszechny w przyrodzie.

0:01:26.550,0:01:31.463
Można go znaleźć na liściach,[br]kwiatach i nasionach,

0:01:31.487,0:01:33.429
łącznie z sylfionem,

0:01:33.453,0:01:36.687
którego używano[br]w średniowiecznej antykoncepcji.

0:01:36.711,0:01:40.032
Może dlatego serce kojarzy się

0:01:40.056,0:01:42.731
z seksem i miłością romantyczną.

0:01:43.708,0:01:45.092
Bez względu na powód

0:01:45.116,0:01:50.027
kształt serca zaczął pojawiać się[br]na obrazach w XIII wieku.

0:01:50.479,0:01:54.196
Z czasem zaczęto je malować na czerwono,

0:01:54.220,0:01:56.062
czyli kolor krwi,

0:01:56.086,0:01:57.474
symbol namiętności.

0:01:57.969,0:01:59.859
W kościele rzymskokatolickim

0:01:59.883,0:02:04.181
kształt serca stał się symbolem[br]Najświętszego Serca Jezusa.

0:02:04.559,0:02:08.345
Ozdobiony cierniami[br]i emitujący eteryczne światło,

0:02:08.369,0:02:11.561
stał się symbolem Bożej miłości.

0:02:12.039,0:02:16.920
Kojarzenie serca z miłością[br]przetrwało do dzisiaj.

0:02:16.944,0:02:22.113
Kiedy Barney Clark, emerytowany dentysta[br]ze schyłkową niewydolnością serca,

0:02:22.137,0:02:27.972
pierwszy otrzymał[br]sztuczne serce w 1982 roku,

0:02:27.996,0:02:32.835
jego 39-letnia żona ciągle pytała lekarzy:

0:02:33.780,0:02:35.764
"Czy będzie mnie nadal kochał?".

0:02:36.715,0:02:40.175
Dzisiaj wiemy, że serce[br]nie jest źródłem miłości

0:02:40.199,0:02:42.203
ani emocji samym w sobie;

0:02:42.227,0:02:43.883
starożytni się mylili.

0:02:43.907,0:02:46.494
Coraz bardziej jednak przekonujemy się,

0:02:46.518,0:02:51.319
że więź serca z emocjami[br]jest wielce zażyła.

0:02:51.343,0:02:54.006
Serce nie odpowiada za produkcję emocji,

0:02:54.030,0:02:56.124
ale na nie silnie reaguje.

0:02:56.148,0:02:59.050
W pewnym sensie historia naszych emocji

0:02:59.074,0:03:01.212
zapisywana jest w sercu.

0:03:01.909,0:03:06.711
Strach i rozpacz mogą spowodować[br]poważny uraz serca.

0:03:06.735,0:03:11.186
Nerwy kontrolujące nieświadome procesy,[br]takie jak bicie serca,

0:03:11.210,0:03:13.032
odbierają silne uczucia

0:03:13.056,0:03:17.994
i włączają tryb "walcz lub uciekaj",

0:03:18.018,0:03:21.506
przez który zawężają się żyły,

0:03:21.530,0:03:23.260
serce wali jak szalone,

0:03:23.284,0:03:25.865
ciśnienie podskakuje,

0:03:25.889,0:03:27.643
co powoduje uszkodzenia.

0:03:27.667,0:03:29.428
Innymi słowy

0:03:29.452,0:03:32.092
staje się jasne,

0:03:32.116,0:03:37.162
że serce jest bardzo wrażliwe na emocje,

0:03:37.186,0:03:40.448
czyli na to "metaforyczne" serce.

0:03:40.472,0:03:44.920
Dwadzieścia lat temu odkryto chorobę,

0:03:44.944,0:03:49.866
którą nazywa się "zespół takotsubo"[br]lub "zespół złamanego serca".

0:03:49.890,0:03:55.982
Objawia się dotkliwym osłabieniem serca[br]w odpowiedzi na silny stres lub rozpacz

0:03:56.006,0:03:59.888
w wyniku rozstania[br]lub śmierci bliskiej osoby.

0:03:59.912,0:04:03.603
Jak widać, serce w rozpaczy,[br]na środkowym zdjęciu,

0:04:03.627,0:04:06.823
wygląda inaczej niż serce normalne,[br]na zdjęciu po lewej.

0:04:06.847,0:04:08.156
Wydaje się ogłuszone

0:04:08.180,0:04:12.596
i często pęcznieje w kształt takotsubo,

0:04:12.620,0:04:13.792
na zdjęciu po prawej,

0:04:13.816,0:04:17.957
czyli japońskiej doniczki[br]z szeroką podstawą i wąską szyjką.

0:04:17.981,0:04:20.865
Nie wiemy, dlaczego tak się dzieje.

0:04:20.889,0:04:23.491
Symptomy zazwyczaj znikają[br]w ciągu kilku tygodni,

0:04:23.515,0:04:25.513
ale w czasie najgorszego nasilenia objawów

0:04:25.513,0:04:28.286
serce może zostać uszkodzone,

0:04:28.310,0:04:30.267
mogą wystąpić zagrażające życiu arytmie,

0:04:30.291,0:04:31.678
może dojść do śmierci.

0:04:31.678,0:04:37.086
Mąż mojej starszej pacjentki

0:04:37.110,0:04:38.663
niedawno zmarł.

0:04:39.362,0:04:42.683
Było jej smutno, ale pogodziła się z tym.

0:04:43.568,0:04:45.448
Może nawet odczuła ulgę.

0:04:45.472,0:04:48.090
Mąż od dawna cierpiał na demencję.

0:04:48.114,0:04:51.679
Tydzień po pogrzebie[br]spojrzała na jego zdjęcie

0:04:52.481,0:04:53.870
i nie mogła przestać płakać.

0:04:54.811,0:04:59.885
Potem pojawił się ból[br]w klatce piersiowej, płytki oddech,

0:04:59.909,0:05:02.915
opuchnięte żyły szyjne, pot na czole,

0:05:02.939,0:05:06.281
zauważalne dyszenie podczas siadania;

0:05:06.305,0:05:10.291
wszystkie oznaki uszkodzenia serca.

0:05:11.270,0:05:13.494
Trafiła do szpitala,

0:05:13.518,0:05:17.589
badanie USG potwierdziło[br]nasze podejrzenia:

0:05:17.613,0:05:24.037
serce osłabło do 50% normalnej wydolności

0:05:24.061,0:05:28.503
i spęczniało w kształt takotsubo.

0:05:28.527,0:05:30.994
Reszta badań była w porządku,

0:05:31.018,0:05:33.453
żadnych zatorów tętniczych.

0:05:34.400,0:05:38.792
Po dwóch tygodniach[br]jej emocje wróciły do normy

0:05:38.816,0:05:43.039
i, jak potwierdziło USG,

0:05:43.063,0:05:44.349
jej serce także.

0:05:44.978,0:05:50.907
Zespół takotsubo jest związany[br]z różnymi sytuacjami stresowymi,

0:05:50.907,0:05:52.811
między innymi występami publicznymi...

0:05:53.029,0:05:55.824
(Śmiech)

0:05:58.772,0:06:02.883
(Brawa)

0:06:04.952,0:06:08.040
kłótniami rodzinnymi,[br]przegranymi w kasynach,

0:06:08.064,0:06:10.205
nawet imprezą-niespodzianką.

0:06:10.229,0:06:11.821
(Śmiech)

0:06:11.845,0:06:16.414
Wiąże się także z niepokojami społecznymi,

0:06:16.438,0:06:18.598
na przykład po katastrofie naturalnej.

0:06:18.622,0:06:20.928
W 2014 roku

0:06:20.952,0:06:26.601
ogromne trzęsienie ziemi zniszczyło[br]cały region na jednej z japońskich wysp.

0:06:27.154,0:06:30.872
Ponad 60 osób zginęło,[br]tysiące zostało rannych

0:06:31.422,0:06:33.538
Zaraz po katastrofie

0:06:33.562,0:06:38.599
naukowcy odkryli,[br]że przypadki zespołu takotsubo

0:06:38.623,0:06:44.247
wzrosły 24-krotnie w tym regionie[br]miesiąc po trzęsieniu

0:06:44.271,0:06:46.972
w porównaniu z rokiem poprzednim.

0:06:48.131,0:06:50.786
Miejsca zamieszkania chorych

0:06:50.810,0:06:53.781
ściśle korelowały z siłą trzęsienia.

0:06:53.805,0:06:58.133
Prawie wszyscy pacjenci[br]mieszkali blisko epicentrum.

0:06:58.902,0:07:05.113
Co ciekawe, zespół takotsubo występuje też[br]po szczęśliwych wydarzeniach,

0:07:05.137,0:07:07.843
ale serce wydaje się reagować inaczej,

0:07:07.867,0:07:11.647
pęczniejąc w połowie,[br]a nie na wierzchołku.

0:07:12.382,0:07:17.619
Dlaczego różne emocje skutkują[br]różnymi zmianami sercowymi,

0:07:17.643,0:07:19.002
pozostaje tajemnicą.

0:07:19.567,0:07:24.385
Dzisiaj, jak rodzaj ody[br]do starożytnych filozofów,

0:07:24.409,0:07:30.462
można powiedzieć, że nawet[br]jeśli emocje nie mieszkają w sercu,

0:07:30.486,0:07:38.387
serce emocjonalne[br]pokrywa się z tym biologicznym

0:07:38.997,0:07:42.442
w sposób zaskakujący i tajemniczy.

0:07:42.948,0:07:46.629
Syndromy sercowe,[br]łącznie z nagłą śmiercią,

0:07:46.653,0:07:51.725
od dawna towarzyszą[br]doświadczaniu silnych emocji

0:07:51.749,0:07:54.409
lub chaosowi w metaforycznych sercach.

0:07:55.235,0:07:57.036
W 1942 roku

0:07:57.060,0:08:02.209
harwardzki uczony Walter Cannon[br]opublikował artykuł "Śmierć Voodoo",

0:08:02.233,0:08:05.987
gdzie opisał przypadki śmierci[br]spowodowanej strachem

0:08:06.011,0:08:08.432
wywołanym przez wiarę w nałożenie klątwy,

0:08:08.456,0:08:12.710
na przykład przez szamana[br]lub w wyniku spożycia zakazanego owocu.

0:08:13.316,0:08:18.046
Wiele ofiar pozbawionych nadziei[br]zmarło na miejscu.

0:08:19.139,0:08:24.055
Wszystkie ofiary bezgranicznie wierzyły

0:08:24.079,0:08:27.118
w zabójczą moc zewnętrznej siły,

0:08:27.142,0:08:29.529
z którą nie ma jak walczyć.

0:08:29.920,0:08:33.530
Domniemany brak kontroli, według Cannona,

0:08:33.554,0:08:36.859
powodował niekontrolowaną[br]reakcje fizjologiczną,

0:08:36.883,0:08:41.488
ostre zwężenie żył i w efekcie

0:08:41.512,0:08:46.030
ostry spadek poziomu i ciśnienia krwi,

0:08:46.411,0:08:48.412
silne osłabienie serca

0:08:48.412,0:08:52.131
i niewydolność narządów[br]z powodu braku tlenu.

0:08:53.853,0:08:56.120
Cannon wierzył, że śmierć voodoo

0:08:57.017,0:09:00.717
dotyczy tylko autochtonów[br]czyli ludów pierwotnych.

0:09:01.511,0:09:06.362
Okazuje się, że taka śmierć przydarza się

0:09:06.386,0:09:09.065
również ludziom współczesnym.

0:09:09.642,0:09:15.690
Notuje się śmierć spowodowaną rozpaczą[br]po partnerach czy rodzeństwie.

0:09:16.217,0:09:20.407
Złamane serca niosą śmierć[br]dosłownie i w przenośni.

0:09:20.855,0:09:23.747
To dotyczy również zwierząt.

0:09:24.781,0:09:30.927
W fascynujących badaniach z 1980 roku[br]wydanych przez "Science"

0:09:30.951,0:09:34.805
naukowcy karmili króliki[br]jedzeniem bogatym w cholesterol,

0:09:34.829,0:09:38.017
by zobaczyć jak wpływa[br]na choroby sercowo-naczyniowe.

0:09:38.624,0:09:44.137
Odkryli, że niektóre króliki[br]chorowały częściej niż inne,

0:09:44.161,0:09:45.780
ale nie wiedzieli dlaczego.

0:09:45.804,0:09:51.559
Króliki miały podobny sposób odżywiania,[br]środowisko i strukturę genetyczną.

0:09:51.583,0:09:54.203
Pomyśleli, że wpływ może mieć

0:09:54.227,0:09:58.398
ilość czasu jaką inżynierowie[br]spędzali z królikami.

0:09:58.422,0:10:00.189
Powtórzyli badanie,

0:10:00.213,0:10:02.570
dzieląc króliki na dwie grupy.

0:10:02.594,0:10:05.110
Obie były karmione jedzeniem[br]bogatym w cholesterol.

0:10:05.880,0:10:10.106
Jedną grupę królików wypuszczono z klatek,

0:10:10.130,0:10:14.430
głaskano, przytulano,[br]mówiono do nich, bawiono się z nimi,

0:10:14.454,0:10:17.283
zaś drugą grupę królików[br]zostawiono w klatkach,

0:10:17.307,0:10:18.640
w odosobnieniu.

0:10:19.221,0:10:21.397
Po roku

0:10:21.607,0:10:24.387
autopsja wykazała,

0:10:24.639,0:10:28.173
że króliki z pierwszej grupy,

0:10:28.197,0:10:30.136
które przebywały z ludźmi,

0:10:30.160,0:10:36.340
zapadły na 60% mniej chorób aortalnych[br]niż króliki z drugiej grupy,

0:10:36.364,0:10:41.404
mimo tego samego poziomu[br]cholesterolu, ciśnienia krwi i tętna.

0:10:41.704,0:10:47.830
Dzisiaj kwestia dbania o serce[br]przestaje być domeną filozofów

0:10:47.854,0:10:52.804
rozwodzących się[br]nad metaforycznym sensem serca,

0:10:52.828,0:10:56.509
a przechodzi w ręce lekarzy takich jak ja,

0:10:56.533,0:10:59.356
posługujących się technologią,[br]która nawet sto lat temu,

0:10:59.380,0:11:02.477
ze względu na rangę serca w kulturze,

0:11:02.501,0:11:03.844
była tematem tabu.

0:11:04.225,0:11:08.460
W tym procesie serce przeszło zmianę.

0:11:08.484,0:11:13.572
Nie jest obiektem nadprzyrodzonym[br]przepełnionym metaforą i znaczeniem,

0:11:13.596,0:11:17.987
ale maszyną, którą można[br]manipulować i kontrolować.

0:11:19.040,0:11:21.359
Najważniejsze jest to,

0:11:21.383,0:11:24.544
by przy manipulacji

0:11:24.568,0:11:29.486
uwzględniać życie emocjonalne serca

0:11:29.510,0:11:32.752
w istnienie którego[br]wierzymy od tysięcy lat.

0:11:33.836,0:11:37.333
Na przykład badania[br]"Lifestyle Heart Trial",

0:11:37.357,0:11:41.861
opublikowane przez czasopismo[br]"The Lancet" w 1990 roku.

0:11:41.885,0:11:45.928
48 pacjentów z przewlekłą[br]lub ostrą chorobą wieńcową

0:11:45.952,0:11:51.399
zostało losowo przypisanych[br]do zwykłej opieki lub zmiany trybu życia.

0:11:51.399,0:11:54.286
Tej drugiej zapewniono[br]nisko-tłuszczową dietę wegetariańską,

0:11:54.286,0:11:56.035
łagodne ćwiczenia fizyczne,

0:11:56.059,0:11:57.630
grupowe wsparcie psychologa

0:11:57.654,0:11:59.605
i pomoc w radzeniu sobie ze stresem.

0:11:59.629,0:12:04.375
Badania wykryły,[br]że u pacjentów z drugiej grupy

0:12:04.399,0:12:09.533
poziom płytek wieńcowych spadł o 5%.

0:12:09.557,0:12:11.572
Pacjenci z normalną opieką

0:12:11.596,0:12:16.066
mieli o 5% więcej płytek po roku,

0:12:16.090,0:12:18.503
a o 28% więcej po pięciu latach.

0:12:18.527,0:12:22.914
Notowano u nich również[br]dwukrotnie więcej problemów z sercem

0:12:22.938,0:12:26.317
takich jak zawały, wszczepianie bypassów

0:12:26.341,0:12:28.225
i śmierć spowodowaną przez chore serce.

0:12:28.249,0:12:29.824
Ciekawe jest to,

0:12:30.719,0:12:36.013
że niektórzy pacjenci[br]zaczęli stosować diety i ćwiczyć

0:12:36.037,0:12:40.291
prawie tak intensywnie jak pacjenci[br]z grupy intensywnej opieki.

0:12:41.203,0:12:43.289
Ich choroby nadal się pogłębiały.

0:12:44.900,0:12:50.230
Sama dieta i ćwiczenia nie wystarczą,[br]by wspomóc walkę z chorobą wieńcową.

0:12:50.738,0:12:53.542
Kontrole po jednym roku i pięciu latach

0:12:54.526,0:12:57.495
wykazały, że zarządzanie stresem[br]jest bardziej skuteczne

0:12:57.519,0:12:59.571
w walce z chorobami wieńcowymi

0:12:59.595,0:13:01.123
niż ćwiczenia.

0:13:02.001,0:13:05.618
Te badania są na małą skalę

0:13:05.642,0:13:08.823
i współzależność[br]nie dowodzi przyczynowości.

0:13:08.847,0:13:13.205
Bardzo możliwe, że stres[br]prowadzi do niezdrowych nawyków

0:13:13.229,0:13:16.508
i to jest prawdziwą przyczyną[br]zwiększonego ryzyka chorób sercowych.

0:13:16.532,0:13:20.133
Ale, podobnie jak przy wiązaniu[br]palenia z rakiem płuc,

0:13:20.157,0:13:23.414
skoro tyle badań wykazuje to samo,

0:13:23.438,0:13:26.848
i istnieją mechanizmy wyjaśniające[br]związki przyczynowe,

0:13:26.872,0:13:31.283
chyba kaprysem byłoby zaprzeczać,[br]że związek jest.

0:13:31.798,0:13:35.477
Wielu lekarzy doszło[br]do podobnych wniosków, co ja

0:13:35.501,0:13:38.159
przez dwadzieścia lat[br]kariery kardiologa:

0:13:39.033,0:13:43.441
serce emocjonalne wpływa na to biologiczne

0:13:43.465,0:13:46.021
w sposób zaskakujący i tajemniczy.

0:13:46.045,0:13:50.823
Dzisiejsza medycyna nadal uważa[br]serce za maszynę.

0:13:51.312,0:13:54.485
Takie ujęcie dało ogromne korzyści.

0:13:55.027,0:13:57.585
Kardiologia

0:13:57.609,0:14:02.247
jest niewątpliwie jednym[br]z największych sukcesów

0:14:02.271,0:14:03.858
ostatnich stu lat.

0:14:05.170,0:14:10.818
Stenty, rozruszniki serca,[br]defibrylatory, wszczepianie bypassów,

0:14:10.842,0:14:12.162
przeszczepy serc,

0:14:12.186,0:14:16.135
wszystko to wynaleziono[br]po II wojnie światowej.

0:14:16.159,0:14:18.270
Możliwe, że zbliżamy się

0:14:18.294,0:14:23.580
do limitu medycyny naukowej

0:14:23.604,0:14:25.202
w walce z chorobami serca.

0:14:25.226,0:14:28.591
Tempo umieralności[br]z przyczyn sercowo-naczyniowych

0:14:28.615,0:14:32.304
znacznie spadło przez ostatnią dekadę.

0:14:33.312,0:14:36.292
Potrzeba zmiany podejścia,

0:14:36.316,0:14:40.311
żeby móc kontynuować rodzaj postępu,[br]do jakiego się przyzwyczailiśmy.

0:14:40.335,0:14:45.760
Psychosocjologia musi stanąć w centrum

0:14:45.784,0:14:47.908
podejścia do problemów sercowych.

0:14:48.685,0:14:50.823
To niełatwe zadanie.

0:14:50.847,0:14:54.790
To jest nadal domena nieodkryta.

0:14:55.956,0:15:01.121
Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne[br]nadal nie zalicza stresu

0:15:01.145,0:15:04.936
do modyfikowalnych czynników[br]ryzyka chorób serca,

0:15:04.960,0:15:09.763
może dlatego, że łatwiej walczyć[br]z wysokim cholesterolem

0:15:09.787,0:15:12.462
niż problemami społecznymi[br]i emocjonalnymi.

0:15:13.582,0:15:15.974
Może istnieje lepszy sposób,

0:15:15.998,0:15:20.875
jeśli uznamy, że mówiąc "złamane serce",

0:15:20.899,0:15:25.513
naprawdę czasem mówimy o złamanym sercu.

0:15:25.537,0:15:31.979
Musimy traktować siłę emocji poważnie,

0:15:32.003,0:15:33.754
jeśli chcemy zadbać o serce.

0:15:34.442,0:15:36.781
Stres emocjonalny, jak się okazuje,

0:15:36.805,0:15:39.683
to bardzo często kwestia życia i śmierci.

0:15:41.048,0:15:42.208
Dziękuję.

0:15:42.232,0:15:47.555
(Brawa)