1 00:00:00,760 --> 00:00:03,289 İklim değişikliğiyle ilgili konuşmak için buradayım. 2 00:00:03,293 --> 00:00:06,129 Fakat gerçek bir çevreci değilim. 3 00:00:06,463 --> 00:00:09,830 Aslında doğa insanı olduğumu hiç düşünmedim. 4 00:00:09,904 --> 00:00:13,106 Hiç kamp yapmadım, doğa yürüyüşü yapmadım, 5 00:00:13,130 --> 00:00:14,597 evcil hayvanım bile olmadı. 6 00:00:15,546 --> 00:00:17,299 Tüm hayatımı şehirlerde yaşadım, 7 00:00:17,323 --> 00:00:19,022 aslında sadece bir şehirde yaşadım. 8 00:00:19,046 --> 00:00:21,942 Doğayı ziyaret etmek için gezerken 9 00:00:21,966 --> 00:00:25,442 hep başka bir yerde bir şey olduğunu düşünürdüm. 10 00:00:25,466 --> 00:00:27,245 Bu, uzakta, modern hayatın tamamının 11 00:00:27,259 --> 00:00:31,833 bütün güçlerine karşı bir kale olmasıyla ilgiliydi. 12 00:00:32,689 --> 00:00:33,840 Diğer bir deyişle, 13 00:00:33,864 --> 00:00:36,594 tanıdığım herkes gibi, 14 00:00:36,618 --> 00:00:39,665 hayatımı kayıtsız yaşadım. 15 00:00:39,689 --> 00:00:41,890 Küresel ısınmadan kaynaklanan 16 00:00:41,924 --> 00:00:43,771 tehdit hakkında kandırılmıştım. 17 00:00:44,099 --> 00:00:47,205 Bana yavaş gerçekleşiyormuş gibi geldi, 18 00:00:47,225 --> 00:00:48,748 uzakta oluyor gibi. 19 00:00:49,358 --> 00:00:53,720 Yaşadığım hayat biçimine küçük bir tehdit oluşturuyormuş gibi geldi. 20 00:00:55,165 --> 00:00:56,982 Bu yolların her birinde, 21 00:00:57,006 --> 00:01:00,085 çok hatalıydım. 22 00:01:01,379 --> 00:01:04,006 Çoğu insan, size iklim değişikliğini anlatıyorsa 23 00:01:04,090 --> 00:01:06,179 gelecek hakkında hikâye anlatacaklardır. 24 00:01:06,193 --> 00:01:08,096 Bu hikâyeyi ben anlatsaydım şöyle derdim: 25 00:01:08,106 --> 00:01:10,327 "BM'ye göre, rotayı değiştirmezsek 26 00:01:10,351 --> 00:01:11,593 yüzyılın sonuyla, 27 00:01:11,617 --> 00:01:14,379 yaklaşık 4 derece ısınma elde edeceğiz." 28 00:01:14,403 --> 00:01:17,259 Yani, bazı bilim insanları inanıyor ki 29 00:01:17,293 --> 00:01:19,041 bu, iki kat daha fazla savaş demek, 30 00:01:19,065 --> 00:01:20,418 gıdanın yarısı demek, 31 00:01:21,660 --> 00:01:24,255 muhtemelen GSYİH'nin iklim değişimi olmadan 32 00:01:24,255 --> 00:01:27,125 yüzde 20 daha düşük olması demek. 33 00:01:27,125 --> 00:01:30,283 Bu Büyük Buhran'dan daha derin bir etki 34 00:01:30,307 --> 00:01:32,041 ve kalıcı olurdu. 35 00:01:32,537 --> 00:01:36,308 Ancak bu etkiler, aslında 2100'den çok daha hızlı gerçekleşiyor. 36 00:01:36,332 --> 00:01:38,301 2050'e kadar, tahmin ediliyor ki 37 00:01:38,325 --> 00:01:41,761 Güney Asya ve Orta Doğu'daki birçok büyükşehir 38 00:01:41,785 --> 00:01:45,340 yazın neredeyse tamamen yaşanılmaz derecede sıcak olacak. 39 00:01:45,530 --> 00:01:48,167 Bu şehirler günümüzde 40 00:01:48,247 --> 00:01:52,847 10, 12,15 milyon insana ev sahipliği yapıyor. 41 00:01:52,887 --> 00:01:55,110 Sadece otuz yıl içinde 42 00:01:55,134 --> 00:01:57,532 güneş çarpması veya muhtemel bir ölüm riski olmadan 43 00:01:57,556 --> 00:02:00,531 bu şehirler içerisinde yürüyemez hale gelebilirdiniz. 44 00:02:01,088 --> 00:02:04,207 Bugün gezegenimiz, endüstrileşme öncesinden 45 00:02:04,231 --> 00:02:06,592 1.1 derece daha sıcak. 46 00:02:06,616 --> 00:02:08,751 Kulağa fazla gelmiyor olabilir 47 00:02:08,775 --> 00:02:12,695 ama bu durum aslında bizi bütün dünya tarihini kapsayan 48 00:02:12,719 --> 00:02:15,431 derece aralıklarının dışında bırakıyor. 49 00:02:16,331 --> 00:02:20,650 Bu da demek oluyor ki bir tür olarak bildiğimiz her şey, 50 00:02:22,109 --> 00:02:24,204 insan denen hayvanın evrimi, 51 00:02:24,228 --> 00:02:26,276 tarımın gelişimi, 52 00:02:26,300 --> 00:02:28,332 ilkel uygarlığın gelişimi, 53 00:02:28,356 --> 00:02:31,363 modern ve endüstriyel uygarlığın gelişimi, 54 00:02:31,387 --> 00:02:35,871 kendimiz hakkında bildiğimiz her şey; biyolojik varlıklar olarak, 55 00:02:35,895 --> 00:02:39,037 sosyal varlıklar olarak, politik varlıklar olarak, 56 00:02:39,061 --> 00:02:41,728 bütün bunların tamamı, 57 00:02:41,752 --> 00:02:44,434 geride bıraktığımız iklim koşullarının bir sonucu. 58 00:02:45,752 --> 00:02:50,331 Sanki tamamen farklı bir gezegene ayak basmışız, 59 00:02:50,355 --> 00:02:52,696 tamamen farklı bir iklimle. 60 00:02:52,720 --> 00:02:54,332 Şimdi çözmemiz gerekense 61 00:02:54,356 --> 00:02:57,410 kendimizle getirdiğimiz bu uygarlığın 62 00:02:57,434 --> 00:03:00,371 ne kadarı bu yeni koşullara dayanabilir, 63 00:03:00,395 --> 00:03:01,545 ne kadarı dayanamaz. 64 00:03:02,947 --> 00:03:05,034 Her şey buradan daha kötüye gidecek. 65 00:03:05,812 --> 00:03:07,860 Uzun bir zaman boyunca, 66 00:03:07,884 --> 00:03:10,978 bize iklim değişikliğinin yavaş bir destan olduğu anlatıldı. 67 00:03:11,455 --> 00:03:13,720 Endüstri devrimiyle başladı. 68 00:03:13,744 --> 00:03:15,315 Bize düşense 69 00:03:15,339 --> 00:03:16,854 büyükanne ve büyükbabalarımızın 70 00:03:16,884 --> 00:03:18,894 torunlarımız sonuçlarıyla uğraşmasın diye 71 00:03:18,914 --> 00:03:20,990 bize bıraktığı kirliliği temizlemekti. 72 00:03:21,020 --> 00:03:22,517 Bu, yüzlerce yıllık bir hikâye. 73 00:03:23,173 --> 00:03:25,943 Aslında, bütün insanlık tarihinde 74 00:03:25,967 --> 00:03:29,165 fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkan 75 00:03:29,189 --> 00:03:31,624 emisyonların yarısı 76 00:03:31,648 --> 00:03:35,101 son 30 yılda üretildi. 77 00:03:35,101 --> 00:03:37,541 Bu, Al Gore'un küresel ısınmayla ilgili 78 00:03:37,566 --> 00:03:40,007 ilk kitabının yayımlanmasından beri gelinen durum. 79 00:03:40,027 --> 00:03:43,584 Bu, BM'nin IPCC iklim değişikliği kurulunu kurmasından beri gelinen durum. 80 00:03:43,623 --> 00:03:45,972 Biz, o zamandan beri daha fazla zarar verdik. 81 00:03:46,125 --> 00:03:49,648 Öncesindeki yüzlerce yıl ve binlerce yıldan daha fazla. 82 00:03:50,355 --> 00:03:52,331 Ben 37 yaşındayım. 83 00:03:52,355 --> 00:03:55,402 Demek ki benim hayatım bütün bu hikayeyi kapsıyor. 84 00:03:55,863 --> 00:04:00,180 Ben doğduğumda gezegenin iklimi sabit görünüyordu. 85 00:04:01,447 --> 00:04:03,320 Bugün ise 86 00:04:03,344 --> 00:04:05,677 felaketin eşiğindeyiz. 87 00:04:07,209 --> 00:04:10,709 İklim krizi, atalarımızın mirası değil. 88 00:04:11,387 --> 00:04:14,471 Bu, tek bir neslin eseri. 89 00:04:15,609 --> 00:04:16,759 Bizim neslimizin. 90 00:04:16,989 --> 00:04:19,699 Bu durumun tamamı kulağa kötü haber gibi geliyor olabilir, 91 00:04:19,723 --> 00:04:21,643 ki gerçekten kötü haber. 92 00:04:21,667 --> 00:04:24,958 Ama bence, biraz iyi haber de içeriyor, 93 00:04:25,152 --> 00:04:27,405 en azından görece konuşacak olursak. 94 00:04:27,429 --> 00:04:29,896 Bu etkiler, korkunç düzeyde geniş. 95 00:04:30,322 --> 00:04:33,885 Bence aynı zamanda heyecan verici de. 96 00:04:34,448 --> 00:04:41,430 Çünkü bunlar, iklim üzerinde bizim ne kadar gücümüz olduğunun yansıması. 97 00:04:41,807 --> 00:04:44,260 Eğer korkunç senaryolar seviyesine gelirsek 98 00:04:44,284 --> 00:04:46,871 bunun sebebi, bunları biz yaptığımız için olacaktır, 99 00:04:46,895 --> 00:04:50,108 bunları biz yapmayı seçtiğimiz için olacaktır. 100 00:04:50,657 --> 00:04:55,037 Bu demektir ki, biz başka senaryoları gerçekleştirmeyi de seçebiliriz. 101 00:04:56,210 --> 00:04:58,822 Şimdi bu, inanmak için aşırı umut dolu görünebilir. 102 00:04:58,846 --> 00:05:02,246 Siyasal engeller aslında devasa. 103 00:05:02,880 --> 00:05:04,271 Ancak şu basit bir gerçek ki 104 00:05:04,295 --> 00:05:06,629 küresel ısınmanın ana faktörü insan eylemi: 105 00:05:06,653 --> 00:05:08,704 Atmosfere ne kadar karbon yaydığımız. 106 00:05:08,728 --> 00:05:10,728 Şalterler bizim elimizde. 107 00:05:11,046 --> 00:05:15,543 Gezegenin iklim geleceğinin hikayesini biz kendimiz yazabiliriz. 108 00:05:15,929 --> 00:05:18,667 Sadece yazabiliriz değil, yazıyoruz da aslında. 109 00:05:18,691 --> 00:05:21,714 Harekete geçmemek de bir tür eylem olduğundan 110 00:05:21,738 --> 00:05:25,548 beğensek de beğenmesek de bu hikâyeyi kendimiz yazıyor olacağız. 111 00:05:27,070 --> 00:05:28,468 Bu herhangi bir hikâye değil, 112 00:05:29,466 --> 00:05:33,061 hepimiz gezegenin geleceğini avucumuzun içinde tutuyoruz. 113 00:05:33,570 --> 00:05:38,199 Bu hikâye, mitoloji veya teolojiden 114 00:05:38,263 --> 00:05:39,843 tanıdığımız türden bir hikâye. 115 00:05:39,862 --> 00:05:41,363 İnsanlığın geleceğini 116 00:05:41,387 --> 00:05:44,219 şüpheye düşüren tek bir nesil, 117 00:05:44,243 --> 00:05:47,514 şimdi yeni bir geleceği güvence altına almakla görevli. 118 00:05:49,657 --> 00:05:51,243 Peki bu neye benzerdi? 119 00:05:51,791 --> 00:05:54,999 Gezegeni çevreleyen güneş enerjisi düzeneği demek olabilirdi. 120 00:05:55,013 --> 00:05:57,771 Gerçekten her yerde görebildiğiniz bir düzenek olabilirdi. 121 00:05:57,785 --> 00:06:00,977 Daha iyi bir teknoloji geliştirseydik bu kadar geniş biçimde bunları 122 00:06:01,001 --> 00:06:03,763 konuşlandırmamıza bile gerek kalmazdı demek. 123 00:06:03,787 --> 00:06:07,650 Çünkü Sahra Çölü'nün sadece bir şeritlik kısmının, tüm dünyanın enerji ihtiyacını 124 00:06:07,650 --> 00:06:11,230 karşılayacak kadar yeterli güneş enerjisini absorbe ettiği tahmin ediliyor. 125 00:06:11,240 --> 00:06:14,405 Muhtemelen gücünün üçte ikisini kullanarak ısı harcamayan türden 126 00:06:14,405 --> 00:06:17,054 yeni bir elektrik enerji şebekesine ihtiyacımız olurdu. 127 00:06:17,068 --> 00:06:19,458 Bugün ABD'de olan durum da böyle. 128 00:06:19,482 --> 00:06:22,299 Belki biraz daha nükleer enerji kullanabilirdik. 129 00:06:22,323 --> 00:06:25,768 Gerçi bunun tamamen farklı bir tür nükleer enerji olması gerekirdi. 130 00:06:25,782 --> 00:06:29,304 Çünkü bugünkü teknoloji, maliyeti çok hızlı düşen yenilenebilir enerjiyle, 131 00:06:29,304 --> 00:06:32,354 maliyet açısından tamamen rekabet edebilir düzeyde değil. 132 00:06:32,372 --> 00:06:34,351 Yeni bir çeşit uçağa ihtiyacımız olurdu. 133 00:06:34,355 --> 00:06:37,001 Çünkü tüm dünyaya hava ulaşımını bırakmasını söylemenin 134 00:06:37,001 --> 00:06:39,464 özellikle uygulanabilir olduğunu düşünmüyorum. 135 00:06:39,464 --> 00:06:41,844 Özellikle küresel güneyin mali olarak bunu ilk kez 136 00:06:41,854 --> 00:06:44,808 karşılayabilecek duruma geldiği için uygun olduğunu sanmıyorum. 137 00:06:44,818 --> 00:06:46,828 Karbon üretmeyen uçaklara ihtiyacımız var. 138 00:06:46,852 --> 00:06:49,299 Yeni bir tür tarıma ihtiyacımız var. 139 00:06:49,303 --> 00:06:52,493 Çünkü insanlara, eti tamamen bırakıp vegan olmalarını söyleyemeyiz. 140 00:06:52,573 --> 00:06:55,330 Bu tamamen farklı biçimde et yetiştirmek demek olurdu. 141 00:06:55,334 --> 00:06:56,767 Ya da belki eski usül olurdu. 142 00:06:56,791 --> 00:07:00,077 Çünkü geleneksel otlatma uygulamalarının 143 00:07:00,101 --> 00:07:01,986 büyükbaş hayvan çiftliklerini, 144 00:07:02,010 --> 00:07:04,057 karbondioksit üreten karbon kaynaklarından, 145 00:07:04,077 --> 00:07:07,633 bunları absorbe eden karbon yutaklarına dönüştürebildiğini zaten biliyoruz. 146 00:07:07,658 --> 00:07:10,061 Teknolojik bir yöntem tercih ederseniz 147 00:07:10,061 --> 00:07:12,440 belki bu etin birazını laboratuvarda üretebiliriz. 148 00:07:12,470 --> 00:07:15,539 Muhtemelen, bazı büyükbaşları deniz yosunuyla da besleyebiliriz. 149 00:07:15,539 --> 00:07:18,713 Çünkü bu, metan emisyonlarını yüzde 95 ile yüzde 99 oranında keser. 150 00:07:19,371 --> 00:07:22,020 Muhtemelen bunların hepsini yapmak zorunda kalırdık. 151 00:07:22,044 --> 00:07:24,777 Çünkü bu yapbozun her bir yönüyle olduğu gibi, 152 00:07:24,801 --> 00:07:27,693 bu sorun, tek bir sihirli değnek yoluyla çözülmek için 153 00:07:27,787 --> 00:07:30,925 çok geniş ve karmaşık. 154 00:07:31,752 --> 00:07:34,894 Ne kadar çözüm uygularsak uygulayalım, 155 00:07:34,918 --> 00:07:38,251 muhtemelen, karbonu zamanında atmosferden çıkaramayacağız. 156 00:07:38,353 --> 00:07:40,784 Bu, karşı karşıya olduğumuz korkunç bir matematik. 157 00:07:41,538 --> 00:07:44,863 İklim değişikliğini yenemeyeceğiz. 158 00:07:44,887 --> 00:07:47,143 Sadece bununla yaşayıp sınırlandırabileceğiz. 159 00:07:47,166 --> 00:07:50,356 Bu demektir ki karbonu atmosferden dışarı çıkarma denilen 160 00:07:50,356 --> 00:07:52,370 negatif emisyona da 161 00:07:52,438 --> 00:07:54,514 aynı zamanda biraz ihtiyacımız olurdu. 162 00:07:54,538 --> 00:07:57,979 Milyarlarca yeni ağaca, belki trilyonlarca yeni ağaca ihtiyacımız olurdu. 163 00:07:58,385 --> 00:08:01,821 Tamamı karbon yakalayan makinelerden oluşan tarlalara ihtiyacımız olurdu. 164 00:08:01,845 --> 00:08:04,546 Belki günümüzdeki yakıt ve petrol işletmelerinin 165 00:08:04,560 --> 00:08:07,669 iki veya dört katı büyüklüğünde bir endüstriye ihtiyacımız olurdu. 166 00:08:07,669 --> 00:08:11,272 Geçtiğimiz on yıllarda bu işletmelerin verdiği zararları geri almak için 167 00:08:11,272 --> 00:08:13,654 buna ihtiyacımız olurdu. 168 00:08:13,698 --> 00:08:17,050 Farklı bir betonla dökülmüş yeni bir tür altyapıya ihtiyacımız olurdu. 169 00:08:17,064 --> 00:08:18,982 Çünkü bugün beton, bir ülke olsaydı 170 00:08:19,006 --> 00:08:21,609 dünyanın en büyük üçüncü karbon yayıcısı olurdu. 171 00:08:21,919 --> 00:08:24,879 Çin'in üç yılda bir döktüğü beton, 172 00:08:24,903 --> 00:08:28,325 ABD'nin 20. yüzyılın tamamında döktüğü beton kadar. 173 00:08:28,349 --> 00:08:30,975 Kıyıda yaşayan insanları korumak için 174 00:08:30,999 --> 00:08:33,952 dalgakıran ve su setleri inşa etmemiz gerekirdi. 175 00:08:33,976 --> 00:08:36,758 bu insanların çoğu, bunları yapamayacak kadar fakir. 176 00:08:36,826 --> 00:08:43,140 Bu yüzden, bu durum, dünyanın başka yerlerinde yaşayanların 177 00:08:43,140 --> 00:08:45,142 dertlerini kabul etsek bile 178 00:08:45,160 --> 00:08:47,410 önemsiz olarak tanımlamamıza izin veren 179 00:08:47,420 --> 00:08:50,267 bu güç bela milliyetçi jeopolitiğe bir son demek olmalı. 180 00:08:50,307 --> 00:08:52,655 Böylesine kolay bir gelecek kolay olmayacak. 181 00:08:53,472 --> 00:08:55,788 Fakat yegane engel, insani engeller. 182 00:08:55,839 --> 00:08:58,575 İnsan vahşeti ve kayıtsızlığıyla ilgili 183 00:08:58,599 --> 00:09:01,736 bildiklerimi biliyorsanız bu pek de rahatlık olmayabilir. 184 00:09:01,760 --> 00:09:04,943 Bunun, diğer seçenekten daha iyi olduğuna dair size söz verebilirim. 185 00:09:04,961 --> 00:09:07,014 Bilim bizi harekete geçmekten alıkoymuyor. 186 00:09:07,054 --> 00:09:08,658 Ne de teknoloji bunu yapıyor. 187 00:09:09,593 --> 00:09:12,632 Bugün başlamak için işe yarar araçlara sahibiz. 188 00:09:13,405 --> 00:09:17,125 Elbette küresel yoksulluğu bitirmek için ihtiyacımız olan araçlara da sahibiz. 189 00:09:17,149 --> 00:09:18,631 Salgın hastalıkları 190 00:09:18,655 --> 00:09:20,722 ve kadın tacizlerini de. 191 00:09:21,093 --> 00:09:25,514 Bu yüzden, yeni araçlardan daha çok, yeni bir politikaya ihtiyacımız var. 192 00:09:25,538 --> 00:09:28,873 Bütün bu insani engellerin üstesinden gelebilmek için yeni bir yola. 193 00:09:29,247 --> 00:09:30,855 Kültürümüzü, ekonomimizi, 194 00:09:30,879 --> 00:09:32,315 statüko ön yargımızı, 195 00:09:32,339 --> 00:09:35,907 bizi gerçekten korkutan her şeyi ciddiye almaya karşı olan ilgisizliğimizi, 196 00:09:36,149 --> 00:09:37,549 öngörüsüzlüğümüzü, 197 00:09:37,855 --> 00:09:39,655 kişisel çıkar anlayışımızı 198 00:09:39,974 --> 00:09:42,583 ve bir şeyleri değiştirmek için en az isteği olan 199 00:09:42,637 --> 00:09:44,947 dünyanın zengin ve güçlülerinin bencilliğini 200 00:09:44,987 --> 00:09:47,147 aşmak için yeni bir yönteme ihtiyacımız var. 201 00:09:47,167 --> 00:09:48,770 Onlar da bundan zarar görecekler. 202 00:09:49,392 --> 00:09:51,983 Ancak dünyanın en fakirleri kadar değil. 203 00:09:52,007 --> 00:09:54,907 Küresel ısınmanın ortaya çıkmasına en az sebep olanlar onlar. 204 00:09:54,931 --> 00:09:56,976 Bizi bu kriz noktasına getiren süreçlerden 205 00:09:56,980 --> 00:09:59,480 en az yarar sağlayanlar. 206 00:09:59,504 --> 00:10:03,062 Ama bu kişiler de önümüzdeki on yıllarda en çok sorumlulukla yüklü olacak. 207 00:10:03,077 --> 00:10:04,410 Yeni bir politika, 208 00:10:04,434 --> 00:10:06,738 bu yükü yönetme meselesini, 209 00:10:07,768 --> 00:10:10,348 nereye ve ne kadar ağır düşse bile, 210 00:10:10,372 --> 00:10:13,135 zamanımızın en büyük önceliği haline getirecek. 211 00:10:14,768 --> 00:10:19,612 Ne yaparsak yapalım, iklim değişikliği modern hayatı dönüştürecek. 212 00:10:20,106 --> 00:10:25,649 Küresel ısınmanın bir kısmı zaten gerçekleşti ve kaçınılmaz. 213 00:10:25,673 --> 00:10:29,208 Bu demektir ki, muhtemelen ayrıca bir miktar dert daha kaçınılmaz. 214 00:10:29,260 --> 00:10:31,647 Kökten harekete geçsek bile, gerçekten korkunç olan 215 00:10:31,681 --> 00:10:34,696 bu en kötü durum senaryolarının bazılarından kaçınsak da 216 00:10:34,720 --> 00:10:38,565 bu tamamen farklı bir gezegende yaşıyoruz demek olurdu. 217 00:10:39,193 --> 00:10:42,162 Yeni bir politikayla, yeni bir ekonomiyle, 218 00:10:42,186 --> 00:10:44,376 teknolojiyle yeni bir ilişkiyle 219 00:10:44,400 --> 00:10:46,709 ve doğayla yeni bir ilişkiyle, 220 00:10:46,733 --> 00:10:49,462 tamamen yeni bir dünya. 221 00:10:50,336 --> 00:10:52,270 Ama nispeten yaşanabilir olan. 222 00:10:53,074 --> 00:10:54,860 Nispeten refah içinde 223 00:10:55,987 --> 00:10:57,137 ve yeşil bir dünya. 224 00:10:58,392 --> 00:11:00,587 Neden bunu seçmeyelim? 225 00:11:01,929 --> 00:11:03,079 Teşekkürler. 226 00:11:03,103 --> 00:11:07,992 (Alkış)