1 00:00:01,000 --> 00:00:03,643 Trong toàn bộ những nhân vật của Disney, 2 00:00:03,667 --> 00:00:06,958 tôi thích nhất là Dế Jiminy trong phim "Pinocchio". 3 00:00:07,708 --> 00:00:09,768 Cảnh tôi thích nhất trong phim 4 00:00:09,792 --> 00:00:12,809 là khi cô tiên xanh nói với Pinocchio, 5 00:00:12,833 --> 00:00:15,476 "Hãy luôn để lương tâm dẫn đường". 6 00:00:15,500 --> 00:00:17,851 Pinocchio liền hỏi, "Lương tâm là gì?" 7 00:00:17,875 --> 00:00:20,476 và câu hỏi đó đã khiến Dế Jiminy thất kinh. 8 00:00:20,500 --> 00:00:21,809 "Lương tâm là gì? 9 00:00:21,833 --> 00:00:23,309 Lương tâm là gì ư! 10 00:00:23,333 --> 00:00:27,309 Lương tâm là tiếng nói nhỏ bên trong mà người ta sẽ không nghe theo. 11 00:00:27,333 --> 00:00:29,875 Đó là vấn đề của thế giới ngày nay." 12 00:00:30,708 --> 00:00:34,143 Tôi rất thích cách mà Dế Jiminy luôn có mặt 13 00:00:34,167 --> 00:00:37,226 giảng giải đạo đức 14 00:00:37,250 --> 00:00:41,184 mỗi khi Pinocchio vừa nghĩ ra kế hoạch hay ho nào đó. 15 00:00:41,208 --> 00:00:44,143 Tôi thích cách cậu ấy nói thật với một con rối. 16 00:00:44,167 --> 00:00:46,643 Tôi luôn tự hỏi điều gì ở Dế Jiminy 17 00:00:46,667 --> 00:00:48,101 làm tôi yêu cậu ta đến vậy, 18 00:00:48,125 --> 00:00:49,393 rồi một ngày tôi nghĩ ra. 19 00:00:49,417 --> 00:00:51,583 Đó là vì cậu nói chuyện hệt như ông nội tôi. 20 00:00:52,667 --> 00:00:55,809 Nội tôi là một người rất ngọt ngào và dễ mến, 21 00:00:55,833 --> 00:00:58,292 và tôi thương ông nhiều lắm. 22 00:00:59,417 --> 00:01:02,143 Nhưng tôi phải chia sẻ ông với cả một thế giới rộng lớn. 23 00:01:02,167 --> 00:01:03,893 Ông là Roy O. Disney, 24 00:01:03,917 --> 00:01:06,518 và cùng với em trai mình, Walt Disney, 25 00:01:06,542 --> 00:01:10,393 từ người có xuất thân bình thường ở Kansas, 26 00:01:10,417 --> 00:01:14,792 ông đã lập và điều hành một trong những tượng đài doanh nghiệp thế giới. 27 00:01:15,833 --> 00:01:18,726 Có hai điều tôi nhớ nhất khi đến Disneyland 28 00:01:18,750 --> 00:01:20,101 cùng với ông nội. 29 00:01:20,125 --> 00:01:23,559 Một là, ông luôn nghiêm khắc dặn tôi 30 00:01:23,583 --> 00:01:26,268 rằng nếu tôi hỗn hào với bất kì ai làm việc ở đó, 31 00:01:26,292 --> 00:01:28,667 thì về nhà tôi sẽ gặp rắc rối to. 32 00:01:29,860 --> 00:01:32,071 Ông nói, "Họ làm việc rất vất vả, 33 00:01:32,211 --> 00:01:33,768 cực khổ ngoài sức tưởng tượng, 34 00:01:33,792 --> 00:01:35,792 và họ xứng đáng được con tôn trọng." 35 00:01:36,750 --> 00:01:40,809 Hai là, ông không bao giờ đi ngang một mảnh rác 36 00:01:40,833 --> 00:01:42,976 trong Disneyland hoặc bất cứ đâu, 37 00:01:43,000 --> 00:01:45,309 mà không cúi xuống nhặt lên. 38 00:01:45,333 --> 00:01:48,708 Ông bảo, "Chẳng có ai thanh cao đến nỗi không thể cúi xuống nhặt rác". 39 00:01:50,083 --> 00:01:51,434 Vào thời của ông tôi, 40 00:01:51,458 --> 00:01:53,958 công việc ở Disneyland không phải tạm bợ. 41 00:01:54,917 --> 00:01:57,184 Một người có thể có nhà cửa, 42 00:01:57,208 --> 00:01:58,809 nuôi sống gia đình, 43 00:01:58,833 --> 00:02:01,434 được chăm sóc y tế đàng hoàng, 44 00:02:01,458 --> 00:02:05,184 an tâm về hưu mà không cần lo lắng 45 00:02:05,208 --> 00:02:08,184 chỉ nhờ vào tiền lương kiếm được tại công viên. 46 00:02:08,208 --> 00:02:10,559 Tiết lộ luôn, ông tôi đấu với công đoàn, 47 00:02:10,583 --> 00:02:11,958 và đấu rất căng. 48 00:02:12,583 --> 00:02:14,559 Ông nói ông không thích bị ép buộc 49 00:02:14,583 --> 00:02:17,143 làm điều mà ông muốn tự nguyện làm. 50 00:02:17,167 --> 00:02:21,518 Đó rõ ràng là tính gia trưởng và có lẽ hơi nhảm nhí một chút. 51 00:02:21,542 --> 00:02:23,125 Ông không phải thiên thần, 52 00:02:23,917 --> 00:02:27,059 và không phải ai cũng được đối xử tốt và công bằng trong công ty, 53 00:02:27,083 --> 00:02:28,542 điều mà ai cũng biết. 54 00:02:30,208 --> 00:02:35,101 Nhưng tôi nghĩ, trong tâm khảm, ông có một cam kết sâu sắc 55 00:02:35,125 --> 00:02:39,542 với ý nghĩ rằng ông có nghĩa vụ đạo đức với mọi cá nhân đang làm việc cho ông. 56 00:02:40,417 --> 00:02:44,667 Đó không phải là thái độ gì đó hiếm thấy ở các giám đốc điều hành (CEO) thời đó. 57 00:02:45,542 --> 00:02:49,059 Nhưng khi nội mất vào năm 1971, 58 00:02:49,083 --> 00:02:51,518 một tư duy mới đã bắt đầu ngự trị 59 00:02:51,542 --> 00:02:55,125 trong trí tưởng tượng của người Mỹ và sau này là cả thế giới. 60 00:02:55,875 --> 00:02:59,934 Dế Jiminy đã bị cho ra rìa bởi kinh tế gia Milton Friedman 61 00:02:59,958 --> 00:03:01,226 và những người khác, 62 00:03:01,250 --> 00:03:04,250 những người phổ biến ý tưởng quyền ưu tiên của cổ đông. 63 00:03:05,167 --> 00:03:10,333 Suy nghĩ thì ta thấy quyền ưu tiên của cổ đông là một ý tưởng khá hợp lý. 64 00:03:11,125 --> 00:03:12,934 Cổ đông làm chủ công ty, 65 00:03:12,958 --> 00:03:17,226 cổ đông muốn lợi nhuận và tăng trưởng, 66 00:03:17,250 --> 00:03:20,559 do đó bạn phải ưu tiên lợi nhuận và tăng trưởng. 67 00:03:20,583 --> 00:03:22,434 Rất hợp lý. 68 00:03:22,458 --> 00:03:26,976 Nhưng tiếc là, quyền ưu tiên của cổ đông là một ý tưởng trở thành tư duy 69 00:03:27,000 --> 00:03:29,559 và tư duy đó đã đi trật đường ray, 70 00:03:29,583 --> 00:03:32,684 và nó cơ bản đã thay đổi mọi thứ 71 00:03:32,708 --> 00:03:35,184 liên quan đến cách điều hành và quản lý 72 00:03:35,208 --> 00:03:37,167 của doanh nghiệp và ngay cả chính phủ. 73 00:03:38,333 --> 00:03:41,726 Bài xã luận quan trọng của Milton Friedman trên tờ "New York Times" 74 00:03:41,750 --> 00:03:47,559 được theo sau bởi hàng chục năm tổ chức và vận động hành lang phối hợp 75 00:03:47,583 --> 00:03:49,538 của các nhà hoạt động kinh doanh 76 00:03:49,542 --> 00:03:54,434 cùng sự công kích liên tục vào mọi quy tắc và luật lệ 77 00:03:54,458 --> 00:03:59,083 đã từng giúp kiềm chế những bốc đồng nguy hiểm cho doanh nghiệp. 78 00:03:59,917 --> 00:04:01,226 Và không lâu sau, 79 00:04:01,250 --> 00:04:04,518 tư duy mới này đã bắt đầu ngự trị khắp các trường kinh tế 80 00:04:04,542 --> 00:04:06,042 và trên mọi lĩnh vực. 81 00:04:06,917 --> 00:04:10,893 Phải chạy theo lợi nhuận bằng mọi cách, 82 00:04:10,917 --> 00:04:13,184 bẻ gãy công đoàn, 83 00:04:13,208 --> 00:04:14,518 cắt giảm thuế, 84 00:04:14,542 --> 00:04:15,851 và cũng con dao đó, 85 00:04:15,875 --> 00:04:17,976 rạch đứt lưới bảo hộ. 86 00:04:18,000 --> 00:04:20,268 Không cần nói bạn cũng biết về bất bình đẳng 87 00:04:20,292 --> 00:04:22,375 gây ra bởi những thay đổi này. 88 00:04:23,042 --> 00:04:25,018 Chúng ta đều hiểu rõ. 89 00:04:25,042 --> 00:04:28,976 Ý chính là mọi thứ giúp biến một công việc tạm bợ thành sinh kế 90 00:04:29,000 --> 00:04:32,018 đã bị tước khỏi dân lao động Mỹ. 91 00:04:32,042 --> 00:04:33,351 Công việc bảo đảm, 92 00:04:33,375 --> 00:04:34,684 nghỉ bệnh có lương, 93 00:04:34,708 --> 00:04:36,018 nghỉ phép, 94 00:04:36,042 --> 00:04:37,309 tất cả đã biến mất 95 00:04:37,333 --> 00:04:42,518 ngay cả người giàu cũng thấy giá trị tài sản ròng của mình cũng phình to 96 00:04:42,542 --> 00:04:45,393 đến mức chưa từng có và không xài tới. 97 00:04:45,417 --> 00:04:48,851 Tuy vậy, nếu là tỷ phú Scrooge McDuck bạn có thể đổi tất cả thành xu vàng 98 00:04:48,875 --> 00:04:50,167 và bơi tung tăng trong đó. 99 00:04:51,125 --> 00:04:53,625 Cho phép tôi đi vào vấn đề chính. 100 00:04:54,667 --> 00:04:58,458 Đúng, tôi đang chỉ trích công ty mang tên gia đình tôi. 101 00:04:59,542 --> 00:05:01,708 Đúng vậy, tôi tin Disney có thể làm tốt hơn. 102 00:05:02,375 --> 00:05:06,559 Và tôi tin rằng rất nhiều trong số hàng ngàn con người tuyệt vời 103 00:05:06,583 --> 00:05:08,809 đang làm tại công ty Walt Disney 104 00:05:08,833 --> 00:05:11,958 cũng như tôi, ước rằng công ty có thể làm tốt hơn. 105 00:05:12,833 --> 00:05:14,684 Trong gần một thế kỉ, 106 00:05:14,708 --> 00:05:16,809 Disney đã thu về lợi nhuận kha khá 107 00:05:16,833 --> 00:05:20,601 từ ý tưởng cho rằng gia đình là một loại phép màu, 108 00:05:20,625 --> 00:05:22,851 rằng tình yêu rất quan trọng, 109 00:05:22,875 --> 00:05:24,667 rằng trí tưởng tượng quan trọng. 110 00:05:25,208 --> 00:05:27,393 Đó là lí do vì sao bạn sẽ khó chịu một chút 111 00:05:27,417 --> 00:05:30,934 nếu tôi nói với bạn là Cinderella có thể đang ngủ trong xe của mình. 112 00:05:30,958 --> 00:05:33,875 Nhưng chúng ta hãy rõ ràng: vấn đề này không chỉ riêng Disney. 113 00:05:35,167 --> 00:05:38,268 Nó là cả một kết cấu và hệ thống. 114 00:05:38,292 --> 00:05:41,851 Không riêng một CEO nào có lỗi 115 00:05:41,875 --> 00:05:45,434 và không riêng một công ty nào có đủ tài chính để xử lý nó. 116 00:05:45,458 --> 00:05:46,976 Giới phân tích, giới phê bình, 117 00:05:47,000 --> 00:05:48,309 giới chính trị gia, 118 00:05:48,333 --> 00:05:51,143 chương trình học ở trường kinh tế và các chuẩn mực xã hội 119 00:05:51,167 --> 00:05:54,476 vốn định hình cho nền kinh tế đương đại. 120 00:05:54,500 --> 00:05:57,059 Disney chỉ đang làm những thứ như bao công ty khác, 121 00:05:57,083 --> 00:05:59,018 và họ thậm chí chưa phải là kẻ tệ nhất. 122 00:05:59,042 --> 00:06:03,601 Nếu kể cho bạn biết nhân viên khổ thế nào ở Amazon hay McDonald's hay Walmart, 123 00:06:03,625 --> 00:06:07,143 hay bất kì chỗ nào trong số hàng ngàn cái tên bạn chưa từng biết, 124 00:06:07,167 --> 00:06:11,726 bạn sẽ không bị tác động mạnh bằng việc nói với bạn rằng 73% 125 00:06:11,750 --> 00:06:15,393 hoặc 3 trên 4 người tươi cười chào đón khi bạn bước vào, 126 00:06:15,417 --> 00:06:18,059 giúp bạn dỗ dành em bé đang quấy khóc, 127 00:06:18,083 --> 00:06:21,684 giúp bạn có một kì nghỉ tuyệt vời chưa từng có, 128 00:06:21,708 --> 00:06:24,167 không thể kiếm đủ ăn mỗi ngày. 129 00:06:25,167 --> 00:06:27,508 Đáng lẽ đây phải là nơi hạnh phúc nhất thế giới. 130 00:06:28,583 --> 00:06:31,851 Và nhân viên ở đây cực kì tự hào 131 00:06:31,875 --> 00:06:34,559 rằng họ đang theo đuổi một mục tiêu cao cả hơn. 132 00:06:34,583 --> 00:06:35,851 Mục tiêu cao cả 133 00:06:35,875 --> 00:06:39,851 mà cả ông nội và bác tôi đã quyết tâm xây dựng 134 00:06:39,875 --> 00:06:44,333 khi họ biến nó thành một nơi tôn vinh sự tương tác hơn tiền bạc. 135 00:06:45,625 --> 00:06:48,601 Tôi biết là từ ngữ như "phép màu" sẽ làm bạn tự hỏi 136 00:06:48,625 --> 00:06:50,500 liệu tôi có còn tỉnh táo không. 137 00:06:51,417 --> 00:06:55,268 Tôi biết khó mà tưởng tượng rằng một thứ phù du như tình yêu 138 00:06:55,292 --> 00:06:58,351 lại có thể đứng đằng sau một cái tên lớn như Disney, 139 00:06:58,375 --> 00:07:00,184 và tôi hiểu khó mà tưởng tượng được 140 00:07:00,208 --> 00:07:04,851 những thứ khó cân đo đong đếm như nghĩa vụ đạo đức 141 00:07:04,875 --> 00:07:06,518 lại có thể tác động đến chúng ta 142 00:07:06,542 --> 00:07:09,917 trong quá trình đem đến giá trị tới các nhà đầu tư. 143 00:07:10,958 --> 00:07:14,875 Nhưng kế toán và tài chính không làm chủ thế giới. 144 00:07:15,750 --> 00:07:17,226 Niềm tin, 145 00:07:17,250 --> 00:07:18,601 tư duy, 146 00:07:18,625 --> 00:07:21,143 đó mới là những thứ thúc đẩy đạo đức kinh doanh. 147 00:07:21,167 --> 00:07:24,559 Và nếu muốn thay đổi hệ thống tư duy và niềm tin này, 148 00:07:24,583 --> 00:07:27,768 ta sẽ phải dùng nhiều nhất có thể siêu năng lực Disney ngoài kia. 149 00:07:27,792 --> 00:07:30,476 Ta sẽ phải vận dụng trí tưởng tượng. 150 00:07:30,500 --> 00:07:33,750 Bạn sẽ phải mời Dế Jiminy quay lại cuộc chơi. 151 00:07:35,125 --> 00:07:38,375 Dế Jiminy có thể sẽ bắt đầu bằng vài triết lý dễ hiểu 152 00:07:39,333 --> 00:07:41,601 như tham lam là không tốt, 153 00:07:41,625 --> 00:07:45,601 thế giới không phân chia kẻ bán người mua, 154 00:07:45,625 --> 00:07:47,226 và chưa có ai, 155 00:07:47,250 --> 00:07:48,518 một mình, 156 00:07:48,542 --> 00:07:50,809 tự nâng mình lên được bằng cách kéo quai ủng, 157 00:07:50,833 --> 00:07:53,958 nếu bạn biến chút kiến thức vật lý bạn sẽ hiểu ý tôi. 158 00:07:55,208 --> 00:07:59,018 Jiminy có thể sẽ nhắc nhở rằng mọi người làm việc cho chúng ta 159 00:07:59,042 --> 00:08:00,851 bất kể là ai, 160 00:08:00,875 --> 00:08:02,851 từ nhân viên nhập liệu 161 00:08:02,875 --> 00:08:04,601 đến nhân viên dọn phòng, 162 00:08:04,625 --> 00:08:08,601 đều xứng đáng hưởng lương ở mức tôn trọng và xứng đáng. 163 00:08:08,625 --> 00:08:10,458 Chỉ đơn giản vậy thôi. 164 00:08:10,917 --> 00:08:14,559 Và Jiminy chắc sẽ thắc mắc làm sao cấp trên và nhân viên 165 00:08:14,583 --> 00:08:19,184 có thể có chút cảm thông nào đó cho nhau 166 00:08:19,208 --> 00:08:22,851 khi mà không gian làm việc của cả hai quá phân biệt 167 00:08:22,875 --> 00:08:25,143 đến mức dường như chẳng có gì lạ 168 00:08:25,167 --> 00:08:28,809 nếu giám đốc muốn có một nơi đặc biệt tốt để đậu xe, 169 00:08:28,833 --> 00:08:30,893 ăn uống hay đi vệ sinh 170 00:08:30,917 --> 00:08:35,059 hoặc quá thanh cao không thể cúi xuống nhặt một cọng rác. 171 00:08:35,083 --> 00:08:40,250 Suy cho cùng, tất cả chúng ta đều là con người cùng sống trên một hành tinh. 172 00:08:41,292 --> 00:08:45,684 Jiminy có thể sẽ bắt chúng ta chất vất một số giáo điều của mình. 173 00:08:45,708 --> 00:08:50,518 Liệu một CEO phải được trả lương ngang hoặc cao hơn những CEO khác 174 00:08:50,542 --> 00:08:52,976 hay điều này chỉ tạo ra cảm giác ganh đua 175 00:08:53,000 --> 00:08:55,250 để tăng mức lương này lên cao ngất ngưỡng? 176 00:08:56,208 --> 00:09:00,351 Cậu chắc sẽ thắc mắc liệu ban giám đốc có thật sự biết những điều cần biết 177 00:09:00,375 --> 00:09:03,542 khi họ không bao giờ mời nhân viên tuyến đầu dự các cuộc họp. 178 00:09:04,708 --> 00:09:07,833 Cậu chắc sẽ hỏi liệu có thứ gì đó gọi là quá nhiều tiền không. 179 00:09:08,750 --> 00:09:12,226 Hoặc cậu sẽ băn khoăn không biết chúng ta có thể tạo ra một lý tưởng chung 180 00:09:12,250 --> 00:09:14,268 với khách hàng, với nhân viên, 181 00:09:14,292 --> 00:09:16,184 với công ty, với cộng đồng, 182 00:09:16,208 --> 00:09:18,018 để tất cả chúng ta đoàn kết lại 183 00:09:18,042 --> 00:09:21,893 để định nghĩa lại khái niệm vô cùng hạn hẹp 184 00:09:21,917 --> 00:09:24,958 về mục tiêu thật sự của một công ty. 185 00:09:26,458 --> 00:09:31,351 Jiminy sẽ muốn chúng ta nhớ rằng không ai làm việc tách biệt, 186 00:09:31,375 --> 00:09:33,768 rằng tất cả những người điều hành công ty 187 00:09:33,792 --> 00:09:38,184 đang tích cực cùng tạo ra thực tại mà tất cả chúng ta phải sẻ chia. 188 00:09:38,208 --> 00:09:40,393 Và cũng như vấn đề nóng lên toàn cầu, 189 00:09:40,417 --> 00:09:44,393 chúng ta, mỗi người, đều chịu trách nhiệm cho hậu quả chung 190 00:09:44,417 --> 00:09:47,125 từ những quyết định và hành động cá nhân. 191 00:09:48,417 --> 00:09:51,768 Tôi tin rằng hệ sinh thái kinh doanh lợi nhuận nhất 192 00:09:51,792 --> 00:09:53,143 trong lịch sử thế giới 193 00:09:53,167 --> 00:09:54,434 có thể làm tốt hơn nữa. 194 00:09:54,458 --> 00:09:58,226 Tôi tin chúng ta có thể giảm chút triển vọng tăng, 195 00:09:58,250 --> 00:10:02,601 giảm bớt áp lực tốc độ lên tình hình hiện nay. 196 00:10:02,625 --> 00:10:05,518 Tôi tin rằng những thứ ta mất đi trong thời gian ngắn 197 00:10:05,542 --> 00:10:07,351 sẽ được đền đáp to lớn 198 00:10:07,375 --> 00:10:13,000 bằng một bức tranh phồn vinh về đạo đức, tinh thần và tài chính. 199 00:10:13,875 --> 00:10:16,143 Tôi biết ai hoài nghi sẽ nghĩ rằng, và đúng vậy, 200 00:10:16,167 --> 00:10:18,184 bạn không thể sống chết với nguyên tắc. 201 00:10:18,208 --> 00:10:20,726 Nhưng bạn cũng không thể sống chết với điểm cơ bản 202 00:10:20,750 --> 00:10:22,208 và con cái bạn cũng vậy. 203 00:10:23,125 --> 00:10:26,726 Tôi biết có thể tôi đã quá thần tượng ông nội. 204 00:10:26,750 --> 00:10:28,934 Ông làm việc trong nhiều thời kì rất khác nhau 205 00:10:28,958 --> 00:10:31,309 và đó là những thời kì không ai muốn trở lại 206 00:10:31,333 --> 00:10:33,684 vì tất cả mọi lý do chính đáng. 207 00:10:33,708 --> 00:10:36,934 Tôi biết là có nhiều CEO ngày nay cũng thiện chí 208 00:10:36,958 --> 00:10:39,726 và đàng hoàng như ông nội tôi trước đây 209 00:10:39,750 --> 00:10:42,893 nhưng họ đang làm việc ở thời đại với những kì vọng rất khác 210 00:10:42,917 --> 00:10:45,250 và hoàn cảnh khốc liệt hơn nhiều. 211 00:10:45,958 --> 00:10:47,643 Nhưng cũng may, 212 00:10:47,667 --> 00:10:51,309 kì vọng và hoàn cảnh là thứ được tạo ra 213 00:10:51,333 --> 00:10:53,559 và chúng cũng có thể không được tạo ra. 214 00:10:53,583 --> 00:10:56,559 Có rất nhiều thứ để học từ sự chính trực giản đơn 215 00:10:56,583 --> 00:10:59,792 như cái cách ông nội tôi hiểu về công việc của một CEO. 216 00:11:00,625 --> 00:11:03,976 Đằng sau mỗi công viên giải trí và mỗi con thú bông 217 00:11:04,000 --> 00:11:06,958 là một mớ nguyên tắc chi phối tất cả mọi thứ. 218 00:11:07,750 --> 00:11:11,917 Mỗi cá nhân đều xứng đáng được tôn trọng và phẩm giá. 219 00:11:13,042 --> 00:11:16,768 Không ai quá thanh cao đến nỗi không thể cúi xuống nhặt một cọng rác, 220 00:11:16,792 --> 00:11:19,958 và hãy luôn để lương tâm dẫn đường cho bạn. 221 00:11:20,792 --> 00:11:24,518 Chúng ta có thể sai đường hơn nếu không nghe lời dế Jiminy. 222 00:11:24,542 --> 00:11:25,792 Cảm ơn.