0:00:01.040,0:00:02.959
Temat na dzisiaj to zmiana klimatu,

0:00:02.983,0:00:06.129
choć sam ekologiem nie jestem.

0:00:06.563,0:00:09.880
Nigdy nie byłem miłośnikiem natury.

0:00:09.904,0:00:13.106
Nie jeździłem na kempingi,[br]nie chodziłem po górach,

0:00:13.130,0:00:14.597
nawet nie miałem zwierzaka.

0:00:15.546,0:00:17.299
Całe życie mieszkam

0:00:17.323,0:00:19.022
w tym samym mieście.

0:00:19.046,0:00:21.942
Lubię czasami odwiedzać naturę,

0:00:21.966,0:00:25.512
ale była dla mnie czymś,[br]co dzieje się gdzie indziej,

0:00:25.606,0:00:26.815
daleko,

0:00:26.839,0:00:31.833
a współczesność to forteca[br]przeciwko jej siłom.

0:00:32.689,0:00:33.840
Innymi słowy,

0:00:33.864,0:00:36.594
tak jak całe moje otoczenie,

0:00:36.618,0:00:39.665
żyłem zadowolony,

0:00:39.689,0:00:41.150
okłamując samego siebie,

0:00:41.174,0:00:43.641
że globalne ocieplenie to nie zagrożenie;

0:00:44.099,0:00:47.305
że się dzieje wolno,

0:00:47.329,0:00:49.448
daleko

0:00:49.472,0:00:53.940
i niespecjalnie wpływa na moje życie.

0:00:55.165,0:00:56.982
W tym wszystkim

0:00:57.006,0:01:00.085
bardzo się myliłem.

0:01:01.379,0:01:03.626
Większość ludzi mówiących[br]o zmianie klimatu,

0:01:03.626,0:01:05.129
opowiada o przyszłości.

0:01:05.129,0:01:07.182
Ja bym powiedział:

0:01:07.182,0:01:09.477
"ONZ mówi, że jeśli nic z tym nie zrobimy,

0:01:09.477,0:01:10.531
przed upływem wieku,

0:01:10.531,0:01:13.409
globalne ocieplenie osiągnie[br]4 stopnie Celsjusza".

0:01:13.743,0:01:17.359
Naukowcy mówią, że to oznacza

0:01:17.383,0:01:19.041
dwa razy więcej wojen,

0:01:19.065,0:01:20.418
dwa razy mniej jedzenia,

0:01:21.660,0:01:27.101
globalne PKB 20% mniejsze.

0:01:27.125,0:01:30.283
Skutki gorsze niż w czasach[br]Wielkiego Kryzysu

0:01:30.307,0:01:32.041
i na stałe.

0:01:32.537,0:01:36.308
Tak naprawdę wszystko dzieje się szybciej[br]niż przed przewidywanym rokiem 2100.

0:01:36.332,0:01:38.301
Przed 2050 rokiem

0:01:38.325,0:01:41.761
wiele największych miast[br]Azji Południowej i Bliskiego Wschodu

0:01:41.785,0:01:45.340
będzie latem za gorących do życia.

0:01:45.950,0:01:52.410
To miasta o 10-, 12-,[br]15-milionowej populacji,

0:01:52.887,0:01:55.110
gdzie za trzydzieści lat

0:01:55.134,0:01:57.532
nie da się wyjść na dwór

0:01:57.556,0:02:00.531
bez ryzyka udaru cieplnego,[br]a nawet śmierci.

0:02:01.088,0:02:04.207
Ziemia jest teraz 1,1 stopnia cieplejsza

0:02:04.231,0:02:06.592
niż przed uprzemysłowieniem.

0:02:06.616,0:02:08.751
Niby nie brzmi to źle,

0:02:08.775,0:02:12.695
ale wykracza poza ramy temperatury

0:02:12.719,0:02:15.431
dotychczas znane ludzkości.

0:02:16.331,0:02:20.650
To znaczy, że wszystko,[br]czego się do tej pory nauczyliśmy

0:02:22.109,0:02:24.204
o ewolucji człowieka,

0:02:24.228,0:02:26.276
o rolnictwie,

0:02:26.300,0:02:28.332
o pierwotnych cywilizacjach,

0:02:28.356,0:02:31.363
o współczesnych[br]i przemysłowych cywilizacjach,

0:02:31.387,0:02:35.871
wszystko, co wiemy o sobie[br]jako o istotach biologicznych,

0:02:35.895,0:02:39.037
socjalnych czy politycznych

0:02:39.061,0:02:41.728
zależne było od warunków klimatycznych,

0:02:41.752,0:02:44.434
które już minęły.

0:02:45.752,0:02:50.331
To tak, jakbyśmy wylądowali[br]na nowej planecie,

0:02:50.355,0:02:52.696
z nowym klimatem.

0:02:52.720,0:02:54.332
Teraz trzeba ustalić,

0:02:54.356,0:02:57.410
co z naszej cywilizacji

0:02:57.434,0:03:00.371
może przetrwać w nowych warunkach,

0:03:00.395,0:03:01.545
a co nie.

0:03:02.947,0:03:05.034
Będzie jeszcze gorzej.

0:03:05.812,0:03:07.860
Bardzo długo mówiono nam,

0:03:07.860,0:03:10.954
że zmiana klimatu to wolny proces,

0:03:11.455,0:03:13.720
który zaczął się[br]podczas Rewolucji Przemysłowej,

0:03:13.744,0:03:15.315
a nam przypadło posprzątać to,

0:03:15.339,0:03:17.450
co nabrudzili dziadkowie,

0:03:17.474,0:03:20.196
by nie ucierpiały nasze wnuki.

0:03:20.220,0:03:22.087
Mówiono o stuleciach.

0:03:23.173,0:03:25.943
Połowa całkowitej ilości emisji

0:03:25.967,0:03:29.165
pochodzących z paliw kopalnych

0:03:29.189,0:03:31.624
wytworzonych do dzisiaj

0:03:31.648,0:03:35.101
wyprodukowano w ciągu ostatnich 30 lat,

0:03:35.942,0:03:39.164
czyli odkąd Al Gore opublikował[br]pierwszą książkę o ociepleniu.

0:03:39.506,0:03:42.997
Odkąd ONZ uformowało IPCC[br]do spraw zmian klimatycznych,

0:03:43.363,0:03:46.101
zniszczyliśmy więcej

0:03:46.125,0:03:49.648
niż przez poprzednie wieki i milenia.

0:03:50.355,0:03:52.331
Mam 37 lat,

0:03:52.355,0:03:55.402
czyli to wszystko stało się[br]za mojego życia.

0:03:55.863,0:04:00.180
Klimat wydawał się stabilny,[br]kiedy się urodziłem.

0:04:01.447,0:04:03.320
Dzisiaj

0:04:03.344,0:04:05.677
jesteśmy na krawędzi katastrofy.

0:04:07.209,0:04:10.709
Ten kryzys nie jest spadkiem po dziadkach.

0:04:11.387,0:04:14.471
Jest dziełem jednego pokolenia.

0:04:15.609,0:04:16.759
Naszego.

0:04:17.339,0:04:19.699
To brzmi jak zła wiadomość.

0:04:19.723,0:04:21.643
I to jest zła wiadomość.

0:04:21.667,0:04:24.048
Ale zawiera w sobie również

0:04:24.072,0:04:27.405
względnie dobrą wiadomość.

0:04:27.429,0:04:29.896
Konsekwencje są ogromne,

0:04:30.322,0:04:33.885
ale również otrzeźwiające,

0:04:35.268,0:04:37.760
bo pokazują

0:04:37.784,0:04:41.243
jaką mamy władzę nad klimatem.

0:04:41.807,0:04:44.260
Jeśli doprowadzimy do piekła na Ziemi

0:04:44.284,0:04:46.871
to tylko z własnej winy

0:04:46.895,0:04:49.828
i z własnej woli.

0:04:50.657,0:04:55.037
To również oznacza,[br]że możemy doprowadzić do innej sytuacji.

0:04:56.560,0:04:58.822
Trudno w to uwierzyć.

0:04:58.846,0:05:02.246
Polityka ogromnie to utrudnia.

0:05:03.020,0:05:04.271
Faktem jest,

0:05:04.295,0:05:06.629
że główną przyczyną[br]ocieplenia są czyny ludzi,

0:05:06.653,0:05:08.704
ile dwutlenku węgla[br]wpompujemy w atmosferę.

0:05:08.728,0:05:10.728
My za to odpowiadamy.

0:05:11.046,0:05:15.543
Sami możemy napisać historię[br]przyszłości naszego klimatu.

0:05:15.929,0:05:18.667
A właściwie już piszemy.

0:05:18.691,0:05:21.714
Skoro zaniechanie to też rodzaj działania,

0:05:21.738,0:05:25.548
będziemy pisać tę historię[br]czy nam się to podoba, czy nie.

0:05:27.070,0:05:29.033
I to nie jakąś tam historię o tym,

0:05:29.466,0:05:33.061
że odpowiadamy za przyszłość planety.

0:05:33.570,0:05:38.429
Takie historie zwykliśmy[br]czytać w mitologii

0:05:38.453,0:05:39.603
i teologii.

0:05:39.982,0:05:41.363
Jedno pokolenie,

0:05:41.387,0:05:44.219
które sprowadziło nieszczęścia na świat,

0:05:44.243,0:05:47.514
teraz walczy o jego przyszłość.

0:05:49.657,0:05:51.243
Jak miałoby to wyglądać?

0:05:51.791,0:05:56.009
Może panele słoneczne obrastające planetę,

0:05:56.033,0:05:57.771
dosłownie wszędzie.

0:05:58.105,0:06:00.977
Może lepsza technologia,

0:06:01.001,0:06:03.763
żeby wystarczyłoby ich mniej.

0:06:03.787,0:06:07.206
Mówi się, że wystarczyłby[br]mały kawałek Sahary,

0:06:07.230,0:06:10.504
żeby zaopatrzyć cały świat w energię.

0:06:11.040,0:06:13.976
Potrzebowalibyśmy nowej[br]sieci elektroenergetycznej,

0:06:14.000,0:06:16.984
z której nie uciekałoby[br]dwie trzecie energii,

0:06:17.008,0:06:19.458
jak w przypadku sieci amerykańskich.

0:06:19.482,0:06:22.299
Może energia jądrowa,

0:06:22.323,0:06:25.768
ale musiałby być to inny[br]rodzaj energii jądrowej,

0:06:25.792,0:06:28.434
bo dzisiejsza technologia[br]nie jest cenowo konkurencyjna.

0:06:28.458,0:06:31.504
Koszty energii odnawialnej[br]drastycznie spadają.

0:06:32.402,0:06:34.291
Potrzeba nowych samolotów,

0:06:34.315,0:06:36.957
bo nie można rozsądnie oczekiwać,

0:06:36.981,0:06:39.290
żeby cały świat przestał latać.

0:06:39.314,0:06:41.274
Zwłaszcza, że południe świata

0:06:41.298,0:06:43.486
po raz pierwszy na to stać.

0:06:44.558,0:06:47.349
Potrzeba samolotów,[br]które nie wytwarzają dwutlenku węgla.

0:06:47.349,0:06:49.209
Potrzeba nowego rolnictwa.

0:06:49.233,0:06:52.515
Nie da się prosić wszystkich,[br]by przestali jeść mięso,

0:06:52.515,0:06:55.052
czyli potrzeba nowego sposobu[br]na produkcję wołowiny.

0:06:55.052,0:06:56.767
Albo można wykorzystać stary sposób.

0:06:56.791,0:07:00.077
Tradycyjny sposób

0:07:00.101,0:07:01.986
wypasania bydła

0:07:02.010,0:07:05.157
nie wytwarza dwutlenku węgla,

0:07:05.181,0:07:07.243
tylko go wchłania.

0:07:07.658,0:07:09.474
Entuzjaści techniki woleliby pewnie

0:07:09.474,0:07:11.737
hodować jakąś część mięsa w laboratoriach.

0:07:11.761,0:07:14.349
Można by karmić bydło wodorostami,

0:07:14.373,0:07:18.563
by zmniejszyć emisję metanu[br]o 95, a nawet 99%.

0:07:19.841,0:07:22.020
Pewnie trzeba zrobić wszystko naraz,

0:07:22.044,0:07:24.777
bo każdy aspekt problemu

0:07:24.801,0:07:27.793
jest zbyt duży i skomplikowany,

0:07:27.817,0:07:30.925
by można go było rozwiązać[br]za jednym zamachem.

0:07:32.212,0:07:34.894
Nieważne ile rozwiązań zastosujemy,

0:07:34.918,0:07:38.251
i tak nie zdążymy z dekarbonizacją.

0:07:38.743,0:07:40.712
To przerażające obliczenia.

0:07:41.538,0:07:44.863
Nie cofniemy zmiany klimatu,

0:07:44.887,0:07:46.953
ale możemy z nią żyć i ją redukować.

0:07:47.776,0:07:49.379
Prawdopodobnie potrzeba

0:07:49.403,0:07:51.744
trochę ujemnych emisji,

0:07:51.768,0:07:54.514
które pochłoną dwutlenek węgla.

0:07:54.538,0:07:57.879
Miliardy, biliony nowych drzew.

0:07:58.385,0:08:01.821
Pola maszyn wychwytujących[br]dwutlenek węgla.

0:08:01.845,0:08:05.076
Przemysł dwu- lub trzykrotnie większy

0:08:05.100,0:08:07.281
od dzisiejszego przemysłu paliwowego,

0:08:07.305,0:08:11.582
by naprawić dotychczasowe szkody.

0:08:12.202,0:08:14.884
Całkowicie nowa infrastruktura,

0:08:14.908,0:08:17.040
zbudowana z innego rodzaju cementu.

0:08:17.064,0:08:18.982
Gdyby cement był państwem,

0:08:19.006,0:08:21.609
byłby trzeci na świecie[br]pod względem produkcji emisji.

0:08:21.919,0:08:24.879
Co trzy lata Chiny wylewają tyle cementu,

0:08:24.903,0:08:28.325
ile Ameryka wylała w ciągu XX wieku.

0:08:28.349,0:08:30.975
Budowa zapór i wałów przeciwpowodziowych,

0:08:30.999,0:08:33.952
by ochronić mieszkańców wybrzeży.

0:08:33.976,0:08:36.498
Większości z nich nie stać[br]na wybudowanie zapór.

0:08:36.522,0:08:43.116
To znaczy, że trzeba skończyć[br]z ograniczoną nacjonalistyczną geopolityką

0:08:43.140,0:08:47.022
zezwalającą na cierpienie tych,[br]którzy mieszkają gdzie indziej,

0:08:47.046,0:08:48.196
są przecież nieistotni,

0:08:48.220,0:08:50.133
a my temu przyzwalamy.

0:08:50.157,0:08:52.325
Nowa, lepsza przyszłość to nie łatwizna.

0:08:53.472,0:08:56.368
Ale to ludzie są problemem.

0:08:56.789,0:08:58.575
To mizerne pocieszenie,

0:08:58.599,0:09:01.736
znamy ludzkie okrucieństwo i obojętność,

0:09:01.760,0:09:04.553
ale to i tak lepsze niż alternatywa.

0:09:04.577,0:09:06.900
Nauka nas nie powstrzymuje,

0:09:06.924,0:09:08.658
technologia też nie.

0:09:09.593,0:09:12.632
Mamy teraz wszystko, czego potrzeba.

0:09:13.585,0:09:17.125
Mamy wszystko, by zakończyć[br]ubóstwo na świecie,

0:09:17.149,0:09:18.631
epidemie

0:09:18.655,0:09:20.722
czy przemoc wobec kobiet.

0:09:21.093,0:09:25.514
Potrzebujemy nowej polityki,

0:09:25.538,0:09:28.903
by przezwyciężyć przeszkody,

0:09:28.927,0:09:30.855
takie jak kultura, ekonomia,

0:09:30.879,0:09:32.315
przesądy o status quo,

0:09:32.339,0:09:35.767
brak zainteresowania tym, co nas przeraża,

0:09:36.149,0:09:37.549
krótkowzroczność,

0:09:37.855,0:09:39.655
poszukiwanie korzyści,

0:09:39.974,0:09:43.323
egoizm bogatych i wpływowych,

0:09:43.347,0:09:45.947
którzy nie chcą nic zmieniać.

0:09:46.717,0:09:48.590
Oni też to odczują,

0:09:49.392,0:09:52.153
ale nie tak mocno jak najbiedniejsi,

0:09:52.177,0:09:54.907
którzy najmniej przyczynili się[br]do ocieplenia

0:09:54.931,0:09:56.586
i najmniej skorzystali na tym,

0:09:56.610,0:09:59.760
co doprowadziło do kryzysu,

0:09:59.784,0:10:02.282
ale najbardziej będą cierpieli.

0:10:03.077,0:10:04.410
Nowa polityka

0:10:04.434,0:10:06.738
musiałaby uznać zarządzanie kryzysem,

0:10:07.768,0:10:10.348
tym, gdzie uderzy i jak mocno,

0:10:10.372,0:10:13.135
za kwestię priorytetową naszych czasów.

0:10:14.768,0:10:19.612
Niezależnie od tego, co zrobimy,[br]zmiana klimatu wpłynie na nasze życie.

0:10:21.776,0:10:25.649
Ocieplenie dzieje się już teraz,[br]jest nieuniknione,

0:10:25.673,0:10:28.918
niektórzy już teraz przez to cierpią.

0:10:29.260,0:10:31.307
Nawet jeśli podejmiemy drastycznie kroki

0:10:31.331,0:10:34.696
i unikniemy najgorszych konsekwencji,

0:10:34.720,0:10:38.565
będziemy praktycznie mieszkać[br]na kompletnie innej planecie.

0:10:39.193,0:10:42.162
Nowa polityka, nowa ekonomia,

0:10:42.186,0:10:44.376
nowe podejście do technologii,

0:10:44.400,0:10:46.709
do natury,

0:10:46.733,0:10:49.462
całkowicie nowy świat

0:10:50.336,0:10:52.270
względnie nadający się do życia.

0:10:53.074,0:10:54.860
Względnie prosperujący.

0:10:55.987,0:10:57.137
Zielony.

0:10:58.392,0:11:00.587
Czemu by go nie chcieć?

0:11:01.929,0:11:03.079
Dziękuję.

0:11:03.103,0:11:07.992
(Brawa)